बरनन्दाश्चपसस्कतयन्थाषरि;। ॥#॥## 88.8.08 # । श्न्याहु; ७१ निमहभट्षिरयितां एतत्पस्तकः ौर्त्थैः १० शा० रा० रा० नमन्त पाध्येशास्र दत्पेतेः संशोधितम्‌ । तञ्च हरि नारायण आपटे इत्यनेनं पण्यास्पपत्तने आनन्दाश्रमसुद्रणाख्ये मायसाक्षरसुदेषित्वा प्रकाडितेभ्‌ । पठिकादहन्काष्दाः १८३५ , { भ्ठ विऽपिष्ारा सनशासनानुसारण खायतीडषाः ५ मूर्यं रूपरूपच्चरुमर । ( २, ५) आदशपृस्तकोदेखपनिका । अस्या वृहयोगतरष्किण्याः पुस्तकानि वेः पराहितेकपरतया प्रदत्तानि तेषां नामानि पुस्तकानां संज्ञाश्च प्रवृरयन्ते ) (क.) इति प्तित्‌-अनन्वाश्रमस्थम्‌ । (खः) इति सं्ितम्‌--व्यङ्टेभ्दरयुव्रणाछये स षद्रितम्‌ः । (ग.) इति सत्ञितम्‌-ॐ० वे० शा० रा० रा० ऊुष्णङाख्ीं मारे इर्ये. तेपाप्र्‌ 1 अस्य ठेखमनशकः १७३३. पमापेयुमादशपुस्तकोदटेखपनिका । {70:66 ४५५0091 शश्र ५. > 1. 1111. 15* ८ [८५.14 ८६. {२,11.11 2.1 + ॐ तस्छद्रह्यणें ममः ए ` विमद्भष्त्रिराचिता वृहदययोगतरङगिणी । तत्र प्रन्थावतारिक्िनाम प्रयप्रप्तरद्भः | जयति जगति जनताजयहैतुः सकटदुरितचयवारिपिसेतुः 1 मणपतिरचदछयुतदुखसिन्धुः प्रणतमनुजपरनिदेवतबन्धुः ) १४ च कणन, शभू फुचकठशपयोमिर्मनया साधुसिक्ता पुरमथनसुरदुस्तम्यमाटम्बमाना । फरफिसठयकान्ता मन्द्ह सपनी फटठत फलठममीष्टं कल्पवल्ली शिवा नः ॥ २ वह्यादीनमिवन्दे संदेहध्वान्तमास्कराम्मिपजः ॥ छश्रुत्तचरकाचायांुचेश्य वेयफे दाघ्रे ॥ ३१ सक्षाथादिरसैर्निदानसहितेरातानुमूतर्भिते- स्तैठङ्कखिपुरान्तकस्य नगरं योभेखिमदटो द्विजः । नान्ना योगतरद्तिणीं यथयि अन्थं ज्वराधापपं भेणीपावककाचयुषटवपुषां नृणामिह श्रेयसे ॥ ४॥ ` अत्र फन्थे मूरितन्तात्तस्तरे सद्धिद्तं पणं मूपणं नः 1 ` चिन्न दग्धं पृष्टमष्टापदं हि च्छायामच्छाम्नच्छति स्वेच्छपव ५५॥ देहा दुत्पायते पसः पुरपाथंचतुष्टयम्‌ । ` ` म नीसेगः स रुस्यापि तच्छान्तिस्तु पिकषित्सया ॥ ६१ रोगपद्का्णवे म्यं यः समुद्धर नरम्‌ । फल्तेन ने कृतो धर्मैः कां च पएजां न सोऽ्हंति ॥ ७ ॥ अन्नद ' जछदश्चैव विपो रोगचिगक्षित्दकेः । चयस्ते स्वगमाखान्ति विना प्ञेनं मारत \ द १४ काचेद्धमः रचिन्पैधी क्षविचुर्थः कवियशः । कमभ्यासः क्षाचचेति चिकित्सा नास्ति निष्फडा ॥९॥ अतो सम भरमस्तोमश्चिकित्सायां तप्पयम्‌, 6" संक्षिप्ता सरसा चेयं संहिता युवि जुम्मतताप्र + १०॥ प्रिम्टमष्टविरथिता- हारौतात्‌ ॥ जन्मान्तरकृतं एापं द्यायिरूरेण घाधते । तच्छानतिरीपपदानिजपहोमद्राचनेः ॥ ११ ॥४ . , दाग्नटात्‌ ॥ मस्त दोपदपप्पे दपस्ाप्पमरोगत्ता 1 निजागन्तुविभेदेन ते च रोगा द्विपा मताः १२॥ फाटा्धकमणां योगो हीनरिथ्पातिमावकः 1 सम्यग्योगश्च विज्ञेयो रोगासेग्यककारणम्‌ ॥ १९३1 रसादिस्थेषु दोपेपु व्याधयः संमवन्ति ये । तजा इप्युपवारेण तानाहुवतदुग्पवद्‌ ॥ १४ शतप श्ाटाक्पमगद्‌ छमारमरणं तथा ) क्षायमूतङ्धिया वाजीकरणं च र्सापनम्‌ ॥ १५१ ˆ ` अटी विकतित्सितस्पाक्तान्यह्ानीति समाप्तः । + ण्‌ एम्पक्पयुक्तेरतेह् सनाथा सदप्रतिक्रिपा 1 १६॥ चेदयो ष्याध्युपसुष्टश्च मेपजं एरिषारकः 1 एते पादाशेकत्सापाः कमसाधनदेतवः ॥ १४ ॥ तातश्शखः श्युष्दिः शुरो उयहस्तः एतायमः दटकर्मा छती धर्मी स मिपक्पाद्‌ उच्यते ॥ १८ ॥ अन्यो रोगी मिपम्बश्यो ज्तापकः सच्ववाज्डुपचिः , अ्षवठक्षणः पथ्यश्चीठः पाद्‌ परो मतः ॥ १९१ एपकटकवपाद्श्माव्यपरक्ातसरव सा) साल्प यद्भषनज तत्स्यात्परः पादाश्चषित्पिते #॥ २० ॥ अबह्राश्चा गतस्वप हितो धमाथकोप्विद्‌ः। वहुदुश्ञा कमदृक्चः पादुः स्पात्परिचारफः ॥ २१॥ घातः एपत्त कफश्रेति घ्या दोापाः समासतः १ -भस्येफः पश्चधा तेऽथ तेपां मेदो द्िपधा ॥ २२५ तेषां फायमनोमेदाद्पिष्ठानमपि, द्विधा 1 , विजता ननि ते देहान्दधयनयविकार्णः ॥ २३॥ पप्रकोपपशमा वायोद्रीव्मादिपु शेप ५.. वपाविषट तु -पित्तस्य श्टेष्मणः हिंदहिराविपु ॥ २४ ॥ युहेयोगतरद्धिणी । [ ते ष्या{वनेऽदि हन्नाम्योरधोपष्योर्ध्वकभ्रयाः वयोहोराचिमक्तानां तेऽन्तमध्यादिगाः कमात्‌ \ २५॥ पिमसछिदखप्रणा निद्यय सा धरना हेरितयवसठीलावक्षवह्पोऽतिंश्ञाताः । घ्यमणिरपि कदाविदृहुक्प्थ यातिनोवा ~ ˆ कफपवमयिकारी 'स्यात्त आन्रपदशः ॥ २६॥ प्रयटरषिकूयेचे भूधरः सप्रतपाः ` पृथुखद्ख विहीनाः पादपाः रुण्टकाद्ययाः । ` दिक्ि दक्षि म॒गतुप्णा निजा मूतधात्री दहनरुपिरकोपीं पिचक्ृजादन्टोऽपम्‌ ॥. २७॥ ; नोप्णं -यस्मिन्दैपदत्यं न ईति स्प स्थे फाटे पदधकनां प्रकाश्चः। मेभेशिदहः पवंमुक्तविमथां देश्षः धोक्तोऽसषी तु सापारण्पस्यः ॥ २८ ॥ मातरा चु्विधा ज्ञेया सृदुरन्दा चं त्र।क्ष्णका । : , विषमा चेति संपोक्ता तत्तद्टहुदिशेपतः॥ २९॥ ; , शुक्रावस्थेर्जन्माद रिपेणेव एकिषाकिमेः । तेश्च प्रकरतयस्िष्यी हीनमध्योत्तराः प्रक्र ॥ ३० (1 माप्त धट. पुसा .इन्तापत्त तु जतम्‌ । अतधश्िक्षिन्तितं काय सरक्चन्मटस्तस्ची ॥ ३१ ॥ जातमात्र रिकिस्स्यस्त नापक्ष्याऽह्पतणा यदः प द्िशद्चविषपस्तुट्थः स्वटपोऽपि शिकूशेर्ययमः ॥ ६२ १ ; ` यावजीवं. पविष्किस्ष्यस्त मपेक्ष्यीः समिएया गदी । साचत्कण्ठमताः प्राणास्तावत्काराः प्रतिङ्िषाः ५३२१ कद्ाविहुवयोमेन दष्टारिशटीऽपि अीदति आदो सष रोगेषु निदानपसिविजनप्‌ ॥ तनैव रोगाः जीर्यन्ते. द्ुप्कनीरा इवाद्कुरः ।\ ३४ ॥ पिकिस्सिते शरारी न नि्ष्काणाति दुर्मति;। स चत्छरातं शुङत तस्व 7गमपमरईवत्‌ 1 ३५ मृदु ङच(ति द्म्न विकिपरापण्यविक्रपम्‌ | __ दश्वराणां वशुमतां िपमेतार्थं तु वर्तये ॥ ३६. ° १ ` = ~ #* थै ६41 १ 9 ष, ह $ ह ४ | यिमह महवेरविता- रोगमादौ परीक्षेत ततोऽनन्तरमोपधम्‌ 1 ततः कर्म भिपक्ुर्याज्तनपरवं विचक्षणः || ३७ ॥ कर्मप्रकीपजाः फेचिष्छविष्ठोपप्रफोपजाः कर्मवोषोः्धकाः केविनमनःकोायस्थिता गदाः ॥ ६८ ॥ एार्मक्षयात्कम॑टरतो दोपजः स्वशमीपधेः । कर्मदोपाद्धवो याति कमदोपक्षयारक्षयम्‌ ॥ २९ ॥ यथाश्ासं त निणीति तथा व्याधिचिरिस्सितः न श्म पातियो व्याधिः स्तेयः कर्मजो बुधे, \ ४० ॥ पण्यैश्च भेषजे; प्ान्तास्ते ज्ञेयाः कर्मदोपजाः पित्ते वपजास्प्वन्ये फवला वाभ्य संकराः ॥ ४१ ॥ यामिः द्ियामेजायन्ते शाररे धातवः, समाः \ सा विकिस्छा सिक्छारा्णां फम तद्धिपजां मतम्‌ + ४२ ॥ दुरशनस्पदानप्रक्ेष्याधिक्तान विधा मतम्‌ । ` आयुरादि दृश्षा स्पक्षाच्छीतादि प्श्चताीऽपरम्‌ ॥ ४२॥ स्वम(वांदयाधयः साध्याः केचिद्ाप्य उपेक्षिताः साध्यां याप्यत्वमायान्ति याप्यश्चास्ताध्यतां तथा ९४५; निषुत्तीऽपि पृनव्याधेः स्वत्पेनाऽऽयाति हेतुना । दमा गीक्ते दहे शेपः सक्षम हवानटः 1 ४५ ॥ व्याधस्तच्वपारेकानं षेद्नायाश्च नियः एतद्वे्यस्य वेयत्वं न धैः परमरायुपएः ॥ ,४६ ॥ यिकारनमकुश्चलो न पनेहीपाच्छदाचन 1 न हि सदरेकाराणां नामतोऽस्ति धवा त्थितिः 1४५ नास्ति रोगां विना दापचस्मात्तस्माद्िदक्षणः . अनुक्तम!प दापाणां चिङ्कन्पाधिमुपाचरेत्‌ ॥ ४८ ॥ अथाऽ५द्‌ तीसयायार्थः। वातस्य पित्तस्य कप्स्य वापि विकारिणः कायवतां हि काये। प्ररापहेतः क पितस्य छिरः च कातस्सतं चति निरूपणीयम्‌ 11:४९ सदः स्तिक्तेः फयायेः कट (मिरनशनैरदेगसंपारणश्च : ष्याप।(रखघ्‌ व्यरएयः प्रतरणप्टवद्धिपहेजांगरेश्च वृहयागतरद्धिणी ॥ धू ष्यामानीवारकङ्चममतिभिरशनेरुटसद्धिः पयोद ररे ज्कीर्जः च जन्तोरिति मदति तनौ मारुतस्य प्रोपए।)५०।) कटुम्छोप्मविद्ाहितीकष्मठदणक्रोधोपवास्तात्तप- खीसंपकषतिदतसीदधिसुससुच्छारनाटदिमिः। नन हिमे. मुक्ते जीर्यति मोजने च शरदे भीम्भेऽपि च शणिनां प्ध्यषहिऽरि तथाऽधदाच्रस्रमये पिस्प्रकोपो मव्‌ \॥ ५१) गरमधुरा विरिपितदष्पेदुग्धनवान्नपय- स्तिदविष्ताक्षमक्षणलवणानि दिवा शयनः । समविपमाश्चनाध्पजञनपायसपिष्करनै- रपि द कफः प्रृप्पति मधा दिनाद्श्र॥ ५२॥ इति 'पकोपकारणीः प्रफोपमेस्य सवेगाः ` समीरणादयस्तनर रुजः सजन्ति जन्तुषु 1 घातपित्तकफकोपकारणं सचितं यदह सूचरसगरह प्रोच्यते तदिह सांप्रतं मया सकष्परीक्षणममेन कारये त्‌॥५२५ हशि शिरसि च शद्धः ध्रोचनेन्रान्तरेप भ्रदि हि हनुमन्यास्कन्धमरधाधसंधा ! ` सगतिमिशि दिवाऽल्पा स्याद्कस्मालश्ान्ता ` मयति ष युजजङषास्तन्धसकोचता ष ५४॥ फटिविरपपश्स कोच्चि च प्टीष्धि पृष्टे \ जठरवपणदस्षःङ स्िष्टक्षान्तरेध । प्रसरति गुरुश ना भिद स्तिस्तनेप >` विकदटिगुश्गष्योपान्तपक्षद्रयेषु 1 ५५ ॥ „ , ददन्तः स्यषटुदसः; फर्कशस्वं ^ मवति वपुपि किय राचिनिद्ानिवुत्तिः त्दप्ये च परपता स्पात्स्पार वेपम्पमध- रिति पवमद्िकिरे उष्टलं रक्षणीयम्‌ ॥ ५६ ५ ग्रमपद्मदशोपस्देदसंतापम्रदां भरखनयननखस्वद्ःमूच दिररपीतत्ता च `, प्रटपनमरिसरश्रारुकिश्च जवर ॥ पि्तसोगस्य टिद् म ॥ ५७ ॥ 8, + प्निमह्मषटरिरमिता- अदह्रस्य गौरवमपारवगन्तरप्रे--' ` ` रकेशत। च हद्थस्य यरसप्रसेकः ॥ ` अष्टिस्वमास्पमधुरत्पमकाण्टकण्टु-' ` ` रापाण्डुतां नयनयारतिरांमहपः + ५८ ॥ : प्रक्ाप्लुतिवमथुपानसकासनिदा त्वराद्यश्भुलुयुखापनमुल्यणं च 1 स्यादाछठकण्ठरपनारव्‌मठत्ट- घ्रागिक्षणश्रदणशष्कटिक्ान्तरेषु ॥ ५९ }। श्टेव्योल्यणे मषति खिङ्मिद्‌ नसणःं संसगजेएु च यदृषु मदेदहिदोषम्‌ । . उक्ते च- छफवातो वातकफौ वातः पित्तं च वृद्धिक्नमा ॥ ६० ॥ सिभिपद्ेखिभिरस्यखिभिराथपरेस्तद्न्थेश्च । , ,..,+ -अन्त्पाद्यवाद्याद्यान्स्यावन्त्पं फोपरमो मदम्‌ ॥ ६१ ॥ मध्यमध्येतरी पध्यं भ्रयोगानघ्नयतनिको । आदयम्रध्यं नपत्यन्तं मपुरद्याः शमेतरी ॥ ६२१ अचं शध्दान्त्वभायं तु मध्पमान्तिमर्मन्तिपप्‌ । ६ ,. आद्मध्ठ मध्वमान्त्वमाद्य मण्यान्तिम क्रयाद्‌ 1 ६६।८ आशयं दोवर्ताः भायः प्रयोगपदं छिताः युग्म र!त्रयह्योतद्मिध्यान्ते पुनर्स्णदयमध्यतः.॥ ६५ ॥ मध्ये चान्ते वधाऽऽ्ी च दोपर्माल्पाऽतिरुयंकमाद्‌ । सक्ते जायति जीर्णेऽन्ने ऊर्णं युक्ते पच सीरपति ५ ६५1 रीथ जीवति भुक्ते च दृपेरममटदाऽतिरकक्रमात्‌ । कफ पत्तानिलाः पूवभध्यान्देु प्ददस्थिताः.॥ ६६ 11 “ . - देहाहोरावरिषयसा सपिष्वपि.कस्ानिल | आदायन्मे च दृर्वट्यं दिसमद्ानपोर्यणाम्‌ ॥ ६७ ५ मध्ये मध्यं सन्ते श्रे्ठमाह्की च निरदिशत्‌ । इति ्रीृहयोगतरद्धिण्या प्रन्यावतेरिक् नाम्‌ प्रपम्॑तस्घः ॥ १॥ = भर ४ चिः > + १ + ^ „^ ¢ = ह \ ज्‌ = ग „ 1 | “ | कियो :वहद्योगतरद्धिणी । प हितीयप्परङ्कः ॥ अथ शारीरम्‌ । दोषं घाठुमछदीनामाधारस्तु वपुयतः। तरस्वरूपमतो क्तात शारं प्राद्र निरूप्यते ध १ ॥ शारीरज्ञानप्रयोजनमाह- थः ्ारीश्यविन्ञाय शसक्षारादिकर्मघ्च ) प्रवततंतेऽक स्यछति वत्पनीव ग्तक्षणः ॥ २॥ अय्‌ सवशारीरसंयहम्लोकमाहई~ अङप्रत्पह्मीषाङपधममिशिराघ्नायुमिः कण्डरामिः पेश्पस्थित्वल्लठाभिर्मिजमलसदहितिषातुभिः संपिभिश | घातैः पपि्तर्बलछासे; भरकृविभिरसिलेममरन्धोपधत- चत्त भ्रेणीगभेरप्यमटतर धियः साभिन्ञारोरमाहूः ॥ २ ४ अथ शरीरोत्पत्तिकममाह- - शुको णितसेबन्थे जातमावे स्वकूमणा.) . जीषो विशति सौराद्धि मणेरथिरिगेन्धनम्‌ ॥ ४॥ शुक्रशोणितसबन्धो वायुनेव विधीयते । धतदापमटाद्यद्धायरद प्रतर! ॥ ५" ॥ अथ गृहीतमरभांया रक्षणम्‌ ¦ चिद्गः हु.सदययोग्मांया योन्यां बीजस्य संहः तृपिगुरुलं स्फुरणं शुच्छा्स्य तु बन्धनम्‌ धनम्‌ ६ ॥ हद यस्पन्द्‌न तन्द्रा तुष्टग्छानटामहषणम्‌ ~ अथतुलक्षणम्‌ ¡ - ~ ° मादे मासि.रजः सीणां ऽयष्तं वति योनितः ॥ ७ 1 वकतुस्तु ददज्ञाहामि पएवास्तिस्रोऽज मिन्दितिाः एकाद्ही च युगभासु स्यात्पु्ोऽन्पासु कन्यका 1८ ॥ अथानातेवके कथं न गर्भो भवतीत्याह ` -पद्मं सकाचमायाति दिनेऽतीते चथो तधा) प्फ + न्तावतीते योनिस्तु शुक्रं नानः प्रतीच्छति ॥ ९ ॥ विमटमहविरविता- अय ररदृदधिमाह- घीजालमक्महामूतेः समैः सत््यानुगेश्च सः मातुश्वाऽऽहाररसमेः कमाद्रम! विदधते ॥ १० 1 अथ प्रा्ेसात्रं मनब्रद्धव्पवस्पामाह अव्यक्तं पथमे माति सप्ताहाककठठं मवेत्‌ । “` द्वितीये मासि कटटाद्‌ पनः पेहपय घांऽवुदृभर्‌ # ११ ॥ पुद्ीक्रीषाः फमासैभ्यस्तत च्यक्तस्य लक्षणम्‌ 1 छ्ामता गरमा क्षमा छद्स्यचकरूः ५१२॥ जुम्माप्रसेकः सदर्नं राभराज्याः प्रकश्िनम्‌ । ˆ ` अम्ठेष्टता स्तनौ पीनौ सस्तम्यो छृष्णचुसुरी ॥ १३] पादशोफों रिदाह्येऽ भद्धाश्च विषिधासिकाः व्यक्ती मदति मासेऽस्य तर्तीये माचपश्चकम्‌ 1! १४ मस्तक सदिथनी बाह सवपुष्ष्माङ्घःजन्म च सममेव हि भू्धाद्य्तानं च सुखहुःखपोः ।॥ १५॥ रर्मस्थ नाभो माहुस्तु हदि नाडी निवध्यते 1 पयस पष्पिाप्ोति केदार इव त्यय! + १६॥ ` प्यतुथ व्यक्ताऽ्ड्मानां दतनायाध् स्यते १ प्रातिवुद्धतरत्वं तु मनसो मासि पञ्चके ॥ १७ 1. पष्ठे स्ायरिरासोमबुद्धिवर्णनखत्वचाम्‌ 1 सर्वेः स्बाङ्धसंपर्णमपेः पुष्णाति सप्तमे ॥ १८ ॥ आओजौऽष्षमे संचरति मातापुना सहः कमात । तेन तो म्ठानमुदिती स्पाता-जातो न जीवि | १९॥ र देष्टी तवमे. मारि सदटक्षणटक्षितः\ | दृशषमे येकदे चा द्वर्दक्ञे मद्धि वा कचित्‌ २०१ ` जानरुश्युमाश्चुमं कम संस्मरन्पर्वनन्मजप्‌ । ` भातये विविधा इष्टाः पितरो भ्रातरस्तथा ॥ २१ ॥ ; नानायोभिरहं भाप्तः पञ्चुपन्नगपक्षिणाम्‌ १ - ` परादीनां च तच्स्थो मठमू्रादिभिर्वृतः ॥ २२॥ % विदाद्मेऽभ्ये इृ्य्ादष््दयपाटः । -धृहथोगनरद्गिणी ! ` जरायुषेितो अ्रपप्ष्ठपीदास्थिसहतिः। गर्माश्ये स्थिती वैदी क्ामवानपिदिन्तयम्‌ \! २१ ॥ कविं भया दुष्करं फर्म फूतं गमोशये यत्तः । पतितो निस्ये घोरे नानाद्ुःलप्दारिरि ॥ २९१ , यदि गम दिनिर्यामि फरिष्यामि तदा छुमम्‌ । येन भूयो गमवासदुःखं दरक्ष्यामि न फषित्‌ । २५ ॥ इति संविन्त्यमानः स देही योगीव तत्ववित्‌ 1 निःसारितः समीरेण यानिमार्गनियस्तितः ५ २६ ॥ निर्गतो योनितो देधी मायया विध्यते पुनः । त्रश्चणयदार्पविज्ञारव्निषधषष्टेव सोदे ५ २५४५ अथ दैवि माह अथ गभरय ददिध्ये दूतुमाह- परस्परानिखाहातासभिप्रे कटे द्विधा । दिधा ततः प्रबुद्धयेतं युग्मं तस्मासजायते ४ २८ ॥ भथ विरुतोतततिहेतुमादि- मातुः ्रद्धाविपातेन स्वस्य दुष्कमणा तथा ! छुच्जव!मनखसं वा विकरुताश्च मवन्तिते ॥ २९ ॥ गरनएेतुमाह- अगधातादिनिमित्तेन जटरान्तषुते शिक! जठर जायते शीतं स्तष्धाप्मातं सृकन्पथप्‌ 1 १० 7 गमास्पन्दा मवद्युष्णः कृच्छरादुष्टसनं फुमः । अरपिच्स्तनेचत्वमाचीनामसमुद्धदः ॥ २१ ॥ अथाङ्गपत्यज्ेतर्तिः- . प्िरोन्तराधिरदा थाट सक्थिनी ख समासतः । पडङ्गमल्भरर्यद् तस्याकषिहदवादिकमर ॥ २२.॥ ` अथ प्रत्यद्गयान- चश्युष्टणंएिनासास्तनगदरसनाग्टमन्यासिगण्ड भूकक्षाजचहस्ताङ्कदिनखरकरीनाभिष्ष्ाण्डमेदरम्‌ । जा स्फिर्बस्तिपाश्दिरिगुदपदृपाण्ण्यङ्कटी गुल्फक्रादि प्रत्यद्गः चल्युमा्ण न त्र र्‌ समस्तप्र।1१३॥ ˆ ` ` छि , च> * ~ भ 8 ॥ | [| १ ^" ५ , ८५9; ॥ १० विम्ठमष्रपिरदिता- अधाऽऽकाशददीनां शब्ददीन्युणानादह- दाष्वुः स्पश र्ूपच रसो गन्धः फ्माहुणाः। सखानिटाभ्चिभषयकगुणयृद्धयादयः परे ॥ ३४ 1 ~ अथ कृता भृताकिमुत्ययत इत्याद | तत्र खात्खामि देटेऽस्मिञग्रोतच्रं शाष्डो दिदिक्तता १ # वातारत्पशेत्वगच्छवापा दहेदुगपपद्ुयः ॥ २५ ॥ अद्धो जिहवारसक्कुदा घाणमन्धास्थि दु क्षितेः । अथ देहं पितुमातृजप्रत्यङ्कविभागमाह- मुष्टुच मातृजं रक्तमांसमन्नागुददेकेम्‌ ॥ ३६ ॥ पुरं तु स्थिरं शुकधमन्यस्थिकदाद्कम्‌ । आसनं यथा- दैतन्यं चिन्तमक्षाणि सानायोनिषु जन्म च ।॥२७॥ सातम्पजं यथा- | सातम्यजं चाऽऽयुरारोर्यमनाठस्य प्रमा चम्‌ । रक्तजं यथा- „ „, ,श्सज वपुषो जन्म वृत्तिवृद्धिरटोषएता॥ ६८ ॥) „ 5 „ ` .सत्वादिगणमाह- ` सारय शौचमासिक्यं साधकर्म रदिर्मतिः । राजसं षरहुमापित्व सामकरृह्म्ममत्छरप्‌ ॥ २९ ॥ * ` तामक्तं मयमक्ञानं मिद्राटस्पं विषादिता) + £ इति भूतमये देहे संधिममादिसाधने ॥ ४० ॥ कठाः सप्ताऽऽदायाः सप्त धातवः सप्त तन्मटाः 1 सप्तोपधातवः पपत वचः सप्त प्रकोतिताः ४५४१) ` > , यो. दोपा मवकते चघाय॒नां संधयस्तथा 1 ,. ` , दशाधिकं-च द्विशतमस्थनां च विशं मतम्‌ 1 ४२ ॥ ५54८4) १८१ सप्ोच्ठरं भमत (दारा सप्षद्रत तथा) चतुिक्षतिएस्याता धमन्यो रसवाहिकाः | ४३ ॥ ॥ ॐ बृहदयोगतरद्धिणी । - मांसपेश्यः समाख्याता नृणां पञ्चशतं पुधैः । सखीणां तु दिशव्यधिकाः कण्डराथव पोडश ॥ ४५५. सदेह दक्ष रन्धि नारीदेहे चोद ! ` पएतद्छमासतः पाक्त विस्तरेणाधुनाच्यते ५ ४५ ॥ कठा ठक्षणभब््‌- ` धात्वाश्षयान्तरे यस्य यः करद्स्त्वव तिष्ठते ! दहीप्णणा धिपकस्तु सा कटेत्यभिधीयते ॥ ४६ ॥ ` यथा हि सार! काष्टेएु एच्छयमानेषए वरयते । तथा घातु मांसेषु एच्छयमानेषु वक्ष्यते ॥ ४५७ ॥ मांरासद्धमेदसां तिचा यङख्व्ठिद्धोश्तुथका॥ पञ्चमिः च तथाऽन्नाणां पष्ठः चादिधरा महा ५ ४८ ॥ रेतोधरा सक्षमी स्यादिति सत कुठा मदाः यथा पयसि सिस्तु गुटश्चेक्षां रसो यथा ॥४९॥ शरीरेऽपि तथा रक्त मृणा विद्याद्धिपर्वरः । युशिएमहिताया मु- सखीणां दक्षा कटा ज्ञेया गर्मस्य स्तनयोरपि ॥ ५० ॥ इति कटाः अथाऽऽशयाः- जीवाच्राक्ञयमामनन्ति हद्रे स्पाच्छठेप्पणस्तवाङ्ञप- स्तस्याधस्तदृधस्तु सदेभिपजामामाक्षयः संमतः ५५ नामेव।मत उरध्वर्मापदुनटस्याधोऽस्य पश्छाशय- स्तस्यापः पवनाशदखया निगदिता चस्तस्तु-मन्राश्मयः॥ ५१५५. गर्माशयोऽष्टमः स्ीणामामपक्षाङ्ञापान्दरे 1 सतमां स्तन्याद्टायापेवं विक्षेयास्त दृशाऽइ्शयाः ॥ ५२ ॥} फोहाद्धमानि स्थितान्येष हदयं छोमङ्प्छसः यक्रप्ठादणण्डुकवुरती नामिहिस्माल्नवस्तयः ॥ ५३ ॥. दृश आधितधामपनि ेरोरसनरन्धनप्‌ ! कण्ठोऽच्नं हृदय नाभिबेस्तिः शक्रोजसी गदम्‌; ५,५४.४ असृजः शटेप्मणश्चापि.यः प्रसाद्‌; परो मतः ते ५द्पभि पत्तर ॥*५ शुष). ति ५,९१.६. | =+ ४ क १ । १२ निंमलमह विरचिता , ततोऽस्यान्याणि जायन्ते गदं षसिश्च देहिनः तेषु मर्थाग्नभादद्धं साध उव्यामस्रायतम्‌ ॥ ५६ ॥ गुदे कूकारिकायां च यत्र कोष्टानि सर्वदः त्रिध्यामसभितं सीणां भुस्यमन्नं जगुदुधाः; ॥ ५७ ४. कफासजोः प्रसादात्तु हद्यं चेतनास्पदम्‌ 1 यदाधिता धमन्पस्तु तिष्ठन्ति प्राणधारकाः ॥ ५८ ॥ पुण्डर।केण सहश्चं हृदयं स्यादधोमुखम्‌ }. शाग्रतस्तदिकसति स्यपतस्तु निमीटति ॥५९॥ उदरे पच्दमानानापाध्पाताटुक्पस्ार्दत्‌ .कफरोणितर्मासानां सारानिह्धा प्रजायते | ६० † -'शक्तमेदःप्रसादान्तु वुष्ठते स्तः फक्षिगोठक 1 ती तु पकर ज्ञेयो जटरस्थस्य मेदसः ॥ ६१ ॥ . भेवःफफाद्मांतानां भरसादादृवषणो मतौ 1 ` पीजवाि्ञिसधारो विक्ञेषास्योरफावही ५ ६२ ५ भीवाहृद्राहिणीनां तु कण्डराणां भिथो युत्‌; अधामागगतार्नां हि भररहा मेद उच्यते ॥ ६३ ॥ गमाधानकूरं दिङ्कमयन चीजमृनच्नयोः 1 घामेऽधस्ताद्धद्‌ः पीहा दश्िणे हु यकून्मत्‌ ॥ ६४ ४ रवाह ेरमृट पहा पोत्ता महर्षिभिः यकद्रुखन पित्तस्य स्थानं रक्तस्य संधयः | ६५ ॥ हश्नाडिकामिबद्धस्तु दामे. शोणितफेनजः । ' उदानवायोराधारः एुष्फुसः प्रोच्यते धैः ॥ ६६ ॥ हृदि दक्षिणमामेऽपो विक्तेयं करोमस््तजम्‌ < „ जछवाहिश्िसमृट तुष्णाच्छाद्नकं तु तद्‌ ५ ६७ ॥ पष्ठराष्ापे भलाधार उन्दुरो रक्तकिदजः \ ; इत्याषहायाः ' १ ‡ अथ धातवः- . . - ' “ रभासुख, समदो स्थिमलाष्ुखाणि.-पाततवः ॥ ६८ ॥ ` शर धास्यस्पेते -यस्मात्तस्मा्तु.धातवः जाय्ते ऽन्पोन्यतः भथ पाविताः पित्तोनसा ५ ६९४ गृहयोगतरङ्खिणी } =... १३ अन्व काठेऽभ्पवहतं कहे फणानिराहूतय्‌ 1 दवेर्विभिन्नसंधाते नीते पित्तेन मादेवम्‌ ॥ ७० ॥ संध्षितः समानेन पचत्यामाङयस्थिततम्‌ 1. ओद्य(ऽयियथा बाह्यः स्थालछास्थं तोयतण्डुटम्‌ \ ७१ \। अगदौ पद्ूसमप्यन्नं मधुरीमूतमीरयेत्‌ । पेतमृत क यातत वेद्गहद्म्टतां ततत, ५ ७२ \ पित्तमामाश्यात्छुयाच्च्यवमानं च्युतं पुनः अशिना शोषितं पक्र पिण्डतं कटमारतभर्‌ ॥ ७२ ॥ भोमाप्यारेयवायन्पाः पश्वोप्माणः सनाभसाः| पथ्वाऽऽहारगणान्स्वान्स्वान्पाथिवादीन्पचन्त्पतु ॥ ७४ ॥ यथास्व ते च पष्णन्ति पक्ा भूतशणान्पथक्‌ । पौ{धवाः पाथिवानेव शेपाः शेपांश्च देटमान्‌ ॥ ७५ ॥ किं सारश्च तत्पक्रमन्नं समवति द्विधा । तत्राच्छं िहमन्नस्य भत्रं विधयाद्‌धनं शाफुत्‌ ॥ ५७६ ॥ रसस्तु सप्तभिभूयो यथास्वं पच्यतेऽिभिः। रसाद्रक्तं ततो मसिं मास्तान्मेदी स्थि मेदसः ॥ ५७ ॥ असन्थो मजा ततः शुके छुकाद्रमः प्रजायते । फे विद्ाहरहोराचाच्पडदहादपरे परे + ५७८ ॥ ` मासेन याति शुक्रत्वमन्न पाकरसक्मात्‌ । मनर्दाहिरस्य पक्षाय्मृत्त ॥पत्त तदुच्पत्त ॥ ५९ ॥ धालाथस्य तु कोरिधा विगलितस्येकेन मानेन थ- , स्तुत्योऽिः परभुरन्नपानमसिटं- संपाचपस्ाक्तये । पित्तं भिन्नमिहानलास्व्वकतिकत्द्धेदविख्पापकाः सन्त्पथां बहुशषोऽन घारिमदिरामत्स्यज्वरादयादृपः 1८० : ' ` इति धातवः | अथ धातुमिलाः ({जहानि्रकगेठवारिरसविदरक्छस्य तद्रश्फं „ पित्तं कणमछश्च मांपविड्यो मेदो मठो रसम; । कक्षमेद्रदतां "श्च नसरास्त्वस्म्थां मटा नपि =, , ' वक्रपिदकास्तग्पे स्युरेते मठाः 1८१) ॥ + १४५ गवे पसायापिस्पतः प्रायो रसादीनां मछद्धवः + .. अथोपपातवः स्तन्यं रजो पसास्येदो दन्ताः फैङ्षीजसी तया ॥ ८२॥ एते सप्त क्रमेणैव ज्ञातव्या उपपातवः ५ . ओजस्तु सर्वधातनां तेजः सोमारमकं स्थिरम्‌ ॥ ८९ ॥ {स्नग्धं कीत शरीरस्य पटपुष्टिकरे मतम्‌ । श्द्धमासमवद्ेदो वक्षा सा परिरोर्पते ५ <५ प अथ सप च्चः | पच्यमानस्य पिण्डस्य श्ारीरणोप्मणा श्रामः । सप्त त्वचः स्युः क्षीरस्य फ्रमात्सतानिका इष ॥ ५ ॥ सेयःऽवमासिनीं पर्वा सिध्मस्थन चसा स्मता हदि लोहिता ज्तेया तिद्रुटकजन्पमूः ॥ ८६ ॥ श्वेता त्ुतीपा विस्याता स्थन चमदडस्प भा) तारा चतुर्था पिक्ञिया किठासम्ति्रमूमिका ॥ ८५ ` पश्चमी वेदिनी स्पाता सर्वं कुषाद्धवा ततः । विर्णातां छोहिता पष्ठी मन्थिगण्डापतच्री स्थितिः \॥ ८८} स्थरा व्दक्सप्तमी ख्याता षिदध्यदिः स्थितिता) हति सप्त त्वचः प्रोक्ताः स्थूला पीषिदहिमात्रषा ॥. ८९ ` अथ दोषाः वातपित्तकफाः दोपाः प्रयेकं ते तु पश्चधा। ` प्रफरतिस्था देहमरलं विकता देहनाश्चकाः ॥ ९६५. ` , . चवनस्तेय अटगा{(स्दकारकस्णान्मत्तः ॥ रजाग्रणमयः सद्षमः शाता स्क्षो ठटयुश्रलः ५ ९१ ॥ प्राणापान सभानश्योहानव्यानो च वायवः हि प्राणां गदेऽपानयः समानां नाध्मिस स्थितः ४९२ ४ . उदानः कण्ठदेश्चस्था व्यानः सवशरीरगः ' ठंसखूपास्थतः प्राणः प्राणनाद्रपषा हद्‌ 1४.९३ ॥ . मदमृत्रापनयनादुपानः कथ्यते बुधैः ।॥ . - - ` . पीतमक्षितमाघातं श्क्तपित्तकष्ादि च ॥ ९४ 1 | १, ४. घदुयागतरङ्िणा \ « ५ सर्म नयति गा्ाभे समानस्तन फथ्यते । स्यन्द्नादूरध्वनयनादुदानां मण्यते घुधेः ।! ९५ ॥ ध्यामो ध्यानयति प्रायो रेगादीन्सवंदेहमः। नाभेरधो विशेषेण वायुवंस ति देहधृत्‌ ॥ ९६ ।१ पित्तमुष्णं त्रके पीत नीं सत्वगुणोल्बणमर्‌ । फट तिक्रमे जेयं विदग्धं वाऽऽम्छतां वजेत #॥ ९७ १ अभ्ल्या्ये चरेत्पित्तमधथिरूप तिटोन्ित्तपु । पावके भ्राजक चेव रखकाडटोचके तथा ॥ ९८ \ साधकं देति पञ्चैव पिच्तमामान्यसुक्रमात्त्‌ । ेततएरमिम मक्पपचनारपाचक पिदुः ॥ ९९ ॥ रसरडनते रक्ते यक्त श्च र्कम्‌ 1 अभ्यज्घादि गृहीरवाऽङ्कःं श्राजनादद्भाजकं स्पृतम्‌ 1 १०० ॥ आशटोचयति यदृदुष्या रूपमालोचकं हि तत्‌ । तमोरूपं कफं भित्वा साधके धर्मसाधनात्‌ ॥ १ ॥ स्युरेतान्यग्न्यपपदान्यसिछनि स्वकर्म । स्थानं विशिष्टं पित्तस्य हदोऽधस्तातकमी तितम्‌ ॥ २ ॥ कफः द्चिग्यो गुखः श्वेतः पिच्छिठः शीतटस्तथा । तमोगशणायिक्रः स्वादु्िद्ग्धो ठवणो भवेद्‌ ॥ ३॥ कफस्त्वामारये मूर्धि कण्टे हदि च संधिषु । - तिष्ठन्करोति देहस्य स्थेयं सवङ्किपारवम्‌ 1 ४7 छुदृनस्तपंकश्चेव चोधनश्चावटम्बकः । श्टेषकश्चेति नामानि कफस्योक्तान्यनुरूमा् ५ ५ ॥ करदको युक्तसंक्रुद्‌ात्तर्पको नेदतपणात्‌ । बोधक रससेदोधादाटम्बाद््स्कः + ६ ५ ` "्ठटेप्मकः संधिसंश्छेषादिति तेषां विचेतना । कण्ठस्याधो. पविक्षेपेण कफस्थानं जगुबुधःः ॥ ४ ॥ ` दुष्ट रक्तमपि भरहर पं केचन पपेचवत्‌ । चातपित्तकफानां तु चयो वैरोपिका गुणाः ॥ ८ ४ रौक्ष्यं घातस्य पित्तस्य तेशण्यं चेर्ध्वं रफस्य द ¦ ` ` ` साम्यं दुद्धिक्षयश्चेति दोपाणां विदिधा गतिः ॥ १०९॥ 149 ॥१ निमदमहरिरदिता-~ :, ~ तत्वाभ्यकरतमार्योग्य समो धृद्धक्षयात्सकः अथसा `“ ` †* ' ष्त्यारिशन्यरटशिस धातपित्तकफासनाप्‌ ॥ ११० धुथक्क परथग्दृद्ाऽऽधारास्तासां सप्द्रती मिद्‌ 1 यं पश्वसप्तत्यधिक्ङातं ता वायुधामगाः} ११॥ विमिद्यन्ते प्रतानैः स्वेरेवमस्या अपि स्म्ताः नीलाः शीता मरुतपणाः शिराः स्यमरुदाश्रयाः ॥ १२॥ पीतोप्णाः पिचिटास्तास्तु श्टेप्मलाः स्यु; सताः स्थरा; ३ यकृषीष्ररूवहाः कृप्णात्युप्णारुणारुणाः 1) १३ ॥ प्राप्रदन्त्पभितो देहं नाभितः प्रसता; शिराः । प्रतानः पद्यिनाचरन्द्द्सदीनां यथा जटम्‌ ।॥ १४ ५ थथा दरुपच्सेवस्यः प्रखताः.स्युः समन्ततः तथा कश्िराप्रत्तानास्तु :प्रसरन्त्यन्र वप्मएणे ॥ १५५ यथां निपमुणालानि विवधन्ते समन्ततः ॥ ` भमो पटहुरोदकस्थानि तया मापे शिरादृपः 1\ १६ ॥ आय च्यव: ` ` स्ायवां बन्धनानि स्यर्दहे मांसास्थिमेदसाम्‌ मेदसः सेहमादाय शिरा स्थला मषेदयद्‌ा † १४७ ` तदा सापुतखमाप्रोति तासं नवशती मिद्‌ । दाखाद्च परती तासां मीदादो सप्ततिर्मता' ॥ १८॥ 'कोठठगाखिशदधिदं द्विशतं स्ायवः रपूृताः - , अव्‌ .कण्डसः अंतिस्थुटाः. चापवस्तु कण्डराः फण्डनक्षमाः 7 १९ ॥ स्वदेहक्रियाधाराः स्यः स्तम्माः सद्मनामिष फण्डराः षांडङ्ा ख्यातास्ततर साघु ताधतुः ॥ १२० ५ पक्तामाक्षययोश्वापि चतच्रो बस्तिगाश्रतुः ॥ „ . उरःशिरःप्र्ठपाश्चदर्रेऽपि च चतुमताः ॥ २१॥ व्‌, परमन्यः. ` . >ष्वतुविशतिरार्याता धमन्यौ रसवाहिकाः ! . गमद््व,दशाधस्तादश्ष च प्रसरन्ति ताः २२.॥ ` { क्वतीय्रहः ] बृहयोगतरदङ्धिणी । , १७ ठे ह ति्ंगथ चयथ्याः प्रत्यकं प्रमवनित ताः पाभ्वपृष्ठोद्रस्कन्धग्रीवोरौ बादुश्षीषंकम्‌ 1 २६३५ दधव्यृ्वगतास्तन्राधो याताः सङ्थिनी अरि) पकायकटीवस्तिषिण्मूत्रमुदमेदरकम्‌ ॥ २४ ॥ तियग्गतास्तवसंस्येयज्ञाखा वश्चन्त्पधो पुः । अन्त्य(हेथ्व दधति रसं स्वेदं च प्ये ५ २५ ॥ अथ पेश्यः- पदयः पश्च शतानि स्युस्तासां कशाखाचतुररे । पवतुःशत्यथ कोष्ठे पटरूपष्टिः समुदादहताः ॥ २६ ॥ ग्रीवादौ तु चतुधिश्त्छ्ीणां ता विं्धताषिकाः0। स्तनयोदृश् पेश्यः स्युरदतपपथगाश्चव्रः ॥ २५॥ तिस्रो जरयोस्तिद्चस्तु मर्मच्छिद्रसमभिताः । मांसिपदयो वाय स्युरवषटम्माय देहिनिाप्रं ॥ २८ ॥ अधास्थीनि- अस्थानि विश्तानि स्युस्तत्र शाखाषरषटपे । , . ६ स्विक्ञतिश्ञतं पानि शते सत्तदशाधिकम्‌ ॥ २९.४५.) श्रोण्यादावथ ण्ठादी निषरिस्तानि पश्चषा,१.५ ` कपाटसचकी येव तरणे वठयं तथा ॥ १३९.॥. नखकश्चति नामानि तेपां मेदा अनेकशः 1, इत्यस्थीनि ॥ ` , अथ संधयः ` „ ५ . भरंधयश्च दहिधा पभोक्ताश्ये्ट(वन्तश्च स्थिराः ॥ २१ ¶ शाखि हन्वोः कस्यां च दे्टावन्तस्तु संधयः ' शोपास्तु संधयः सवे विज्ञेयाः-स्युः स्थिरा बुधैः ॥ २२॥ दष्टाधिकं तु द्िश्चतं संपीनामिह सवशः. शाखासु तेऽ्पटिः स्युरुनपिस्तु-कोष्टग्णः ॥ ६९ ५ धीवादों ठु ऊशीतिस्ते स्वे कीकससंभिताः । दति संधयः \ | अथ रन्धाणि- ,. सदेह दश रन्धाणि नारीदेद चयोदृ ॥ ३४ ॥ + “ ॥ १. ह [1 न ह । निमह्मह विरविता- [ दवितीयप्त्ः ) नासानयनकर्णानां दे दे रन्धे प्रसीरतिते ! महनापानवक्चाणामेफेक रन्धप्रच्यते ॥ ६५ ॥ वृशभ मस्तके प्रोक्त रन्धाणीति नृणां विहः 1 णां चीण्यधिकानि स्यः स्तनयोर्गमवरत्ममि ॥ ३६ ॥ सुक््मच्छिद्राणि चान्यानि मतानि पपि जन्मिनाम्‌) एति रन्धामि ॥ अथ सोरतसि- प्राणान्नरसरक्ताभ्बुपछलात्तवरेतसाम्‌ । ३४७ ॥ मेदोमूय्रमलादीनां स्रोतांसि मिप्जो जगु इति श्ोतांसि ॥ चरणां प्रफुतयः सत्त परथग्दरह्ासिठंमखेः ॥ ३८ ॥ वीपचिङ्धेन भिषजा स्विज्तयास्ता यथाक्रमम्‌ । उक्तं च पुशरुते- अधुतिरददकषोहदः कृतघ्नः कृशपसपो धमरन ततः प्रलापी । हुतमतिरदनोऽनेवस्थितातमा पियति च गच्छति संम्रमेण सुप्तः २९) अव्यवस्थितमतिश्वठद्शिर्मन्द्रल्नधनसचयमिनः । फिचिवेष पिटपत्पनिबद्धं भारुतप्रकरतिरेष मनुष्यः} १४० मेघाती निपणमतिधगद्यवक्ता तेजस्वा सामातिषु इुसिवार्वीर्यः सपः सन्कनक्पटभ्काणिकारा- स्सपदयेदापे च हुता षिद्यदुल्काः॥ ४१ ॥ न मयासणमेद्मेतेष्वमृदुः प्रणतेष्वप्ि सान्त्वनद्‌ानपरः । भवतीह सदा घ्यधितास्पगतिः स मयदिह पित्तक्तप्रक्रति 1 ४२॥ ˆ ददाक्षास्थरकारटाटिनांदकेशो टक्ष्म!वाञरदम॒दङकिहधोधः ; छतः; सन्सकमदट्हसवचेक्रवाकान्‌ ` >+स्पद्यद्‌ाप.व जखाश्यन्मनोक्ान्‌ 11. ४३ ५ 4 \ १, - { -द्वितीयस्पफः) । ॥ 1 £ धृहयोगतरदिणीं । ` १९ रत्तान्तनवः दधिमक्तगान्ः चिग्धच्छविः सच गुभोपयद्; । फेशक्षमो मानयिता गुरूणां सेणो यठासप्रकुषिपनप्यः ॥ ५४॥ ए्यीषा तिसणां य{ऽपि प्रकूतीतां तु छक्षणेः। सतात्वा रसरगना पेयः प्रफूतीरभिदृशशयेत ॥ ४५ ॥ विपजातो यथा फीरटो म पिपेण धिपयते । तद्ररमकतयो मत्यं हक्नुवम्ति न बाधितुम्‌ ॥ ४६१ इति प्रकृतयः शिरः स्रवद धमम्पी मर्माप्यरि पिकेपतः श्स्पदिमिः प्ररसिट्रेथदि जीषितुमिच्छति ॥ ४७॥ अथ मर्माणि- अषौ स्युरस्थिम्माणि संपिममामे विक्तिः शिरामर्माण्पेकवस्वारिशदेकादृशेव त ॥ ४८ ॥ ससिममाण्यथ स्युममणां सप्तविंशतिः । एवं सप्तोत्तरं मस्तं धन्वन्तरिर्जमो ॥ ४९६५ मर्माणि जीचाधासाणि प्रायेण भ्ुनपो जगुः । अतस्तेए हता विद्धा दग्धाः स्युदुःखिदा नराः ॥.१५० ॥ तनास्थिममाणि- | चिकवद्धे परष्ठवंशममयच्ास्थिममःभे नाप्नां्फलछके अष्ट वेकत्पक्राररिणि ॥ ५१ ॥ . श्रोण्योरुपयुमयतः पष्ठवशस्य संनिधा फरीफतरुणे तदह्प्छद्योत्रे अस्थिमर्मणि ॥ ५२५ आशक्षयाच्छापनावन्तरुपरि ओ्रोणिकाण्डयोः, 'सथ्योपे पार््वसचद्धो नितम्बाचास्थिमर्मणि ॥ ५६ ॥ अपाङ्गकणयीर्मध्ये शद्धः दावास्थिममणा | अपद्ग्छामिते तन्न हतः सयो विप्यते ॥ ५४५॥ अथं संधिमर्माभि- » ।, जपोवोश्नयद्करे मध्ये जानुनी संथिममणी ॥ दतरस्तचएऽऽमयान्पत्या वैकत्यं खश्तामपि ॥ ५५४ ` ह, 4 | १ । न ‰ / ज धिमम्‌ पिरदिता- 1: पवितीयप्तरश्नः मप्पगी भजदोः पश्वादू्षसे संपिपणी । एकाशृष्टमिते तत्र हतो षैफल्यषच्छि ॥ ५६ | ही पस्यान्तः सिरस धिर्पयावतटष्षणः \ .. नामतोऽभिपतिः संपिममापाशुटमाश्रुहा + ५५ ॥ निष्नपेस्तु मकेारष्यमादतां सेपिमर्मणी 1. अधाष्टमिते तत्र हृतो शिकिदतां जेत्‌ ॥ ५८ ॥ पुकारिके किसोग्रीषासंघाने संपिमर्मणी । अध) ट्गुदटमिते तच हतः स्पाचटमस्तफकः ॥ ५९॥ जङ्पाचरणरसपाने गुत्फो द्वी संपिममणी \ अपदुनट मिते दन हतः खाप धनेश्वरः ५ ६०॥ , . पृष्ठवशषं तूमयतः फिंचिद्धिश्रो कषकन्दरो । अधाङुन्टी बहिः एान्वजदनास्पंपिमन्रणी ५६११५ पाणिप्रकोहमष्पस्थावदःगखात्सपिमर्मणो । मणिपन्धी तच एतः पक्षावातमषाद्मपात्‌ ५ ६२ ५ संधयः पश्च किरसि पिमक्ताश्चतुरदगलाः । संप्थिमर्माण्पत्र दतः पएक्षाषातमदाप्तरपातत॥ ६३ अय्‌ रिरामम्‌णि- कण्ठनादरोममयतः क्षिरामर्माणि ताश्चदुररः िमपष्ेतु रीय स्तस्तत्र षिद्ध विपयते 1 ६४ # चतघ्ो मातृकार्यास्तु मीयामुमयतः शिराः । .दाद्गुखाः श्षिरामर्माण्यष्टी सयो मुत्तिषदाः ॥ ६५ ॥ ` शिराणामक्षिरसनाकणघ्ाणनुषां मिथः॥ -योगाः.शुङ्गारकानि स्युः शिरामर्माणि पूवेषत्‌ ॥ ६६ \ | | कै {भ्क [ { 1६ + " नेत्राह्गयोरपाङ्काष्ये हे शिसममणी स्पते । अधाद््‌गुटमिते तच्च हतो येकत्पमाप्तुपात्‌ ? ६५॥ र्थपनी तु श्रुवोमध्ये शिराममपिमङगुखम्‌ 1 िशलयध्रं ममे त्रोद्धतश्दयो रिपदयते 1 ६८ ४ अन्तःसोतोदयानद्धे नाप्षामुमयतः फणे । जधाङ्गठे मभैणी स्तो घ।तादैकल्यक्ारिणी ५६९ ॥ स्तनग्रटे मर्मणी स्तः स्तनयोर्यदगालखाद्धः \` सम ततः शिरे तच्च हतः फालेन नह्यति 1 ७० ॥ {प्रतीपः बृहथोगतरद्धिणी ! ऊष्मरचयो रसोवतवहे नाडा तु सपण अपारगठे अपस्तम्भी काठान्तरस्म्रतिपदे ॥ ५१ ॥ पाणश्वद्वदस्योपरिष्टाद्‌ धस्तादन्तयोः शिरे । ... , . अर्घाह्नव्टेि अपापो ममणी रिरमारके ॥ ७२॥ हदयं सनयोर्मध्यं चतुरह्ृटसंमितम्‌ । , श्िराममाच हननात्सद्य एव पिपद्यते | ५७३ ॥ शिरमृटं शिराममं नाभिः स्पाचतुरङ्कखा । . . , ~ समन्ततस्तत्र हतः सदयो मतिमवाष्ुपात्‌ ॥ ७४ #॥ ' अधस्तार्णभ्वयोमध्ये जघनस्योरध्वमतपक्ष; \ : ‡ ` `, - पृष्ठो पश्वस्तचति ति्यूर्प्वतु मर्मणी ५५५ ॥ स्तनम्रटाडुमयतः प्र्ठवशम॒ज्‌ श्षिरे ।. .. „ अधाद्ुम्टे बृहत्यौ स्तौ ममणी चिरसारके ॥ ७६ ५ , «“ `"उंरुमध्याष्वेतोऽधस्तादङ्गगस्थादु्टाधतः । ४. लोहिदक्षाणि-समाणि घाताद्रैकट्यद्रि हि ॥ ५४ ॥ ऊरुमध्ये शिरे ऊर्गेरिष्ठेकमिते फजू । : ~. भर्मणी स्तस्तच हते वेकल्यमपजाद्ते ¶ ५७८ ॥ ह्येक चत्वा रिशच्छिरमर्माणि । अथेकादश्‌ मसिममाणि । अ्धाङ्ुष्टं नाम तदहृद्यं चिरमारकम्‌ । मांसममं चतुर्धा स्यात्पाणिपत्तलमध्यगपर्‌ | ७९ ॥ अयीदशाङ्गुखाद््वं प्रतिपप्णीन्दरदस्तयः मां्म्माणि चत्वारि धङ्गुखान्माजजङ्‌ःघयीः ॥ ८० ॥ अधरेचुधकयोरधद्गुठा त स्तनरोहिनी । „- -कोटलान्तरपाणहरे जायेते मांप्तम्मणा ५ ८१ ॥ सद्ध(ति गुदो मासममं स्यखतुरङ्गुखम्‌ । अथ सप्रदिंशतिक्लायममाणि । स्ायुममाणि चत्वारे स्युः धोण्योर्नानुसंधितः ॥ ८२ ॥ 4 ,". उर्ध्वं चोमयतो घाताद्द्यह्गुरखा ।वेकटस्वदाः भ {कभ मुष्कवरक्षणयामध्य वरषा ब्वायमममणा1-<2 ॥ ४ # १ ॥ भक 9 क, 0 । व, विमहमदह विरचिता- .[.दितीयज्क} ` एकाद्ुट मिते घाताद्रेकत्यं रुते मृदम्‌ । हे वक्षःकष्षधरयोः साय्याः कक्षपराचेमे (४) ॥ ८४ ॥ म्य एकाङुन्टे स्र्युमर्मणो दृक्रिफाहर \ शिपरस्योध्वं तसयतोऽधश्च कुचाः क्षमराद्गुडाः ॥ दपः ॥ शषायुममाणि चतवारि हते पद्धमणप्रदु; । गरटफपरधेरधः कूच शिरास्युन्रयतश्वतुः ॥ ८६ ॥ सछायममाण वेकस्य न्त त्वकद्कग्रहा नि चे। , पस्तिः स्पास्छ्रायुममच षिद्ध द्यमयतोऽमरपर्‌ ।1. ८७ ५ पिता विपयते सयः चदिव्रण्यथ वा मप्रेत्‌ । पादादगष्ठाद्गुटीमष्यं क्षिममर्धाड्गुलीन्मितम्‌.॥ ८ ॥ ल्नायमर्म चतुधाऽतर घाताकाछान्तरे शतिः अंसमध्यं च्यलट्शुखं तु चपुम्महयं हते ॥ <९ ॥ तरच स्पा्यक्वषप्त्‌ा वए {क वर प्तेप्िथयाहुकू\ \ विपुरे कणप्र्ठाधः संस्थिते स्राय॒मर्मणी ॥ १९०.) रिचिनिन्ने तत्र पाताद्धिकूटो षधिरत्यता । केशान्ते शङ्कयोसर्ष्वमत्सेपी प्नायुमम्रंणी ॥ ९१ ॥. अर्पा्गुले स्रश्त्पोऽअ जीदे्गेद्धतक्षटपकूः दति घायुमर्माणि । इति सपोतरं ममदातम्‌ ! . अथाऽऽहारादिलक्षणम्‌ । उद्ानकोपादाहारसखस्थिरत्वाच् यद्भवेह ९२५ , -प्रवनस्णोध्वगमनं तदुद्धार प्रचक्षते । तमःकफाम्यां निषा स्णन्यखा प्पेततम्मद्धवां 1\ ९३ \ रजःपित्तानिटेभरान्तिस्तन्द्ा श्टेष्मतमोनिदेः ग्लानिरोजशक्षवादूदुःखादुर्जीणाच्च भ्रमाद्धषेतरः ॥ ९४ ॥ यः सामथ्थऽ्प्ययुत्साहस्तदाटस्यमुदायते 1 ` चेतन्यशरिधिटव्वाच् पीलक भ्वासमद्वदेत्‌ । ९५।५ ` . - दिद्णवद्नभ्वासं जम्मा सा कथ्यते मुभैः - उदृनप्राणयाद्र्वयोगान्मोह्धिकफस्रवात्‌ 1\ ५६ ए ;. { शब्द्‌; सजायते नस्तः क्चुत. तरूध्यते बुधे; ‡ + द एैप्तहः } र्यौ गतरद्धिणी । ` ` २१; भथ स्पस्थसमधातोमज्जादिमानं वामरात-- मज्जा मेदो वसा मृतं पित्तश्टरष्म्ञकृद्सुक्‌ ॥ ९७ ॥ सो जलं च दृहेऽस्मिश्नेफेराशटिवपितप्‌ । परथक्षप्वप्रसुत प्राक माजामास्तप्करतसाप्‌ ५.९८ ॥ दद्खलछ्यी तु स्तन्यस्य चत्वार रजसलियाः। समधातोरिदं मानं वियाद्वृद्धिक्षयान्विताः 1९९ ॥ छुकादुरम्िणीभोस्यवेशममीकायतुपु । य स्यादहापोऽधिष्स्तेन प्रकृतिः सपतधोदितिः ॥ २००॥ | अथ दयोविचारः- धात्यभाषोडदशद्रर्पतततो मध्येऽधिसप्रतिः पृदद्धस्तद्ष्वं विज्ञेयं वयोमानमिंति तरिधा. १.५ उक्तचं दामभटे- घयरत्वा पोदक्गद्ुल्यं तच धालिन्धिंयोजसाभ । घूद्धरा सप्तेमध्यं तचात्रद्धिः पर क्षयः 1 २॥ स्वं दं हस्तत्रयं साध पपुः पान्तं सखायुपोः। दति योगतराङ्घण्यां शारीरं नामं दितीयस्तर््ः ॥ २॥ अथ तृतायस्तरहःः। "ववो भृषम अथ प्रिमापा | न मानिन पविना युक्तिव्रेम्पार्णां ज्ञायते क्षपित । अतः भ्रयोगकायाथ मातमलच्यते मया।॥१॥ मान च द्वैविषं पाक्त कालिङ्गः मागध तया.1 कालि द्रनस्मामधं श्रेष्ठमिति सानषिदो विदुः ॥ २५ त्रसरेणुद्धुषेः भोकसिषता परमाणुभिः असरेणोस्तु पयथेनाघ्ना वशी निगयते .॥ ६. जाठेन्तरगतेः खुयकरवंशषा निगद्यते । घटुददराोमिर्भरीवचिः स्यात्ताभिः पडभिश्न राजका ४१४॥ तिभ 'राजिकात्मेश्य स्पपः प्रोच्यते युषे; पतोऽटसपेपेः प्रोक्तो गुरा स्यात्तचतुटयम्‌ ॥ ५ ॥ पलामिश्य राक्तकाभिश्च मापको हेमधानिकतो । : ` भरापरश्चतमि; ज्ञाणः स्पाद्धरणः स गिगद्यते ॥ ६ ॥ 41 निम विरपिता- | वृील्छः. टङ्क; सष एय फथितप्तष्टयं फोट उच्यते ! तुद्रणो वटकधेव द्रद्षणः स निगद्यते ॥ ७ 1 कोटय च कर्षः स्यात्स प्रोक्तः पोणिमानिफा अग्ष पिषुः पणितरं किदित्पणिश्र तिन्दुकम्‌ ॥ ८ ॥ गिटाटपदरं देष तथा पोरक्षिका मता । करमध्ये हरपरद वणं कवलग्रहः ॥ ९ ॥ उदुम्वरश्च पपायेः छपं एष निगद्यते । स्यात्कपोभ्पामधपटैः शरुक्तिरटमिका भता ॥ १० ॥ हुक्तिस्पं च पटं हेयं मुषटिद्र दुधा 1 प्रङश्वः पोडशा पिल पटमवात्न कात्यते॥११॥ पषटाभ्यं प्रृतिनज्ञय प्रेत च निगद्यते । प्रसतिम्पामञ्नलिः स्या्ुरटवोऽर्धश्रादकः ॥ १९॥ अधमानं व वितोेय ुखवामभ्यां च मानिका । दरारदोऽपटं तद्स्तेयमचच पिवक्षमेः + १३ 1 हारादाभ्यां मवसस्थश्रतुःप्रस्थस्तथाऽ4८कम्‌ । माजनं कंसपाच च चतुःपशिपटश्च सः ॥ १४ ॥ चतुर्मिराटकुपाणः कटको मल्यणो मतः1 उन्मानश्च पटो राक्शिद्‌(णपयायसत्तकः।। १५॥ द्रोणाभ्पं सृयङ्म्मो च चत्तःपरिश्चरावफः \ सपम्या च भ्वेद्रोणा वाहो गोणा स्छता।॥ १६1 गाणाचतुष्टय खारी कथिता सृक्ष्मवुद्धिभिः ` श्वतुःसहप्रपटिका पण्णदत्यधिका च सा| १७॥ पलानां द षदघ्रंण मार एकः प्रकोपितः चख पठश्शतं तेयं सवयेवेषप निश्चयः; ॥ १८ ॥ भाषरैद्ाक्षसित्वानि इवः प्रस्थमादकम्‌ । र्िर्गोणी सारिकिति वथोत्तरचतुरगणाः ॥ १९ ॥ उक्ते च~ सिद्धा्धरटसख्येर्यव इह गदितिस्तैश्वतुकिश्च गा , पद्ामस्तामश्च माषो जनदधिभिरपि ते्टद्कःकस्ता चं कोः कषः दुषक्तः पठ च प्रसृत्तिकरुडदका मानिका प्रस्थकश्चं पारम्पा दास्यां करमेण स्युर्य दरिकरेः प्रस्थकेसटकं स्पात।२०॥ = - { हीयस्वश् धट्योगतरङ्किणी । ९५ शवसस! स्यादतलयग्टपथ तयोः सूर्पकटस्तः च हस्त. स्तौ खारी तखा स्णारपटकश्षतमय पद्धिशतिमार एकः शखाविमानमारेभ्प धावत्स्यास्डुडवस्थितिः ॥ २९११५ ्वप्रल्युप्कदुन्पार्णां ताषन्मान च सस्प्रतम्‌ । प्रस्थादिमानमारम्य द्विगुणं तु देवादयः 1 २२॥ मार तथा तुदायास्तु द्वियुणे न काचत्स्मृतम्‌ । मद्वक्षदणटहादृर्माण्डं यचचतुरङ्गखम्‌ | २२॥ पिस्तीणं च तथोयं च तन्मानं फूडपं वदेत्‌ । पदौीपधं तु प्रथम यदस्य योगस्य फथ्यते ॥ २४ ॥ त्चाभ्रैव स योगो हि कथ्यतेऽच विनिश्चयः । पणिः स्पादणुमिः पद्मिस्ताः पटिका समीरिता ॥१५॥ तामिः पडमिर्भवेयुका पदयूकामी.रजात्तममर्‌ । जालाम्तरगतेः स्यकरेदशी पिरोस्यते ॥ २६ ॥ तस्या नामान्तरं सेयं चसरेणु रजस्तथा । हति मागधपरिभापा ५ ` . अथ करिङ्कपरितरप- धषो द्वाददयमिर्मौरसपरेः पोच्यते बुधः } २७] यवद्रयेन गु स्याद्विगुश वह उच्यते! .. , मापी गुखापमेरशामिः सप्तभिर्वा भवेचछीवित ॥ २८ ॥ स्पाचतुमापकः शाणः स निष्कः एव च । गध्ाणो माषकः पड्भिः कपः स्पादक्ञमापकः ॥ २९ १ खत्तण्कर्पैः पठं भोक्त दशाशाणभितं.उधैः घतुप्पटेश्च फुडयं परस्थाधाः परववन्मताः। ३० ॥ दति शाराव ॥ |; ॥ 7 १, ":, :", "अय्‌ -छ्प्ण्रेयातू- ` ` रजासि बीणि सिकता तधमेः पोडश भिस्तथा । सपपश्च -मषेद्रोरस्ते चाट तण्डुठे विदुः ॥ २१ ॥ तहूं धान्यकं मापं तच्चयं रक्तिका ममा । राक्तिरादितयनापे वलः भोक्ता देशारदैः 1 ९२ ॥ पतुभिश्वाण्टकातेः स्यदेषं मानपरम्पराण न्क विप्टमषहटपिरविता~ { सृतीयप्तदः | तथोक्तं मतिमकरे- द्विवत्यालदिता मापिर्ादशकवर्धकेः 1 ९३ 1 पठं एदेशबद्धं स्थादगुखापदकसमन्यितः ॥ ति योगतरद्भण्यां भानपदिमापणययने माम ततोपातरकः॥ ३) भप जतुदरटरदः 1 अथं युक्तायुक्तकथनम्‌-) सवान्येव हि. योरपि दस्याण्पाखटरकययु १ विना पिद्ुकुष्माम्णं गुडपान्पारयमाक्षिकः॥ १॥ गहैयी ुरजो दासा कृप्माण्टं च दातपरी । लम्यमन्धा सहृदय हातपप्पां प्रसारिणी 1 ₹२) प्रयोकथ्याः सदेषारऽ्द्री दिमुणा नेव कारयेत्‌ । हुभ्कं नवीन. यद्रेष्पं पाज्यं सकठफमसु\ ३) आप्र ष द्विगुणे युङज्यादेप सर्व निश्वषः-1 - ` ` काटेऽचुक्ते प्रमातं स्यादङ्कऽतुक्ते जरा मपेत्‌ ॥४॥ मागेऽनुक्ते च साम्य स्यारपाच्रेऽतुक्ते च मुन्मयम्‌ । ६ एकमप्योपधं योगे यस्मिन्यस्पुनरुच्यते ॥ «4 प ` मानतो द्विगुणं पोक्तं तदव्य तस्वदशिमिः। चृर्णघ्रेहासवा ठेष्ठाः प्रायक्ञश्यन्दनाचिताः 1 ६ ॥ ` कधायदरेपयोः प्रायो युज्यते रक्तदन्दनम्‌ । ^ गुणहीनं मवेद्रपषटरध्वं तदुपमापधम्‌ ॥ ७ ॥ भासहयात्तथा चुणं हनवीयत्वमाप्रषात्‌ । हीनवं गटिशठेही उभेते धर्छरास्पर्‌ 1 ८ ॥ ` हीनाः स्युपृततेटाद्याश्चतुमसिापधिकास्तथा । ओपध्यो ठटधपाक्ाः स्यर्निर्घ्थं वर्छरास्परम्‌ ॥ ९ \ , . पुरणाः स्युगुणेयुक्ता आसवा धातवो रसाः ष्यापेरयुक्त यष्टव्यं गणोक्तमपि त्यजेत्‌ ॥ १०1 अनुक्तमपि युक्तं हि योजयेत्तच तदेबुधः [[ज््‌धरत्~ ` चृञ्ज[मावे-तु वेक्तान्तं स्वर्णाभाय दु-माक्षिकभ्‌ ॥ ११॥ + छ { हुलस.) पुटयोगतरद्धिणी । २७. 4 हेममाक्षिफ्जं ससं मुतहेमसमं गभः । . पिमिडा. माक्षिकं ज्ञेयं धुवं रजठथदगुणैः ॥ ६२ ॥ मुक्तामवे क्षिपेसुन मुक्तादु्ति च तद्गुणम्‌ । अमावेऽग्रकमस्वस्य कन्तलछोह्‌ प्रकल्पयेत्‌ ॥ १९.१४६. + फान्तामदि तीक्ष्णटोहमिव्यक्त रसदपमे अमि मधुनो यार्यं गुडो जीणश्व तद्ुणः | १४.५४ सितामाये मवेत्खण्डं श्षाद्पमाये च पिकाः अत्तमवे तु. दाक्षायाः प्रदेयं फाह्मरीफठम्‌ ॥ १५॥ च॒श्चाम्टं न मेयत्र दाडिमाम्टं प्रयोजयेदं वेतषाम्टरस्य दामापे हरिमन्याम्डमादिरोद्‌ ॥ १६ ॥ अमादे दन्वनस्यापि मेदयेव्रतदन्दनम्‌ । अम्रावे सति पत्राणां रसादेसवनादिधा ॥ १७.६. दिपयुरिकिपपिण पद्ूयणा मावना मवेह्‌ । मीरक्षमतातत्‌ । भेद्ाजीदककाकोदटीद्रद्ामावे प्रयोजयेत्‌ ॥ १८ ॥. य्टोषिदायन्वगनरधावटावासदिकिा नषा; । वेया्टिकारात्‌ 1 अन्यत्रप्ुकूप्- मेदाजीवकककोिटदी कद्धिद्देऽतति. किदेव ।\ १९ ॥ वरीविद्ा्यन्वमन्धावाराहीः. कमशो भिपर्‌ । फटमाममपु्ट च त्थजेद्विल्वाद्ते पदा ॥. २०. ॥ द्राक्षावित्वरिषादीनां फर चयुष्कं गुणोत्तरम्‌ । आदिशब्दादिमीतकरपरूपकादेरपि.। गोरक्षमतात्‌- “ गहछादकासहस्वे त प्रदेय रक्त खन्द्नथरः ५ २१५ उमामादे ब्रदुतव्या स्वश्चासी तदुगुणाः दतु: अन्तः संमाजमे मोदास्थाने योस्या यवनिका ॥+ २२ ॥ चाहे, संमाजने मोदा द्यजमोदेव गद्यते \ अन्तः संषाजने योरयं वचास्थने कुरिथनप्‌ ५ २६५. घहिः संमाजने संद प्रधाक्तव्य मनापभिः। ` ¦ एष्णज्ीरकयोगे न. कर्तव्यो मक्ष्यमेषजे १९४ ५ = १ र । [9 ~ तिमलमद्राविरप्दित- .{ पद्मस्तरक}' तस्य स्थाने विधातव्यो जीरकः कुशे सदा । ,. सारश्च खदिरादीनां निम्ादीनां तचः स्मरताः ॥ २५५ फदं च दएडेमारदना परषटादेदृटं भतम्‌ 1 इति भद्रशोनकात्‌ \\ `` काचन काचन्मठं क्य चेच्पप्प कावेफठटमप्‌ 1 २६ ॥ ' ` छ्चिद्जं करचिद्रल्क फाचत्काष् किजनटम्‌ । क(षश्राल पाजनाय € क्वार रष्चष्छरण्दत्‌ ५२७५ एकेकस्यीपधस्येवं यथायोगं प्रयोजवेद्‌ ॥ २८ + अर्धैः सिद्धरसस्य तेटपुतयोठोहस्य मामीऽ्टमः संसिद्धाविटटोहचणगुटिकादीनां तथा सप्तमः ॥ यो दीयेत प्मिपर्वराय सरुजां (नद्य धन्वन्तर देहारोग्यछखाप्तमे निगदित मागः स धन्वन्तरेः ॥ २९१४ की तद्व्यस्य मपस्ये मागगयेकादेकशो हियः ॥ २०॥ रीतस्य भेपजस्यापि मागश्चेकाद्क्षो मतः : -वाणिरभ्पो ग्यते वे सुदरभागः स फथ्पते ॥ ३११ गह ाऽधिकमीश्षाशषगद्याऽसमाचानमोपधंम्‌ । दापपेल्टनष्धह्दरेयः स स्याद्धिष्वासयपातकः ॥ ६२ ॥ वाते वेदयाट कारात्‌ ॥ - इत सोगतेरद्धिण्यां युक्तायुक्तकधनं नाम चतुरभप्तपद्धः ॥ ४ ॥ ` १" , कय दञ्चमस्तरक्गः"।' . - गूष्नन्मनू विणोगाययेनि गागष्नग् थ्‌ सेहपानपिपिः } परह्य अथ कथ्यन्ते सपण रोग्त्एदातकःा \ भहश्चतुविधः भोक्ता घृत तटं वसा तथा ॥ १॥ भजा च ते पिबन किंचिद्भ्युद्िति रवौ । स्थावरा जद्रःमश्चवे द्वयोः प्रह उष्यते ।॥ २॥ तिले स्थावरेषु जङ्गमेषु तं वरम्‌ । दम्या चिभिश्वदुपरस्तैयमकूसिवृतो महान्‌ ॥ ३॥ पेषेदपह चतुरहं पश्वाहं परह तथा सपर्राल्पर्‌ चह: सामा मवति सवितः १ ५॥ + (यक्ख + # [1 1 ॥ ॥ ॥ | 4 १ [| न चहो गतरङ्कणीं । ( दोपकाडारिवयसा वल दुष्टा पयाजपेत्‌ । हीनां च मध्यमां ज्यां मायां सेषठस्य बुद्धिमान्‌ ॥ अमाचया तथाऽक्रारे मिध्याहारविह।रतः ) । सेहः कशेति शोफाश्चस्तन्दाचिद्राविसत्तताः देया दीप्तायये माचा स्रेहस्य पठसंमिता ॥ ५५ मध्यमा चं चिकषा स्यासघन्या च द्विकार्षिकी । कैव पेततिके सपव तिके सेन्धवानस्ितम्‌ ॥ ६ 1 ` पय दहु वाप ल्पापक्चरस्षमन्व्तम्र्‌ 1 रुष्चक्षतविषातानःं बातपतदिकापरिणिप्‌ ५४५ हममे धास्युतानां च सरपप्पान प्रशस्यते । कुमिकोहनिखापिष्टएः प्रवृद्धकफमेदसः ।॥ ८ ॥ पिियुस्तेछसात्म्पा ये तैठ द्ाद्याथनेश्च ये) व्यायामक्षिणः शुष्का रेतारिक्ता महारुजः ५९॥ महाभिमारुतपाणा वक्तायोरया नसं मताः । क्रराशयाः कशस्‌ वातार्ता दीप्तदह्ेपः ॥ १० ५ मजानमापिवियुस्ते सवा सवतं हितम्‌ । दी तकाटठे पवा सेहसुपष्णकाठ पिवेच्चिशि ॥# १११ वातपित्ताधिके रार बातण्डटेप्मापिके दिवा। नस्याभ्यश्चनगण्डूपे मूर्धकर्णाक्षितपणे ॥ १२१ तें घृतं वा युक्भीत इष्वः दोपब्ठादठम्‌ । धुते कभ्णं जलं पेय तेटे यूषः प्रक्घस्थते ॥ १३ ॥ वत्तामज्जाकिधों मण्डमतरपानं सुख। वहम्‌ । ` वुद्धबठकरशा रुक्षाः क्षाणन्नाः क्षाणरेतस्ः ॥ १४ |} घाताता्तिमिरार्ता ये तेषां श्रहनमसमम्‌ । ; ~ सक्षस्थ महन सहरतिस्र्धस्य सक्षणमर्‌ ॥ १५॥ मक्तदेषा भुखच्नाचो गुदे दाहः प्रदााहेका । तन्व त(सास्पषण्डुतं भृद् प्रयस्य लक्षणम्‌ ॥ १६ ॥ शद्यामाकचणकादयश्ःभम्छणिण्याकसक्तमे१) रूक्षणं . ‹२दतदथादोपं यथावटम्‌ ॥ १७॥ मेहे -<मशीतवेगाघतप्रजागरान्‌ । | ऋ) ४.) ` ; 1१ सक्षन्त च विवजयेत्र्‌ ॥, = २४ ६९. चिमटमट दिरदिता-~ [ पमाः हरि महपनविधिः कापर । अथ सेहपाकपिधिः ! विपेशदैचपटो पटुरमपि युमे वासरे पूजयित्वा तेखस्याऽऽज्यस्य किं षा रचयतु निपुणं संस्छृतिं सपवेपात्‌ \ आदौ वद्धिं प्रदयादयदृवपे शनकैः फेनश्ञव्दृव्ययः स्फ. त्पश्ान्पृविण्डकेसदश्चभिरटघुभिनाविपीनेष्ि्षोप्यप्‌ 1१५ एद संस्थाप्य पथ विधिवद्थ पचेद्ासरादधिमान्धं कायदुग्धश्च करकेस्तदसुखरमि मिः शोपनीपेविश्रद्धः ५ एस्तुरी चन्दनं ग्टीजछजटद्‌सरीरक्तपारीरकुठ- त्वङ्मखषतुसप्सागुरुगखरवछपोतकद्मुखपेः, ॥ २० ॥ स(रसंग्रहात्‌ ! पदै छवा कट!हे ददतर येमे मन्द्मन्दग्नटेस्त- व्पक्ठं निप्फनमावं गतमिह हि यदा केखमावं समेत्य ॥ मसिष्ठारातधिटोभरजदधरतनुकीः सामे; साक्षपध्पैः „ चूचीपुष्पाद्रयिनी ररुपहितमयितसगन्धं जहाति 1.7४; तेखस्येन्दुकलांशककविकसामागास्तु तस्याङ्के ये चान्ये विषठढा पयोद्रजनीहीबेष्छोधष द्यः ॥, सूचापुष्पवरावरोहनिका तस्याश्च पाद््षकाः दुर्गन्धं विनिहत्य तेटमरुणं सौरभ्यमाङुवते 1 २२ ॥ आग्रजम्बुकपित्था्ना सोजपरकपिस्दग्यः ` श्चा धनं तिठतेटस्य पटवानां तु पश्चकम्‌ ॥ २३ 1 जठकैहीपरध) नां च प्रमाणं यत्र नोदितम्‌ 1 तच स्थादापधस्त्े्टः सेहात्काथश्चतु्युणः ॥ २४. शरहाश्वतगण कथ्यं सदए च पेदस्विषौी\ जघछ चतुगुणं दत्वा क्राथः काथ्यस्तमो मतः । २९ ए उक्तं च. चरकत्‌- फल्काचतुगुणः प्रहः हा च्छाथ्यं चतुर्गुणम्‌ 1 काथ्याचचतुगुणं षार काथः काथ्यसमो सतः ॥ २६ ॥ ~~~ वः ` पयपविदमोष्यमर्‌ 1 ९१ २ ख, ग्दठेत्रच्नद्यै ३ ख, °बएोऽगि मूच्छापिषी भे. ४. छ. पपनवत्त ट सु „ हं ^ २ ~ ५ = + ॥ न्य न्ना [ ॥ १ ` षमत 1 हद्यामनेरद्गिःणी \ धरदौ शवर्गणं देयं काञनिऽटयुणं जम्‌ \ फ़ठिनाक्काठने द्ये दार पोडशमायकम्‌ + २७} छपा दितः पड यावद्वा षोड 1क्षपत्‌ । तद्ृभ्व ऊुडवं थावक्पेदृषटगण जटम्‌ ॥ २८ ॥ प्रस्थादितः श्षिपेार खारी यावचमगुणम्‌ ! अम्सुक्ताथरसंयच पथव्रेहस्य साधनम्‌ ॥ २९ ॥ फल्कस्य शि ततर दयाचतथं पमष्टमम्‌ ! दुग्धे दधिरसे तक्ष फल्को दैयोऽटमदाकः ॥ २० ॥ फछत्छस्य सम्यङ्पाकाथ तोयम चतुगणम्‌ द्ल्थाणि यच च्हेषु पश्चादीनि मवन्ति हि॥ ३१ ॥ तत मेहसमान्याहुर्यथापर्वं चतुर्गुणम्‌ । दव्येण फेवलिमेव सेहपाकं मवेदषदं \\ ३२ ॥ त॑ताम्बु पिष्टः कत्कः स्यजटठं चाच चतुगणम्‌ । ` क्ाथेन फेदलेनेधं पाको यद्ेरितः कचिद्‌ ॥ ३२ ५ काथ्यत्रव्यस्य कल्कोऽपि तच भेह प्रयज्यते। शुष्ककटंकस्तुं यः सहस्तत्र ताप चतुग्रुणम्‌ ॥ ३४ ॥ सहात्पहा्ट्मांद्स्य शछ्ुप्ककत्कः पयर्यते । सरेहकत्को यद्ा!ऽद्धत्या वितो वतिषद्धवेत्‌ ॥ ६५ ॥ ध्ये ष्षिपे च मो शब्दुस्तद्‌! सिद्धं विरिक्त । उक्त च्‌- शब्द्व्युपरमे प्राते फेनस्योपक्षमे तथा ॥ ३६ ॥ गन्पवणरसादीनां सप्ती विद््धरमादिशेत्‌ । धृतस्थवं विपक्रस्य संसिद्धं दरुशठो भिषक्‌ ॥ ३५७ ॥ फेनोद्रमे च तस्य शेष पृत्तचद्ादिरो्‌ । | योगरत्नावलितः- ` अकत्कयोग्यद्रुष्याणां कठिनानां दिचारतंः 1} ३८ प काथो विधीयत्तेऽन्येषां कटक एव भिस्ततः १ादटकार्‌त् ^ आदा संचारये्काथं दुर्धं फत्फ ततः कमात्‌ ५३९ ॥ ततोऽन्पत्छुरामे द्रन्यमेषप सेहविधी क्रमः}. ९ ` नरिमद्॑मदविरयिता- [ षटसतक्गः ¶ मतिमकरात्-. ` वीरं सेहसमं दथाद्मुके प्ररसविधो 1 ४०॥ हकरदढ्रसं मांसरसं मतं सावीरफादिकम्‌ घहादु्टगण दय नटं च द्रूशण क्षिपत ॥४१॥ अधावश्तिष्टः कर्तैध्यः पाको गन्धाम्बक ततः; 1 न्द्रकस्तरिकादीनां सहस्रश प्रयोजयेत्‌ 1 ४२१. पुष्पाणि गन्धनिय्सिं सिद्धे श्ीतेऽवतारिते { चरति पसप मपेर्फत्कः काथो ऽथिक्थितो मतः.11 ४३१ सेहपाफलिधा प्रोक्तो मुदुमध्यः खरस्तथा.। हपस्सरसकफत्कस्तु छरपाकी गडुभवेत्‌ ॥ ४४ ॥ ` मध्यपारूस्य संसिद्धः कर्षे नीरश्कोमठे \. दैपव्कटिनकट्कश्च सरहपाको मवेत्खरः ॥ ४५ ॥ तदूध्वं.द्ग्धपाकः स्याहाहफु निप्योजनः.। - आमपाकश्च निर्वीर्या बह्विमान्यकरश्च सः 11.४६ ॥. नस्याथ स्यान्ध्रदुः पाकां मध्यमः सर्वकमस्ु1. ` अभ्द्धुाथ खरः प्रोक्तो युश्चयदेर्वं यथाचितम्‌ 1 ४५७११ धूततेखगुडादींस्तु साधयेनच्नेकवासरे । ` प्रकुवन्त्युपित्ता छेते पिज्ञपदुणसचयपम्‌ \ ४८१ काद्ध धरात्‌ 1 इति योगतरङ्धिण्यां सेद्पानपाकविधिरनौम प्मस्तरङ्ध; ॥ ९ ॥ बिषषाः शोाणिष्णाष्णा "येका वथ पृष्तः । अथ स्वेदपिपिः- स्येदृश्चतुत्रिघः पो कस्तापोप्मस्वेदसेत्तिौ । उपनाहो द्रवः स्वेदः सवं वातातिहारिणः ॥.१ ॥। स्यद्‌ तापोप्मजां पायः च्छेषाघ्रा सपमरदीस्ती। ` उपमाहस्तु वातघ्नः पिचसंज्ञे छवो !हतः 1 २11 ... ` महाध्ठे महाघ्पाधो क्षीते स्वेदा महान्मतः हषंठे दर्यछः स्वेदो मध्ये मध्यत्तमो मतः ॥ ३॥ -{ पपलक्तः } यृदयोपारहिणी 1 ६९ (+ येपां नस्यं प्रदातभ्यं घस्तिभ्ापि हि देहिमाम्‌ 1 होधनीयाश्च पे केचित्परं स्वेद्याश्च ते मताः १ ४॥ ) स्वेद्या ऊर्ध्वं धयो प्रीहममंदवंक्षसस्तथा । अईरया पाऽऽतुरो जन्तुः शमवेच्छखघरू्मणा ॥ ५ ॥ पश्चात्स्यद्ो हूते शस्ये मदगर्मगदे तथा । काठ प्रभूताऽकाले बा पश्वत्स्देया नितम्बिनी ॥६॥. सवान्समदाक्चिपदे च गीरणहरि च कायत । स्वियमानशरीरस्पय हदयं शपतः स्पशे ॥ ७ ॥ सहाम्पक्तशरारस्प शीतेयच्छाय चक्वपी । ! ~ "अजीर्णी र्ट मेदी क्षतक्षीणः पिणसितः ५८ ५ "अतीसारो रकरपित्ती पण्डुयेमी तथोदयं । £ मयत मारिणी देब न हि स्वया पिजनमिता ॥ ९॥ एतानपि प्टुस्वेदेः स्वेद्साध्पानुपाचरेद्‌ । , * सदुस्षेदु प्रयुखीत तथा हन्युप्कहश्िपु ॥ १०] । अतिस्वेदास्संधिपीडा दृाहस्तृण्णा छूमो परमः } भपित्ताप्रङपिरिकाकोपस्तच शीतैरुपापरेत्‌ ॥.२१ 1 तेपु तापामिधः स्वेदो वादयुकावस्रपणिभिः। -अस्तरैरम्ठतिकतैश्व काये रलक्येटिते ॥ १२ ॥ अथ दा बातनिनाशिद्रवक्षाथरसादिभिः।! ` ` ५ "उष्णेघद परपित्वा पर्दे छिदं विधाय च ॥ १६३॥ पिभरु्याऽऽस्यं त्रिखण्डां च धातुजां फाष्ठजामथं ¦ 11. : ^+. ~ "कठिरद््वां तेयाऽभ्यु्य प्षीरधाम्याम्ठवारिमिः ॥ १६ ॥ चातश्रथसैरण्च्छाद्य सयान स्वेदयेन्नरम्‌ १ # <एवं मापादिभिः च्िद्चैः शयान सेदमापरेत ॥ १७॥ तथोपनाहस्वेदं च ऊयाद्ातहरीपयैः । गऋिषणीषफेषष पपि वाया "च प १ ख, भी) मदा } २ ये वल्क" { > ख, “ज्वारृदिद्सितिश्यमू । सुः । ५ , १४ तिमटमषटविरविता- , { पाः ` अम्डपिषटः सखयणः सुखोप्णेः भषसे तः । उपग्माम्पानूपमतिर्नयिनीपगणेन च १९॥ द्थिसोपीरकक्षीरिवःरतवदिना मेथा । कुटित्यमापगोपुमेरतसीतिरपपः + २० ॥ हातपृषप्पादेयदारशेफाटीस्थुटगीस्फेः 1 ` एरण्टपट्याजे श राप्नाप्रुटकशिएमिः + २१ ॥ मिरिपष्णाकुठेरव टवणंरम्टसंगतः। परतारिण्यम्बगन्धाम्यां ठया दृदमूखकेः † २२॥ गह्रच्णा धानरीवीभैर्ययाछामं समाहतः छ्वण्णेः स्विश्ैश्च धखेण षद्धः संस्येद्येलनरम्‌ ॥ २३ ॥ मषटाक्षाखणरसननेऽय योभः सर्थानिलातिहुत्‌ द्रवस्वेदस्तु दातप्रद्रुव्यकाथेन परितप्‌ + २४ ॥ ' फटा कोप्णफ घापि भुपविहोऽवगाहयेद । नामेः पट्टं यावन्मद्यः फाथस्य धारया ॥ २५ ॥ कोध्णया स्कन्धयोः सिक्तो मपेत्िग्धतनुनरः। पथं तदेन दुग्धेन सर्विपा स्वेदयेन्नरम्‌ » २६ ५ एरान्तरे श्यन्तरे धा ग्रहो युक्तोऽयगाहमे ५ हिरायुखे रोमकूपेधमनीमिश्च तपपेत्‌ ॥ २७ ॥ दाररे यठमाधत्ते युक्तः चेहोऽवगाहने \ . जटठसिक्तस्य वर्धन्ते वथाप्रठेऽदरुःरास्तरोः.॥ २८ ॥ ` , तथा धातुचिषृद्धि {हु शरद सिक्तस्य अश्यते ४ नातः परतरः कथिदृपायो दातनाक्चनः \॥ २९ \ - + का्पच्ास्पिङठित्थकातिदठयवैमापादसापरिका- मदेरण्डपुननवायुगठटकेधान्याम्छरिैः स ६४ । स्यदो घीहिमवो बधेनिगदितो वातामदानां हितो एन्थाप्प्गतां रुज घिकगतां पाभ्वरद्‌ धकर्वुरुनो।)२५९॥ ` शौीतश्रटस्योपरमे स्तम्मगोरवनिरहे । ही पेऽग्रो माद्ये जाते स्पेद्नादहिरतिर्मता ॥ २० ॥. ` इति योगरद्नाषट्यां स्ेदविषपेः । दति योगतरङ्िण्यां स्द्नविधिनाम षटप्तरङ्गः \ ६ ॥ ५ | [| व ॥ ५ ९, छः कविर; क्ति २ व, समसः ए०॥ 1 । = ++ * +“ ` ([ प्प्मषतरहः-] १ र ह धरहुयोगतरङ्घिरण । भृ सप्तपत्रः 1 अथ॒ पञ्च कमुणि- ममन रेचनं नस्यं निरूहश्चादुवासनम्‌ ) पतानि पश्च कर्माणि कथितानि सनीन्वरेः) १॥ तेत्र भरथम्‌ वमनविधि: हारत्काठे वदन्ते च प्राघद्काठे च दृहिनाम्‌ । वमन रेचमे चेव फारयेक्छशसे भिपङ ५ २॥ षटवन्तं कफय्याप्तं ह छासग्दिनिर्प{डतम्‌ । , तथा वममसासम्थं द धारवित्तं च वामयेत्‌ ॥ ६५ विषपद्रषे स्तन्यरोगे सन्दाय श्छीपदेऽवेदे हे दागङ्ुषवाीसपमेहाजीणभ्रमेषु द ॥ ४ ॥ विद्ार्किापचकारण्वासपानसवृद्धपु । अपस्मारे ज्वरोेस्माद्‌ दथा र्यादताररिपु ॥ ५ ॥ नासाताल्वोष्ठणके च कर्ण्वे ऽेजिहुरे । गलष्पड्यामदीसारे पित्तश्टेष्मगदं तथा ॥ ६ ॥ मेदोगदऽरुची चेव वमन कारये द्विपद । न वामनीयस्िमिरी न गदमी मोदरी कशः ॥ ७ ।॥ नातिषद्धो गभिणी चम स्थलो न क्षतातुरः मदार्तो बाटको रुक्षः क्ुधितश्च निरदहितः ॥ < 9. उदाब्युभ्वरक्ती चं छ्ुच्छर्यः फेवछातिटी । पाण्डुरोगी करमिव्पाप्तः पठनाप्स्वरदातिकः ५९ ॥ एतेऽप्यजीगच्यधिता चम्पा ये विपपीदिताः । *फफव्याप्ताश्च ते वाम्या मधूकरूथपानतः ^ १० ५ . अङ्मार्‌ कृद बट इद्ध मरुन्‌ वामयत्‌ । पत्वा यदागूमाकण्ठ क्षीरतक्दधीनि च ११५ अस्पमसम्यः श्टेप्मर्मोर्यिरदीपारुच्छिरय देहिनः किग्धस्विन्नाय वमन दृत्तं सम्यक्मवतते \ १२॥ वमनेपु च सवेषु सेन्धदं मधुना हितप्र्‌ बीमं वमने दयाद्टिपरीतं विरेवनभ्‌ \॥ १३1 पिन्यो मा 0 वि यि पिरि ~+. १, पे द्विज 1३ ख. चदुच्छेः॥ „~ - र `. क |. ६५ +, ९६ ` विमहभह्दिरचिता- ` { मप्तमः छायदरव्यस्य कुडवं स्थापयित्वा जठ!ढफे अ्धममिावरशिष्ं च वमनेष्वेयतारयेत्‌ ।\ १४1 काथपामे सवप्रस्था.भरेष्ठा मानना प्रकीतिता । मष्पमा परमता परोक्ता प्येपस्था च कनीयसी ५ १५ 1) फत्कदृ्णपरहानपं चिपटं श्रठठमाद्पा \. . मध्यमं द्विपं विद्यात्कनीयस्तु पटं मयेत्‌ 1 १६१ धमने दापि वेगाः स्यर्टो पित्तान्त उत्तमाः । : पदवेगा मध्यमा वेगाश्चत्वरस्त्ववरा भताः ॥1 १४७ ॥ धम्रने च प्वरेके च तथा शोणित्तमोक्षणे ।* . अर्धनयोदृशपटं प्रस्थमाहूर्मनीपिणः + २८.1] फफ कटुकतीक्ष्णोप्णेः पित्तं स्वाहुहिमेजयेत्‌.। खस्वादुढवणाम्टोष्णेः सेखष्टं पायुना कफम्‌ 1 १९ १ कूष्णारारफरं सिन्ध कपे कौप्पी 8 पित्‌ ४" पटोखवापानिम्बेश्व पित्ते शीतजदेः पिपत ।\ २० ५ सम्टेपवातपीडार्या सक्षीरं मदर्नं पिचित्‌ \ अजीण.कोप्णपानीय सिन्ध पीत्वा्वमेत्छु्धीः 1 २९१ पामन पायायच्वा चु-जातुमान्नासन . स्यतम्‌ । नादेन .स्पृश्चन्त .वामपेद्धिपष्‌ ॥*-२२॥ प्रसेको हद्‌ यहः कोष्ठः रण्डूदुश्डदिते मवेत्‌ ` ;'अतिवान्ते मपेत्तष्णा हिक्ोद्रारी. विसंक्षता ॥ २६ ॥ ्जह्ानःखपण चाक्ष्णाव्यणदड्धातचदहुनुसहतेः ` .रकच्छदि्ठाचन-च कण्ठटपीडा च जायते ॥ २४ , वमनस्यातिपागे तु भ्रट इवाद्िरेचनष्‌1 ` .-वमनान्तशप्रवि्टावा; जिह्वया कवटग्दः 1 २५ 1 िग्पाम्टठवणेदयेधृतक्षीररसेर्हितः । फटान्यम्छानि साद्‌युद्तस्य चान्येऽ्रतो नराः ॥ २६ ॥ 'भिःचतां तु छिहेषद्राक्षा कर्कटि पवेहापेत्‌ । व्याव ताक्ष्णोघताम्यक्ते पडये् रने; इनेः-प २५७ ¢ १ दख, ष्ये "ते इमी । दीमःसमस््यं निषरोते पच्यम्‌ | २," तु तिरदराक्षाञ० ३ क. षीः न्-््नण ¡ ममक) -युहययोगतस्द्गिणी ॥. ४ हनोम्षि स्पतः स्वेदा रक्तच्छर्दिरिधी पुमः ।। ¦ शृक्तपित्तयिधानेन रक्तच्छददिसिपाचरेत्‌ ॥ २८५ धा्ीरसासनोशीरटाजचम्दुनदासिभिः । छाथ कृत्वा पाययेच्च सप॒तक्षोद्रशर्फरम्‌ ॥ २९ 1 हाम्यन्त्यनेन तुष्णायाः पीडाश्छर्दिसयद्धवाः । , हक्कण्ठक्िरसां शुद्धिर्दीपताभित्वं च ठाघवम्‌ ॥ ३०५ ॥ फफपित्तपिनाशश्च सम्यम्बान्तस्य चेशितम्‌ ।' ; ततोऽपराह्धं दा ताि युद्रपटिफिशाखिमिः ।॥*६१ ॥ हयेश्च जाह्ढरपैः प्रत्वा रपं च मोजयेत्‌1> .. ; नन्द निदराऽऽस्पदीगर्ष्यं पण्ड्श्च यहणीप्विषम्‌ ॥ ३२ ॥ वान्तस्य न पौडाये मवन्त्येत्ते कदाचन । अजीर्णं. शीतपानीयं व्यायामं मेथुन तथा ॥-३३ ॥ सरेदाभ्यद्गन्पदेदांश्च पदिक वर्जयेस्छुधीः.। - + इति सोगतङ्धिण्यां वपनविपिनाम स्प्तपक्तरद्कः 1 -७ ॥ | भयाटमस्ठरङः, ॥ . , + „^ , - थ्‌ विरेकविपिः- , ५ सिग्धस्सविक्नस्य वान्तस्य दयात्वम्यण्विरेवसय्‌ । . अकान्तस्य त्वधः सस्तो अहणीं छाद्पे्कफ॥ १ ५ मन्द्र गावं कयाञ्ननपेहर प्रवाहिकाम्‌ ~ , . अथ वा पाचनराम.वछास्र च. रिपासचयेच ।॥२॥ पित्ते विरेचनं युरूषादगमीद्भूपे गदे त्था 1: ~; उदरे च तयाऽल्ध्माने कोषटञ्चद्ध विक्षपतः ॥ ९ ॥ दोषाः. कद्‌ चिच्छुप्यन्ति जिता लद्वनपाचनैः । ये त॒ संश्ोधनेः शद्धा भ तेषां परनरूच्‌वः ४ 1 बि!दठव्द्धूाचविसिग्षः पवतक्षीण्ते मयान्वतः वान्तस्मुपतिः स्थटश्च गणी च नवच्वरी नवप्रसता नारी च मम्द्ाथिश्च मदात्ययी ।- .* शल्यो द्धतश्च रुक्षश्च न पिरेच्या विजानता ६] न ्गानो्ागकक्णुुकणनभनाण कान पषणोाणन्योि ५ - ५ छख भप्त ॥ > च. "तर । श्रारतः. भिम भष्टवियदिता- , {अपस्तप्डः) सीर्णस्वरी गरव्पातो दातरक्ती मगरी ४ अक्चःपण्टव्रयन्थिहद्रोगासविपीरिताः ७ ॥ पोनिसेणप्रमेदादपरमष्ठीटपमादित; विद्रयिच्छर्दितिस्फोरदिपदीकुषसंयुदाः ॥ ८ ॥ कर्णनापारिरोयरयरादुमेतापयान्विताः 1 फीहशोाधाश्िरोमातःः एमिक्षारानिटार्पिताः॥ ९॥ शलिनो मूच पातातं विर्काह। नस मताः । टपा भुदुः भाक्तो टुन्हप्मा च मध्यः ॥ १० ॥ पुयातः स्का दु{वर्यः स फथ्यते, घ्री माघा मदी कोष्ठे मध्यकोे तु मध्यमा १११ करे तीक्ष्णा मता वरुध्पेष्टुमध्पमतीक्ष्मकेः । मृदुद्राक्षापयश्च।सतेठेरपि विरिच्यते ॥ १२1 सप्यमखिवुतागिक्ताराजवृकषेवरिच्यते । छूरः दुक्पयस। हेमक्षीरीद्न्तीपठािमिः ॥ १३ ॥ ` माच्नात्तमा पिरेकस्य धिशद्मेः फएफान्तका ४ देगेर्विक्षतिभिर्मष्या हीमोक्ता वृहावेगकेः 1 १४५ दिपटं भेष्टमास्पातं मध्यमं तु पटं मघेत्‌ 1 पार्थं च फपापाणां फनीयस्तु विरेनम्‌ 11. १५ + कत्कमीदकचुणा न फं मध्वाण्पटेहतः ॥ कपद्रपं पठ षाऽपि देयं रोमाद्यपेश्वया ॥ १६ ॥ पिचोत्तरे चिषुच्चृणं दाक्षाकाधा{दिभिः पिबेत्‌ । विफटाक्रायमेमून्धः पिबेद्रचोपं कफादतः ॥ १७ ५ तिषृत्सेन्धवश्युण्ठीलां चणमम्डेः पिबेन्नरः वातार्दितो विरेकाय जाङ्गलानां रसेन षा ॥ १८ ॥ एरणडतें विरटाक्राथेन द्विगुणेन वा । युक्त पाते पयाभिवा नचिरेण विरिच्यते ॥ १९॥ विवृता कारज वीजं पिष्णटी विभ्वमेपजम्‌ 1 समुद्धिकारसः क्षद्‌ वपांकाठे विरेचनम्‌ ॥२०॥ निवृद्टुराठमोदीच्पककसामुस्तचन्दनम्र्‌ ५ दाक्षाग्बुना सयष्टाहं .शीतठ च धन्‌त्यये ५२१ ॥ . , -१ खः -भह्म" \ २ ख, शोफाः {३ त, (बाम्ड्मड धद्य दना => | { भषमतधः ) यह्योगतैरङ्घिणी ! थ चिकेतं विचरं पौठामजाजीं सरं वचाम्‌ । हेमक्षीरी च हेमन्ते चृणेमप्णाम्डना पिबेत्‌ ॥ २१ ॥ पिष्पठा नागर ण्ट दसामा [नरदृतया सहु ) लिदेख््षीदेण क्षि शिरे वसन्ते च विरेचमेम्‌ ॥ २३ चिवृता शकरातुल्या ीप्मकाले विरेचनम्‌ । अथायामादकः- अमधा मरिचं ण्ठी रिखज्ञामटामि च। पिप्प पिष्पलीयूलं चक्षय भुस्तमेध च ॥ २४५ एतानि सममागानि दन्ती च चिगुणा भवेत्‌ ५ निङ्द्टगणा क्ेय{ पदगणा च हिता सषा + २५५ अधना सोदकान्करत्वा कर्यमान्रन्पमाणतः । एक मक्चवेश््ातः शातं चानु प्िजटम्‌ ॥ ६६१ ताष्ैरिच्यते जन्तु्यवदुप्णं न सेवते । पानाहारविंहरिए मवेन्ियन्नणः सदा ॥ २५ ॥ पिपमज्यरमन्दासरपाण्डुकासमगद्रान्‌ । दुमामङुष्टगुत्माश्ीगछमण्डथ्मोद्रान्‌ ।! २८ ५ विद्टएहमेटाश्च यक्ष्माणं नयनामयान्‌ । वातरोगांस्तथाऽहष्मानं भ्रचकृच्छाणि चाश्मरीभ्‌ ॥ २९ ॥ धुष्ठपाश्वोंरुजधमनानुद्ररुजं जयेत्‌ । सततं श्ीटसादेथ पाठेताएनि विद्ये ॥ ३७ ॥ अमयामादकां एते रसायनमदुतमप्र । [ शप्र कटुसेदिभी जठटधरः कपाकमननाशिवां कृष्णा मूछपरोटिके चिधदरिला वश्वीयपनं समद्र ४ सक्ताथ्याऽशश्ु निपतत एप तु गणः सरेचपेष्षाश्ययं ताम्दुलाश्िनमभिसेषिनमिरागेहस्थित्तं मानवम्‌ ॥ ६१ ॥1 ॐमयामदुकाररेकस्य छ {त्य ]माह- पत्वा विरेचनं -इीतजरैः संसिच्य चक्षुपी । छुणान्य क्तिविद्ाधायं ताम्बर शीखयेद््रम्‌ ॥ ३२ 1 न~~ ~~~ ह ~ रू भय रपकः ख, पुस्वङ्स्थः। | = १ ॥ % छ. जीए + ९८, छनं १७.यब्‌ 1 पदाम्‌ ` | विगहमभ॑द्रदिरदविता- [ अषमस्तरङ्गः 1 निषातस्थो न वेगांश्च धारयेन्न स्पपेत्तथा 1. ' ˆ क्ीताम्तु न स्पशत्कापि कोप्णं नीरं पिविन्पुष्ः ॥ ९१ ॥ यटासोपधपित्तानिं वारि वान्ते यथा वमेत्‌ । रेकात्तथा मरं पिततं मेपजं च कफ( चजेत्‌ 1 ६४ ॥ तम्र हावास्किस्य छक्षणमाह-- हुविरिक्तस्य नामेस्तु स्तब्धत्वं कुश्िद्युटता 1 पुरीपवातसङ् च कण्टूमण्डटगोरषम्‌ ॥ २५ 1 विदाह(ऽरुविराध्मानं म्रमन्छरदिश्च जापते । तच धविरेकस्यारियोगमाह-- ; ते पुनः पाचनैः सेहः पक्च्दा संग्रह्य रेदयेत्‌ । तेनास्योपद्रवा यान्ति दौाभ्चिठश्ुता मवेत्‌ + ३६ ॥ तस्यापरामनमट~-~ दिरेकस्यातियोगेन गरखा भ्रंशो गुदस्य च । शुखं कफातियोगः स्यान्मासधादनसंनिमम्‌-॥ २७ ॥1 मेदामिम जटामास्न रक्त.चापि विरिन्पते ।. तस्य क्ान्तिमाह-- तस्य शितम्बुभिः सिक्त्वा शरीरं तण्डुटाम्बुमिः ॥ ६८ ॥ ;, ` , + मधुमिभ्ेस्तथा शीते; कारयेद्रमने सदु 1 : सहकारत्य चः फल्को द्रा सोवीरकण वा ॥. २९ ॥ , - पि नाभिप्रठेपेन न्व्यतौ सारमस्वणम्‌ । अजाक्षार भवां वाभपे वेष्किरं हारिणं तथा ¶ ४०॥ राटिभिः पशिमिः साकं मसरेवाऽपि भोजयेत्‌ 1 ; शातः संयाहिभिरद्रव्यः कुयास्छंयहणं मिप्‌ ॥ ४१ ॥ छुदिरक्तत्वमाह-~ । + ; ` लाघवे मनसस्तुष्टावनुलोमं गतेऽनिरे । सुपि रक्त नर ज्षत्वा पाचन पाययेंन्िरि ॥४२॥ ` तथ रेचकस्य सेदमगणमाह- .,.. ~ इन्द्रयार्णा षठ बुद्धेः प्रसादो वहिदीप्तता । धातुस्थें वयःस्थेयं मघेतेचनसेदनात्‌ ॥ ४३ ॥ "१ ख, स्तपोशंरैः का 1 २ श्यं वरःस्यैः । ` [ भष्टपस्रङगः | पुरयोगतरद्भिणी । ॥,; तनन पिरेक( च )न्मध्ये यो निपेषस्तमाह- प्रषातसेधां शीताम्बु घेहाभ्यहुमजीणत्ताम्‌ । ` व्यायामं मैथन चेव न सेवेत पिरेवितः \ ४४ ॥ तन्न भोज्यानाह- शाटिषरशिकमद्ादेर्चवागं मोजपेक्करृताम्‌ । जह्पाटदिष्कियणां षा रसेः शाल्योदनं हितम्‌ ॥ ४९ † हति शशाङ्कधरात्‌ । सारसयहात्‌-~ दीमो्थीजं सरद्रः बखिमरिचयुतं शृङ्कबर च तुल्य योज्यं मेढुम्मयीजं समशिखिखटितं मर्विते थाममेकम्‌ ! प्रकत गशाद्िमाचं तिकिरजखयुत स्यक्तसत्तमुष्धे" रिच्छामेदी रसोध्यः भयछमठहरः सवरोगेफहता ॥ ४६ ॥ ( * ध्योपवरेटामुस्तबिडद्ग पच्ेपसिरसममत्र उवद । सर्वेभ्यो ष्िखिवताकन्द्‌ं प्रदटमटहरयुप्णकयन्धषर्‌ ॥ १ ॥ शिवा कप्णामठं यिकटकमजाजीजटधर- सिवनी भूमीं तेरुपडुषिडद्गमरषमम्‌ । दटं फु हिङ्चज्वंछन इति संपिष्य पुटं जछैरवेग्युस्थेमठहरमिष्‌ दण्णपएयप्ता ॥ २१ ) अथ नाराचो रसः जेपठिनं समे; सूतव्पोपटङ्कणगन्धकैः । नाराचः स्पादुसो मापमायः सफिसितायुतंः 1 ४५७॥ दान्त संयहमानाहमामद्यदं नवज्वरम्‌ । जीणच्वरं नरकेण जीतठगम्बमिपेवणाद्‌ ॥ ४८ ॥ हेति नाराचो रसः रसरप्नप्रदीपात ¦ ` अथ विचिचवियाधरः- वराम्बुना देशसमासख्यवजं सवर्ण मिन्रं इसुमामेपानम्‌ विरित्रविद्याधरनामशोऽयं सलं पविना सुध्वति माऽऽपमेव। ४९१) [| | | गछगषकषककीषकष्यकष्यगीणगणण णगि # इद्‌ शोष यं ख. युर्तरस्थम्‌ ॥ ५ श, “जं पविदिगगवदिन म. १२८, य्‌, रू । बेला्वर , त । ४९ . धिमदटदमटट पिरवित्~ [ मपर | | इति विंचिद्रपिद्याधरः ` .~ अथ टइष्टापिपैदी रपः .. षुण्दीतीक्ष्णरपेन्रदणयदिपीक्त सम ताधधा फम्भीयीजयुतं दिमद्यं स सवेदिच्छापिमेदी प्सः चष्ठः शरकरयऽन्यितो हि घल एसः इय रेदप मिःशोपं मटदोपमेप दिनिहन्त्युधेययेभ दरिः ॥ ५० ॥ हतीच्छाविमेरद रस; अध मारश्च तल्यं पारदरदण समरिचं गर्धादमदुत्य निभि पिभ्वं च भिगुणं ततो नवगुणं जेपाटपीयं क्षिपेत्‌ । ` पष्वे एण्ठयुगं पिमर्य रि पिधत्षन्यस्य एण ततः स्विन्न गोमय्वह्ठिना स हु मवेन्नाराचनामा रसः॥५१॥ - #‡ शखेकपममितो रसे हिमजनदछः ससितो सेचयेत्‌ । यावन्नोप्णजछ मनेत्खदु नसे माज्यं तु दष्पोद्नः्‌ १५२ हति नाराचर्सः । | देनानां तु सपा दध्यन्नं स्तम्मने हितम्‌ । आमान्ते च प्रदातिस्यमन्यया मुद्रयुपकम्‌ 1 ५६३ ॥ इति योगतरद्भिष्यं किरकदिभि्नामा- ` ` एमह्तरद्नः ॥ ८ \ शय नवमस्तरष्ः "॥* ४“. अथु प्रथमं वरस्तिविपिः1! पस्तिद्िधाभ्यवास्ास्यो निरूहश्च त॒तः परप । - यः सेहैर्दीयते स स्पादन॒वासननामफः; ॥ १ ॥ कपायक्षीरत्टेर्वा निरुहः स निगद्यते । यस्तिमिर्दृयते यस्मात्तस्मादस्तिरिति स्मरतः ॥२॥ सृगाजसकरगकषां महिपस्यापि वा मदेत्‌ । , ` ग्रचकोञ्चस्ठ दस्तिः स्यात्तदा मेऽन्यचमजः ॥ ३1 नेने.फायं सुवणोदिधातुपदवक्षवेएमिः। ` गलदन्तेरविषाणा््माभिरिर्वा विधीयते ॥ ४॥ > ख, -याञधिकूषनुः 1 २ ग. 'ववुष्यः ) ३ क.शयनने. ' [कमतः } वृहयोगदरष्टणी । आतुराट््ठमनेर प्रे स्थुटं पिधीयते ! कमि्िकापरीणाहमये च गरिकाप्रखम्‌ ॥ ५) मदरच्छिदयुतं पक्त गोपुच्छपुक्ं हदम्‌ । पटशुष्टमितं तच कि षा स्याहुदशाङ्घखम्‌ ॥ ६ ॥ पन्मुठे फणि द्र च कार्य मागदतुर्थकात्‌ । पाजपेत्तच वसि च वन्धदपपिधानतः \५४७॥ पन मचरमाह उत्तमस्य पठे; पहमिर्मध्यमस्प परासि; पठेनार्धने हीनस्य युक्ता माव्राऽ्युवासने ॥ ८ ॥ मोजपित्वा यथाकारं श्तयद्क्रमणं ततः} ` उत्दृष्टानिलपिण्मूचं योजयेत्त्ेदबस्तिना ॥ ९ ॥ शुकस्य धामपाश्वं दा वापसद््वाप्रसास्णः। भकुद्धितान्यजङूपस्य नेत्रे भिश्पे गुदे न्यसत्‌ ॥ १०} धामेन पाणिना बस्तिकण्ठमाठम्न्य धीरधीः । परित संपीडयेत्पश्वाम्मध्यषेमोऽन्यपाणिनः ॥ ११ + जृम्माकासिक्षवादीण बस्तिकूषठे न काप्य्‌ । ्धिक्ञन्माच्राभितः काः भोक्ता बस्तेस्हु पीश्मे \‰-२ ॥ ततः प्रणिहितः सेह उत्तानो शाङ्शतं भवेत | प्रसारितैः सर्वगान्ैययावीयं प्रसपति ॥ १२॥ ताडयेत्तटयोरनं जीखीन्दाशङ्शमेः शनेः । र्फिजोश्चेव ततः भोणीर शस्यं वेब ष्षिपेलपः ।॥ १४।४ जाते िधाने च ततो कथािर्द्‌ पयिस । ` सतेटः सपुरीपश्च सेहः परस्येति यस्य तु॥ १५॥ उपद्रवं पिना चेव स सम्पगनुबासितः। अनेन विधिना देयाः सप्त वाऽ च वप्सयः.॥ १६.॥४ अनायाते व्वहोराये सेदं संक्षोष्नेर्हरेत 1 अतिसंष्षपतः णोक्तो यस्तिरेषोऽतुवासनः ॥ १७६ अथ निरूह्यस्तिः। ` निरूहयस्ति्हधा भिद्यते कारणान्तरे; । तेरेव तस्य नामानि कृतानि युनिपुङ्गवैः ॥ १८ ए 9 खन्ध नवेपि वा 1 भर तरिम्टमष्टरिगषिता- ( तपतः] पिरूहस्यापरं नाम परोक्तमास्यापनं एधै; 1. ` रवर्थानरस्यापना्ोपधतूनां स्वपनं मतम्‌ १९] निरूहस्य प्रमाण च प्रस्थं एदांच्र मतपर्‌ । मध्यम प्रस्यपुषटि्ट हीन व फुठवास्रयः ॥ २० ॥ ( # अनुवास्पस्तु रुष्टः स्पत्तीकष्णाद्चिः केयठारिटी । माग्ुषास्पस्तु कण्ठी षे मेही स्थटी तेथोद्री ॥ १ ॥ त स्थाप्या नानुवास्याः स्युरजीणस्मादीवरदयुता; ५ शोाकमृदखास्विमयाभ्वाद्कासक्षपातुरः ५२) अतिधिरधः षदप क्षतोरस्कः पएशस्तथा \ आध्मानच्छर्दिहिकाक्षःकासम्बासप्रपीरितः ॥ २१५ ग्दह्ोप्ातिसारर्ता पिषुीङ्कुसयुतः गभमिणी मधमेही च नाऽऽस्याप्पश्य जटोदरी ॥ ९२॥ पात्तव्याधाघुद्ाघतं घातासृण्विपमउषरे 1 गछातिप्णोद्रानादमूचकुच्छराश्मरीपु प ॥ २६॥ युद्ध्यस््द्रमन्दाभिपरषरहेपु निरुूदणमर । ` -शूटाम्टपित्ते हदोगे योजयेदिपधिषषबुधः ॥ २४ ॥ , छेदचस्तिदद्च्ापि पिषिरन्पो निरदणे ! ` ( + मगपामधुकामयपविल्यवचाभिसिपष्करमृरसर्दीशिसिमिः । मद्नमरद्ष्युतेधपचेस्पयस्रा गुदुचस्तिषु तेखमिद्म्‌ + १५ ) गुडतित्भिडिका सुखवस्तु मेद्पि घा भचकुडवदितयम्‌ । मिसिरामरटरठकसिन्धुयुते नृनिरूदणं हु पिषितं मुनिभिः) २५१५ एति | दिदखात्रो निखूहबस्तिः 1 अथोत्तरवासिः- अतःपरं प्रवक्ष्यामि वस्तिमुत्तरसंत्सितम्‌ । दादशाद्गटमानेन नेतं क्ु्यास्सकर्णिकम्‌ ॥ २६ ॥ मावीपुभ्पवन्ताम छेदं सपंपनिगमम्‌ । पनिं तिवपाणामधामाचा द्विराषिकी 1 २७ ॥ हान्तरम । _ क भनव्विहान्तगत्ततो न्थः द्ध, पुस्तकस्य; । + भयमपि शकः श~ पुष्तेडस्पः । न ~~~ ननमनय १. नेन्न दा सुप १, तेत्रभप्र दकः ॥ [ च्म्त्दः1 ` -धृदयोगतद्िणी! ४५५ ; । षटष्वं परमाच हि सेहस्योक्ता भिषग्वरैः । स्थितस्य जातेमाचे द पीठेऽच्िष्प शटाकया ॥ २८ ॥ चिग्धया मे्रभार्भ च तती नैं निपोजपेत्‌ । अतुवासकमः सर्वोऽप्यन्ययापि मिवेदितिः) २९ # स्रीणां दृश्षाङ्खटं नेच स्थटं प्रोक्तं कनिष्ठया । सुट्रष्छिद्धानने योज्यं योन्यन्तश्चतुरङ्चुछम्‌ ॥ २० । दाञ्ुखं मूत्रमार्गे तु सृष्षपं नें नियोजयेत्‌ । मनश च्दादक्परयु याटलानामरूमद्ु्टम्‌ (३११ दनिष्डम्पमपेयं सृ मेनन दि चक्षणः । योप्नेमामपु मासंणां खछहमाचा द्विपारिका ॥ ३२. ५ दिकाप्दकये च बारानां सद्मा निख्पिता । धस्त शुक्ररुमः पुसां स्मीणामातेवजः श्जः + ३३ \ हन्यादुत्तरयस्विस्छ नोदितीं मेषिनां करि । इस्थुतरपस्तिः । अथं मेचवस्तिरुच्यते- नेचसंतर्षणा्थं च नेचयस्ति प्रकल्पयेत्‌ ॥ ३४ ॥ घातातपरमोही सदृक्षे चोत्तागङ्ापिनः) नेवक्षेत्रं परित्पर्य साधं च दवमङ्गटम्‌ ॥ ३५ ॥ , र्वतश्वाप्यथं भीं जं दंवा भमर्दयेत्‌ 1 तेन पिण्डे नाठवाठं इदं संपिषिवित्तम्‌ । १६॥ । छरुत्वा नतानतेटेन शु्ुमागं द्रदेण पे । प्रये यथा पक्षम परसितिं चेव जायते ण २७ ॥ ., नेते पल प्रदर्बति पिकाक्षस्त तथैव व} ` घस्त। कफे संपिरोमे मारा पश्चकातं विडः ४ ३८ ॥ फफे घाते कृप्णरोमे सततमाचाश्तं भतम्‌ । दुरटरमगेष्वष्टङातमाधमन्धे सहस्रकम्‌ । २९ ॥ हप्कऽतिड्ठि. हस्ये स्पाादुशाक्ती मता । पित्तरगे नवशतं सहसरं वातसेणिणाम्‌ \॥ ४० ॥ एकाहं वा चयं वाऽपि पञ्ठाहं वेष्यतेऽथं षा १ "गगा पपि "कवयः ऋ. (ल | ५ द. शष्ठ । ४६ ` तिमह्भट्विरविता~ ' { न्म्ल 4 रषं चापाङ्तो नीचा नीठदव्यं विटोक्य ष॥४१॥ पुसं मिरीक्षपेतपश्वान्ने्रयस्तिपिधिस्तयप्‌ । निदतिन्पापेश्ान्तश्च क्ियालाचतमेव च ॥ ५२ ॥ , पम्यग्योगे सुखं रर्तिर्वशय वणपारषम्‌ । कोफाश्रुपातगुरता माग्ध्यं स्यादतिर्तापते ॥ ४३॥ शुष्ाविं सरक्ते च नेत्रं स्पाद्धीरतपितम्‌ । सष्पः धिग्धः ्रमश्चाच् प्रयोज्यः सपदायतःः॥ ४५४४ हति नेतषस्तिषहदात्रेयात्‌ । अथ भिरोदस्तिः अभ्यः परिपेकश्य पिचमस्तिरिति कमात्‌ । तदयं मधि चतु्पवं रटवद्ोत्तरोत्तरम्र ।} ५५ ॥ एतेषां च परा भाता यावत्स्विश्चं ने्योः। सचीभिरिव तोदश्च केरमूमिपए जायते ५ ४६.॥ घदं पचष्टद कला प्रदु्यान्मस्तकोपार । उरध्यज्चविकारेण पिचितैटं प्रशस्यते ॥ ५७ ॥ ` रिरोदस्तिश्वमषता द्विमुख दादश्गुटः रिरप्रमाणं तं एूखा चर्मबन्धेन यन्नयेत्‌ ॥ ४८४४ अथवा संधिरोधं च चमसीभिः प्रयोजयेत्‌. । ततस्तेठं न्यसेत्तावद्ाचत्सपर्णतः मदत्‌ \ ४९ ॥४ तादद्धापस्तु यावत्स्या्क्णनासामुखसुतिः । पेद्नाोधङमो वाऽपि माघ्राणां वा सहघकम्‌ ॥ ५4० ॥ पिना मोजनमेषात्र शिरोबस्तिर्विरधीयते । ` विमोच्याथ शिरोचरसति युगप विमर्दयेत्‌ ॥। ५१४ दति शिरोषा{स्तः , भच बाद्तमात्रा- दृष्मजानुकराचतश्छारिका चाद्ुखिद्रयाद 1 (नमपार्पपकाट वा बस्ता मात्राणुता यध ५२ १ प्र, पप्रेः। =< १९ क, प्रिद हप्र} जिः यत्‌ । ३ ख, वतं छ्डि. 1 * ख, (ऋच्छारिकियु ; 1 { भनगृपरक्गः सुदयोगतेरद्धिण । कि कगशिरगिन पि 1 प 9 मा #। ॥। क | || । + ॥ कि | ण हति षास्तिभावचा ) अथ वस्त्यवगाहनविधिः । टह श्रन्मये पाये किं चा पक्तरफमृठरे 1 ताप्रादिजिऽथं चा पाये कि चा पापाणसमेदे ॥ ५९५ आकण्ठमी निवसेनमदुजः प्रातस्व वै । ` शेमान्तेष्विहु फूपएपु स्थित्वा मात्ाक्ातचयप्‌ ॥ ५४ ॥ सान्विभिद्य पतः सेहश्वतुभियच्छति तचम्‌ । पश्चमिश्च मनेदक्तं पदटमिमति प्रपद्यते ॥ ५५॥ भेवःस्थानं सप्तशति मिश्चास्थिषु वजेत + ` नवामेयाति मन्नानं ततो मात्रं न कारयेत्‌ ॥ ५६ ५ ततस्तु हरते सेगान्वतपित्तकफोशवान्‌ । भाच्रणां तधिचतुःपश्चपट्‌सक्तवद्नन्द्कः ॥ ५४ ॥ शतः. सेदः कमाद्याति धातुपु सेहं गाहने । धदाषगाहे मात्राणां द्वेचत्धारिशता शतः ॥ ५4८ ॥ काटः सुखकरोऽन्योऽस्माद्लायठमपेक्षते } घ्ोतसां मादेवकरः कफ पित्ततिनाक्षनः ॥ ५९६ ॥ प्रिता पुशिजननो दछवर्णकरः परः । धातरोभनक्षेपांश्च अपेदेष दिरेपतः ॥। ६० ४ पथा प्रठेऽ्युसं सिक्तो बक्षः पवितो मवेत्‌ सेटसिक्तस्तथां मत्यः पथुधादुबडो भवेत्त्‌ ॥ ६१ ॥ दरि वस्त्यघगाहविधेः । अथं कणपुरणमचरापिभिः । . रसादयः परणं कणं मोजनात्माक्ष््श्षस्यते । ` तेटाद्येः पुरणे कर्णे मारकरेऽस्तमुपगते ॥ ६२॥ स्वे््येतकर्णदरडां तु परिवर्तनश्षायिनः भुच्नेः हे ररः फोप्णेः पुस्येचं तततो भिपष्टं \ ६२ ॥ स्वस्थस्य परयत्यहेमा्राशतमवेदये शतन्नय भ्रोत्रगदे शिरोरोगे, तथेव च ॥६४ ॥ ` क्ष्णं प्रपरयेत्सम्यक्महायेमाचयोक्तया १ ग, ष्कुः । २ य, पमी षातेव अद्र भाः ॥ ४" ` चिमष्मष्टविरचिता- .( दृशमसरक्ः ] सोभः भतिन पापियं स्पान्नित्यं कर्णयुरणात्‌ ॥ ६५ ॥ एति प्रयोगपारिजातात्कर्णपूरणमाचाविपिः ¦ ` छप्णानेयात्‌ । निद्राफसे देदणुखश्यक्वप्यः पाद्रोगदहा ॥ ६६ ॥ पादववट्मृहुक्ता च पाद्‌ाभ्यद्घुः प्रश्चस्यते । भदौ समे सुपदः गतस्यस्थतमा नरः ॥ ६७ ॥ उत्ानक्षायी सप्रय तेटाभ्पङ्घुः समाचरेत्‌ । एदिशेपो नवाम्बद्घः; शिरोनासराक्षितापनजित्‌ ॥ ६८1 शिरोभ्यक्तेन तैठेन नङ्क किचिदुपस्यशोत्‌ । एपो षिद्यां धनं चष्षुरायुः कीतिं प्रजां हरेत्‌ ॥ ६९॥ प्रो्ाकषिबखदं पित्तथमत्रददाहुमेदतत्‌ । घाते पित्ते फफ रक्ते संमिपाते तथद च ॥ ४० ॥ मदुमूखप्रापेपु तुष्णाजीणज्वरेषु च । संतपते सतताजीणं मागघ्रान्ते विशेषतः १ ७१ ॥} धाठे धृद्धे च तरुणे तेठाम्पद्गः सदोत्तमः कृष्णाया । एति योगतरद्गिण्यां प्चेपतो मप्तिपिपिर्नम नवमस्ताद्गः ॥ ९ ॥ सव दशमस्य ॥ । अथ नस्यविपिः। नस्यं तत्कथ्यते धीरेनासायाद्यं यदीपधम्‌। नावनं सूक्ष्मकमति यस्य नामदूय मतम्‌ ॥ १॥ तस्यं भेदद्वयं प्रोक्तं रेचन प्रहनं तथा 1 शयनं फषंणं परोक्तं सहनं बंहणं मतम्‌ ॥ २ ॥ छफपित्तामिठध्वंसे पर्वमध्यापराह्लके । षिनस्य ग्यते नस्यं रात्रावप्युकरे. गदे ॥ ३ ॥! नस्यनिपेधमाह- भस्य त्यजेद्धोजनादीं ददने चापतर्पिते। तथा नवप्रतिश्यासी गिणां गरदपितः ॥ ४ ॥ १ क. सात्वता? 1 २ फ, पुर्तढ़े नस्तकस्य दतविपाढन्तरम्‌ ॥ नाधिकायां $एमेभिः विकिर ष्ठा परेन तक्स्तकम दत्वि भ रिप्यणी 1 ग, सनं नस्य ॥ |, १ ~ + 3, ए. | ५ ~ { दरम्तीरङः -धृटयोगतराङ्धिणी } 0 ॥ '' 1 ध्यगेयोषोषणकषकाकगवकिषौषाषषष ण भि 3 1 प चय अजीर्ण दृतय स्तिश्व पीतसदोद्‌कासवः छु्धः शोकामिभूतश्च तृपति पद्धपाटकौ :4५॥ पेगादरोधी चतिश् प्राहकामथ्व वजयेद्‌ । नस्पदाने च कममाह- अष्टद्पंस्य वाठस्य नस्यकर्म समायरेत्‌ ६ ५ - अशीतिवपरभ्वं च नावनं नेव दीयते तस्य कममाह- अथ धै रेवन नस्यं शरां तेठः छतीक्ष्णकेः ¶ ७ ॥ तीक्ष्णमेपजसिद्धर्बा सेहः काथ रसेस्तथा । नस्यस्य बिन्दुमात्रामाह~ नासिकारन्धयोरो पर्‌ चत्वार सिरदवे; ॥ ८ ॥ प्रत्पेफं रेचनं पोऽ्यं ख्यमध्पान्त्पमातया । ' रतस्य न्स्पृ्म मानाम्‌ सस्पफमंणि दातव्यं क्ाणेक तीक्ष्णमोपधपर ॥ ९ 1 ` हिङ्कग स्फाधर्वमात्रे तु मापेकं सैन्धवं भतम्‌ । क्षीरं चेवाष्टक्षाणं स्फातपानीयं च तरिकाप्विकम्‌ ॥ १० ॥ छां भधुरयुष्यं नस्यकम(मि योजयेत्‌ । पडङ्धखा द्िवक्यी या नसी चुणं तपा धमेत्‌ ॥ ११६५ तीक्ष्णं कूखामत वर्क्चवतेः प्रधमनं हितम । वरेचेन यथा-- .- - नस्यं स्याहदश्चण्ठीम्पां पिप्पल्या सैन्धवेन दए ॥ १२५ जटारिषटेन तेनाद्िकणनासा्टेरोगदाः मन्याहमुमलार्‌ भूता मदयन्ति सजप्रहठजाः ॥ २३ ॥ मध्रकूसारकृष्णाभ्यां वचाम रिषसेन्धवेंः 1 नस्प फ।प्णजले; पिष्टं दद्याप्सज्लाप्चोधनम्‌.॥ १४ ॥ अपस्मारं धयारमःद्‌ सनिपातेऽपतन्यक्े । . ; सन्धय श्देतमरिवं सर्पपाः ङुष्ठमेख ख ५.१५ ॥ - ४१ ्नकणननेनननय्णनगययृषनयनानयोननगनिूयणया _ मा ~ = "गणो न्न कष ना न ष बैग, च पर्क्य | : , ~" ^. णीः 2 4 =. । = न - तिमटम॑हविरचिता- , {शापतः 1 धसतीमवरेण पिष्टानि नस्यं प्न्द्रागिवारणम्‌ । रोहीत्तमत्स्यपित्तेन भाषितं मरिचं षचा ॥ १६॥ कटूफटं देति वर्ण हि देयं प्रधमनं शधेः अय्‌ वहणक्रकारः- परश्च भतिमक्षश्च द्वौ मेदौ सेहने मती ॥ १७ ॥ मक्चेस्य तपेणी मात्रा पश्या शाणे स्मृताऽ्टमिः। मध्यमा च चतुःक्ञाणेहीना श्ाणमिता मपा ॥ १८ ॥ नस्यदाने- दिनमयादामाह~ . . एकरस्िस्तु माचेयं देया नासापरे प्रधः । मरस्य द्विचिवेटं च दृष्टा दोषवखायठम्‌ } १९ ॥ एकान्तरं दय॑न्तरं घा नस्यं दयाष्िचक्षणः "यहं पश्चाहमथ या रषाहं वा सयन्ितः ॥ २० ५ भरः क्षिरोषिरेके च व्यापवो विविधाः स्प्रताः धोधोक्छ्शारक्षयाचापि विक्तेयास्ता यथाक्रमात्‌ + २१ ॥ " ,* शिरोनाद्वाक्षिरेगेषु-रूपविताधमेद्कै-।- शन्तरोगे षडे हीमे मन्याधाहुसने गदे ॥ २२ ॥ चुखश्षोपे कणनादे चातपित्तगदे तथा ४ `. अकाटपटिते चेव केडादमश् प्रपातनं ॥ २३ ॥ पुज्यते 'धुंहणं नस्य सेहेषां मधुरतषैः यथा ,. ` .. सशफरं पयःपिषटंमृष्टमाश्येन कुद्धुममर ॥ २४ ॥ नस्यप्रपागृतां हम्याद्वातरक्तमर्षा रुजम्‌ । भरद्धाक्षिशिरःकणसुयादतधिमेदकान्‌ ( छम्‌ ) ॥ २५ ॥ „ नस्यं स्यादुणतेठिनं तथा मारायणेन वा । माषादिना वा सर्पिभिस्ससन्धेपजसणपेतेः 1 २६ ॥ „+ तैं कफे सवाते च केवटे पवने वसा । ` * - दथान्नस्य सदा प्पत्ते सार्पमजानमेव वा ॥ २७ ॥ ९. के = १५ १ भा। बङटं वेः! ६.१, केक दिनमा द०। १ घ, स्मातिरपैर। [ एषद्शककः] चृहयोगतरद्गिणी.। करोप्णो सस्यप्रसोगेण पस्राघातं सकम्पम्‌ १ जयेदृर्दितवातं च मन्पास्तम्मापथाहुकः ॥ २९॥ प्रतिमक्षस्य माचा तु दनिषिन्दुमिता मता। परसपेकयोनासिकयोः परेहेनेति पिनिधितप्‌ ५ ९० ॥ त्रं डिन्ुपम्णमाह- ; अधूपादश्च खल्वेते शीत पीतश्च दुःखितः ४ ९ ॥ .दत्तवास्तविरिकश्च रान्न जागसितस्तथा । . ,} पिपसितश्च दादातस्तादुशोपी तथोदरौः ५४॥ स्तेषु श्रन्िद्रयं याव्निमय्र दादधतं तततः ` तजैन्याश्च चपेत्तस्पा यः स दिन्दुषुदाहुतः ॥ ३१ ॥ एथ विपरहसंस्यैविन्दुभिः श्षाण उच्यते । ` ` भ देयो महनस्येपु प्रतिमर्श दिषिन्दकः \" १२६ समणाः प्रतिमक्षस्य इथे; पोक्ताश्चतरंश्ष । प्रमति दृरतकाषहान्ते गहा्निगमने तथा }; २९२ ॥ स्पायामाष्वग्यवायान्ते विण्मूद्चासौऽशने कृते । कददाने भोजनान्ते दिवास्छप्रोच्थिते तथा ॥ २४ 1४ घर्मनान्ते तथा सायं प्रतिमः प्रयुज्यते । ` प्रतिूर्ोन शाम्यन्ति रोगाशेबो्वजद्ुजाः ॥ ६६ ॥ ` रिमीतनिम्बकम्मारीकशिवाः शुष्य फारसिनी 1 ` ` एकेकतैटनस्येन पठितं नर्यति धुवम्‌ ॥ ३६ ॥ इति योगतरद्धिण्यां न्यविधिनाम द्रामस्तरह्धः ॥ १९ १ भबश्द्शश्त्रएः | (न । अथ धमपानविधिः- : ~ . धमस्तु पलावधः प्राक्त शमना चहणस्तथा । , रेचमः क्रासहा चेव वामनो बणशोधनः ॥ $ ॥ . {: क्मनस्य तु पयायो मध्यः प्रायोमिरस्तथा 1 संदणस्य. द पयाय) सेहमो पदुर्यव ॥२॥ रथनस्यदु पया शाधिनरसतश््ण एव ष) एतेषां धमस्य निपेधमाह-- + छ \॥ १ सरग, कदो नतिः {२ स, न्ते भान्तु शीः | ५1 | | | ह) तरिमष्टमहपिरदिता- [ एकादपसरन्ः 1 ल्िसेमितापी तिरपिरी छथाष्पानपपाडतः ` क्षतोरस्कः प्रमेहार्तः पाण्डुरोगी च गभिणी ॥ ५॥ षए्ीणोऽम्पवहतक्षीरक्षोद्रपएतासवः \ मकरान्नदुपिमत्स्यश्च पाठो युद्धः छृरशस्तथा ॥ ६ ॥ काटे चातिपीतश्च धमः ऊर्यादुपवुयातर । धमो त्ादक्षामाट्‌पहियतेऽक्ञातितो न च ॥ ७५ छासम्वास्प्रतिक्पाचमन्याहन्रुशिरोरनः घातण्टेपविकार्संश्च इन्यादपुमः परयोभितः ॥ ८ ॥` धमप्रपोगात्पुरपः प्रसन्नेन्दयवादनाः । हठकेशदिजदमश्रः सगन्धिवद्ना मषेत्‌ ॥ ९ ॥ यदुनेन पिबेद्‌ धर्म पदुनेनैव सत्पजत्‌ । नासिकाभ्यां ततः पीत्वा मसमेव षमेस्सधीः ॥ १०॥ शरावतप्टे क्षिप्तया कटछम द्रव पितम्‌ । चदि नेत्रं मिवेश्याथ वण तेमेव धृपये६॥ ११ एलादिकरके हाने विग्धं सर्जरसं भ्दी । रेने तीक्ष्णकत्कं च फासत्रे ष्युदधिकोषणम्‌ ॥ १२१ धामने छायुचर्माय्ं दयाद्धूमस्य पारम्‌ । वण निम्धवचाद्य च धृप्न तु प्रशस्यते ।॥ १२५ धेऽपि धुमा गहेषु कर्तव्या रोगक्ान्तये । मयरापच्छ नेम्बस्य पत्राणि धृहतीफलम्‌ ॥ १४॥ मारच हदः मास। च, चाजं फार्पाससंमवम्‌ । छगरोमाणि नमक विष्ठा बेडाटिकी तथा ॥ १५५ ,; गजद्न्तस्य चण हि किंचिद्यतरिमिभितम्‌ । ४१ „= ¦ इति सोगतङ्गिण्यां युमपानविधिर्नपिकादर्तरद्धः 1 ११ ॥ गृहेषु .ध्रपन दत्तं सव।न्पाटग्रहा येत्‌ ॥ १६1 पिशाचान्राक्षप्नान्हत्वा संवेज्वरहरो भवेत्‌ । 1. इत्यपरएजत्ती धूम मेचा।णे धातुजन्याहु्नठवं दा मवान्य पि ॥ १७ ५ पतृ रशत्यल््टानि खण्डानि श्रीणि य॒त्तितः\ य।जितानि तरिखण्डवं नदिका नेचसज्ञिता ॥ १८ ॥ नन 7 । ए. | रि 0 ^ ह | . ् ब्रादश्तरः | ` चुहद्योगतरद्धिणी' | णय दष्दशस्वरहः । - च ` अथं रक्तसुतिः- शारःकाठे स्वमापेन कुर्वादरक्तशुति भरः । त्वग्दोपयन्यिशोकाद्यान स्यू रक्तसुतेयतः ) १ विस्रता द्रवता रागश्चटने विदंयस्तथा 1 मुम्यादिपच्वभूतानामेते रक्ते गुणाः स्पृताः ॥ २॥ रुधिरस्वरूपमाह- इन्दमोपनिभं सेयं प्रकर तिस्थमसहतेम्‌ । अन्यरसतवमश्चुद्ध हिं दिकतेयं रुप्थर नणाम्‌ ॥ ६॥ पषा रकस्ाषः प्रशस्त दव्पाह्‌-~ काथ दहेऽट्नपाके च रक्तवर्णे युजः सुतो । वातस्क्ते तथा इष्ठे सर्पाड दुजपेऽनिरे ॥ ४ ॥ पणेरोगे श्टीपद्‌ च विपदुषे च श्चीणिते 1 ग्न्थ्ययुदापचाक्ुदरोगरक्छाधिमन्थिपु 1 ५) दिद्ायस्तमसेगेष चषदश्यातिभः्रदे । रक्तामिष्यस्दृनन्दरायं पुतिप्राणस्य हेतदे\ ६॥ यकृर्प्टाहवित्तप्पु देदधों पिडिकोद्रभे ४ „ कर्णेष्ठद्राणवक्त्राणां पाके दाहे शिरोरुजि ॥७ प . उप्द्श्चे सररकछष्पपे रक्तादः प्रशस्यते । येन रक्तमीश्चकरणं चदिपिपाह- ` , एषु रागेषु शङ्गवा #जटोरूठाबुकेरपि ॥ < ॥ अयवालरप ररवय रकसादः प्रशस्यत । ; पकम विद्धस्य पीततसेदस्यं देहिनः ५९१ , सवदनङ्पयसुक्तपनशुदुरम्वसिक्रापिनापरः ॥ सयप्(सस्टुखार्ना पाण्डूनां 1स्वद्नदुहमपि + १० ॥ भ रीका इलयतरेयं र्प्पिगी क. पुष्तक-जर्टीदता उक्षः ताः दवादश सविषानिरषाव विषः ॥ ९ + ताडन्ति पक (नप ६ च्ल्पञ्चरख)दा (चैष + अच्छजर निशा 2 बटर" दशाः ॥ सेप्राणि भद जादि फेपणं सादचारणन्‌ । जवःस्वा च येः बतत व सष्यार्दजवद्रदान्‌ | ॥ षि भ न ॥ ॥ ॥ 1) ॐ ॥ ॥ नोवृचणणूहिवूहयभििनणीिमेूाणयनयनगानयण्नानगगणगाण्णगगयेष्णभ 7 षणोषोगाणििण पिन श, स्य चारस्य । एः । ˆ ^ ~ ह + 4 न्‌ त्रिमठमट्र दिरिता- -[ पराद्श्तईः \ ङनपोडशवपंस्य गतस्प्ततिकस्य च । आपातद्ुतरक्तस्य शिरामोक्षो न शस्यते + ११५ गृह्णाति शोणितं भृङ्गे दशष्कलमितं स्यठात्‌ 1 जछौका स्तम तु वुम्पे च द्वृशाद्युलम्‌ ॥ १२ ¶. तन रक्तमोक्षेऽङ्गरटप्रमाणमाह- - । पव्मदगटमातरे वु शिरा सवद्रशोधनी । तजर सवशेप्रक्तस्लाषितमाद- रक्ते दुेऽवशिष्टेऽपि व्याधिर्नव प्रप्यति 11 १६॥ सावकशोपमत्‌ साप्यं रक्ते तातिक्रमो मतः! अविरक्सापितस्य रक्षणमाह- आन्ध्यमाक्षेपकं तुप्णां तिमिर च शिरोरुजस्‌ ॥ १५॥ पक्षात भ्वासफासी दिक्षां दहं च पाण्डुताम्‌) फूरुतेऽतिषुतं रक्तः मरणं वा करोति हि ॥ १५॥ तस्य क्रिया- देहस्योर्पतिरसजा देहस्तेनेव धायते \ .. . षिना.तेन वजेज्जीदे रक्षेदरक्तमतो बुधः १६१ हीतोपष्दारे; पिते दतर क्तस्य मारुते । कोष्णेन सदया शोध दानकेः परिपेखयेत्‌ \ १७ ॥ तस्प दहितमाह्‌- कीणस्पेणकशोरभ्रह रिणच्छाग्मसजः । ` रसः समुचितः धने क्षीरं वा पटिका षिता }}. १८ ॥ पाडा शान्िरधुत्वं च च्याधश्दरेष्ठसक्षयः मनःस्वास्थ्यं मवेचिदु सम्पग्विस्रावितेऽस्राजि । १९ ४ तस्य निपेधमाह- व्यायाममे थ॒नकोधक्लीत्रानप्रवातषान्‌ एकासने द्वा निद्रां क्षाराम्डकदुमोजनष्र्‌ ॥ २५॥-. ` ~ ~ _ शोक वाऽपि मदाजीण व्वजेयावद्रठी.मुवेत्‌। _ .. ~. चाऽपि मदाजीणं त्वजेयावद्वकी. मवेत्‌ । ` | ष ५१ + .¶य, ग. ष्ठं रलोत्‌। म्‌ १ क, रं नेव कदाचन 1० ३ ख, (कान । ध पिं 3 ०५१ न - [रकाः ` पृहथोभतेरा्िभी 1 तभे िदोपरुधिरविहमाह- . फेमि रुध भवेत्सूची तेस्तद्‌े पवनारदृ खद्‌ }। ९२१ ॥ रिस्‌ताङइ्यावपीतामं कोष्णं पित्तेन जयते । भन्दुगं दद ग्ध मासपेश्चाप्रम कषात्‌ ॥ २२॥ द्विदापदुष्े संसं रुधिरं पपिगान्धिकम्‌ । सवलटक्षणसपन्नं काञ्चिकामं च जायते ॥ ९३॥ विपदु्ठं मदेच्छयावं नासिकोन्मामगं तथा 1 पिभ फासिकसंकिं सवङष्टकर भवेत्‌ ॥ २४१ हति शाङ्घधरात्‌ १ हति योभतरङ्गिण्यां श्यिरमोभविधिनाय द्वादशतः \ १९ धप ध्योददा्तरईः 1 - अथ .राजारहरसवत्यादिगुणाः । आशां दिक्ि सतेध्पमा वासस्य महानसपरं । गवाक्षजाछमामोदयमधमित्युपठेपितम्‌ ॥ १ ॥ अथिस्थानं थत्तस्तत्न मोद्धुरप्नं तु धते । : : जाठरोऽचिरिति प्रायो षद्धदेयोक्तिविश्रतिः॥२॥ पटी तन्न प्रकते्व्यां प्रवेपश्चिममोयता १ शन्मपादुनि पाण्डूनि क्षाखितानि चं चारिणा ५३ ॥ तेपु यत्यच्यते द्रव्यं गुणचस्सर्वसंमतम्‌ 1 ` : ` तेतर भाण्डस्य गुणमाह ग्रदमवे पचेलाहे चश्चुरशाविकरारहप्‌ 1 ` , कास्थे पाचितं यद्धि तद्धितं मतिदं दयु] ४॥ पततु तान्नमये सिद्धमरुचं व्वम्टपित्तक्रत्‌ १. सोचणं राजते पाच्यमाच्यमूमिसुजां गृहे ॥५॥ . त्तत्पाचं सपदोपस-धिषणोत्सवद्‌ सद्‌ा.1- संकीर्णे पाव्रसेभारे मां वां यामषक्चिते ) ६.॥ ५ ख. श्प्रिदषटेपू*} / `^ ~: > [ ॥"॥ विमह्मषविरचिता- [ परोद्शर्षः ष अ अप पकक्राच - स्थापयेद्रुणवत्सुदः पिद्धान्न पा्चकान्तरे। मक्त स्वपाचके स्थाप्य न स्थाप्य पाच्तक्रान्तर ॥५७॥ धुते काष्ठायसाः स्थाप्य मांसिमांसरसा पुनः स्थापयद्राजत हुम पात्र दाहभ्य कठिन ए ५ पलादि षद्रविधं शाकं स्थाप्यं काष्ठाईमलोहजे । पक्ताज्न पएष्टज मक्ष्प स्थाप्य काष्यऽथय दारुज ॥ ९॥ छते क्षीरं स्थापनीयं पाने कास्य वा श्ृदः पानीय पायस तक मृन्मपेप्वेव धारयेत्‌ ॥ १० ॥ काश्चने र्फारिके वाऽथ वेदूर्थादिविवि चिते । धरारयेत्सवेदा पात्रे रारखाडवसक्ुकाम्‌ ॥ ११॥ एतेषु स्थापितं द्रव्यं पात्रेषु गुणदं मवेत्‌ । सवेदा सुखर्द हयमन्यथा दोपकारकम्‌ ॥ १२. ॥ अथ महानसोपयोग्युपकरणानि- 3 धरस्तनि भोजनार्हाणि विषिच्यामि एनः पुन॑ः । सर्वाणि शणयुक्तानि स्थापितानि महामसि ॥ १३॥ अथ सर्ववस्तृन्याह- दृास्पात्या(ोमाजना वाटा पतदण्डी सुकाचका। धपणी वेणवे पां जटपर्णं स्थलं ततः ॥ १४१ वह्िसजननम्रावा दुह्ाटः सुष्ुटारकः 1... . धृारुखण्डानि शुष्काणि हस्तमानाणि चेन्धनम्‌ ॥ १५ ॥ अजीणान्पगरूणीह अरवर्यानि सन्ति च) अम्बरीपश्चाटनी च भुप्तठ -चाप्युटखलटम्‌ ॥ १६५ शिठा क्िलादसुतः द्यप चतुरा च पटिका । ` संदेशको च द्यश्च वसख्रखण्डचतुष्टयम्‌ ॥ १५७ 11 - . नदिका सुरिका चेव शुानि च फटाहकम्‌ । धहिसंचाठनार्थाय एर्वीं दीघां सलोहजा ॥.१८ ॥ . . इत्पादिवस्तुजातैः स्याहुणास्ये तन्महानसम्‌ ॥ १, ब्द दिने दु पा । २४, रद्ण्डावुस०,३ ग, भमेयानि 1 ४१, षवाघ्रामा¶ (ष्पकः) ` र पृहेयोगतरद्िणी । , ५७ भअथानरकर्थ पिषदशासपरीक्षाथं च सदेयस्थापनम्‌ । शजा' राजगृह्ासन्ने प्राणाचार्यं निवेशयेत्‌ ॥ १९ ॥ सर्वद्‌{ स॒ मदत्येवं सवच प्रतिजागृदिः । अन्नपान षिपादक्षषहिशेपेण सहीपतैः ॥ २० ॥ पोगक्ेमो तदायत्त घमाद्या यसियन्पनाः। तस्माद्येन संततं विषादक्ष्यो नराधिपः ॥ २१ ॥ अथं सुददय॑टक्षणयप्‌ । आयुरददकताभ्यासः सर्वन्र पियदशेनः। उक्तिदहैतुखमायुक्त एप देयो प्वेधीयते ५ २२५ क्रो धपारष्यमात्सरंमायाक्चारिविव जितम्‌ । जितेन्वियं क्षमावन्तं शठशोचद्यान्वितम्‌ ॥ २२ ॥ छठी धारपिरः यिग्ध ससस्य सन्मते स्थितम्‌ \ अदुग्धमक्रं भक्त कृतज्ञे पियदृशनम्‌ १॥ २४ ॥ ` मेधादिनमविभ्रान्तयसुरक्तं हितेपिणम्‌ ॥ २५१ पटं प्रगहमं निपुणं दृश्षमाखस्पवनितम्‌ सरवेदेद्यगुणेयुक्तं निप्यसंमिहितागदम्‌ ॥ २६ ॥ महासर प्रयुखीत षे सद्ैयपनितम्‌ ! धयः एरोहितो मन्नी देषक्तश्च चतुर्थकः 1 २७॥) द्रव्याः प्रातेते निव्यं भय भिवृद्धये । अन्नैव विदेहः- पेवज्ञो मन््रविद्रेयः पुरोधाश्च चतेथकः \ २८ ¶ एते राक्ता सदा पोप्याः कृच्छेणापि यथाऽर्मक्षाः 1 -षेयविद्टजनामास्या यस्य राज्ञः; मियंवद्‌।५ ॥ २९ ॥ ` आष्रोर्यधर्मकोश्षाश्च प्रहीयन्तेऽस्य न. कदि । ` भत्तभ्रीर्भणकान्द्रेहि मतायश्च विरकित्सकान्‌ \ ३५ ॥ " गततश्राश्च भप्ताथुश्च ध्ाह्यणान्दरै षि मारते । [ * क्विद्धर्मः कयिन्मैनी कदिदथः कथियश्षः । कभभ्थासः क्षविचेति विक्षिस्सा नासति निष्फला ॥ ११ -णोणिषशिषयरषणसणि णि का प प श # पुश हन्यत भ्रन्यी प, पुप्तेष्रः । चिरिया जजन मको [ष न्न ह ॥। ¶ १, व्यादि । ॥ ) ४ ` भ € % ` पिङिस्सितेश्वर यो वेन निष्क्रीणाति दुर्मतिः । निमष्ठमहिरविता- ` [ षदुदशलरधः.1 * भ्‌, ॥ ॥। स यत्करोति सुकृतं तत्सवं भिपमर्नुते ॥ २॥ 1 सचयं च प्रकाप च प्रसर स्थानमेव द ।॥ ३१.॥ दोपाणाभिह यो षेद स भवेद्धिपरात्तमः कुष्य . ्षुवेपः ककः दीनः स्वाधीनः स्वपभरागतः ॥ ३२ ॥ पश्च वेया न पूज्यन्ते धन्वन्तरिसमा अपि । म स्वप्पाद्रागिप्दने न मथ्ीयाकदाचन ॥ ३३ ॥ विनाऽऽहूनिं न गच्छेच न बुयान्मरणं मिपक्र्‌ । निधण्डटुना विना देयो विद्ान्व्याकरणं षिना ॥ ९४ 1 आयुधेन किना योद्धा अयो हास्पविमामिनः.। ज्योतिषं व्यवहारं च भापश्ित्तं चिङित्तितम्‌ ॥ २५ 1 दिना श्ाक्नेण यो तरूयात्तमाहुकह्यघातकमर्‌ । पश्रूतन थतं येन हरीतंन तु हारितम्‌ ॥३६॥ नाऽऽछोकि खरक शाख स धदयो वेद्यनिन्द्िः सुश्रुत सुश्रुत यन क्मन्पचहाभः श्युत्तः ॥ 2७१ सुषुतं ल धुतं येन किमन्वेर्बहुमिः श्रतेः + . . दति योगतरङ्धिण्यां रानाह्रप्वदयादिगुणकथनं नाम प्रयादुदस्वरद्धः ॥ ९३ 1 , | ॥ । ॥ श्र 1 सथ चट्‌्दश्तफः । ४ [ नयणण्णणा- मण्णा अथ सूुपकारभरसा- पिप्पेतामहो दक्षः शास्रायो मिष्टपाचकः ॥ १ ॥ शाचवानतिभक्तश्च सुपकारः स उच्पते। उक्‌ च~ मतवेयुधसिकः एम्धाः सपराराः समागत ५२१५ ध्रतोप्मापाश्च श्युचयस्तथा देदयवङं स्थताः 1 सृपामिचदहदिपो दृक्षा वटष्ङटसंमवाः ॥ ३ ॥ = सदपाफेषु निष्णाता दयावन्तो विचक्षणः अन्येऽपे त्र ये केविचरन्ति.परिवारकाः {४५ ऋः ; म नै. [ प्रधदृशस्तरहः.) -युहथोभतरद्धिणी ! ` तेऽपि वेवंविधा योज्यास्तद्ध्यक्षोऽपि तावृश्षः सूपकारपतिस्तच प्रायो वेयगुणान्धितः ॥.4 ॥ क्षणे स पिभ्तेर्तास्तु तखक्षस्तत्पशासनः जीवनं जीदिनामन्नमतू्तं दिधिपारितम्‌ ॥ ६ ॥ तदवाविधिना युक्तं परिणामे पिपोपमम्‌ । छतां ठक्षणं जात्वा ततस्तद्धिधिमाचरेत्‌ ॥ ७॥ सतं एवाव वक्ष्यामि पचिद्ठे तद्धिताहितम्‌ । इति योगतरङ्गिण्या सुपकागपरशं्ा नाम चतुद्शस्तरद्रः ॥ १४ ॥ ˆ "ऋः ने । ऋ भय पशद्राच्ठरदः अथ चतुचयाः- शिशिरः पष्पसमरो ग्रीष्मो वपाः श्चरद्धिमः) माधादिमासयुगमेः स्युर्कतवः पट्‌ कमादिमि) १।॥ ष्मो मेपवधौ परोक्तः प्रावण्मिश्नकरफेटो । सिंदकन्शे स्प्रता वपास्तुटखावृशिकूपोः शरत्‌ # २१४५, धनुरथो च हेशन्ता वसन्तः ङुम्ममीतयोः । गह्या दृष्षिणे देके दृष्ेबेहुट मावतः ५ २ ॥ उभी युनिभिरार्याते प्रादृद्लपमिषावतू । तस्या एवोत्तरे देशे हिमप्रञचुरमावतः ॥ ` एताष्मो समाख्यातौ हैमन्त धिशिरावृतु ॥ ४॥ अथं प्रत्पहि चातयः अहयः प्रथमो वरन्त्पयाो अध्य निद्रघस्तथा यः शेषः खलु.त स्थ सोऽन सम्रयो हेमन्दसंसे मतेः ॥ यामिन्पाः प्रथमस्तु यः स. शिश्चिसे मध्यं परस्याः. क्षर सच्छेपस्त्‌ भनीभ्वैररभि हितः कदो हि वर्षामिधः॥ ५॥ क्न ` अथायचरिचारः- ` शिरिरधेधिभिनतैस्तु वि्याद्यनधुत्तरम्‌ 1. वषादिभिखिभिस्तेस्तु विशेयं दक्षिणायनम्‌ ॥ ६ 10 ६० तरिमहम्टविरयिता- ` { श्रतर्ः } उत्तरापणमादानं यद्ादतते तरणां षम्‌ 1 मागंस्वमावासी्णेप्णरुक्षा अच्राकेमारता; \\ ७ क्षपयन्ति भवः सौम्यान्गुणानायेपमित्यद्‌; ४ › द्क्षिणायनमार्यातं विसमाऽन्र बली श्षक्नषी ॥८॥ सौम्यस्याद्रलमाधत्ते विसर्गा भागिनामतः ४ हेमन्ते शिशिरे चाग्पं विस्रमोदानयोयेलपर्‌ ९१ ङारद्रसन्तयोमध्यं हनं षषानिदाधमोः \\ १५ ॥ दस्ययनविचारः। | अथ ऋतखक्षणानि तनाऽध्दो हेमन्तः- तेपारजाठेः पिहितानि यत्र सवप्पनीराणि मुखानि मानु । प्रातः भरसन्नानि करेः करोति दिशां वध्रनामिव खण्डितानाम्‌॥११॥ प्रियद्पुनागकलोधरेणुनरनेर्नमो वाति हिमादिवायुः 1 . आच्छाद्यन्धूमवितानर्टीटं. विद्यादरतुं तं हिमसामपेयम्र ॥ १२॥ , नीहारानिटसस्पकशादुठवान्मासितो यतः} अतो हेमन्तसमये मेष्या शुण्ठी हरीतरी ५ १२३॥ तिष्ठतेठेन शिरसो माघस्याभ्यङ्गमा चरेत । सेवेताऽऽदिर्यकिरषणान्निधुमं च ह्ुताहानमर ॥ १४५ मासिह चापि कोङयं ठोमजं विन्नमेम्परम्‌ ) नव्यं सेव्यं च धनिभिः सद्यं जोङ्कःकधूपितप्‌ ॥ १५ ॥ हेमन्ते कटुतिक्तोप्णमम्ठक्षारं चतं दाप । गोधूमतिठमापेश्चुविकारान्मक्षयेद्ून्‌ ॥ एद्‌ ॥ आओदुकानुपमां सनि गृछपक्ानि वाऽन्यथा । हेमन्ते सेवयेननित्यमाछ्यु शीतातिक्ान्तवे ॥ १५ ॥ कस्तरिकागुरुविमिभितकरङमारव्रः हहा मिपेष्य रमणी रतिखेरचिन्नः। - करीति कृता हिमविराठनिंशाष् धन्य- ` स्तारुण्यपीनकुचयोगनिरस्तशीतः 1 १८५ नेवातं गहमासवाश्च विमटाः धिग्धानि मसिानि च -क्षार सान्द्रतरं दधीनि ससराण्याज्यामि मर्यात्तिच। ॥ ¦ चम. सूमपराः +~.” - [ पदधा ` पृहधयोगनरद्धिमी। ` - ६ ` तटां पीमपयाधय च हतदस्तछ सुखाण्णं जै दिश्िर्मोजनमोपधामयमहो हेमन्तकादे दितः ॥ १९ ॥ ~ इति हेमन्तः . ¡` ' ` अथ शिशिरः- यत्राषतद्यतिकरवमसंनिष्लरे. व्य दक्षश्च पिहितश्च सुपाराः । ` रुद्धं नमश्च समुदीक्ष्य तत्तो भियेव घटर्दिक्षं स मजते शिशिरे चिवस्यान्‌ ॥ २५५ हिमो चया श्िक्िरेऽपि कापा पथ्पाऽच पएथ्याऽपह पिप्पटीभिः । । , पिष्टान्नकेः सुरणशुङ्कवेर- : पिषेर्तु मोज्यं मलुजेनियोज्यम्‌ ॥ २१ ॥ इति शिशिरः अच्‌ वहन्तः । पत्रागस्त्यहरिसवृ्पर्वनव्याधूतचूतपधनाः रामोष्टामपरायपुसखपिहितं भ्योमाभमिशं राजते । , छन्नं रेणावयेरिव स्मरपिमो्यान्येद्धतेरिच्छती जेतुं सर्षजगद्धि स स्मरससो तेयो वसन्तोद्यः ॥ २२ ॥ तच भ्टेप्मा पटोपेतो रुणद्धि जठरानलम्‌ । रोणान्करोति बहूङास्तेन पर्वं कफं जयेत ॥ २३ 1 दान्त रेको मृदुश्च प्रहिजटमन(गिो्ः पद्रः क्षीद्रषध्ये जीर्णं गोधममूद्धादकिवणकयवादस्नमन्निग्धमेतत्‌ । तिक्तस्तीक्ष्णः कपायः कटुरपि च रसो जङ्घं मांसमद्धि स्वापर्यागस्तुत्तीपेऽहमि ठु निशुवरं पथ्यभेतद्रसन्ते ॥ २४५ दुधि दुग्धं गुरुचधिम्धमम्डं च मधर र्तम्‌ । अक्ष्‌ द्राक्षमहूनि शापं च एरत यजेद्‌ ॥ २५ ॥ ` इति वसन्तः) :-* .; . . ~ | अथ मष्मः~ ~ % श, “व विदश्च । कि विमद्टमहटपिरचिता- ` [ प्वदर्तः 1 यच प्रचण्डतरचण्डकरप्रताप- संशोपितहूमटतातणदा पुरः उज्जम्मते पवनदेगविकाणरणः | ~ च्छन्ना मवनिि च िश्षः स निदापफाटः% २६५ तीक्ष्णाड्िरतितीक्ष्णाचर्माप्मि सं क्षिपताव यत्‌ । पहं क्षीयते श्टेष्मां तेन चायुर्विवधते + २७ ॥ निग्धच्छायं गहं सेव्यं सेव्या पथ्या गुडान्विता \ दाकशेणमूद्रगोधुमश्षारितण्डुटशकरम्‌ ।॥ २८ 1 | तण्ड्टीयककृष्माण्डव्राक्षमटकमरुकम्‌ । कराम्बुजककाचिद्गःखनुरकपरूपकूम्‌ ।॥ २९ ॥ पथ्यमन्नं तथा चान्यदातप्पितिहरं मजेत । स॒धोतानि च षस्राणि सेव्याम्पातपङ्ञान्तये ॥ २०५ ॥ मोज्यं शात च मधुरं फट तुप्णाहरं मद । - भिग्ध द्रव रखाखा{दि पानक शात ए्प्देत्‌ ५११५. ` सकूनाटो डिदाञ्दशीतवारिणा सार्यशकरान्‌ १ मक्षयेच्छ।तलं चार पिषेदेटेन्डुवासितम्‌ 1\ २२॥ निपेधः-- . त्यज्प्तकटुकूतक्ष्णण्लटवणाम्छावदाहङ्त ॥ ध्पायामि समशुपान च यर्म चाक(द्यु्वनग्र्‌ ॥ ३३ ॥ अथ सेव्यम्‌ {\ .. ..- ष आरममूरुहनिरस्तराविभतापा ` | वाप्यः प्रतद्चकमठाः फमदाकराश्य ¦ , नद्यश्च चन्दनरसो घनस्ारमिधः , ` सेव्याः स्रजा विधुरुचश्च मिदाघकाटे ॥ ३४ ॥ धक्तं च्‌- अरामाः हीतमन्नं शिशरमपि जलं सेन्दु टं च निदा ` भ्ेतें सूक्ष्मं च वचं स्रगपि सुकुमा चन्दधरपायीरछेपः; ॥ ` - ^ . "~~~ ---~~- भ -- # गा. पुस्तके निदापुकाल्‌ दसस्याप्र-निदापे भास्करः आगरितेनः -शिप्ति मलुभिः + ॥ 1, ॥ इदीद्मपं दृश्यते! , ~ | [ प्थदशस्तरः | ` बृट्योगतरेद्धिणौ 1: ६६. सायं तोयायगाहः सरसि सरति वा एुद्प्दटरुहायां सम्देता साज्यसक्तव्य॑जनमसदपि यीष्पराठे हिताय ॥ ६५ ॥ , पक्राभ्ठिकाहारहराम॑न्थं; शरकरय!{ऽन्वितः । : महिदेन्दुयुक्पीतो दृहतुष्णोप्णतापहः; | ३६ ¶ दिवा स्वापं प्रक्षर्वीति शीते मवनोद्रे । | पितं शाभ्यति तेनाच यीप्मे शयनं चायते ॥ २४७ 7 हति शीष्पः । - अथ वपुः । यत्न व्योम वितं चवे्नलमुवां मूमिनवेः श्रेः कछ्षापि कापि तु मृतमाभ्चुपरखच्छन्नचनिक्नस्थली ! भेकः पद्ापराण्डपाण्डुरुप्विमिस्तोयाशपा सेवितां ¦ नीपैः सर्वविक्ञश्च सोऽस्त जमतो हप वर्पागमः ॥ ३८ ॥ पय कपजटं ससेन्पवयुता मक्ष्याऽमया प्राव्पि {:. ˆ स्थेयं सोघतलठे सखरोष्णसदिठे प्नं सुहुमदनम्‌ । सहेनति विधीयते निधूदनं भोज्यं च योज्यः जनेः राज्यं सामिपमीनमक्षयसुचिते साम्टं सद्ध्यादिकम्‌ ॥२९॥ | हति दर्पाः अथ शीत यत्राज्छ्वटठा .जठमंचो दसदिदुभिम्प तारं नमो दिरूदनीरनस्षरवामि 1 1 नीराणणि मानसनिमानि सतां विमान स्वच्छानि काशङ्कषमषमि च सा! शरत्स्यत॥ ४० ५ चितं प्र्षरि यस्पित्तं शरयेतसरङ्कप्थति ! ' तेनं . शक्रया सार्पं सेवदया हदतक्ी ।\ ४१ ॥ पेक्ष शापो थद! -सरोष्मः कथितं पयः ारद्यताति पथ्या प्रदोपे चेन्दुरमयः.^ ४२ ॥ “` * (्सालां पानकं मिष्टं शरियं स्वदत, ) पाय मधुरं तिक्तं.शीतठं जादे प्ठम्‌ ॥ ४३ ॥ धाः पटेल सादश कारये मजदिह । तीक्ष्णमम्दं च उवणं दीपे तेटासदपतिप्‌ ५.४४ ` ` ~ ॥ अ 1 ६९ पिगरमष्टपिरचित~ - [ प्पदर्त्ः प्र प्रचण्ठतरथण्टकरप्रताप*- संक्षोपितहमटतात्रणवास्पुरः }. उण्नप्मते पएवमयगयिषागरण `; ष्टस्ना मन्ति च ददिः स निष्ापकाठः+ २६ ५ तीक्ष्णाद्वरतितीक्ष्णां्रश्तप्मे संक्षिपतप पत्‌ । परत्पहु क्षीयते श्टेप्मा तेन पायुषिवधते। २७॥ धिग्पन्छायं गा सेष्यं सेध्पा पथ्या शदान्षिताि\ दाङहणमुद्रगोधुमशशाटितण्डुठशस्रम्‌॥ २८ ॥ तण्डटीरफकप्माण्टद्राक्षामटफसेरुकमप्‌ । फराम्बुमककाटिद्धःपयुर्कपस्पकम्‌ ॥ २५९ (1 पथ्यमन्नं तथा वान्पद्रात्पतहर मसेत 1 एधीतानि प चस्रणणि सेष्यान्यातपशान्तये ॥ १० ॥ मोज्यं हीति च मधुर फटं पुप्णाहस् गदु । दिग्धं द्रव रसाठादि पचक इतठं पित्‌ १६१४. सक्नाठोटिताज्दतिशारिणा सार्पश्षकयन्‌ । मक्षयेर्च्छ (तं धारे पदेदेखेन्दवासितम्‌ ॥ २२ ॥ निषेधः--~ व्वजकदुकताध्णःण्पटवषणाम्टविष्यहकृत्‌ ॥ , > ष्पायाम सवधुपान च अप्मि चाक। धुवनम्‌ ॥ १६ ५ अथ सेव्यम्‌ ¦ आराममुरुहनिरस्तरदरिपतापा वाप्यः प्रसन्नकमठ।ः फमदाकसाशध्व । नयश्च चन्दनरसो चनसारमिभ्रः ` सेभ्यः स्रजां विधुरुखश्च निदाघकादे ॥ ३४ ॥ उक्त च~ | आरामाः शातमन्ने शिशरमपि नटं सेन्दु सैं च निदा श्येतं सूक्ष्मे च वखं स्रगपि सकुदमा चन्द्रपारीरछेपः ~~~ ~ ~~~ ---- र ग, पुस्तके निदाषकाल द्रदयष्याभ-निदाये मास्कट अफिपनः- 5९ मतभिः, हवोद्मप हृदये | | [ शेषतः) ` धृठयोगर्तरष्किणी 1! =. ६५ घटिकानन्तर दव्योपरिमागे विनिहरेत ! मक्त पिमक्तमेतक्त राजयोग्यं समोहरम्‌ \ ९1 सद्यः शाखेयमन्नं श शिकरमिकरभोज्ज्वटं सिद्धसारं एम्यदाप्यच्छलेन प्विदशपुरखधापेयमाधरुवधुयम्‌ । अन्योन्यं मेद दये परिमठमरिताणाररदी विमां स प्राप्तोति प्रसद्चः प्रमथपरिवृदो यस्य पसः सदा स्याद \॥ १५॥। तत्र भक्तगणाः-~~ मक्तं वष्िकरं पथ्ये तपणं मूचटं छु । रसै पाके च मधुरं धातपित्तहर परम्‌ ॥ ११॥ पुष्यं कृशदहिते नापि ्छेषठ.बठकार्कम्‌ । सुधोते भहतं कोष्णे विरावं युणवन्मतम्‌ ॥ १२॥ अधतिप्रषुतं शात गुरुदृभ्य कफप्रदम्‌ ॥ अथ पषठतण्डटभक्तम्‌- ्रवण्डुटजं मक्त रुदिङ्करकफनजिष्टपघरं ॥ १३ ॥ › धतिपित्तहरं थादहि'ज्वस्यक्ष्मातिसार्सुत्‌ । अथ नानापान्यभक्तगणाः- यस्थ धान्यस्य यद्धक्तं तस्य तदुणमुदिशेत ॥ १४ ॥ ¦ अथ पौतप्तक्तम्‌- सपिषि पद्धिमृष्टानां तण्डुलानां सितधिषाम्‌ । पद्गुणेऽम्मकि सिद्धानां तथा तच षरीः क्षि + १५॥ धूतमृणा अष्टमा छचणं चकितं तंत; । कादमएर पयसा किदेव्पिष्ठा सक्ष समावपेत्‌ ५ १५ ॥ ` मरीचेठाठटवङ्कन्दुन्यदि दद्यान्न रामम्‌ । किंचिदाग्यं पुन्दर्वा पिधाय स्थापयेद्बुधः ॥ १४७॥ एव मरपारिभिर्पि पीतमक्त भवते ) पएतसक्त ग्रुप्िग्धं वघ्यं सस्य कफप्रदम्‌ 11१८ पित्तधातष्टरं स्वाद्‌ शच्यग्येजःपमाकरम्‌ । अथेक्षरससापितं भक्तम्‌- , दक्ष्वम्ध्रसाधेतं मके धातापततज्वरापहम्‌ ॥ १९.॥ १ ग, "धवतुर्थाशिा। ध | परिमछमहपिरयिता-~ [ पोददस्त्षी{ ` दिवास्वप पएरोयातं शस्त्काठे विवर्जयेद्‌ , हति दाशत्‌ । पर्थधेपाप्तपपताहद्धिविनो पिधिमारेत्‌ ॥ ४५ ॥ छतोटश्चवणसयगाद्रपुसंधिर्यतो मवेत्‌ 1 एति योगतरदधिण्यग्तुपटकवणने नाम पपद्शास्लः ॥ १९॥ भप पोददस्तरदः 1 „ ‡ -+ भथ सिदान्नादिपाकंग्रणकथनम्‌ । तिप् मक्भ--- पण्डटानभ्मसा धातान्दिदिवां माक्तिकाषतीम्‌.। प्रो श्राषे स्थारयपास्यस्थिते सपियरेष्षटे॥१.॥ परितो दच्रखण्डेन पिस्थिपरिवष्िते । सिक्षिप्य पिण्डवत्फृत्वा वतुलान्स्यापपेक्षणम्‌ ॥ २ ॥. याषटटाप्पद्रेमस्तस्मात्ततस्तस्तु शटाफया । -+ - पेन च्छििण निक्षिप्य परेत्तयाथ कोम्टे ५६ निमण्ड दावयेत्पश्रस्सपिस्तद्ाल्पमपयेत्‌ 3, क्षणमाच्छाय गृद्धायाद्धक्त राजाहयुत्तमम्‌ ॥ ४॥ नदपाकस्त- भीरे चठु्दृक्षगुणे वण्डूटानां च पोटदटीभर्‌ ! सृक्ष्माम्बैरेण संबध्य दोठायन्त्रकूमेण तु ॥ ५.५ -पचेदुपारं यावत्स्थाद्युद्‌षुदानां सयद्धवः 1 मण्डव् जट पश्चति!रछुद्धरततः\५ ६॥ -पटिकाप तथाऽऽस्थाप्य ततो मक्त समाहरेत्‌ । अन्ये तु- पथाचिते जले धोतास्तण्डुकानिपयेत्प्ुधीः ॥ ५७ 1 मण्डं सस्ाव्य सापस्तु तत्र किशदेद्धिनिष्षिपद्। एव रन्तमकमह्नारं तदुपयपयेदथ 1! ८ ॥ , १, "तु । घ्म} ` " „ . [रेष] ` प्योगतरद्िणी 1 १५ धटिकानन्तर दव्यौपरिमणम विरिहैर्‌! मक्त विमक्तमेतस्च रजयोग्यं मनोहरम्‌ ॥ ९ 1 धयः शारेयमन्नं श्च रिकरनिकरभोज्ज्वटं सिद्धसारं भ्राम्यदप्पच्छटेत जिदश्चप्रखधापयसाधुयपुयम्‌ । अन्योन्यं नैव ठयं परिमठमरितागारवेदीरिमार्ग त प्राप्रोति प्रसन्नः पमथपरिवृढो यस्य पुसः सदा स्पार 11 १० तच मक्तगणाः--~ भक्तं पष्िश्षर पथ्यं तपण मृचठं छश । रमे पाके चे मधर षात्तपित्तहुर्‌ परम्‌ ॥ ११॥ वृष्यं छदा नापि ब्देप्पछ .वटकारकम्‌ । सुधोते भरसुतं कोष्णं विशं युणवन्मतम्‌ ॥ १२॥ अष्तम्रष्ुतं क्षत -गुरवुष्यं कफप्रदम्‌ । अथ प्र्टतण्डुलभक्तम्‌- सटतष्डुलजं सक्तं सुषिक्रर्कफजिष्टधुं ॥ १६ ॥ , धातपित्तहरं ग्राहि ःउवरयक्ष्मतिसारलुद्‌ । अथ नानाधान्यभक्तगणाः धस्य धान्यस्य यर्द्धक्तं तस्य तहणपुदिश्चेद्‌ ॥ १४ ॥ । अथ पीतभक्तम्‌~ सपपि पड़मृष्टानां तण्डुलानां सितिलिपाम्‌ ! पड्गुणेऽम्भति सिद्धानां तथा तत्र वरीः क्षिपेत्‌ ॥ १५॥ धतमृष्टा अष्टमा छवर्णं चोवितं ततः फाइमार पयस्ना किचिसिष्ठा सुक्ष्म समावेपेत्‌ )। १६॥ मरीचेखाटवङ्धेन्दुन्यदि दद्यान्न रामम्‌ ! किष्दिदार्यं पुनदेरवा पिधाय स्थाफ्यदयुधः ।॥ १४५ एव मसिादिभिरपि पीतमक्त प्रङ्वेवे ~ ` . पौतमक्तं मुरुधिग्ध चप्यं धत्य कफपरदृम्‌ ॥ १८ ॥ पितिवादहरं स्वादु रुच्यगोजःपमाकरम्‌ । , ` ` अथेश्षरससापितं भक्तम्‌- | दकष्वम्यसाधेतं मक्तं घातपेच्ञ्वरापहम्‌ । १९ ॥ य षयगयपयणध ष व कानाानम्‌ ग, श्टाधतुर्धशा। "ग „प ‰ । | १ ब्र हि । हण) ६६ धिष्ठमह पिरचिता- . [ र्पः धृष्यं परत्यं गु स्वादु रसे पाके फफपवृम्‌ । अथ तक्रसिद्ध भक्म्‌- तकतिद्धं हु पन्दक्ते गदण्यक्लःथ्मापदुम्‌ ॥ २०. धातप्नं मटषं श्टेप्मपित्तस्क विवर्धनम्‌ । अय्‌ प्रः पठामुः पट्टगुणं ताये ससिद्धा पिष्ट्वा ॥ २१५ यवागरणहिणी तुष्णाज्वरप्री पस्तिश्षोप्थिनी । अथ षिटेपी- पतु्गुणाम्बुसंसिद्धा पिपी घनसिकियका ॥ २२॥ पिटपी दीपनी चत्ण हया सपाहिणी दथ; । प्रणाक्षिरोगिणां पथ्या तर्पणी तृदहुज्वराष्टा॥ २९॥ | अथ पषा- पेया स्िफथान्दितता कोपे चतुदश्गरुण कुहा । पया सुदिगणदङ्ानतिज्यरस्तम्मातिष्ारनित्‌ ॥ २४ ॥ रुष्पप्मिषदपुदोपमटस्पेदानुटोमिनी । <यि मण्डः- गण्डश्यतदृक्षगुणे सिद्धस्तोपे तवसिस्थकः ॥ २५॥ मण्डो अही टः शीतो दीपनो धातसम्पिसत्‌ । व्रातामाद्‌ वकराव्यत्तज्दरम्टेप्पभ्रमापहुः ॥ २६ ॥ धास्यमण्डो यवेमुरलाजमण्डस्तु श्राठिमिः। धास्यमण्डो दघु्राहां शहानाहविदाोपद्ुद्‌ 1 २५७ ॥ नषच्दर्ऽपि पथ्योऽपं पटोटपगचान्वितः छाजमण्डे छधुगाही हयः पाचनर्दु।पनः ॥ अतीसारयहण्यश्ारोचशारस्थिदापजत्‌ 1 २८ ॥ संसिद्धा शिरिटद्रवा रस्तगुणे तोये यवागृमता पेया सिक्थस्मभ्विता अनुगुण तोये कुता फीर्तिता ॥ पानीये पनसिक्थकरम्बुधिगुणे ्सेद्धा दिटेपी मवेत्‌ ण्डः हक्रगुणे जलेः पिरयितः सिक्थेन द्यन्यः स्मतः \ २९ ॥ तुष्णाविदग्रहपाण्मरेकगुरुताहन्त्री यवामूर्मता ` `. पेया दुपमछदुमञ्वरयपुस्तम्पातिक्षरि दित्ता॥ - ` [द न | [शद्रः 1 गृहयोगतरद्धिणी 1 | ६५ | अवाल्ययहणीज्यरवणद्रगातद् च्िपी वरा । मण्डस्तद्र्वरेरकवान्त्यरुचिहा स्याद्धादुप्राम्पपदुः ॥२०) अथा्टगुणमण्डः वण्डुटेर्पमुद्रशेः किंचिद्‌ म्टः पादितः । दिष्ुसिन्स्थधनिकतिटधिकट तापितः ॥ २१ ॥ सेथः सोऽटगुणो मण्डो ज्दरदोपन्रयापहः गक्त्यद्रधनः प्राणदो चस्तितिश्नोपनः ॥ ६२ ॥ अथ युषाः- तच देदटयपः पः छतो ददटानामदशगुणऽ्श्ुनि । यपो दहो दप पाके स्य! रण्यस्य; कपपहुः ५ ३३ ॥ तत्र मुदयूपः मुट्र(नामुत्तमो षो दूपनः शीतर खः प्रणम्वनच्चुरुग्द्हकष।पत्तञ्वराद्ाजत्‌ ॥ ३४ ॥ इति धद्धमद्यषः॥ - अथ काडिमामरुकर्पुषः-- द्ाडिभामलकाम्पां तु मद्रयूपः सषापितः पित्तवातहरः पथ्यो ठटषुरभिपरद्‌ः सरः \॥ २५ इति दाडिमामटठकयपः | | ` अथ मुद्रामठकयुषः मद्रामटकयपस्तु भेदनः कफपिचभित्र 1 | तृददाहश्चमनः इतो मूख(भ्रपमदापहः-॥ ३६ ॥ इति भहामठकयपः! अथु कुलिरथगरूषः । कुटित्थयुपो गद्माशःकपतवतादथशकरा, ॥\ २७ ५ ; .. ~ वरणीप्रवूणीमेद्‌कि. मेहं देन्त्यथिङृत्सर; 1. इति.कुलित्ययूपः क (| ५ पि ---~-----------~------~---- --`- -`---~-------- ^ यमचणवयमनकननकनननकः | ¶म, ककातत्र निन- ` ॥४। १ ॥ ५ क + ५ । ।£ , ४ | ध ६८ दिम्टमट विरि पोदशसङ्ः 1. अथे सुपमूरकयुषः-- ` सुपमरकयोुपणे गटय्रहकफञ्वरान्‌ । हन्ति भ्वासकफङ्पायकफासमेदोरुदिकिमीन्‌ \॥ ३८ ॥ हति सूपमूठटकयुषः अथ भणकपृषः- व्यणङेविददेयुपोऽनुपष्णस्तुवरको ठधुः 1 ररपिसप्रतिशयायक सि पित्तकष्ूट(पहः !॥ ३९ 11 हृति चणङयुएः । अथ मकुष्टयूपः- मुष्ठयुपः साह पित्तश्टेष्मज्वरापहः । छदः संतपणः पथ्यो हयः पीनसकासनित्‌ ॥ ४० ॥ हति मद्ुष्टयूपः। अथ छतारुतयुषी- यषः फतास्पो टवणसेहकद्वादिसाधितः । | अकृतस्तेरविना सिद्धः कमाहृरुठद् च ती ५ ४१. .. इति कृताफूतयपो । . यपा गोरसधान्याल्मपटरवम्छादिभिरम्दिताः । यथोत्तरं गुरुतरा वातघ्ना रुविकारिणः^;२.1- ` येरन्नरोपधर्यश्च कता-पण्डादुपो चेः । दिचार्थं तट्णानेतांस्तद्टणामेव निर्दिरेत्‌।॥ ४३ ॥ इति यषा; अथ सुपाः- काण्डितर्ददटः किचिदास्यपीतादपिष्टतैः । सिद्धेश्वतुगरंभे तीये यथोदितपटुभितैः ॥ ५४ ॥ ` ` नातिद्रवधतेराग्ये छकरते रामठान्वितेः सुपः स्यात्साधनोऽन्नस्य रोचनः पाचनाऽयथिकृद्‌ ॥ ४५7 - पथ्यः निग्धो बठकरो वातम्ठेप्मरगदे हितः 1 ४६॥ देति सामान्पसूषरेन्पनधरकारयुणः 1 निः . गेढषापरः बहश्योगतरद्धिणी 3 ६९. अथ कुत्मापः- ~. उअ विकसितं यवत्तावस्स्विद्राः ससन्धवार । सरापदःः स्यः टमापा यद्धजा पापजा अपि ॥ ५५॥ - ~ भुद्रशपीं छुपी करूपित्तहरे हिमः स्वादुरनन्योऽमिलठहरः शुत्मापः शुकवधंनः ५ ५८ ॥ हति यद्रसः कृष्ण अथं भापसूपः- माषरसुपश्च कुल्माषः सिग्धो वृष्योऽनिटापहः । उष्णः संतपणो वर्यः सस्व साचेकारः ॥ ४९. ५ -अथाऽऽदकीमूपः- आदकीस्प उषिटः श्टेप्मपिचहसे हिमः । क्िचित्कपायो रुिकूस्छास्या दोपन्रयपणाद्‌ ॥ ९० (५ अथ चाणकमसूुपः- पाणः सुप आख्यातो रोचनः पाचनः परः । घडासपित्तमुद्रस्या रक्तजिन्नातिदातडः ॥ ५१ ॥ अथ कलायसूपः कलायद्चपः सस्वाहवातलो रक्तपित्तजित्‌ । आखाघ्मानकद भध्पश्छदयरोचकनाङनः #॥ 4२ ॥ ॑ ` अथ पकृ्ठसूषः | मशु पोऽस्पवलः पाचनो दीपनो छ धु; । चक्षुष्य बृंहणो वध्य; पित्त्ठेषभादसेगवुत्‌ ॥ ५३ ॥ अथ मसुरस्रपः मद्धरद्धपः सगर्हा शीतो मधुरा छथः ; -. केफपित्ताञ्जिद्रण्या विपमज्वरमाद्रनः #॥ ५४ ॥ इति मूरसपः | अथं राजमापस्रपः- - राजक्रापमवः सपः स्वादु खक्ष: कथायकः 1 ग्राही गुरुवातकरः स्तन्यशृद्चिक(ररः ॥ ५५! .-पिगमपिरदिता, , पे [ठ हदि रतमादयृषः 1. - । अथं निपमवसप ' सनिष्यमूपः विचिद्वसूदस्तन्णनिटदः रिशदुप्ना पः. समफकृप्पुकटः च ४५६१ | दमि दिष्टाः | | | [ "अप स्ुलप्ूप- =` ^^ भूपो नुटः हति धण्टी रङ टद ट्रदिः।. ककरिदापमित्सयादु वपाय ९ चापः ॥११॥ पं कुदरपत्रूष- | --. 7 कटिप्यमुगे दानः कदुपाकर कपान्‌ , . कदाधतोधी पित्ाद्शरो शश्च सासमित्‌.॥ ५७ ॥ य. दिभिददटपषणाः- परुः यष गुदः कषफ्टपषुः ! {तषा मधुः पार करटो सेरकाप्हः 1 ५८ {| | शष्रप्प पष्ट पः दस्त तहुपृषिशेद । , , अध हतुपितुपदमगुणगरण। | कवत परपष्मानरप सूप उदाहतः ॥ ५९ ॥ ` रिप दषुः पष्प सेर फि पि पेऽ्या ॥ र ६१ 1.१६ १। ` “ ~ ॥ च. । + , पि ] - , अधं प ए 4 व । ~ ` दी (कश्दारप्यतिकूणः रिदान्विाःः ॥ ९० ॥ शुरतो {14 : स ॥ सरोचकनिमीपृणः पचर अपथा) पर्न यट रोना ध ५ [२ पादन सुर 17 ॥ ५ ४ ह | + # ४ ण ब ॥ 4 क [' चक्‌ च च द `[पोदशलतगङकः ` मृहद्योगतरङ्किणी 1: ५६. अथ मृद्नाः- भद्रः पपटाः पथ्या ज्वराकषिभ्रवणामये ॥ ६२॥ अरोचफच्छिदः भिम्धां ठटववो दोपनाहानाः । अथं तण्डुटपपटाः- ताण्डुटाः परपटा मिषा रसे पाकेऽपि फोमठाः ५ ६३ \ धत्या चृष्या चृहणाश्चं रोचकः पाचकाः सराः । ` : .‹ अयं रुरा तण्डुकैमेक्तिकाकरिः फण्डितैने च खण्डितः ॥ ६४ ॥ च्वतुर्थमागमपिस्य देः परिमिभ्ितैः ! यथोच्विताप्बुसं सिद्धेः सहिङ्धटवणाप्रकेः ॥ ६५ ॥ सघ्रेहौ फामिनी चेये छरङ्गारा शिशिरे हिता । छरशरा दुनरा-वटपा गर्दी यात्तकिनाशिनी ॥ दद ॥ घटपिमठम्ठेप्मपित्तरेदः पदा सर ॥ इति मापचण्डुलटकरशरः ॥ , -अथ गृद्रतण्डखरूशरा- मुद्धतण्डुलजा तया द्श्षराऽस्प्रटा ठघुः ॥ ६७ ॥ युक्तो दुजरः पत्या एटिङृतपण) इदमा ॥ देति थद्रतण्डटजा करुशरा । य्‌ पण्षः- अर्धावशिष्टे कथनाददुग्पेऽष्टांशान्युतण्डठाम्‌ \॥ ६८ 1 पवेन्नातिदकवघने परमान्नमिदं स्थतम्‌ । पायसं दुर्जरं बल्यं धातुपुशिपमद्‌ं शुरु ॥ ६९ १ ` पिषटम्मि प्पत्तरक्ताभथिमारुतानिर्दरेव्कमात्‌ । ` . अथ पौटिका- गोधूमपोलिका यस्या छषसडा वाततुष्ुसः ॥ ७० ॥ श्यक्रठा मधुरा पाके पित्तरघ् धहणी सख । अथाङ्गगरकेकरी- गोधूमचूणे वस्व शचणकक्षोद्मिभितम्‌ ॥ ५१ ॥ जियो १४, शैः तपो . .. धिमष्टमहविरचिता~ -` ` { पडशत्तक ] धदानीहिद्टवणैः रिं चिद्‌ाच्येश्च मोदितम्‌ । संमदं चकिकास्तस्यं काया निम्नास्तु मध्यतः ॥ ७२ ॥' निधुमाङ्कगरसमृष् अद्ग्धास्ताप्रराचिपः । अदल्ारकरकरी पत्या बृहणी कंठ दुः † ५३ ॥ दीपनी कफहप्ोमपीनसभ्वासवातुत्‌ । अथु मषकाः छुक्ठयर्षरम्राष्रे खराद्धारेर्बिपाितः ॥ ७४ ॥ मण्डको टघुरुष्णस्तु पथ्या दोपद्यापह्‌ः रेतःपषिप्रमादहष्िपरदः पिग्धश्च बहणः 1 ७५ ॥ स शीत्तस्त कफस्थीत्यर्मटद्युकगुरुव्वक्त्‌ सदुग्धखंण्डोऽतिगुरर्वप्यवहणतपंणः । ७६ \ मण्डकोऽट्रारमृष्टस्तु ठटचुदृपपन्रयाप्ः ॥ इति मण्डकाः ॥ अथं मण्डप्रिका- श्वेतमण्डकमास्तीर्यं सितामुपरि निक्षिपेत्‌ ॥ ७७ ॥ चतुष्पत्र तुत फूरा चहिर्नदि यथा प्सता । सुण चद्ध्वा प्रतटेद्यावक्छुरुकुरायते ॥ ७८ ॥ धते षिमूर्वास्तान्क्रत्वा स्थापयेश्धाजने श्चुमे 1 खण्डमण्डा गरुदृष्यो बृंहणो बटवणंयोः ॥ ४९ ॥ कफटुकौगिमान्यानां जनकः पित्तिवातनुद्‌ 1 स्यात्वण्डपु(रतो मण्डो मण्डपुरीतिसा टद; ॥ ६० 1 रसं पादे च पधृरा बछाजवणंज्ुक्ङ्कत्‌ 1 ति मण्डपएरिफा 4 भथ परमदा रोरिश्- पमा रोरिका गुर्वी मधुरा रसपारूयोः ॥ ८१॥ पातपेत्ताघ्नरागघ्री सरा च॒कथटप्ा1 . इति यमटा रारिक्ा। ` . . अथ पूरका, ` । पद्रेश्चाणकैः स्वि्ैः सगरः सक्षमपेपितैः ॥ ८२५ । \ ८ ` { बोदशसप्गः] ` वृहयोगतरङ्धिवीष ७९६.. दि वा सठछवणाजाजीहिङ्खमिः प्रणीते, । एतेर्ृताश्च तरिता . पुतं मोधूमयपु्काः ॥.८६ ॥ एरिका मधुरा बल्या ्रमवातामयापहा । ;, -न छ्ुकठा बृंहणी श्वासपथ्था हृद्ोगनाशिनी ॥ ८४ ॥ इयं सवणा ठष्वीं श्टप्मवातदिनाशिनी ! अयच वनाः मापिजां भरद्रंजां पाऽपि पिधमावेषय युक्तितः ॥ ८५ ॥ , ठवणाद्रकष्िडःवा्यां क्षोदर्गोधरमभजेरथ। वितऊपरि संसिद्धा शेटनीमिपत्ि तां. जगुः ॥ ८६ ॥ वेष्टनी शुक्रा यस्या गर्वी प्स्ठिकफपया = वत्नी मधुरा पाके हेता भरमवतां सदृ ८७ ॥ इति पेष्टनी। , „~ ~ - | अथ कच्वदी- : हयमस्ये.तु ताडेता फचवष्टीति मण्प्रते फदवदल्ठी सरा वृष्या वृंहणी तपणी गुरुः ५ घटोजःपटिकद्ण्पां चातन्नी कपिला ॥ ८ ॥! ` * ` ` इति कष्चवदह्टी ॥ अत वटकृः छवणम्ररिचरिङुनशङ्खवेरः सयुपाचितो .दरमापजः सुपक्रः अ्िसुराभिघ्रतेऽध घा मतेरे पिकषति मुत वटकः इपुण्वमाजः॥८९॥) पवनारुदिन्पजये मटक क्षपितारदितकम्पमरुल्कटकः \ ` रसनातठरद्गधरे नटकः कफएपित्िविकारकरो वटकः 1 ९० ॥ (क्द्प्येतुट्पस्त वरकोः घट्यो दृष्यश्च बहणः र पित्तक पातका हता मरुद्रुजाम्‌ ॥ ९१ ॥ ) इति वटकः ॥ ` , ~ ` 4 अथ. काञ्जीकव्रक बाह्ीकधूपज्पि नेमंटवारिएणे कण्डे यथो चित्तपटरतमरानजिकाद्येः । क धनुधिष्ठान्तयेतीश्यं करे क, 'पप्तकष्यः 1 1. पि पलमहपिस्यिता- [-पोण्थप्तद्रः + "++ पु ह न साधापेताः कतिचिदेव दिनानि स्य्या धाता फास्क्षराः फएफपितटाः स्यु; 1९२१४ हति फासिरषेटकः $्पवसरीवटी- . माप्य क्षाठिता दृष्टी दयुप्ठपस्चण पेपिता । कस्याः स्था प्टीतेठे घपेषा परता विरम ॥ ९३। हप्र धूपिते तके नथ्यपातरे तर संस्पिता। तचे ता वटिकाः क्षिप्ताः क्िप्नास्नक्तं. निपीय च ॥ ९५४ , नाघ्ना ध्यासीवटीति स्पाक्तचिद्युप्पवरोिता ॥ ९५ ॥ घा्तीफादेफजीरफोपणगणेः भत्येकक्लः सेस्फपै- गच्छन्त्‌। प्ातपच्पुप्पटपुता ध्दारापरी पुता । तके दिद्ुकधुपधगर्दुपे सम्पयप्टुता पाण्डरा -.५ ,: द्ुरानामपि सोरमेण जनयेचिदहाटतादाषहटताम्‌ 1 ९६॥ सच्या प्यसीपदी पष्य यदी चक्य्टप्टा । धातन्नी पृष्टेपा उष्वी कफस््ताद्रवारिनी ४९४ ॥ हेदि पुष्पषरी । ~ अथ मुर्वी = ` ^, . ध्वा सवदावन चिता मुदमद्रवरी मवेत्‌ 1 शृद्रवस्यो(टी) गुर यव्या धातपित्तासेदा मता ॥ दज श्टेप्मला पुषबठङ्घच्चूक्रटा सृदुरखाऽस्पतुद्‌ ॥ ९८ १ आय्‌ पृद्वलत्यः~ . ' ^ < "तीयेन चणकचुणं सटयणदिङघु प्रनिमध्य । देहे तते पका अक्षमिताः पकवटिकाः स्युः ॥ ९९ ॥ धरपेसवारटवणं क्षिप्तस्य सवप्ने) प्येष! कटोपदा वद्य! पदवदरचः परश ॥ ^ एक्यरयाऽपतिरुषिरा वातपिततषफापडाः 7 १०० ॥ ष, पुस्यः चु (क चदध्व द्‌ [ध्यव प्यये ६द४पे † , ` ~~ ~ १ फ,ष्टीव द्विता ९, श्त मः „ "~ - भ द्र ऋ, 7 शः भके १५ [पोब्यतसः} ` दयोगतरद्तिणी 1 पटश्क्रुचिस्थात्पकान्तिदा रषदः स्परताः हति -पकछवटचंः । | अथ खण्डिता- ` १ धाणकं चूणमाडढादख्य वारिणा काथयन्प्रुदु ॥ १ ४ -, सपयेतद्षनं ज्तात्वा तदुत्थं मं क्षिपेत्‌ । (. पीठे हसातलायात्तेः समीङ्कत्पाथ क्षीतटठप्‌ ॥ २॥ . छक्रेण .तत्वण्डान्युकतैता र्वयेदबुधः | गपतशेहे च तटितान्मरिचाम्छादिभिर्रत्रार्‌ ५.३ ॥ यस्य तुष्टी जगन्नाथः सोऽश्नाव्येतान्नरो भुवि । खण्डिता छुक्रटढा घत्षा पित्तरक्तमरतणात्र-+1 ४ ४ ष्टेभ्यटा रसुचिष्रुत्कान्तिपुटिविद्वन्धदय, गुरः हति ण्ठिता \ " अय्‌ पनवस्यः- ^ नारावहया दिपत्राणि पिष्टः सपदुटिङ्कमिःण0 १ - , आष्छत्पाऽसष्टुत्य संवे सुस्दिन्नान्सण्डिताव्युनः ४ ; तपि सेहे च तलितान्मरिचायेः प्रेपिताद्‌-४ ६ ॥ - «८.५, सोऽक्नष्यिषान्मदैशछोऽस्ति सस्य बुषटो मतीपिणः4 . `` » पञ्चदरचोऽतिरुचिरा पातपित्तरफापहाः ॥ ७ पठशकरुविस्थोटयवह्धिकान्तिमतिपदाः ५ दति पत्रचरचः.। ` . अथं -मापमूद्रमेण्ठ्या- . . माष्पिह्दय ष! सुत्त पि्टो सपदुसमडप +< . , जारकाद्रकसयुक्ता पिण्डिता युशिमिास्दा६ - - । तणम्बुममिते पाने सुस्विन्ना तषटेत्रप्ततः॥९२१ सायेयसुण्ड(मिण्ड)0 छप्का किवाऽऽ्डायः प्ठेपिता) सापेण्डयुद्देता घट्यः रोचिकाऽनिलजदूगुरस॥ १० दयुकुढा बहणी वाभ्य भृद्रजा मापना ठः + . इति मापमदरजेण्टर्थ । । -म्‌ क | | ॥॥ † भि ॥। ७३. धिम्महपिर्चिता- [ पोररप्तषकः प भथ श॒ष्कवरी- + भापादिवरिकाः प्क रन्पिता छवणादिमिः ॥ १९. तत्तदुश्वगुणा पेया पिधेैास्टुपशिदृाः एति शुष्वरी 1 अथं पनक्पु-~- ए्राक्षाम्डिकापस्पादिजटं शफर्याऽम्यितप्‌ ॥ १२॥ मरिचातुरुकरवातुजातादिसिष्छतप्‌ । . पानं दिवि तस्स्यादुभ्टानम्टपिमेदतः + १६ ॥ प्राक्षायजुरकाश्मर्धः समधरूपरुपरः 1 पश्चसारामिधं पानं च््ूचुणवुणतप्‌ } १० प्राक्षादिपानकं हयं मूत्रठं तुदम्रमापदम्‌ 1 ` पित्तयातफुमच्छर्दिदाहमोहमदपणत्‌ # १५ ॥) पश्यसारामि्ं पित्ततप्णाद्वाहममापष्ठम्‌ 1. . - माधय श्रमदाहादतृष्णापित्तद्मापहम्‌ ॥ १६ ॥ परूपकानां काटानां हय एदंटम्मि पानकम्‌ । पक्राम्टीर्फा परसण्टां पयसि सममपिते साधु निमयथ्ण पूतं तत्तोपं पानकं स्याञ्चरिशरिमरिषन्वुणितेः पएूणममम्‌ 1 अम्ट।कापानके हन्त्यरुविमद्मरुरिपत्तत्ररछाददा् भ्रान्ति भान्ति च. वान्तिपदटमठमटं ताुकण्ठास्यशोपम ११७1 हवि पानकम्‌ १! . अयथं च्छिन्नपानकम्‌.- ` सितामतिसितां दारिण्याटोल्य द चतुगुणे.। सत्पात्रे स्यापयेत्तत्त वटीन्दरपणभूषितम्‌ ॥ १८॥ माटतीपारलापद्यमात्ययामोदहित हमम्‌ आभिक्षां' तु वुधा मृत्पात्रे निमटम्नुनां ॥ १९ ५ छित्त्वा तण्डूठदत्ततर निकषिपेत्तष्टशां शतः _ ` -बदष्वाऽम्बरेण तद्वक्रं स्थापयेच्छीतटे' स्थरे ॥ २१ १ * जायते धरणापाटयोग्पं तच्छिन्धपानकम्‌॥ दाहमखग्रमच्छरदि्मेतेद्मचिलद्ु ॥ २० ॥) रक्तापत्तारुचेप्र चव र्प्रणनं छिन्नपामक्म ॥>र२१ प्रति च्छित्तपानकषम्‌ । = च, त्र न र | [| ५ # | [॥ पः न्न न * नाः ॥ १, 01 ¶ रोचत ] ` धृहयोगतरक्धिणी 1 ` -ॐ७ [र अध्‌ रगस्ाडर्व- आममाभ्रे तचा हीन द्विसखिवां खण्डिते तततः । मृष्टमाज्ये मनामस्तं खण्डपाकेऽथ युक्तितः ५ २३ ¶ सुपक्च च समुत्ताय मास्चिठेन्दुवसितम । स्थापितं चिरधस॒द्धाण्डे शरागसाडवसं्ितमर ॥ २९ ॥ , एषिदां बटठदः पित्तवाताद्मारचिनएङ्ानः। भिग्धो गुरस्तपणश्च सुस्वादु रागखाडवः + २५॥ इति राग्लाडषः\ अथ शिखरिणी- डव! मधराम्छादिरससमोगसं मचः । दपा चहणा रुच्यास्तीकष्णा हदयाः भमापहार ४ >६ ॥ , दि वतयं तुटयाितं तधपयोगादित हानकेः मरचटाक्षक्षिसहिति भवतिं रतसाठामिषं छोके ॥ २७॥ रसाला शक्रश दद्या रचना दातपित्तजत । ` - स्ण्धा भ्रुः प्रतिश्यायं षिशेपेण पिनद्ययेत ५ २८ ॥ हति शिखरिणी । ` ~^" “1 अथ वासवेत।- ` एसटठेवातितपे च भन्ाण्डे स्थापित।ऽत्पदे । अपतिश्ातस्थटे यादच्छीतें तद्धाजनं मवेत्‌ ॥ २९॥ एषा वस्वत्र नाम्ना तहूुषा.जायते उषु । घरास्वत्या दूता यस्मात्तस्माद्ासवता सत्ता ॥ ३० ॥ हति वासवती! ` ` -, ` अथ सधानम्‌- ,, राजिका जीरठवणनिकशा दे कटुतैछके 1 फठ म्र चु पुष्पं च.धमं स्थाप्यं (दनन्रयम्‌ ॥ १३१ ॥ ततश्वात्पतरं यापति.श्टथस्रं पानकं स्यतम्‌ । १. ॥ रोर ॥ | # ग; पुस्तरे कायिःखाण्डव इत्यपि पडो दद्य! । ५ | न्न +“ ॐ ५ १४. र्दद ` `“ `“ ह + । | 1 ¢ १ द्व विंम्भद्विरचिता- ` (तिः वि निम्दाप्रविम्पीवार्ताकमादेक अंपुसीरटम्‌ ॥ ३२॥ फष्णण्डासिम्पीमरिचपिष्पदीविष्वषिण्टुकम्‌ \ सूरणः कद्लीक्षन्द मूक वेणयाङ्गुए.१;९३ ॥ एतदृन्यच संययमृतुदेशोद्धष नामिः} =. : तेपु घाताकमुत्स्वेद्य सधय दान्पद्ामक्भ्‌.† ६४ ॥ एवं निमभ्वादिक्तं सर्वं कटुतैटे विनिक्षिपेत्‌ 1 स्थापयष्धमान् त तत ऊध्व प्रयुस्पत ॥ २५ ४ संधानं पित्तङ्त्सव रचि वद्वेपद्‌ सरम्‌ .,.„ “+ल अच दस्तु विकशेपस्वासखविचारयै सणागुभौ \ ६६॥ हति निम्बादिसिधानगुणाः } अथ मासिप्धानम्‌- ८ . ` छाषफा अन्पखण्डा घा संस्वेया क्षमे रसे 1 , ततः फाणितमध्यस्याः क्ते वा सार्पपतैलगाः ॥ ३७ ॥ ८ ठन्ति तादा एव न भजन्ते तु विक्तियाम्‌ .. ' अथ तित्तिरिसंथानम्‌-. “` स्पे निर्भटिते दधि तेटे पक्त्वा त तित्ति ८9 ते पुनस्तेठसंयुक् निम्बुताये विनिष्पतत्‌ दति तित्तिरिसंधानम्‌ 1 | , +. अथ द्राहमांससंपानम्‌- `: सराह्ााजेनमृद्धत्य ¶नेशाराजी पटत्तमेः ।॥*६१ ५ संमदं घमं संशोष्य क्षालितं हिष्टुयतम्‌ । सभमिम्बुकरस शुष्फं क्षिपत्तेठे सदहिङ्गन्के ॥ ४५,।६३४ श सच मत्त्यस्पान्‌म्‌- फट्तैरे छ सपक्ता भत्स्पखण्डाः ससैन्धवाः स्थापिताः सापे ते सदा तिषिनि तादुशाः५ ४१.॥ भासिमत्स्यक्रसधानं प्पेत्तष्टेष्महुरं सर्म \ . ~ ₹। पकरत्पाचन हृद्य ठयुवातानेहणम्‌ ॥ ४२॥ \ अथ शणका1दवतपकमन्म्‌~ .. घतेन भोदपित्वा ह दामितां मदपेद्टटम्‌। ` ¢ =+ न ॐ , + "+ प पराप्तः पिन ०१५५ धह्योगतरल्िणीं । ततो दापि समादाय किचित्संमर्दुयैच्छनेः। फिंविक्िविन्नखे क्षिप्ा श्छथयेत्तां विधामपित्‌ ॥४६॥ ततस्तखोभ्विकाः शयन निस्थटफुशाः शनेः ३. . :* स्थाप्यास्ता आदैदवस्रान्तगह्‌ सैकां ततो षुधः ॥ ४४॥ धर्टयिग्पे दीपे षे्यदे्टनेच ताम्‌ । सपण्डुठरजःस दिःपट्रलि्ां तु वेष्टयेत्‌ ॥ ४५ ॥ चित्त्वा छित्वा रिरचयहलोम्िकां हये ताम्‌ \ च्छित्वा वा विंधात्तव्या छोग्क्किकेव वेदिता ॥ ४६१ घतमध्ये € पिदा फेमिका पुरि मपे । पदिः खण्डपखिप्ता षान दिप्त वाऽतिकोोमठा ॥ ४७ ॥ एाणमोवन्द्रसदरदी ्रदुखा नवनातवत्‌ ॥ घातापित्तहुय षल्य फिचित्छफकरं सरा ॥ ४८ \ छसिग्धाः मधुरा शीता वष्या गुर्वी चे फणिका.\ हति मोधरमषणिका ! अथ्‌ मापफाणिका- , मापनुङ्खगरज्ञादुकष्ीररम्मासमुमदवाप्‌ ॥ ४९1 ` फणि रवयन्त्येक्े म तथवोत्तमा मता! अथं नृवनीतफणिका- भ्ये स्वयं धोतमुदद्विदछं समतण्डुठम्‌ ॥ ९० भयनातेन दघ्या वा पिष्टकस्य वटाश्ररेत्‌ । चुत पदद्ष्ि; खण्डचणनोद्धुटयदिमान्‌ । ५१ ॥ फणिका नवनीतस्य बातपिच्षह्रा सरा । गुर्या युष्या धरहणी च सु्धिग्या मधुर (हिमा " ५२॥ अर्थं मापफणी- निस्तुषां मापडादटौकां दिखिः सृष्ष्मां सुपेपयेत । , शिचा रिशिषूणेतं नवनीतेन सयुताम्‌ ध ५३? सिद्धां निन्नास्य ˆ ५1 तां मर्दयेत्कर्‌ +- गादवछ्रमयः पोदच्छिदितः पएूरितस्तेधा } .- भ्रामयेच धृते तप्त.ते. बनिप्पाच्यतु वताम्‌ ॥ ५४ ॥ अतिषल्या = निरध्राऽतिद्युकठा-+-५4५- 28-- प्रिमघ्महपिरचिता- [ पोध्दास्तरकः 1, श्िविदष्णाऽयिटष्स फपफपित्तफरः सय । अथय ददहकाः- भथ धूाधेटददुकः पददश सम चण ताण्टणं स्यरपसन्धषम्‌ ॥ ५६1 गोटशीकूत्य धुते पदा श्चनेः शनेः पाके सित्ताया आदिप्तो जायते दुपिमेदृकः ॥ ५७ ॥ पत्यो धातहरे हयः पिपासादाहुनाक्षनः । ` वुष्पश्च युहृणो रुच्यः पित्तप्ो दुपिमोद्कः ॥ ५८ ॥ अथ शमिताटद्हकाः हामितामष्टमा शेन सर्पिषा मोदितां एनः । मदितामम्मसा' पथाटतिता फाषप्फे 1 ५९॥ नातिस्थठक्रकान्धषांस्ताटतान्पाकेतान्पुनः; खण्डपफिन तान्पश्पादधापासिण्डवद्युधः॥ ६०५ अधान्पत्रतारः ; पतेन शपित मिभ महता प्राणिनाद्रुग। ` अम्बु वर्था ततश्चक्षं एत्वा सप्िपि पाययेत ॥ ६१॥ पक्तां निष्कास्य तां पए्टवा सषि दच्या धृत पुनः सितामेरण्टमरिचद्राक्षाखरुरखण्डङाचर्‌ ४ ६२॥ नारफिटान्चखण्टांश्च पध्रीयात्तस्य मोदकान्‌ । अन्येऽपि पिरिधाः ख्याता गोधूमस्य च टञ्बुकफाः। ६९१॥ गोध्रमलद्रडकाः चिग्धा गुरवः शीतठाः सरः 1; धात(पततहराः श्टेष्मद्ुक्रमन्दा्रकारकाः ॥ ६४ 1 अथ मापमुदटइ्डुकाः भापस्य पिष्टिका स्तवि मुदस्य धवलद्यतिः १ गिता निगल च्छिद्रत्तटिता तप्तक्तपिपि॥ ६५ ॥ पाीक्रता दषद्ध च मोदफो जायते वरः मापस्य तु गुरः चिग्धो मोदको धातनाकषनः ॥ ६६ ॥ उष्णः संतपणो वृष्या युद्धजस्तु हिमो ठषुः \ अथ मत्स्परडइइ क . गतत्ददुःमत्स्यखण्डा(ने वक्रणार्पाद्‌ पम्मनार ॥ ६८ ॥ . # पर मितां प्रदम 2 . ..' [ति , [ गोरक्तसतः ! | परयो गतरहःणी .। तता शिष्रण्टय रय तक्तेणातिविमयत्‌ \. ` अथ चस्रेण निगाद्य स्विन्चज्ञादकमिभितप्‌ + त कर्कं पेपयेत्पष्े ्तयििण्डी च समाचरेत्‌ ॥ ६९ ॥ तस्या निवतेयेत्सेवान्धते तते पचेदरमृश्म्‌ 1 फपुरेठायुके पाके पाद खण्डस्य पाचयेत्‌ ॥ +° मत्स्यना टर्कका दत्या शरवः कफकास्काः! टेष्यानिठहराः प्रोक्ताः किवि प्पित्तपको पिन; ५ ७१ ॥ अथ माप्रदडहडकाः एदमेद पेधातन्याः सिचर्मसिस्य टददक५ रणा सा्दुसारेण ज्ातष्या द्डकेम्बपि ॥ ५२॥ अय शाङ्कखद्डुकाः- शालूक विदुषे स्विन्नं श्टक्ष्णपिषटीकरतं पुमः 1 । सेवाच्चिवत्य विपदेद्‌ धुते खण्डेन पाचयेत्‌ ॥ ५३ 1 दाटलकठट्डकफो शूक्षो दुजरः कफ पित्तदुः । किचिक्कपायो विष्टम्मी श्ुलाध्मानकरं हिमः. ॥ ७४ ॥ एवं सूुरणन्नङ्काररूमेरकमराक्षजाः कृष्माण्डद्वेकरम्माद्खदूुका अपि तद्ुणाः ॥ ७१ ॥ हति सरणादिमोदकाः आव वन्धमादका चणकः चूणेपयलोख्य वारिण! चच योजिते । पिव तण्डुलं बर्ण नातित्ता्छवरेवं तु तत्‌ ५७६ ॥ पाचयन्निगलच्छिद्रसभूहासपसर्पिपि । यावनानिमांस्वस्तु विन्दरलाद्‌यि शार्करे; ॥ ७७५ पट्टुसाहिप्य वश्चीयान्मीदकान्विरयमानतः। ` कपुरलासुरमितानथ चा मण्डकीकुतान्‌ ४ ॥ ७८ पदतुरखीकृतान्वाऽथ किं चा भुक्तान्त्समाचरेपि । ठषपुदुप्याो खहणश्च पित्तण्टेप्डानिटापड्‌ः ॥ ७१ ॥ तपणः शत दक्षं मधरा चिन्दुमद्क्ः अथ ङृष्णाण्डदिवीजपोयकाः- स्पिपीषद्धेमष्टानां बीजासां गतवमणान्‌ ॥ ० ॥ ॥ ए १ ˆ निष्डं ६२ जधा ५ न ~^ ५ ध ८२. जायते राजयोग्योऽयं सुस्वादुदुग्धमे विमल्मष्टविरविता- [ पोडश्तरङ्गः } } चण्डेन पाकितानां च मोदकाः स्युमनोरमाः । शुरुवप्यो च॑ंटस्थीस्पवर्णञ्युक्रकफपदः ॥ <१ ५ पित्तामिाद्रजिच्छीतो मधुरो घीजमोदृकः। आय दुग्धप्रकार्‌ः~ ` “ दुग्धं पिनष्टं निस्तोयं शनेभ्रहं तु सपरे ॥ ८२॥ ससितं गादितं वशे मिः दष्पेसल्कः अथ सेहदुग्धसकुकः- पाऊपिण्डीकरतं दुग्धं नवमुन्मयमाजनमे + ८३ ॥ मर्दितं गादितं दसरे मायते दुग्धकः । अथं क्षीरयरी- गरिता मरिरैनटक्षीरजा वटका वर्दी ॥ ८४ ॥ एर्व चते ष््षपेरश्वीरे खण्डपाकेऽथवा पर्‌ 1 ' अथ क्षीरमोदकः नष्टं तुग्धं शिडाप्िि फापतण्डटपिश्युक्‌ \\ ८५ घते पक्त्वा संच्वण्य खण्डपाकदिमिश्ितपर्‌ ¦ मोदृकादिप्रकायणां हेतुताग्रुपगच्छि. 1 <£ ॥ . -:, अय्‌ स्वृ६लइदक्मः धनीमूत शतं दुग्धं कमिता विमिभितम्‌ 1 निगलाच्छरद्रया तप्तस्पिपि प्रपचेद्रतम्‌ ॥ ८५ ॥ पाष्सिते रण्डपणदन सदेलोपणचार्णना । दुदुग्धमोदकः \१ ८८ 1! अथ दुग्धमण्डकाः- । ` फापासास्थ्पम्डसंप्णा विस्तीर्णा स्याच्च इण्डिका भः स्थाप्य ततस्तस्या अपो ज्काल्यो हुताशनः ॥८९ ॥ तिस्थाटकमेक तु तन्युखेऽधीमुसं न्यसत्‌ ¦ पनदुरधा्ूपएातन शनक दहेत्‌ ¢) ९० ५ देयाचत्स्थटं मण्डकमाद्चयप। । स्पा विनिप्कास्य मण्ड दर्किाद्भिः ) ९१1) हुवान ` ५{ पोदशस्तरङ्घःः) बृहद्योगतरष्धिणी । ` म्द अथ दुग्धकरञिका- पूर्ववहोष्विक्ां कूत्वा स्थाठक्े तां परपर्यत्‌ ॥ ९२ ॥ ` ङाक्तरामरिवेखाभिः सन्दुमिश्चन्दखण्डवत्‌ । करत्वा" स्थाप्या श्युभे पावे पयःसंस्था करिका ॥ ९३ ॥ एदं पयःशङ्करका अपि \ अथ क्षीरशाकम्‌- । 1 ` विनष्टदुरधं खण्डं च नङयेत्ततस्{पपि । तनिर्दवं सण्डसमं क्षीरकशाकमदीयते ॥ ९४ ॥ ` ` सर्वं क्षीरमवं मक्ष इश्ड्िक्ूमदं हिमम्‌ । {. गुरु श्ठेप्मकरं क्सिर्धं च हणं वातपित्तजित्‌ ॥ ९५ ५ अथ ठखपरसा- धते तत्ते विनिक्षिप्य शमितां मजयेच्छनेः ! तदोऽत्पपल्य निष्विष्य श्वीरं खथसमं परेत ॥ ९६ ५ ततः; खण्डिक दर्वा पचेद्ाधतदृशनप्‌ । ठवङ्कछोपणवती छपसीका प्रजापते ४ ९७ ॥ छखपसीसा गरुप्वरेग्धा वप्या बहयडातद्हण( । श्टेष्मला वित्त मधय रसपाकयोः 1 १८ ॥ अथ सेमी- मष्ट गोधरमचरर्णं प्रसुरघतगुतं सच्िनेत्रत्वगेठा- द्रषश्षखजरद्वण्टीपरष्य्वशषशिसिचपणणपं पेत्‌ । मन्दं मन्दं कटाहे पटु पटुमि चूते ताप्नवणां च मेमीं , स्यादेपा शीतकाछठे स्वजनपरिवृते भुज्यते म(ग्यभाग्मिः॥९९॥ जय चच्वहासा- स्थुख. गाधूमचूणं हिमकर्किरणपरोज्ज्वलं भुषमाज्पे शिप दुग्धे सखण्ड भ्दुपटगलिते पचित मन्दमन्दम्‌ । ।, ५ - कूरो पणाछ्चं मवति ठपसिका. उन्द्रहमसाभिधाना | पुष्या पत्तालिलघ्ना गुरुरपि कफलटा वृणी चातिचरणा ॥ १००॥} नै ‡ के, भाञ्दनाः \ विमह्यमष्टविरचिता- [ पेदलतष्ः) अथ शुद्धपवरः- कीरेण मर्दितं चुरण गोधानां हि गाडितम्‌ । विस्तार्य सिषा पाच्यं फराहेऽ्य सितान्वित्तम्‌ ॥१॥ धुतपृरोऽयमुदिष्टः कपूरमरिचान्वितः । अथ नारिकेरजो पृतपुर्‌ः- वापिता मरद् क्षीरः सितानिनयनाच्धिराम्‌ ५२५ आग्ये पवेन्मन्दमन्दं यृतपूरोऽपरो मतः । अथ दुग्पधेवरः- ` पाकपिण्डीते क्षीर शरकरायचुभमिभितेम्‌ ॥ ६॥ धतपरिनिमाणे सखदेत्स्यत्पछसर्पिपि । अथ शादिपिष्टजो पेवरः- सुश्ालिप्िं पनदुग्धमिश्च सशक्रं वस्रपनीतमेतत्‌ ॥ ४॥ ` धुते सुपदः रथुटीषतें युध्यते शआदिजपेदरोऽपम्‌ ॥ अथं करेरुपेवरः- फसेसरचुणं मिश्िप्पय पाक पिण्डीकृतं एवः ॥ ५॥ फसेरुयेवरं कुर्यप्पूवस्छण्डमण्डितस्र 1 अथाऽऽमररसयेवरः- पक्ताग्रस्य धुते दे र्सस्तछन पिण्डितः \\ ६१ दय शक्रया युक्ती घतपुरोऽतिष्गन्दरः 1 एदं शद्वारकादीनां वृत्तपुरो मवेदपि ॥ ७1" धूतपए्रो युर्वृप्या हृथः पित्तानिलापहः 1 ` सथः प्राणप्रदं वह्यः सुरुच्याऽयिप्रदोपनः ॥ € ॥ विचार्य बस्तुसंयाम चतपुरस्य बु्टध्‌मान्‌ । गणांस्तथा वदेदधैदयः प्रधानं तु गणे स्परतप्र्‌॥९1]] च ऋ, क्न ऋ सस्रते अथ भोरसपावक. इति केचिद्गुद्यक. दति सस्छ्ते- शमिता सिषा भृष्टां पतेटारिसिमन्विताम्‌ 1 क्षिप्त्वा न्यरकमिता(तां) उम्बपे संधाथेतानने ॥.२१० ॥ । ५.२५ प . ` { फोदश्तरदधः ] बृदयोगतरद्गिणी । धते पचत्ततः खण्डे रसीमूते तु एारुयेत ॥ गुद्यको बृंहण वृष्यो हयः पित्तानिलापहः) ११ ॥ मधुरोऽत्तिगुरूः पाके फिवित्सधामिङृप्सरः ५ अवापुपकूम दामितां शुडतोयेन समेन परिमर्दितामर्‌ ॥\ १२५ घृते विस्तायं षिपवेरप्ुदत्तः स्याद्पुपकः ॥ अपूपः पुष्टिद वस्यो हयो गुरुतरः स्मृतः ॥ १३ ॥ पित्तानिलहये वृष्यः सुपक्तो सुचिकारकः अथ दधिदरिकषा हाटिपिष्ठं युतं दश्च मदपित्या छते पचेत्‌ १४॥ यटिकावद्धिधायैततस्छण्डपाके पिपादपेत्‌ । पित्तानिखदसै पुष्या दृथिवटयमूतोपमा ५.१९ ५ चृहणी सचिकृदद्विमान्यश्टेप्मवटपरदा । अथ जिलेवी कण्डलीतिं सस्छते- दिपस्था शयद्धशमिता चतुर्गोधुममादिता + १६ ॥ विमद्य पयसा स्थाप्यं यावदुम्टरवमाप्रुयात्‌ । खद्ि्धे नारिकिटस्य पथि तत्पद्कमाहरेद्‌ ॥ १४ ५ पारिश्नाम्य धते तप्ते एचत्तन्मन्दवद्धिना 1 सुपदा कष्घुणाकारां शित्त्िहे पिनिक्षिपद्‌ ५ १८ ५ सातु ङ्ुण्डषलिका माश्च कूचिव. जटवष्िका । जटठवद्धी सरा वभ्या वुहणी दृशिपुशिदा 1, १९॥ धाठस्तम्मकरी हया पिरपषदटुखतु्टिदा । + . | . अथ मण्ठः हामितां तुयसिष्छां गाहे संम दारिणा ) २०] यद्वाकप्रां तु तां एषवान्नेकच्छिद्रपरम्पयपर । तलयेरसपिपि भाग्ये यावद्‌वजनति शोणताम्‌ ॥ २१ ॥ +. खण्डफाकेस संपाङ्ड स्थापयेन्मष्ठमुस्मष्‌ । मण्ठो गुरुवतपिततक्षेण्याराचेदरः परः ॥ २२१ ८६ विमल्मष्टविरदिता- [पोदश्तरद्रः) श्टेय्मठस्तपणो व॒प्यो धरहेणो चट कारफः । अथेन्दुरसा- । तुतीयमागखण्डेन मिभितं परिपिष्टकम्‌ । २३ ॥ द्युममीपहधियुतं म्येददटपणिना 1 एवं सुभर्दितं फतवा स्थापयेत््कूटां निश्चम्‌ ॥ २९ ॥ ततोऽन्पस्मिन्दिने तसु विति तिस्तुपेस्तिरः। , विधापप्रपक्‌ तस्य तापिकाशं घृते पचेत्‌ ॥ २५॥ । ततोऽसृतरप्रस्या वातघ्नः षटवपन। । अरोचफहरा हया सुश्चीता कफद्‌!रिणी ॥ २६ ॥ अथ कसारः- ~ धूते तत्ते चितनिक्षिप्य शमितां स्जयेच्छनेः 1 समं खण्डं तञ्च दद्यदेछयोपस्कफरासिततम्‌ ॥ २५ १ सिग्धे पावे विनिक्षिप्य चतुरस्ीफत तु तत्‌ \ कफंसारः स्यान्नातिपित्तश्टेप्मटः पवनापहः ॥ २८॥ विष्टम्भारोचकहसे नातिधिग्धो गुरस्त्वयप्‌ । जत तशः | सक्तथः शीरटा दक्षाः सराः पित्तकःपएान्छद्‌ः + २९) 'भमकुमभ्रमान्दराहुं धघ्रनिि चटशशकदाः ` अथ यपतक्तुः- सक्तवो यवजाः शीता दीपना ट पवः सराः ॥ २२० ॥ `, छफपित्तहय रुक्षा टेहनाः पानतस्तं ते 1 सया वटप्रदः पथ्या षमादृङान्तद्‌हिनाप्‌ ) २१ ॥ दति फेवठययसक्छः ˆ अथ यवचणकपतक्तयः- मिस्तपेर्माजतैः परैः सप्यदैश्रणङः कृताः |} २ सक्तवः. हाकरासप्यक्ता यीप्मेऽतिपजिताः१५ ३२) / । पाताः श्ुक्रयटस्थेरयशेच्पतुपिरुदिपरदाः | ; .> £ पिण्डी भोक्ता गुरुस्तेषां दवत्वषटेहिका टुः ॥\ ३६ # ` ने # भ, % ~ न 7 " ' \ ि ~ *% छ, ध्ट्या चप्‌?॥ :, ˆ~ ` [गणे [ पोडशसतरङ्गः') यृहयोगतरष्धिणी 1 एति यधवणफभक्तवः ` . ,, भथ चणकसकत , हीताः संयाहिणौ खक्षास्तपणा वातक्रारकाः । पित्तश्टेप्मच्छिदोऽपृग्दाः सक्तवो हरिमन्धजाः ॥ ३४ ॥ हति चणकसक्तवः ! | अथ ङाजसक्तेः- ट जकर घु ही रक्तापित्तवभिप्रणत्‌ 1 वातम्हप्मगदे पथ्यस्तपणः प्राणवर्धनः 1 ३५ ॥ अथ सक्तुनिपेधः- नं मुद्तवा न रदैषिछिच्वा न निश्षायांन वा षटून्‌ । न जछान्तरितान्नद्धिः सक्तनयान्न केवलान्‌ 1 २६ ॥ अथ कुस्मापाः- फुहमापा गुरवो रक्षा वातला मिद्तवचंसः । फफमेद्‌ःशक्रपुशिवटमन्दानछस्यव्‌ाः ४ ३७ ॥ अथ हाजा छाज छघुतराः शीता बल्याः पित्तकफ च्छिदः । वभ्यतीसारदाहःचमहमेदस्त्ररपहाः | ६८ # अथ धानागुणाः- मृष्टा यवादिजा धाना कण्डितात्पे च निस्तुषा 1 धाना चिष्टम्मिनी श्चा कफमेदोहसय गुरः ॥ ३९ ॥ ईपद्वातकरी पित्त ष्टघ्नी इुरजरा अपि । अय्‌ पथुकयुणाः- ` पश्वका गुरवो चर्याः श्लिप्मा वातनाज्ञनाः ॥\ ४० प दुजराः शुकूरुचिदा अमविष्टम्मकारिणः; 1 . <न हङडक शिम्बी धान्येरर्धपक्ेः समृषटदोठको मतः ॥ ४११ ` ~. होछकोऽद्पानिलो मेदःकफद्‌ः स्वस्वमादतः । गप म भ्ण ५ $ ग्‌, "द््द्स्तददःः । “ ` , "ध ग € \ ट. प्रिमष्मष्टविपिता- ( पाट्शषटः 1 [५अय चविका (श्यिक )- आपम्‌ हेम शधम सथिरा यातारं ॥ ४२५ फफमेद्‌) पटस्यपधातुपष्टिप्रदुा दपः ] अय पुष्करम्‌- धाप्रनाटोऽ्पपकस्तु मृ्टोऽ पष्करामिपः ॥ ४३१ नपृष्फर्‌ मधुर रुच्य धटणूएधु शरम्‌ 1 धिष्ोपक्षमनं क्षीणदितं धुरं परम्‌ ॥1 तद्ठाजा छययो रुश्षास्ततो न्परनगुणा मताः ॥ ४५ ॥ अय चणक्दोटकः- ठषुः क्षतजपिततनूुकफहयो मसःोपनों हिमो सयिपिषपनस्तुवरकश्य सक्षस्तेया । पिबन्धकरृदपि परमाचटकरोऽट्पपुस्यः स्मरतो नर्णां चणकहाटकः सपदि तुषटिपुरमद्‌ः ५४५ ॥ अथ मांरन्यनप्रफारगुणागुणाः- मुर्खे चरयटछयरजन्तुपटं ९क्दठं यादृ । मपति तषा मेहपड देयं ठटवणाधप्टमच्छम्‌ ॥ ४६॥ त्राण त्रदूधृटनक मारचाद्य श्णयुगदट स्पात्‌ । मतस्पपटयु सपाद त्रघ्यं दैप हु मांएस्य ॥ ४७॥ तरदुकेमासषद (2) तटकेप्यररपं ततः पित्‌ 1 न्यूनाधिक च वयं टोको यस्माद मिन्नरुविः 7४८ ॥ षिङ सेह च उवणे पानीये व्यञनेऽखिदे । असुक्तमपि दातव्यं पारम्ण्याय योगतः 1 ४९॥ भष्टं स्विन्नं घ तचितं दयुष्के चापि प्रदेहितप्‌ । मारितं वाऽप गत्य च तान्दरर परदाकतम्‌ 1 दव्यादुयहूधा पाको मसिस्य सनिभिः स्मतः ॥ २५० 1 | 11 | # पनुधिषान्त्गेतो ्न्धो प, पुष्तुङस्यः 1 1 क. दिवप्रमप्ं त॒ पुष्करम्‌ । >< पुटेश्रद ख ष्यप्र शरक्ष्यणणो "६, ५, ग, प्रष्ठवेः-- लयं २१ षै) 14). तै रादनुदग पो ग्र) पार ब्दस्य जीरकटुपटुखवद्श्नोदि ग प्रमुद २ पिति मदरन्ते भोंतनश्य प्रद्मपैसु तु पुनरि मोक्तु ॥ कान्तत चाष्देद 1११ 1 एवैतततः) बृह्यौगतरङ्किणी । ` ^ 2९ अथं भृ्ादिरक्षणम्‌- पसि पटले सभ्यग्डवणादियुत पुनः| कट टे सधूते भृष्ट तद्मृष्टं समुदीयते ॥ ५१ ॥ स्विन्नं सोपस्करं षेतस्स्विन्नमित्पमिधीयते । „ सेध तित प्रहे पराजये तत्तटितं पटम्‌ ॥ ५२ ॥ ` स्ोपस्कर हं यन्धा सिद्धं शपितमायंसे । पात्रे तु शुष्कता पातं तच्छुष्कं पठलठं स्पुतम्‌ ।! ५३२ ॥ धिधिरवत्पाचितं पश्वास्स्नेहाम्ेत परिष्लुतभू । | भरिवाटयेन तन्म्॑सं परे हितमिति स्यतम्‌ ॥ ५४ ५ ` अच्चिमृषटं मरीते स्पाह्वणाद्ेन संयुतम । अङ्कारपुर्णगर्तस्य मठसं पारवतः कचित्‌ ॥ ५५१ ` विछ म्बिपद्ं विधिवत्तान्दररपठछ स्पत . अथ दा- । | कोटिको यां -वियस्येव वटिर्वद्ये पठं पचे ॥ ५६ ॥ तत्तान्ट्ररं षिपक्त स्यापपटदस्मेहादिसरकतम्‌ । संविध्य परुखण्डानि शधेनाऽऽयसजेन ष्टि ॥ ५७ # , -.निधूमा्नी सछवणाज्यानि तानि शनै; पचेत्‌ । , शुठपक्रमिदं मसि नवनीतोपमं पदु ॥ ५८ ॥ संस्येध पप्र च पुनवरक्यीक्कतमत्पश्चः । . ` ` संपस्कर पठं ज्ञेपं वटकीकरतमतमम्‌ ५.५९ ॥ अथ सवेमांसपक्षाटनभकारः- धातं केवखतोयेन 'ेद्धतकाम्बुना तततः १ ` खण्डीक्कृतं पटं धीततं निजगन्धं जहाति हि ॥ २६० ॥ „ ¦ `अथ मांसरन्धनवेशवारः-- - ` ` - < हरिदाव्पोपसिन्धस्थरिद्ध्दान्यःकरद्{डिमेः। सजो जिमिवसवारः सो (स)रसोऽयएद्ाहतः ॥ २६१ ॥ ति वैसवारः। | | , 1 हति धीयोगताङ्नषयां पिदधाचादिपाकगुणक्यनं भम पोदश्तसः ॥ ९६ ॥ । "रिण ॥ ऋ ४ # ॥पकगरीकिकागौन्कन्वन् भीषण गकर कवा ाकृविक ८ ९ क. प्कायेवि। २ क, पदिद) ३फ, तप्रादूरं} ज क. श्वतं -स्वेदारिगिप-५, ण्ट पीरपुर । . ~ । } &\ कष्ण धिपरदमष्टविरपिता- {£ -{ समः भप (दरदः 1 | ग " ` शा -: च दनचयषा- २ प्रातः कटे सग्ापतधैत्स्वस्थो रक्षायमायुषः | दृष्यादक्षफसिद्धा्थमिद्यगासपरनवनाप्‌ ॥ १ ॥ धाजिवारणगोपिप्रद्‌रिव्‌ाक्षतपर्थणाम्‌ | दुनि स्पानिं छायं प्रपुद्धेन ध्ुमाय्हम्‌ ॥ २५ प्रतिपिभ्व घते पश्यत िरजीवितिकाटष्चपा 1 पद्यः परोत भम्नी दैपक्ञश्य तुरीपकः}2॥ दष्ट्णाः प्रातरत नित्यं भेषोभिवृद्धपे । दिपुयपं चतुथं पिधिदद्धिश्च मोजनम्‌ ॥ ४ ५ दिवा जागरणं कुयाप्राची मिदं च मेधुनम्‌ आयुपे मोजे जणं पेगानामदिधारणमर्‌ ॥ ५॥ वहमवपमदिका च सारसानां द पर्मनम्‌। ने परमिताऽन्पक्राप स्याद ेमानीरयद्रठति ५६४ छोमक्षोफमयकफोपानममेदेणास्पिधारपेत्‌ । धातविणमृच्सुम्माश्रक्षतोटारयमीन्धिपेः 0७1 ुचृष्णोच्छासनिन्द्राणं पुस्योद्धवर समवः गद्‌ादिमटमागाणा हाच कान्तघटप्रद्रुम्‌ ॥ ८ ॥ "मेध्यं पविघे ाऽध्युप्पं पापाटक्ष्मीषिनाक्षानम्‌ । पादप्रक्षाट्न पादमृटठरामथपरापहम्‌ 11९ ॥ पुषिप्रसाधनं दध्यं रक्षोधं प्रीतिवधनम्‌ मक्षयदुन्तप्रथन दृन्तमासान्यवाधष्न्‌ ॥ २० जिहानिहसनेमापि जिहानं चरत्‌ । मखं प्रक्षाटयद्धमान्पश्चद्रण्डूपकफ चरेत्‌ ॥ ११॥ यगन्ध्यएरुचिदन्तास्याजहुषयगमदछ क्राः । दन्तपावनतां न स्युः स्युः प्रमापीविशद्धताः.॥.१२.॥ अके पीं वटे दौप्निः फरञे विजयो मयेत्‌ | पसे चेया्थसंपत्तिथंदर्यां मधुरो ध्यनिः॥ १३॥ ५.१, न्यपावभः} २४, $ठदृ हाः) | 1 न ॥ नै ण { पतदप्तपदनः 4. ह्योगतरद्धिणी \ ९१;' खदिरे मुख्षीगन्ध्यं चिषे तु बहुदं धनम्‌ | उदुम्परे षयोव॒द्धिराम्रे व्दारोग्यमेव षं) १४.॥ ; ~ फदम्बे तु धृिभधा जाप्ययेतु दृढा श्ुतिः। क्षिरीपे रीक्षिसोमाम्पे आयरारोरथमेवं च ॥ १५१ , अपामर्ग ध्रतिश्धा भनाशक्तिस्तथा ध्वनिः । ्ाडिम्पां छन्द्राकारः कुमे सुटजे तथा ॥ १६ ॥ जाततीतगरमन्दृरिहुःस्वप्रं च विनश्यति । म खाषेन्मुखक्षोपातिकासहिक्षावमीपु द 1 १५७१ दुषो जीर्णयुंक्तश्च प्रछत्ि। मदरपीडित्तः \ शिरोसजार्तस्तपितः श्रान्तः एानङ्कुमान्वितः ॥ १८ १ अर्दिती कफर्णशुटी च दन्तरोगी नचज्वसं । ^ , ओोष्ठरोमी तथा ताद्ुजिहारोगसमन्वितः ॥ १९ १ जिहामिठे खनं सेप्यं सौवण ताश्नजं तथा । ` तन्मछापहरं चस्ते मुड़ श्टक्ष्णं व्षाद्धछम्‌ ॥ २८ ५ मुख्वेरस्यदौगन्ध्यश्पेपजाख्यहर ्ुखम्‌ । असचा्यो सुखे पूर्णे गण्डूषः कदठाऽ्यथा + २१॥ खदिरक्षीरवक्षादिभेदाम्टकवठयहः। अरोचकास्यदेरस्यमटपुतिप्रसेकभित ॥ २२१ „ , ग्ट्रपमथ कुर्वति शीतेन पयसा पहु; 1 सषएरूण्डमलदहर मुखान्तःश्यद्धिकारकम्‌ ५ २३ ॥ सुखेप्णोद्‌क गण्डूषः कफारुदिमलापएहः । दृन्तजाञ्यहरश्यापि मुखटाधवक।रकः ॥ २५ ॥ ०५५, क धृ द चप्वः- दपमुामदातनिं शोषिणां रक्तपित्तिनाम्‌ । =: -छुपितिाकषिमदक्षीणरुक्षाणां सर च शस्यते ॥ २५ ॥ मुखप्रक्षाठन-श्ीतपयसा रक्त पित्ताजेत्‌ । : भुखस्य पिण्डकाशोपनीकिकाव्पङ्गनाक्लनम्‌ ॥ २६ ॥ कुय्वऽरि फटुप्णेन पयस्राऽपि विश्ञोधनम्‌ । ` ~ कफकातहेर निग्धं मुखदापयिनाक्षनम्‌ ॥ २७॥ "1 -------------------- छ 7 ५२, च { अपामा धू" रसम्चद्द्म्बेतु धुरम. प्रशा. ध 4 ॥ 0 षठ चिमलुमद्टविरचित्‌।~ [ एषद्द्तर्ः }1 अथ नस्यमू- ‡ : फटुतै डदि नस्यार्थं नित्याभ्पासेन योजयेत्‌ ! प्रातः श्टेप्मणि मध्याह्ने पितते सायं समीरणे ॥ २८ ॥ सगन्पिवदनाः चिग्धनिःस्वना विमदेख्िपाः ) निर्ीपटठितष्यञ्ा मवेयुनस्यशी विनः ॥ २९.॥ अथानप्‌- सोवीरमश्नं नित्यं हितमक्ष्णोः प्रीनितम्‌ । छोदने मवतस्तेन मनोज्ञे चक्ष्मद्शमे ॥ २० ॥ अथाञ्चने निपेषः- रानी जागरितः भान्तन्छदितो भुक्तवस्तथा ज्वरातुरः शिरःघ्ातो नाक्ष्णोरखनमारचरेत्‌ ॥ ३१ ॥ पश्चराघान्नखभ्मश्रनेक्षटोमानि कून्तपेत्‌ । केशभ्मश्नखादीर्ना कनं सप्रसाधनम्‌,॥ ३२ ॥ पौटिद्ग धरयमायुप्यं शट्वं का्तिकरं परपर । उत्पादयेत्त लोमानि. नान्ताय च कदाचन ॥.२३ ५ तद्रपादनतो पेरदोबित्यं स्वस्या मवेत्‌ 1. , - . ~. अथं केशमरसाधनकरणम्‌-- .+, - केकापाक्षस्य कुर्वीति प्रसाधन्यां प्रसाधनम्‌ । ९४ ॥ केशप्रसाधनं केदयं रजोजन्तुमलापहम्‌ । : :' ' अथाऽऽदशगणाः-~ ` आदर्शाटोकरन परोक्तः मङ्गल्यं कान्तिकारकम्‌ ॥ २५ 1 पुष्टिदं बल्यमायष्यं पाणादक्ष्मीविनाक्ञमम्‌ 1 .,. , न्पाथामगृणाः । 3 ठष्यवं फम॑सापथ्य्‌ दी्तेऽभिपदसः क्षवः \\ २६ ॥ विमक्तघनमाचतं व्यायामादुपजायते । च्यायाप्रहटमाचस्व च्पाधनवोप्जापते #}, ९७ । विसन्दवा विदग्धंषा भक्त शीध्रं विपच्यते 1 ¦ श्ाघ्र मवानितं नैतस्य पलाशिथटताद्यः ५.३८ ॥ + , ¬ १२८९नु. | सतद्रीद्खने 1, ^ पक । [्प्दयत्त्घः}: वृह्योगतद्गिणी 1. ११. येनं सहसाऽऽक्म्य जय समपिरोहति+ सामास्यो न जनः कथिदेनमाकष्टुमीहते ॥.2९ ॥ दादुन्तेऽस्माचच वलिनः परामदमरातयः । . + स सदए गुणमाधत्ते थिनं क्षिरधमोजिनम्‌ | ४० ॥ वसन्ते शीतसमये सुतरं सर हितो सत्तः .. , अन्पद्ाऽपि च कर्तव्यो वठार्धन यथयाव्म्‌ + ४१॥ अर्धवरलक्षणम्‌- ~ ~ ˆ+ हृदयस्थो यदा वायुचक्चं श्रीं प्रप्य) ` मुखक्षोप च ठभ तद्रुठा वस्य रणम्‌ + धरे ॥ कषा छछटि मासां सात्रसंधिपु क्षपो, + धद सजायते स्देदो षरं तु तदा दिके ॥ ५३॥ - ¡¦ ‹ ' | ; ` (पष; ` ` ` न्न क त ॥ सक्तवाम्फृतसभोगः फासी श्वासी शः क्षपी । . सतपत्तो क्षती शोधी न तें फुयात्कदाचन #॥*४४॥ गिन्यापामतः सासो स्वररछर्दिः-भमः" कुमः । तुप्णा क्षपः प्रतमकों स्कपित्तं च जापपे। ५५ ॥ 4 = *॥ "न + 1 ह . जणयङ्गः- ` ५. + अभ्यङ्मावरेन्नि्य सर्वेप्वङ्कध यतः १: -. | [ | हि वि रिरःश्रवणपादेषु तं विषेण सीटयेत्‌ ॥ ‰४६.॥ .- ..- {` . ` | तैलमाह- | > . 3.4 साषपं गन्तं च.यत्तेहं पुष्पवा सितम्‌ । "~ अन्पदव्ययुतं तदं न दुष्यति कदाचन ॥ ४७१ , अम्पह्ले चातकफषहच्छमदान्ि बरं स्मतिमू 1 ' .न््द.वबणण सहत्वं च छुख्ते हए (६फत-\(४८ ५ स फदयः शणष्टतो मधि कपाटसदतप्णः ' व्वक्षुप्पुष्टमद्‌ः पोतः फेशभूमिमद्‌(पहः # ४९.॥ न कणरोगो न यलो च न्प दुह्युः (- नोदैः श्चतिर्नं घाधिरद स्याच्चित्पं क भवरत ५५०1 . , कणरसरपूरणमू-~ ष न | ॥ विमलमहविरवित्ता~ [ सपदशसतग्ः } रसादः परणं कर्णे मोजनासाक्पर्स्यते 1. तैडादयः पूरणं कर्णे मास्करेऽस्तमुपागते ॥ ५१ ॥ पादाभ्यङ्गस्य तस्स्थेथनिद्राहटशिपपादृकरत्‌ ) पादुषयु!षभरमस्तम्मस्काचस्फुटनव्रषएत्‌ | ५२ हपायामष्ठण्णवपुष प्या संमारदतं नरम्‌ । ` व्याधयो नोपस्षपन्ति वेगतेयमिवोरमाः ^+ ५३ ॥ प्रहावगाहनगणाः--~- सेह !वगाहनं वातक्षमनं धातुपशिदम्‌ } द्रः संसिक्तमलाना तरूणामिव पटवाः! ¶ ५५ ४ धधन्ते हि तथा नुणां चेदसिक्तास्तु धातवः रिपेध-- नवस्व द्यजीणी च नाम्पक्तव्यः फएथंदनं ॥ ५4 \\ तथा दिति वान्तश्च निरूढो यश्च मानदः) , पवयोः कृच्छरता व्याधेरसाध्यत्दमधारि वा ।. ५६ ५ क्षेपाणामामयानां च वहेः सादाद्यो गदाः \ । उदतनं कफहरं मेदां धचवर्धनम्‌ ॥ 45 ॥ - घत्यं शो णितदुं का्तव्वक्भसादुमदुत्वकरत्‌ १ मुखदेपादं वकं नें कान्तं सरोजवत्‌ ॥ ५८॥ पडकाव्यह्ुःरहितं खगन्धद्यति जायते । सायगणाः--~ ` “ द्‌।पनं वष्यमायुप्यः स्नमोजोबठपरश््म्‌ ॥ ५९. कण्डमलश्रमस्वेद्तन्द्‌ातुददाहपाप्मसुत्‌ । घष्ट्यः सेकस्तु शीताय रुूप्माऽन्तयाति पीडितः ॥.६० #. भरस्य घ्ानमावस्य दुप्यते तेन पवकः + हतेन पयता सानं रक्तपित्तव्रक्ान्तिक्रुत्‌ ॥ ६१ ॥ तदेवोष्णेन तोयेन चत्यं वात्तफफप्रणात्‌ । ५, प्ेरःसानमचक्वुप्यमव्यप्णेयाम्बना सद्‌! ॥ ६२ ॥ कणफवातप्रकापि त हेत तच प्रके(ततम्‌ । । ५५ , अश्(तनाम्मस्ना स्नानं पयरपान युवाखयः.॥ ६२१ प 1 यप च क द 1 न्नर ४. "ॐ 1 = ॥ ५ १ ग, पिण्दच्नः | २ स. "ण्डय प पदश्तर्गः } - = शदथोगतरङ्धिणीः) एतद्धो सानवाः पथ्यं भिग्धमल्प च मोजमेगर्‌ ) (नोति क) पृ १ -फष्‌ , भः सदाऽऽ्मदटकः सन कराते स वानाश्चतम्‌ ६४ वखीपटितनिसत्तो जीचेहरपशतं सरः \ प्मानासेपेध ॥ सन ज्वरऽतिसारे च नेधकर्णानिङातिपु ॥ ६५ ॥ . आध्पानपालसाजाणभक्तवत्छ विमर््टूतम्‌ । घ्षानस्पानन्तर सम्पन्वखेण तनुमाजनम्‌.॥-६६ ॥ फान्तिप्रद्‌ शरीरस्य कण्डूत्वग्दो पन्नम्‌ कोशेपं पचिज्चदं वा रक्तप तथेव च । ६७ ॥ धातुश्टृप्पहरं तत्तु शीतके सिधारयेद्‌ । मेध्य यशाते पित्तघ्रं रापायं वञ्युच्यते ॥-६८ ५ तद्धारषेदृष्णकाठे तचार छथ शस्यते । ; शुक तु छुमदं वस्तं शीतातपनिवारणम्‌ ॥ :६९ ॥ न चोष्णंन च हतत वां त्च दपा धायते । यशस्यं धायमायुष्यं भाद्मानन्द्वधनम्‌ ॥ ७० ॥ स्व्यं वर्ाकरं हदय जवं निमटमम्मरम्‌ । कषाऽपि न जनेः सदधि धायं मखिनमम्धरम्‌ \\ ७१ ॥ तन्त कण्ड्क्षामकरं ग्टान्यलक्ष्पाकरं परम्‌ । पट्ुवखरं चिदोप्नं चच्यमानम्द्वधेनभ्‌ ॥ ५२ ॥ धरीकरं पदिन्नं च दुरपुषिबदप्रदम्‌ । छद्म चन्दनं चापि कुण्णागुरुषि मिथित्तम्‌ः॥ ५६९ ॥ उष्णे कषगनिटहरं शतक्ूठे वदिष्यते 1 चन्दन घनसारेण वांलूकेन च मिभितम्‌ 1८४१ सुभ परम शीतस्रष्णकाे प्रक्षस्यते । ~ . खन्दनं वसणोपेदं मगनामिविमिष्मेतम्‌ ॥*७५ ॥ भर्ोप्णन चं शीतेःच वर्पाकाठे प्रक्षस्यते -अनुटेपस्तुषामृखःदीर्मस््यश्मद्ाह जित्‌ ॥ ७६ ॥ सा मारयतेजनस्व्वग्धणपीत्याजोपटवधनः । ~ सानानहसतन्पाणामनदेपोऽपि ना (हतः + ५७७ ॥ भृपणयुणाः-~ ण १०२ १ रीण षी मम कः । गरोषण्णानय ् प न ॥ 4 १९, प्रािधातिषु 1.2 क, पुस्त न भुडकुमपेहमेदि पयम्प्‌ । 'परिभठमदविरयिता- ` [ प्रक्ीद 1 हिशन्धिदष्पपन्चाणां पारणं फासिकारकम्‌। पापरस्ोप्ररहर फामोजःश्री पिषर्धनम्‌ ॥ ५८ ॥ मूपणे मृपपदद्धः यथायोग्यं विधानतः। ' ` ... ह्याच सीमाग्यसतोपदायकफं काद्न स्परतमर 1८९; ग्रहट श्र एशिकर दुःखप्रणाशनम्‌। ` पापधोमाग्यङमनं स्सामरणधारणमर 1 ८5 } "माणिक्य तरणेः श्जातममटठ गुक्ताफठं क्ीतगो- भियस्पय ख पिदुमं मध्कते सी्पस्य गारुतमतम्‌ । दैवेज्यस्य च पप्पराममरहुरागात्पस्य पश्च श्चने- तलि नि्मछमन्पयोश्च गदिते गोमेदुविदुर्यके ।॥ ८१ ॥ ` ^ धासः दङ्स्वणरत्नाना धारण प्रीतिपर्धनम्‌ । रक्ीघ्र यष चौजस्पं सौमाग्पकरसुत्तमम्‌ ॥ ८२ ॥ सततं दिद्धिपण््स्य पटुपप्यास्तथेवे द) । रोवमासर्पपादीर्या मद्भत्पा्मा च धारणम्‌ 1 ८२ ॥ . -आयुर्टक्षपीकरं रक्षीहरं मद्घःखदं हाचि 1 ^ हिमादिमयविष्यंकि धरशीकरणमुत्तमम्‌ ॥ ८४ ५ :, ~ दवमोविप्रवृद्धासां गुरूणां चेय पजनम्‌ 1 वथष्य चद्धदं पण्यमदटक्ष्मकषटिखण्डनम ॥ ८५ ॥ ततो भोजनवेलायां इपान्मङ्धनटद श्नमः 1 त्तस्य प्रदक्षिणं नित्यमायुखक्ष्मीषिवधेनप्‌ ॥ ८६ ॥ ¦ ` छौोछशस्मिन्पदुनछान्यष्टं बाहणो मोद्धतङिनः हिरण्यं स{परादित्य आपे राजा तथाऽ्ममः ॥ ८७ ५ ` पाटुक(रोहणं इयांपपुथं मोजनतः परम्‌. ` पादरोर्गहरं ष्यं चष्ुप्यं चाऽऽयपे हितिप्‌ 1 ८८ ॥ ` हौरीरे जायते रणां दाञ्छा नित्यं चत्विधा। धुद्रष्षयाश्य पपार च गुपुषिः सरतस्परहा 1 ८९ ॥ भोजनेच्छाविषातात्स्यादद्कमद्‌ऽरुविः भ्रमः । तन्द्रा छोचनदीचंहयं धातदाहो चटक्चयः ॥ ९० ॥ - . = पिधातेन पिपासायाः श्लोपः कण्ठास्यग्रो्मवेत्‌ । श्रवणस्थायरोधश्च रक्तश्षोपो हदि व्यथा ॥९१॥ `: निद्राविघाततो जम्मा-शिरेटोचनमौरवम्‌ 1 - -- - ~ . - अहरुमद्‌थ तन्ना च स्पादस्नपाफदववच 1९२] ` 1 = = भैन्निः 1 पतदश्तस्तः } .. शहद्योगतरद्धिणी । २ ९५७ मदेन्धु्ाशपेऽपाने मुष्कयोः इवयश्चुर्यथा । मूच्रोधः प्रमेहश्च वातकुण्डलिकादयः ॥ ९३ ॥ हरा च्छिनता शस्नाश्मरी कस्य धारणाद्‌ घुश्रक्षितो न योऽश्नाति तस्याऽऽधारेन्धनक्षयात््‌ ॥ ९४ ॥ ह्रास मवति शायाि्पथा चाेनरि्पमः । वाहास्यवस्था~ आहारं पचति शिखी दो पानाहारव जितः पषति । द्रपक्ये च धातुर्‌ धातुष्षण्ये तथा प्राणान्‌ ॥ ९५ !। अहारः प्रणनः सथो वटकृदेहधारणः । स्मर्पायुःश्क्तियणाजःसच्वश्षोभाविव्पनः ॥ ९६ ॥ याममध्ये न मोक्तव्य यामयूगम न टङूःघपेत्‌ | याममध्ये रसोत्पात्तयामयुमे बठक्षयः ॥ ९७ ॥ उद्वारशुद्धिर्साहो षेगोत्सगो यथोचितः; टष्ुता ष्छुस्पिपास्ा च जौणाहारस्य ठक्षणम्‌ ॥ ९८ ॥ ज्वरितं ज्वरमुक्तं वा दिनान्ते माोजयेहघु । म्टेष्पक्षये प्रव्रद्धोप्मा ब्टवाननटस्तदा ॥ ९९ ॥ ` अथाऽह चरकः ् सज्वरं धवेज्यरं वाऽपि माच्या ठञ्च मोजयेत्‌ ! 'दिनापावेऽन्वधा तद्धि स्वेरवेगाभिवर्धमे्‌ ॥ १०० ॥ आहार तु रहः इयान्निहारमपि सवदा ॥ १०१ ॥ निदाय मटम्चोष्सरः - उक्तं च- आहारानेहीरविहारयोगाः सदैव सद्धिदिजने कषेयाः । इति ॥ राचः पाकां षट प्टेजयते चाऽऽमयक्षयः - अथं हमपाचम्‌- # दापहद्‌ुष्िद्‌ पथ्यं बदौजश्युक्कान्तिदृम्‌। २॥ यशस्य नेवेकार.च हेमं मोजनमाजनम्‌ ! “--~"~----------------- ~~~ ~~ ~) । %# य, पुस्तकस्यपिदमधम्‌ | --~~-~---~----------------~------- - -- ` -~-----~---~--~--~---~-----~- १ ग, चिप्र च समैवा। ` ग्नि) । "1 1 ध १ +^ 'पिमद्याद्दिर्विता- . ` | प्षदरलषः अथ रोप्यप्रू- ` रप्पं भषषि पश्रुष्य पित्तहकफय फर्‌ ॥ २१ कास्पपातम्‌- छस्यं पुद्धिपद्‌ य्य रक्पिशप्रद्राषुनप्‌ । जथ पर्तरप्‌- | पिच पातषदक्षपुष्णं एेमिकफमरणुत्‌ ॥ ४ अथ रोहपात्रम्‌- आपस फान्तपाप्रे द मोम रहिदिफार्फम्‌ । धोपपण्टुदरं पत्यं कामलापहम्‌ |॥ ५4) प प्रिपात्र्‌~ षाप्रपाचं निषिद्धं स्पावुामयपदुमशचिजिद्‌ । गृन्मृयपात्रम्‌- दीने प्रन्मये वाऽपि मोजनं भीनिकेतनम्‌ ॥ ६ ॥ ` काएठपानम्‌- | दारुद्धषं पिश्षप्ण रप्वेदु श्ठेप्मङारफम्‌ । । * दलपात्रमु-. दुय द्रु रोचने वृप्यं दपण पिपपाननित्‌ ५] जखपत्रप्रू- ` . ` ` मटखपाच् ठु ताश्नस्य तदृमाच सुदुः छुमम्‌¶ ७१४. . देमाद्‌ीनामम्बमानां पचार्णा पर्वबहुणाः । कादस्फरिकदष्ुपपाच्ं सीतछपुत्तमम्‌ ५८५ असं बह्मा रष दिष्णुमाक्ता देवा मरदेश्दरः । एति संचिन्त्य यशा इष्य सत वाधते ५९६५ धा हिः सवेमूतानं यप धृष्टः स्वदोपमा। -पददुरहशिताक्षाय नारद्‌ं सरमत्पमानम्‌ 1 ११० ॥ सन्चनागर्मसंमूतं मारं बह्यवारिणप्र्‌ 3.. - . रष्दषनिवृ्र्थं हनुमन्तं स्मराम्यहम्‌ ४ १११ ` + धनूधिषहान्दरयततो प्रम्पो प, पृप्ठकष्थः । 0) ॥ [ धिये ऋ, ~ [न [ सेदशस्तरङः 1 दुह्योगत्रद्धिणी । २.९ हीनदीनश्चधातनां अ्ामाद्यागतरोगिषणाम्‌ 1 कुष्ठ टादिश्चमां द शिमोजने नेव शोमा + १२॥ ॥ , पितिमातुखद्देयंणरक्द्धसवबद्रिणाम्‌। सारसस्य चकोरस्य मोजमे प्ररिरुतमा ॥ १३.५ आदौ रसान्समश्रीयात्सहुतिक्तकपायकान्‌ः। ` मध्पे मधुरमनते ठु स्वाद्रम्टर्वणान्मजेद्‌ ॥ १४ ॥ गरवे पुरुपोऽश्नीयोर्मध्ये तुं कमनं पनम्‌ ए पे पुनद्रबक्ली तु द्टारोगये न मुतिः ^. १५५ अद्‌ व्रं समश्नीयात्तच्राभ् न पिषेद्रह् । मध्ये तु कठिनं मक्ष्पे यथं शस्यते जटम्‌.\ १६ ॥ अतिहृताशिवाहारो गुणान्दोपान्न विन्दति भोज्यं शीतमह्ं च स्याद्िटम्ितमन्नतः \ १७॥। अव्युष्णाद्च घल दन्ति शैतं श्यष्दः च हुजरम्‌ । अतिष्धिन्नं ग्छानिरूरं युक्तियुक्तं च मोजनम्‌ 1 १८॥ मन्वृस्तीक्ष्णो विषमः समश्च वष्धिश्चतुषिधः-पुसाम्‌ । ठघुमन्द्‌ शुरु तीक्ष्णे भिग्धं विषमे समे समे मोज्यम्‌ १९५ आदौ भूपाज्यमक्तं सफथिकययुदितें पायसं वाऽथ.रभ्यं पकाने म॑ध्यवितनो बहुर्पिपटलटं व्यद्धनान्यन्नं भोग्ये ४ अन्ते इध .सिताव्यं शतमतुंदस्सं सन्िमव्यन्तमिषं दध्यन्नं वा यधेच्छापरिकटितमिष्‌. देशारीत्पाः विदध्यात्‌ ५१२०५ एक व्यश्नममास्वादयय ततः प्रक्षाटयलत्करम्‌ । पुनरन्यत्प मर्ीत- यथेच्छं सुपतिः-सुसम-॥*२? ॥ एवमन्नं हि भुशानः स्वादुत्वं छते भुकम्‌. । प्राभोति महतीं पुटि करमक्षे धरणीपदिः 1२२ ॥ कथां रसालां शुएपात्तमये मोजनस्प हि । ` तया दिष्टदों मेक्ष्यं मवत्येव गणाधिकम्‌ ॥:२६.॥ खनो नहु श्रषान्न. निन्देद्‌पि किंचन । सुगुप्ितरूथां नेव शृषुपाद्पि. नो वहत्‌. ॥*२४॥ यथाक्तं मरक्ष्व मा भपीः तक्रं सवणे पिब । , तस्पापरिजछः र, न-फि्न ॥ २५ ॥ वं १०५ भिमभहविरविता- . [ पपदशस्तरकषः.1 : फटान्पाफे समश्चीयादाटिमाधी नि बुद्धिमान्‌ । विना मोचाफटं तद्टदर्जनीया च कर्कटी ॥ २६ ॥ पवृरीपीजक्ालककव्देष्युप्रमतीनि घ॑ । पर्वं भोज्यानि मिपजानत्‌ शक्ते फदाचन \ २७॥ गुरु पिष्टमयं प्रव्प तण्डुटठन्परथकादिकिर्म्‌। ` त जातु मुक्तवन्खयेन्माघां खदेद्द्ययुश्षितः # २८ \\ कुष्षेमांगदयं मोस्यरारद्वरेक परपुस्येत । दायोः परंचरणार्थांय वत॒थमवश्ञेपयेत्‌ ॥ २९ ॥ ` ध्वाद्र्चः स्वरान्विक्ुरुभेऽत्र पिकातमजश्च यसः शिखण्डितनयश्च सवेदः फो; प्रदुष्यति विरोत्ति च ताडः छर्दिः शुकः प्रकुरुते पिपन्ति काराः ॥ १३५ ॥ हसाः स्वे म्ति गतिषु प्रसमं चक्तोरे धत्ते पिरक्तिभविरेण विलोक्य दष्टा) ` ` अन्नाषहिपेण कटितादूत एव तेम्यो एुच्दाऽत्पमन्नमथ पात्मतातताभ्याद ॥ १६१ ४ [ #* अथ विपयुक्रम्‌- मक्त पयुपितोपरम विपयुतं सुपो हरिक्कनिचां, . ..; मांसं नारसनीटराजिस गिति घ्याह्ाप्यति व्यञ्नम्‌ ४ कषीराद्यं तु पिशङ्कूपीत-+सएष्पं विगन्ध्यं वरं ध्याम भण्डयलि दान्यदृदयुदिवं देरस्यरवण्धयुर्‌ ॥ एवे दिषयुक्तम्‌ \ ] अन्यच्छप्डानारिफटनछताम्बखादि- , रसेनाद्रस्य रसता पथपेरोप्तप्पता । भ तथा स्वादेमाफ्ाति सेन्यमम्मर्ततो मुहुः ॥२२॥ अत्यम्डुपानाञ् विपच्यतेऽन्नं निरभ्वप्रानाय स प्व दोपः तस्मान्नरो वह्िषिवर्धनाय -मृष्ुमुंहुवमरि पिबेदभूरि) ३४ ॥ #॥ + ५) पन्‌(धद्गन्तर्मत प्रन्भो ग, पट्तकत्यः 14 धनद्धिघ्यन्तथत ग्रन्थो ग्र, पष्तक््ः ~~~ + ॥ ~ १९. ` सृष्टः) र क. "ल्यप्‌" | (4 # [ पपदश्तरङ्ः ] बृहयोगतरद्भिणी ॥ ` १०१. मुक्तस्याऽ०दर जरे पीतं काश्यमन्वदापङत्‌ । मध्यऽयिद्‌।पन भष्ठमन्ते स्थांट्यकपपदम्‌ ॥ ३५ ॥ पुपितस्तु न चाश्चीयाल्छुधितो न पिषिज्जठम्‌ । तुपितस्तु मबेद्गत्मी कुपितश्च जलोदरी ॥ २६ ॥ आचम्य जछयुक्ताभ्थां पाणिभ्यां चक्षुषी स्पुशेत्‌ । युक्त्वा पाणितलं पृष्टा चक्षुपयेदि दयते ॥. २४ ॥ अविरेणेव त्रारि तिमिराणि व्यपोहति । ` शतिं इ सुकन्यां च च्यवनं शकमन्विना 1 ३८ ४ मोजनास्ते स्मरत्तक्ष्णोरङ्छायाम्बु निक्षिपेत्‌ । ` ततस्तु सस्मरेनित्पपमस्त्पादुीन्मुनीन्स्परशषध्‌ ॥ जठर तन तस्यऽ मक्त पचाति द्षिनः ५ ३९ । अगस्त कम्मण च दानिं च वडवानटम्‌ । अृदारपरिपाकाथं स्मराभि च वकतेद्रम्‌ ४० ५ अुक्तवानुपसेधेत तेनान्नं साध तेऽति अङ्भारकमगस्ति च पावकं सूयम्विनां ॥ ४९।॥ , यश्येतान्सस्मरेन्निप्यं भक्त तस्याऽष्छु जीति । ततः संश्ीटयेनात्पस्ताभ्टमसतोपमम्‌ ।॥ ५२) ताम्डलपचं तीक्ष्णोष्णं रोचनं हरं सरम्‌ । तिक्तं च पाचनं कामरक्तपितकरं छधु ।॥ ४३ ॥ वर्यं श्टेष्मास्पदोर्गसप्यमटदातश्रमापहम्‌ । एम स्यत्कफपित्त् तत्त सन्नं अिदापरुत्‌।! ४४) सरस उ्थामिप्पन्दि तदहो चद्िनाक्षमेष् । . . खदिरः कफापितघ्रश्चुणं बात्वलासनुत्‌ ५ ४५ ¶ संयोगतो दोपहर सौमनस्यं करोति च । म खवश्थयसांगन्भ्यक्षास्तिस।छवकारकम्‌ ॥ ४६ प पम्‌ति पृगमप्पेकं. मध्ये खदिरं तथः । निजायां तु दथा चर्ण ताम्बृ्ं म॑क्षपेत्सद्‌ाः॥ ४७॥ यव्युचेनातिनीरचेश्च पर्णानां दृश्के वरम्‌ ! अधपग सखदिररक्िकं योग्युभयुख ॥ ४८ ॥ पतत्ताभ्बटमायेतं कामह्स्पाचने सरस्‌ । पण{पिक्वास्पित्तकरं पूमापिक्य।त्कफपदम्‌ ॥ ४८ ॥ १५२. पिम्टमद्रपिरकिता~ [ ¶प्रदशम्तफः 1 । ए फत्यषिसपिकयातस्मातदुयित वप्‌ 1 आयुर क्षो टे दक्ष्मीमेध्पे व्यवस्थिता ॥ ४९ ॥ तस्मादु तथा मठ मध्यं पस्य पिपजयेद्‌ 1 प्णगरठे मवेदाधिः पणपरि चाऽध्युपः क्षपः ॥ पयुणंपणं एरेटष्मीः शिरस पुद्धिषिनाशिनी ॥ ५० ५ पभ्युटगुणाः ताम्बर फट तिक्तमुष्णमपुरं क्षार फपायान्यिते वातघ्नं ए मिनाक्षन कफर एग स्पिमिनाकनम्‌ + दन्रस्याऽऽमरणं दिश्द्धिषरणं कामातिसीपनं पाम्बुटस्य ससे ध्रयोद्‌श गुणाः स्वर्मऽरि तै दुर्खमाः 1 ५१५ निपेधः- ने मेश्कोषेन दरक्तप्तिक्षतेनथारैन पपि न होपे। सष्ात्पवे मादि म मोहमृखन्वासेपु ताम्दुठमु शन्ति दयाः ५२॥ आदौ ्िपोपमं पीत दितीपं मवि दजरम्‌ 1 ततीपादि हु पातव्य उुधातुत्यं प्रायन्‌ ॥ 4३१ दापनं चाऽऽसनं चातिने मजेन्न द्वादिं नागन्यातेष न पुनं न यानं नापि दाहनम्‌ ५५४ ॥ व्यापामे ख व्यवायं च धावनं मारमेदं प युद्धं मोतं च पाट च मुहतं मकर्वास्व्पनर॥ ५५॥ मुर्छा शतेपदु.गच्छच्छतप्या तु जायते 1 अन्नस्रयतिशशायद्य अषाजातकर्ददुसमः। ५६॥ ` भ्क्त्वापविशतस्तुन्दं शयानस्य पटं मवेत्‌ ॥ ' आगयुश्रङ््ममाणस्य गुच्युधावति पावतः-॥ चृ 1 -वामदिश्षायामनलो नाभ्युरष्वस्थित इतो वटकान्‌ । तस्मात्त वामपादे शयीत भक्तप्रपाकार्थम्‌ ५८ ॥ मतान्तरम्‌ मनागत्तानक्ायी स्पाद्धक्या देक्षिणज्ञाप्यपि ॥ ५९ ५ ` वागश्चायी 'ततोऽद्चस्य शीधित्यं स्थवपडिन ५ \ प म. पक्क वियग्ग मोदिना -----~-,--------------~ "श्वान पमुत्तानप्ान्‌ः दिः पातं तु दिग । तवस्तष्द्विगुणाम्याने, पवाएत्वप्यादधा- सुरवम्‌ । भो जनक्तूदयात्‌ 1 सर्य टिप्पनी स्पयेपक्षकिन दद्म क, पूर्त । ` ,: ~ 9 ग, चप्यं पणेष्थ द०। ~ , 4 परए }. पृहयोधतरङ्गिणी । ` , ११३ खदृपतूल्पारियुणाः-- धिदोपकमनी खटा वूखी दाप्ररसपह ¶॥ १६० ॥ मू्ञस्या प्रेहणी वध्या काष्ठस्य हु वात्ता । भूकषप्पाक्ञयनं हयं एु्िनितराधत्िप्रदभरं ॥ ६१ ॥ प्रमानिठहर दध्यं कफवातश्रमापषहम्‌ ¦ ` प्रवातं रोक्ष्पवेवण्ययुखकृदाहपित्तदुत्‌ । ६२ ॥ सपरेदगृछपिपास्यमप्रवातमतोऽन्यधा । सुखं प्रधातं स्वेत गीप्मे क्रदि का तथा ॥ ६२ ॥ निवातमायुपे सेव्यमारोग्याय युखायच। पुददिवातगरुणाः-~ एव({निः भरश्वीण्णः सिग्धः पित्ास्चपूषकः ॥ ६४ ॥ पिदृ धात्लः भान्तफफक्षोपवतां हितः । स्वादुः पटरभिप्यन्यी स्वग्दोपातां विपकिमीन्‌ ॥ ६५ ॥ संनिपातं भवर श्वासमामवातं च कोपयत | वृक्षिणः पवनः स्वादुः पित्तरक्तहटरो ठधुः ॥ ६६ . वीयेण शीतलो बल्यश्वष्चुष्यौ न ह वातलः । पथिमः पवनस्तीक्ष्णः प्तोपणे षटहहघुः ।॥ ६७ ॥ मदुःपित्तकफष्वंसी पभरमखनदिव्धनः । ` उत्तरो भारतः श्चीतः धिग्धो दोपश्रकोपफ़त्‌ ॥ ६८ ॥ कछदनः प्रङृतिस्थानां बठदो मधुरे पुः । रेशानः छटुरारेयो रूक्षो दाहको मतः ५ ६९ ५ - नेन्रतोऽतिप्रद्रही स्यपत्तिक्तो शायव्य उच्यते । ष्यजनगणाः-~ ` ` | | | ष्यजनस्पानिठस्तुष्णास्वेदमूरछाभमापहंः ॥ ७० ॥ तान्रन्तमवो वातदिदोपङ्मनो मतः 1 वशजव्यजनश्वोत्णो रक्तपित्तप्रकोपनः {1 ७१ \ चासरो.वस्रजातिश्च मायूरो देचजस्तथा \ .एते दोपाजतो वाताः चिग्धा हयाः सुपूजिताः ॥ ७ ॥ , - दिव्य स्वापं न ङुर्दीति यतोऽसौ स्पासकफावदटः; ॥ अीप्पवज्वेषु काठेप दिवा स्वभ निषिध्यते ॥ ७३ ॥ नना # 1 = त त (* 1 “ १५ नै अ-----------~ ` न न ५. ५ ~" ^. ह्थान्‌्वर | १०४ , तदायुबटमेधािप्रदमिस्िप्रयोधनम्‌ 1 , विम्भष्रपिरयिता~ - . | पपदापतगडः उदितो हि दिषास्यप्रे निष्पं पेपा.शसरिणाम्‌ 1 घाताद्यः प्रकुप्यन्ति तेषामस्वपत। दिषं ॥ ७४ ॥ घ्यापापप्रमषाध्ववाहमरतान्क्षास्तानतीतारिणः दाठभ्वासयतस्तृषापरिगतान्दिद्तिमरत्पीरितन्‌ ¶ क्षीणान्क्षीणकफास्सिद्मदहनान्ृद्धाचपाजीणिनो रात्री जागरिताप्नयनिरशानान्कामं दिवा स्यापपेत्‌ ॥५५। दिदायायदिषा राच्ची नित्‌ सणीफरूता म पैः । तेपां स्यापव्तां पोषो जाग्रतां चोपजायते \॥\ ७३ ॥ भोजमानन्तः निदा पातप्नी फफपुशिफरत्‌ । दाये पित्तनाश्चाप वातनाक्षाप मदुनप्‌ ॥५७७॥ ` - पमन एफनाय ज्ररनाकशाप छर्‌चघनम्‌ । युक्षव मयाद्िद्न्नाष्ि सेदेत फामिनीम्‌ | ७८ सवश यदि सेधेत्‌ तैवा प्ीप्मदसन्तय)ः। आस्या स्थीटणरुविश्टेप्मसीङमायसुखप्रय्‌ा ॥ ५९ ॥ अध्या पणम्टेप्ममेद्‌ःसीकुमापाविनाश्चनः यस्य चङःकूगण नास्ते तस्य स्प्ाद्द्ुपाडनेम्‌ #॥ ० ॥ 1 उष्णीपं चिकृत्इयं रजोषातकफापटपर ॥ ८१ ॥ . दधु तंच्छस्यते यस्माहुरु पित्ताक्षिरोगङ्कत्‌ । उपानद्ध्‌ारण नेऽपमादयुष्पं .पादयेगाजेत्‌ ४ <२॥ सयखप्रचारमाजस्य यदा दभ्यद्रद (रतम्‌ । ५ पाद्‌म्पामनपानस्यां सषा-चदूक्रमणं चणापर्‌ \ <३॥ अनारोग्यमनायष्यपमिन्ियन्नमहशिदम्‌ । छचसधारणं दप(तथवातरनोहरम्‌ ॥ ८४ ॥ भम्र हितिमक्ष्णोश्य मटट्यमपि कार्तितम्‌ । वोत्पाहवटस्थयक्षोय्वेर्यरिवधनम्‌ । ८५] ॥ ˆ वषहम्भकरं चापि मयप्रं दण्डधारणम्‌ । ऊरध्व।च्छवुनसगुरता शिभिका सववलमा १ <६ ॥ आस्या शणकर ज्या दोपन्नी च यश्ास्कसी । ५ तातामाहता अमफुतारः) ८७ नेछकरो हस्ती टक्षम्यायुःपुष्टवधनः रोहणं वातपित्तायिश्रमणरूनमतम्‌ ॥ ८८ ॥ [ भषटदृशहः वृहयोगतरद्धैणी.! १०६्‌ ~ कफमेदोवणेहरं हिते तद््ठिर्ना परम्‌ ! आतपः स्वेदंमूछासद्पित्ततुप्माङुमयमान्‌ 1 ६९ ॥ दाह रिविणतां इयददितिञ्छाय व्यपोहति ! विवृप्या हिमा ट्या निद्राठस्यविधायिनीः ९० ॥ मपाचहा मोंहसम्पक्षफवातरुजाकरौ ! अथिवातकफस्तम्भश्षातयेपथुनाशनः 1 ९१ ॥ आमामिष्यन्दृश्षमनी रक्तपितिप्रकोपनः। धमः पित्ताभिरो कत्ि्ः श्टेष्पकर श्च सः ॥ ९२॥ सतताध्ययने वादः परतश्चादलोकनम्‌ ।॥ ` सद्िधाऽऽचौरसेवा च बुद्धिमेध्यकरी शुमा ।! १९२ ॥ ति योगतद्धिण्यां दिनचयोकथनं नाम पतदशप्तरङ्कः ॥ ९७.॥ , स्मथारादरर्दग्हः । | अथ राचिचया- | दत्वारीमानि कर्माणि संध्यायां वजयेदू बुधः । आहार मथन मनेद्र पठन च त॒रीयकूम्‌ 1 १ ॥ आहाराजन{वते उपपधिर्गमो रोद्रश्च येथनात्त्‌ 1 निद्राया जायतेऽटक्ष्मीः पठमादाय॒पः क्षयः ¶ २॥ उपोत्छा श्ञात्ता स्सरानन्द्प्रद्‌ा तरे पित्तदाह्‌ भिद्‌ \ ततां हानगणः इयाद्वक्यायः कफाानिटो ॥ २ ॥ तमो मपादंहं मोहक पित्तस्टमप्रदम्‌ । . पठिनो मनसो रोधाच्छोधाष्टा बहयचयतः ॥ ४॥ नासेण स्तजल्त्ति क्षीण ज्यु मवेद्धेणाभ्‌ द्‌वेस्यं मुखशोपश्च पणण्डुत्वं सदन मः ॥५॥ देखष्य शुक्रास शर क्वाणङ्ञक्छस्य उक्षणम्‌ 1 अन्यदायान्महमदोदद्धिः ्चिथिठता सन्धः ५६४ सदन यापरा कुदादृद्चुधो बुद्ध्वा रात्रम्‌ \ -- घाटा योम्पाऽधरूटा च अयुरगपेमावतात्‌ ॥ ७... १ €, भ्मभ्रमा० ! य्‌, व्यापहा मोहिद्य कफ 1 ३ ग, व्नामे०। * ग, शेमा$") + 8 + ०६. विमष्टमहविरयिता- ` [{अ्टद्रा्तार्ः) घाठेति भीयते लारी याषद्षांणि षोडश । - ह्धिश्षदपपर्यन्तं तरुणी तदनन्तरम्‌ ॥ ८ ॥ पश्चाश्ञद्र्पपपन्तमधिषूढा ततः परम्‌ “ . बद्धा तरपरतो शेषा इ्तोस्सववाजता ॥ ९ ॥ तिधाघशरदौबाला हिता पिपपिणें मवेत्‌ । हेमन्ते शिशिरे योग्था प्रीडा वपावसन्तयोः॥ १५॥ नित्यं वा सेष्पमाना हि षाटा वर्धयते षम्‌ । ; क्षयं नयति योग्या खी परोढा जनयते जराम ॥ १११५ सथो मासि नव चान्न षाटा सरी प्षीरमोजनम्‌ । | पुतमुप्णःदकस्नानं सयः प्राणकराणि पर्‌ ॥ १२॥ ` पृतिमासं खियो वृद्धा यालाकस्तरुणं वृधि 1 प्रमाते मेथुन नित्रा सद्यः प्राणशषहराणि पद्‌ ॥ १२ 11 षुद्धोऽपि तरुणीं गत्वा तरुणस्मवाष्ुयात्‌ । वयोधिकां खि गत्वा तरणः स्थविरायते । १४ देश्षविशेपजातस्ीस्वमावः-~ रुक्षा बहुमोजनी चठमतिर्मातिपिया षातटा दोठाम्मोमिपिपा्वदेशवनिता प्रापो मषेदीदशी । वर्षायां कुषुमागमे च बहुशः सेव्या परं प्रीतिद्‌ा गुवीं हारस्गन्धिमाटपवसना धिग्धाऽङ्गरागाददितः ॥ १५ 1 व्यक्तय्रन्थिरहर्भिङ्ञं च सकटे गावे वहन्त्युप्णता- ` मभ्मोजप्रस्तवारुणोत्तमकटठ क्ीताऽ निलप्रेयस ! सौ राष्रयज्कटिङ्कसिन्धयदतिः कामं मवेयितच्छा हेमम्तें शिशिरे नरेरमुदिनि सेन्या यथा काङ्खपा ॥ १६॥ ज्ञेय कोकिटकाक्टी मृदुरषा नन्दैपिणी शीतटा * त्रिद्राटुश्च क्ञिरीपकोमटतयुः न्विग्धाननां श्टेष्पलय्‌ \ चद्कस्री हठकामरूपतरुणी सुधिरधरेशी मवे- द्रन्वव्या शरदि प्रेदिश्ट्मद्ना य्रीपेऽपि पुंमिवरेः ॥ १७॥ :. सेवेत कौग्रतः कामं त्रपो वाजीक्कूतां हिमे 1 | प्रकामं त॒ निपेवेत मेथुनं शिशिरागमे ॥ १८ ॥ # ‹ प्राणसच्दः दाकिदटवाचको च तु अजववाचकः > दयं दिप्पमी क पुस्तकस्या ३ . १ कु. हमारी गख्वततीं मीलन र्य. ग्वाहा ९ छ व्वेच्छीतय} भक, "ना कामस) ` ५ क, दृद्हममना १ ६ १, कपिना एमं दल द्रारीहृतो हिः) | |, १, ¢ भ 1 [| [ अशदशस्तरकरः ] यहयोगततरष्धिणी । : १०७. एिनिमयदामाह- । + <पहाहुसन्तश्चरदोः पक्षादवशिनिदापणेः। रीत रची दिवा गरीष्म वसन्ते तु विदा निषि + १९ ॥ धपु जटदृध्वने शरस्सु सरसः स्मरः । ,. रजस्वला व्याधिमतें विक्षेपयोनिरोगिणी ॥ २० ॥ वयोष्पिका च निष्कामा मटिना गभिणी तथा एतासां संगमासाहूपशृण्यानि पहूमि च \ २१॥ गर्भिणी सप्तमान्मासादुपर्टान्निपिष्यते। संप्राप्ते त्वष्टमे मासि मथनं परिवर्जयेत्‌ ॥ २२१ [ # यदि गच्छति दुभधाः काममोहाच यो जन । अन्धो मूकोऽय अधिरो जायते इुन्जः एव द ॥ २६॥ | विपेधः-~ अत्पा्ितोऽधतिः क्चद्रास्न्यथिताङ्खः पिपासितः बाट वद्धोऽन्यकेगातस्त्यजेदागी व मथनम्‌ ॥ २३ ॥ दुटकासन्वरम्वासक्षा्दर्यपाण्डूवामयक्चषयाः अविन्थदायागनापन्ते सोभाश्वाऽऽस्पकादयः ॥ २४.१४. अआयष्मन्तोा मन्वजयवपुषणवटान्विताः.। स्थिरीपदितमासाश्च भवसि मीएु स्थताः ॥ २५ ॥। सानं सशक्रं क्षारं रक्ता मक्ष्याध्र मोङिका,. घ्पजनं स्वप्रसेवा च व्थवायान्ते हिताः सदा ।॥1. २६ ॥५ रात्रो जागरणं इश्च कफटदोपषिषातिजित्‌। (निदरभनुसदिता कषठ उटुखषप्पमतन््रतापर्‌ ॥ ९७. पटिवणवलोत्वाहदौपरवद्क स्करोति च ॥ २८ ॥ ` .सवितुरुदयकालठे प्रसूतीः सखिठस्य. पिषेदश्ो । रोगजरापर्पुक्तो जीदेद्रर्पशतं सामः २९ ५ अस्य जठटपानस्यापक्रमकाखो राच्ेश्वतुथप्रहरपवेशः तथा च भोज | पिषिति प्युपित जठमन्वहं तिमिरवा्वरमप्रहरे प्नेश्षः ` यदितदा रमते स तु मारूढा दरश्तमपास्तसमस्तगदो मरः ॥३०॥ "~~~ -- ----~---*`--------~-~---~-----~-~--._ ,_ ` * धनुयिङ्काम्तणतोऽयं कोको ग, पुस्त्स्थः । ॥। # | ~~ ११०८ विग्मष्टाविरादिता- [ एणोनििपताङ्गः प्तजछपामकफाठटमपाद यपदपातिस विष्टितः धराषडः ! तथा च अन्थान्तरे- । दे अम्मसः परसृतीरष्टो रवायतुदिते पित्‌ ; ` ˆ नवनागवल्त प्राप्य जीददर्पकात नरः ॥ ३१1 सटिटस्याद्च पयुपितस्प गहणं मोजवचनायुप्तारतेः ! =" पिगतथननिशीये पातस्त्धाप निष्प पियति सदु नरे सो धाणरन्धेण पारि ! स मदति मतिपू्णश्चष्ुपा तक्ष्पतुत्णं धटिप्टितविहीनः सर्धरोभाधिसुक्तः 1 ६२ ॥ निक्षीयोऽच्च निश्गान्पकार्‌ः ॥ गाद्चप्रसुतिचयम्‌ उक्तं च भोभेन- | प्रसृतिच्यमस्मसः पिेन्मद्ुनो नासिकया समाहितः ' ॥ इति ! . सहे पीते प्सते शध्द्धावाध्माते स्तिमितोदुरे । हिक्रायां फकषयातोत्ये व्याधो तद्रि ' कारयेष ॥ ६९ ॥ ति रा्धिचयागणाः 1 षति योगृतरद्भिण्यां राधिचयां नामाएदरास्वरद्नः ॥ \८॥ शभकनविशस्वरषः 1 ` [ 1 1 | थ्‌ दुव्परसयिपाकादिवर्णनम्‌- द्रव्यमेव रसादीनां भष्ठंते हि तदाश्रषः | पथ्चमृतासकं त्च क्ष्मामधिष्ठाय जायते? १॥ सभ्मोपोन्पश्चिएवननमसःं समचयत; 1 तिर्ध्तिधिशेपश्च व्यपदेकास्तु मूयस्रा ॥ २॥ तस्माक्चकरसं व्यं मूतसंघातसतं मवात्‌ । द्रव्ये रसो गुणो दीय प्वेपाकः शक्तिरेव च ॥३॥ : ` प्ंघन्येन क्मादेताः पञ्चावस्थाः प्रसीर्विताः । 1; :\, प्रषिद्रुसा गणाः कापि वीयं पाकः; छचित्कयित्‌॥ १ "णधमर भकिषष्षयगिणषगकिणणाककौकरकं 111 क न + यं ५. क्षेऽ { पठेन्न) - वहद्योगतरद्गिणी । ` १५९ छविसमावः स्वं कमं द्रव्यस्थो पिदधाति हि। रसाः स्याहम्टलठवणतिक्तोषणकपायकोः । ५॥ पडूव्रव्यमाश्चितास्ते तु यथापूर्वं गुणाबहा, 1 मधुरगुणाः- रसो हि मधुरः! शीते धातुस्तन्ययटपव्‌ः \ ६ ५ पक्चुष्यः वातपित्तघ्नः कुया्स्थर्पमरुक्रिमीन्‌ । पाटवृद्धक्षतक्षीणवरण्केशेन्ियोजसाम्‌ ॥ ४ ॥ प्रशस्तो ब्रृहणः कण्ठ्यो गुरुः सं घातकरन्मतेः । सोंऽतियुक्ता ज्वरभ्वासमगटगण्डादुदृ क्रिमीन्‌ ॥ ८ ॥ स्थोत्याद्निमान्यमेहांश्च कूर्यपन्येव्‌! कफामयान्‌ । अधाम्टरसः- ` रसाऽम्टः पाचनो रुच्यः स्तिश्टेप्णप्रदो ठधूुः ॥ ९ ॥ ठेखनोष्णो बषः कीतः कुदनः पवनापहः । ' ,, सिग्धस्तीक्ष्णरसः शुक्रविवन्धानाहहष्टिहा \ १०॥ हणा रोमदन्तानामक्षिभ्वमिको चनः । सोऽतियुक्तो भ्र या तडदाहतिभिरन्वराम्‌ ॥ ११ ॥ , कण्डु पाण्डूत्वदीसपस्फोट विस्फोरद्भुएक्रत्‌ । वणर्स ठवणः शोधनो रुच्यः पाचनः फफ पित्तद्‌ः ॥ १२१ पस्त्ववातहरः कायशेधिट्यमुद्ुताकरः । सलघ्र उएस्यजलद्‌ करूपोठगलदक्त ५ १६ ॥ सोऽतिधुक्तोऽश्विपाक्ाघरपित्तको(पक्षतादिकत्‌ ४ ` - बदीपडितखादित्यङ्कटवीसर्पतरूमद्‌ः " ६४ ॥ अथं पिंक्छः- ` तिक्तः शीतस्तुपामू्खास्वरपित्तक पा सयेत । क्ुमिकुटदिषङ्कददाहरक्तकफापटः । १५. ॥ संचयः; स्वयमरोचिष्णः कण्ठस्तन्पास्पङोघनः । वात्तठोऽभिकरो नासाक्रोपणो रुचको छु; ॥ १६1 सोऽतियुक्तः शिरदढछमन्यास्तेम्मश्रमातिङ्कत्‌ । कम्पय्रछतिपाकारी बटठद्युकूक्षयपद्‌ः 1 १४॥ [क , -- ^. * ११० #. श्र ५ पिमद्मष्टपिरदिता- [ एणोनविशत्ः 1: फृटरसः फटुकः पितठः श्टेप्पकरमिकण्टरपिपापहुः । आग्ने घातः स्तम्ममेदस्थोटपहरे उषः ॥ १८ ॥ अश्चको मातिकक्षस्य निदधामि हिजिफोपतः । दीपनः पाचनो रुच्यो नासिकाश्ोपणः परः-॥ १९॥ छषमेदोयसामजशकून्मूत्रोपक्षोप्रणः 1! ' सोतःप्रफाकषको रथ्यो मध्या व।रियुद्धिकृत्‌ ॥ २० ॥ सोऽतियुक्तो अमास्याष्टताद्शोपातिष्ाहवृः फण्ठादिप। ठ मूरात्टरम्पव्‌ा पठश्युकटत्‌ 1 २१ ॥ कृपाय कथायो तेपणो पाहीं हापणो षातकोप्नः छफकोगणिदपित्तघ्रा रुषः शीतो गस्मतः 1-२२ ॥ स्वस्पसाद्न आम्य स्तम्मनः परमो मतः जिहाजाडयकफरः कण्ठस्ोतसां च पिषन्धकरद्‌ 1 २६ ५ सोऽतियुक्तो यहाधानहरपीदाक्षेपणादिक्तू 1 ` अप गुणाः- छदपुगरुस्पथा (पेग्धो रुश्पस्तीक्ण दति क्रमात्‌ 1२४ ५ नमो मृवारिथातिं षटिशवेते भुणा मताः ॥ अथ गृणाग्ेणाः ठप पथ्य पर प्राक्त कर्फपर शीध्पाफि च ४ २५. गुरु धातहरं पृषटिश्लेप्मकूचिरपाकि च । धिं कफकरं वाव्रहरं वुप्यं बठावटहम्‌ \॥. २६ ॥ रश्च परं कफर समारणते र परम्‌ । तीक्ष्णं पित्तकरं प्रायो ठेखनें कफबातहूत्‌ ॥ २७ ॥ थ्‌ 4 मू अथ वीरयम्‌- . वीर्ययुष्णं तथा शीतं प्रायशो द्रव्यसयुतपर्‌ । ` यत्सषमप्राधोमीयं ्रुरयते भुवनत्रयम्‌ ॥.२८ \ † ॥ ५ ^+ 3 १: स्वन्यमे. ! ३, "को सशो मेः 1, 2,गः तरतः ॥ 1 {..[ एलोनृवर्गः } ` ; बृहद्योगतरङ्गिणी 1 १, अथेतदगुणाः- उष्णं घातकषध्यंसि पित्तं दु तचुते्तराम्‌ । क्रीते वातकफातद्वान्छुरुते पित्तहप्परम्‌ ॥ ९९ ॥ अथ्‌ षिपाकः- पिटः पटुश्च मधुरमम्छोऽम्लं पच्यते रसः । कटतिक्तकपाया्णां पाकः स्पासपश्चः कटुः ॥ २० ॥ ˆ ` अथं विपाकगुणाः- म्ठष्मङरन्मधरः पाको वातपिर्तिहरो मतः । अस्टस्तु करुते पित्तं वातन्टेष्मगदापहः ॥ ३१ ॥ फटुः फरोति पवनं कपपित्तं च नाक्ञपेत्‌ \ ` अथ प्रभर्बः- प्रमावस्त यथा पात्री टक्कुचस्य रसादिभिः ६२॥ समराऽपि छरुते दोपच्चितयस्य विनाक्नम्‌ ¦ छचित्तु फेवठं दरव्यं कम कुयात्रमावतः ॥ ३२ ॥ ज्वर हन्ति क्िखाषद्धा सहदै्वाजटा यथा । अध परिशेषमाह- मधुरं श्ठेप्मलं सवेभ्ते श्ञाठेः पुरातमात्‌ 1 ३४ ॥ मुद्राद्रोधूमतः क्षोदास्तिताया जह्ःलाभिपात्‌ । अम्टः पित्तकरः प्रायो विना चाच च दाडिमीम्‌। ६५ \ ठछवणं प्रायशो देपिं सेत्रयोः तेन्पवं रिना } प्रायः कटुस्तथा तिक्तमवृप्यं वातकोपनम्‌ ॥ १६ ॥ दण्ट कुष्णारसोनानि परोखममतां विना । प्रायक्षसतर्मन पत्त कधायममया विया ॥ २४८७ ॥ साएमान्येनाच मिदि मण; पट्ससं मचा: । रसानां योगतोऽपि स्याद्र्य एवं गणोद्यः ॥ ३८ ॥ ` रप्तभेदा.यथा- सयागाः सप्तथश्छाश्षत्कट्पना त तिपर्िधा। रसानां य(गिकव्वेन यथास्थरुयदाहत(, | ३९ ॥ एकेकही नांस्तान्पश्च दुक पानि रस्ता द्विके । निक स्वाहुदशाम्छः पट्‌ चीन्पटुस्िक्त एककम ॥ ४० ॥ १ _ ` कण ११२. पिगहमषरिरपिता-- -. [ पिरष्ण। पतुम्मे तु शूद्रा स्थदुथपुरऽ्डः प्तः फत्‌ । पथषेप्यकमेवमम्डो मधरा प्यते ॥ ५१५ हप्पमेए पठास्यातपदयुक्ता्य परशः ५२॥ परपद्य प्दुष्य वृपप्रसाः च्पुथ्तुदफो एसपुश्षपकास भेदासिरा धिश्निरेफमेव व्रष्पे पठास्यदमिति धिपः ४१. पै रसामरपत। समेदृात्वाप्तमपपरिफदयमषणा च । संमयन्ति गणमां समतीता एोपमपमयश्चादपपीरपाः॥ ४५ अय र्तीसारेरेतुतानि- एमाम्पी व्रिष्माम्थुतयःययाप्यगन्यमि्टमोनिः । हपोल्यमेः क्रमाद्भूतमधुपदिरसोद्धंवः ) ४५॥ एति पोगनाङ्धिष्यां एव्यरपकििःकदिषणनि मापदर्दिनठः ॥ ९९ ॥ | ` 1 कि 914 {दशतः ६ अथ जटगुणागुणरूयनम्‌ । दिष्य भोपमिति पोकः पनीर द्व उः! : देध्प चतुधा गदित तोपार हिगस तधा॥ दष धाराज फरकाजतिमिपिं पार्‌ पमद्दधा) गृद्धः समुग्रजं चेति गादः भेठतभं हयोः) २-॥ आकाङ्ागटधनर मृत गठमादाय दग्णसांः।` मेधरन्तरिता कटि एुवन्दाति सतां वचः 1 ३॥ युक्ताऽन्तरिष्षे षिधरतं च सपं क्षितिपण्टटम्‌ 1 स्थापरेन्ध्रन्मपे पाते राजते हेमजेंऽय दा ॥४॥ श्ञात्यन्नं येन संचित्तं पिति मेव गच्छति। तद्द्र सर्वदोपप्रं तेयं सायुद्रमस्पया ॥५।॥ प भ्विने माधवि सारं गशणगाद्धमिषाऽऽदिषत्‌ । अय सामान्ववाशगुणाः य ्रात्तच हय हन्ति पित्तं पिप समान्‌ ५१६॥ ५ कः पम पयः) भट दे कन्नम्‌) ,. ५ [रिः] | धुयोगतरङ्धिणी 1 ११३ दाहाजीर्णममण्ठरदिमदृमूखछामद्‌व्ययान्‌ । तुण्मोदमेदोपेरहाश्च मोहपाण्डुमठा मयान्‌ । ~ तन्व्रष्मेभ्रमाटैस्यारुचीश्च बठकृत्परम्‌ ॥ ४ ॥ पानीयं भ्रमन्न कमहरं मृर[पिप।सापहं तन्तास्वप्रकिनाकशनं पटर स्पार्जीचनं तपमम्‌ । द्यं गु्तरत द्यनी्णेश्चमने चेकृस्तपथ्यं परं पीतं दिव्यष्रतोपमे रसगणानां कारणं छर्दिहत्‌ ।॥ < ॥ अथ सामान्पदिव्यवािगुणाः- द्यं सिरदश्यरसं जीवन तर्पणं छघु । रसायन वरपामृछातन्द्रादृहक्छमापहम्‌ ॥ ९ ॥ सवा सोप्यगणं चर्य पदुमिद्राचिदोपटुतः । आश्वासं जननं ह्लादि श्रमघ्रमतिद्रुद्धिद्म्‌ ५ १०॥ अथ त्पपारम्‌- अरि नयाः सपधर््रान्ते पहिरापः सप्त्थिताः । धभाधपर्वनियुक्तास्तुपारास्यस्यु ताः स्थरताः॥ ११॥ अपथ्पाः प्राणनां प्राणे भरुहणा त ता हता, नाषार दात शावं खक्ष पित्तकपापहम्‌ । गठटगण्टस्गान्मानरूण्डुक्त्ता कारकम्‌ ।॥ १६ ॥ आय्‌ इहमनटम्र- हिमवच्छिखरादिभ्यो दवीमूयमिवषति । “ `, हिमं यदम्मसोदद्धंमं प्रवदन्ति भिषग्वराः 1१४१५ हेमं गुरुतरं शीते पित्तजुद्धातव्धनम्‌ 1 ˆ ` तपण क्ल चदश्रुद्पथ्यं चोतसोगिणपर्‌ ५ १५॥ अथ धाराजठम्- . “ धार मूमावपत्तितं दित्यं तत्सधदूोपुच्‌ ) „ , .,, पथ्द प्देक्षेषकणाक्ष्नसार्त्यवता नृणाम्‌ 1 १६॥ ` १, ण्म क, 'पभमाः। ३ क, शधरावुजः 1 * ग, "कृलसपध्ये | ` ` ` ` ` १५ ४ यिगष्टमष्टविरविता- [विगत अथ करकानलम्‌- | करकाणजं जटं रुष किक्षिर मुस पातम्‌ विदां फफकुषुत्यं पित्तथमणदुरतिसिति ॥ १४॥ अथ कोमटक्षणगणागुणाः- | दिष्य त्रु मृमिपतितें मोममित्पमिधीयते) मीम प्वनेकधा तोयं नादेपादिषिमेव्‌तः ॥ १८॥ विष्यामाये तु तत्पेयं विचाप च शणगुणान्‌ । अथ सामान्यमदानदगणागणाः नादेय द।पन षष्ट यादछ ट युटखनष्‌ 1 १९ ॥ पिततत्रे नातिफफक्रप्पुशिङदटदधनम्‌ । अथं विशेपः नयः शीच्चपटा उष्व्यः स्या पाश्षणटादकाः ५ २० ¶ मम्द्माः फटुपा मुर््या याथ डेवटठटसेषिताः 1 अथ हिमाटयोद्धतनदीकासिणागणाः हिमिवत्ममदाः पथ्या नयस्तद्धतपायसः 1 २१ ५ गद्लाशतहुकशयययमुनाया गृणाततमयः हपयिपित्तफराः स्वच्छाः पुण्या यातकफविहाः ॥ २२॥ यामन फाचदलष्ु पाथः किमपि पातटम्‌ । अथ मटयजनदीजङे गुणागणाः~ मटवादटनजा नयो टष्व्यः इ घवहा हिताः ॥ २२ 1 फूतमालछातान्रप्ण्िमुसा दिगटोद्काः । . स्थिरास्तद्कद्धवा एव कुर्वन्ति श्छीपदापचीः ॥ २४॥ दाोफपादक्िरःरुण्ठगलसरोमाषहुरृ क्रिमीन्‌ । अथ सद्यननदायणागुणाः- _ प~. छमवा नदयो वेणीमोद्ाचसीमुखाः 11 २५ ॥ धुषन्ति परायद्ाः कषहमीपद्रातकफापहाः 1 अथ विन्ध्यजनदीगुणागुणाः- न्ध्यजाः सारतः क्षिप्रा रेवायाः पाण्डुकुष्ठदाः ॥ २६ ॥ १ १, "कृप्हाः | ( धल] ` वुहयोगतरङ्गिणी \ ११५ बलप्रदा .रक्त पित्तजठरानाहश्चुठद्‌ाः । अथ पारियाजनजनदीगणागुणाः- : पारियाबोद्धवा नयो देशकाठ दिश्चेपतः ॥ २६ ॥ साटम्पासात्म्यविशेषाच्च फुवम्ति च गुणागुणान्‌ । अथ्‌ तडागोद्धुतनदीयुणायणाः- पथ्यास्तडागला नयखिदोपधश्यो षटावहाः \ २८ ॥ तुषटएुशिप्रममेधाकड्यः चेच गदएपह; । अथे कन्दरोद्धूतनदीगुणागुणाः- -यरोजाः कुषजङ्घःदिष्टी पदृश्टेप्मसेगदाः । गव्यां वठदततां पथ्या बठदा गलगण्डरद्ाः\ २९५४ ; अथ मरूदतनबगुणागरणाः- , मस्जाः सरितो चत्या बहधिपोरपकान्तिदाः ईपत्कफकरा टष्व्या मधरा वातापत्तहाः ॥ २०॥. अथ पृवेदकषिणपश्िमरसमदंगाणां सरितां | गणागणाः- पदसागरगा नयो मन्दगा गरुपाथसः-। कफकण्डुपरमेहाशशप्रदाः पएत्तासबुद्धदाः ॥.२६ ॥ दक्षिणोद्‌धिमा नद्यो वातण्टेप्मवटप्रदा; 1 पपत्ताच्चमदुमूछ\ ल्प मघुरोस्त भिदाः पराः. \ ३२ ५ पाश्चमोष्टिगा मयो गोमतीममदाद्‌यः पथ्या वातास्पित्तष्न्या वत्याः कण्डूकपावद्‌ाः ॥ २१९ ॥ अथ कृप्वारिगुणागुणाः~ ` ` ममा खातोऽत्पविस्तारो गाम्मीरेणाधिकों मक्ष । दटकमाद्‌ नगद्धश्च स कप हति रोत्यते ॥ २४५ ` फाप श्टेप्महरं क्षारं पित्तं पने ठय । पानाय. तु दक्षा यदक्ारि चिदोषटत्‌ \ ३५ ॥} ननन ~ मोना म + नें (आ) ६८ ~ , + त्रिष, एड्ष्टाट्पिश्वी. 1 १६. विम्महविरविता-+ [िरताङ्गः); अथ सारस्राम्बुगुणायणाः- `` मया; हैटवराह्वाऽपि चतमेफत् संस्थिततप्‌ । कुयद्‌ाम्मोजसंछन्नं वारे सारक्टमुच्यते ॥ ३६ ॥ सारसं मधुर चस्यत्रष्णाघ्नदतुचरंख्षु\ ईैषत्कफपरदं पित्तसमीरकषसनं परम्‌ ॥ ३५ ५ अव्‌ तडमचरृदपमा, प्रह्नस्तमूमिमागस्थं चैककवस्सरे स्थितम्‌ \ सनिभिः क्धेठितं तोयं तडागमिति कीर्त्यते ॥ २८ ॥ तडागं वात्तदं स्वादु दुरं कटुपाकि द ' फफन चष्िजनेनं मतिकान्तिप्रद्‌ं परपर ) २९ ॥ अथ वपीजटगुणारुणाः-~ पापाणेरिरिकाभि्वा बद्धधास्या खातफूपवत्‌ । वापी सा खट प्वज्ञेयां कूतसोपानयपद्धतिः ॥ ५० ५ „ . चाप्यं पित्तकरं क्षारं कटु धातकषापटुम्‌ । ` , :अथ निर्रनलम्‌- शेलसाष्रशवद्रारिमवाहो रिक्घ॑रे मतः ॥ ४१ ॥ सतु प्रददधणश्चपे तज्ज मेश्चर मतम! । की पः -गेक्मर ठंखन हय कफप्र दापनं टध ॥ ४२१ अनदद्‌ नकप्र~ ` . `विदायं भर्मिं निश्च चम्महत्या धारया चैत्‌ । तत्तोयमाद्धिदं नाम प्राक्तना भिषजो .जगुः ५ आदधद्‌ ठु पित्तद्चमदिदाद्यथिवधनम्‌ \॥ ४३॥ अथं चोण्ड्यनठम्‌- ॥ *. , जदमादि भिरवद्धो यः स्तीर्थो पापिकाङतिः। खातश्चोण्डिरति स्पातस्तदम्मश्वोण्डचवमाडचते ।! ४४. .. , चीष्ड्यमश्चिप्रदं रक्षं स्वादु श्टेप्मक्रं न च । कनद न्न ॥ 8) > [षेः ¬~ --------~-~-----------~------------------------ ~= ष्य = नि म श ष) | ॥ व (व 9 ¶, "रपत २ क, सुनम्‌पतिः। 3 ग, °तशचुण्द्‌ । ( 1 [-शिशतछः ] धहधोगतर्तिणी 1: ११७ - भथ केदरनटम्‌~ केदारं कष मि्ुकतं फेद्{रं तज्नलं मतम्‌ ॥ ६५ ॥ केदृपरं स्वाद्मिप्यन्दि विपाके गुरु वपठम्‌ ॥ परभ्र पत्वलजलम्‌- अत्पं सरः पत्यटं स्पाच्तज्जछं ए८छटं मतर्‌ ।॥ ४६ ॥ प्ाल्वखं तद्टदुदि्ठ षिकषेपत्सर्वदोपङरत्‌ । ॥ त च2क(न्वजछपः चन्द्रकारतजलं खक्ष ठु पित्तविधाद्नजित्‌ । ४७ ॥ | ग्ठानिमृद्छादप्रथान्तमेदोदादहरं परम्‌ । अथ रहसोदकम्‌- नूतने स्थापिते सम्म दिष्यं षा मोममम्बु षा ॥ ४८ ॥ दिवा दिवाकरकरीर्निक्षाकरकरोनिशि। जटं हंसादृरू तच छिग्धं दोयश्रयापहम्‌ ॥ ४१ ॥ अनभिष्यन्दि निदापमान्तररक्षजख(पमम्‌ । बल्यं रसायनं नेत्य शीते ठु सुधासमम्‌ 1 ५० 1 | अथ ऋतुविशेपे जठविगेषगुणाः~ वपासु दिव्यं पनीयमोद्धिदं दा प्रक्षस्यते। धारदि स्वच्छमसिछमगस्स्योदुयतो हितम्‌ ॥ ५१ \ ` सरस्तडागयपोः; पथ्यं हेमन्ते शिशिरेऽपि ष) वसन्तग्रीप्मयोः कोप चाप्यं नेरश्चरसम्बुषा ५२॥ अय वद्धदुदुतमत्तय्‌-- ; पापे वारि सरोजातं मापे मासि तडागजम्‌ 1 पफाटरुमे. कुपसंभूतं चेचरे खण्डं हिते मतम्‌ ॥ ५३॥ वैशाखं नेर नीर ज्येष्ठे शास्तं तदौद्धिवम्‌ 1 आषादे शास्यते कोप भावणे दित्यमेव च ॥ ५४। मावे कौपं पयः दारतमाभ्विने चौण्डचमेष च । ।- - . ` कतके मर्गक्तीं च तयमान प्रशस्यते ¶ ५५ ॥. म्‌ \ „ * अय्‌. जदप्नार्दाषिः-~ ` धिमेठमष्टविरविता- {र्तः} अथाऽऽनपनजाङ्गटप्तापारणजल्युणाः- देशः प्रचरपानीयो वहुवृक्षप्तमाकुलः 1. - - बहूवातकफव्यापिरमूप इति कीर्यते ॥ ५६ ॥ स्त्पोदकः स्वह्पवक्षो पहु पित्तासगामयः कथ्यते जाद्ुटा दश्चस्ताभ्या साधारणः परः ॥ 4७ ॥-- आनूप दोपकृद्ारि प्रायोऽमिष्षन्वि निन्दितम्‌ । जाद हन्ति सकलान्दोपानयिप्रदीपनम्‌ ॥ ५८ ॥ साधारणे हिमं स्वाद्‌ तृष्णाघ्नं तेपक्रहघु ॥ ५९ ॥ अथ निनम्यजलम्‌- कटुपं छन्नमम्भोजपणनीठीतरणावतम्‌ ल्तादितन्तु दिण्मुच् पिपसश्टेपदू पितम्‌ ॥ ६०१ दुटगन्धमसचखष्टं सूपाचन्धमरोः फः । व्य(पञ्नमिति नानीयात्सर्वदपप्ररोपक्रत्‌ ॥ तोय तद्जपेच्पव यचानतुसमुद्धवम्‌ ४ ६१॥ अथव व्कपननदतसर्छर व्यापन्नमपि पानं फधितं चाकतापितम्‌ । तप्तायशपण्डासिकूताय्ावमिवा सुसापितप्‌ः "६२॥ फपुरजा(तिपुन्नागपारछाद्सुवासितम्‌ । ` स्वच्छ रतकफमण्यायः शत दोषापहं मवत्‌ ।! ६३ ॥. अथ जदद्रहुणवापः- मौमानासम्मसां प्रयो यहणं प्रातसिप्यते 1 २ तत्व {नमटत्व च चतस्तपा परा गणः. 1 ६४ ॥ अरुणां ुसमाश्टि्युपयाहत्य शद्छम्‌ । , - , ट्र कृस्पपारतन मागमन्त्जट दुरतं ॥ ६५ ॥ कपरागरुरस्मरीपास्टेटादिवांसेते। गरूतन भ्रन्मय कम्म तत्त स्थापपद्द्चुधः ॥ ६६ ॥ छ।याह्ठ शीत्ठे देशे कुमिरीर विवर्जिते, . पदुम्यु सर्वदापन्न बट्श्ुक्तखाचप्रद्म्‌ ॥ & ॥ गै ५. ॥# पान्ायतनतु पानीयं पानीपेऽन्यप्रदेदाज.।- . अनज्‌(ण क्राथत.चाऽऽमे प्रकरे जाणत चत्ररत्‌॥ ६८ ॥ [वक्षः पर्योगतरक्गिणी . . १६ हीते विधिस्यं तते त्वजीर्णे शिशिरं स्यजेत्‌ 1 पातीं प्रणिता प्रणा दिन्वमेतदद्धि तन्मयम्‌ ॥ ६२१ अतोऽत्पन्ततया सजैन छिद्र घायते। : ` आस्यक्ापाहसदाया पृत्वा तदठामतेः ॥ ४० ॥ न हि तोयादिनिा चृत्तिः स्वस्थस्य व्याधितस्य वा । केवटं सोपधं पक्माममुष्मं हैतं च तत्‌ ॥५१॥ - समाक्ष्य मात्रया युक्तमप्रत विपमन्य्था। भजीणं मेपजं वारि जीर्णे वारि यटप्रदम्‌ ॥ मोजमे चागतं दारि राया वारि किणोपमप्‌ ॥ ५२५ अत्यम्बुपानान्न पिपच्यतेऽच प्तरम्युपानायच स एद दपः ए तस्मान्नरो वहि षिवधंनार्थं सुह्ुहवारि पियेवृमूरि ॥ ५२॥ ग्रीष्मे क्षारदि प्तव्यं स्वेच्छया सलितं नरे; । अन्यदा स्वल्पगेवेतद्रातश्छेप्मभयातििषेद्‌ ॥ ७४ ॥ अतियोंगेन सरि त्रुप्यतोऽपि प्रयोजितम्‌ । प्रपाति श्टेप्मपित्तत्व ज्वरितस्प विश्ञेपतः ॥ ५५ अभ भोजने जरपएनकिधिः- ` जआदिमध्यावस्तानेपु मोजनें पयसा युते। कारय साम्य तथा स्थांट्पमितिं स्युः कमक्षों गणाः॥५६॥ आद्‌! त्रच संमश्रायात्तत्राम्नरु न प्प्चह्हु \ मध्ये तु कठि मक्ष्ये यथेच्छं शस्यते जलम्‌ ॥ ७७ ॥ तथा च मोजनस्यान्ते पीतमम्यु चटप्रदभ्‌ । दवप्रधानभुक्तान्ते किंतु तन्माचच पा पिवित्त्‌ ५५८ ॥ : अथ रातिशेपे पीत्तनटस्प गणाः--' ` फासश्वासोतित्तारज्वर्जघनकरीप्रंष्ठकोष्ठामया ये मृजाघातोदरारशःश्वयथगलशिरःकणनासामया ये | ये चान्ये चातपित्तक्षतजकफमवा व्याधयः सन्वि जन्तो- स्तास्तानभ्याकूयागादेपनयति पयः पीतमन्ते निकायाः ५९ ॥ उष्णवारिटक्षणगणाः यर्काथ्यसान लिगं (निष्पतनं प्नेमलं मवेतत्‌ । अधविशिष्ठं मवति तदुप्णोधक्षमुच्यते ॥ ८० । १ क, श्मृकठस्य किः। ३. ` ` उफ. स्ुकस्य किर ग. जव्प। 2 क. पूय । ! ९० पिम्दमष्टविरथिता- "[ पश्तत्तः . कफपेवोनिठापष्रं पाचनं प्तिज्ञोधतम्‌ ! कासटशासर्यरएुर पथ्यपुष्णोदुफ रदा ॥ ८१ ॥ तत्पादहीन धाप्तप्रमर्धहीनें त्र पएत्तमुत्‌! धिपदष्ठीनं श्टेष्यप्रं पायनं टद षुीएनमर्‌ ॥ ८२॥ अथ क्रतुविशेपे जटकाथनियमः- शारदं चाधपादोनें पादृ्ठीनं तु हैमनम्‌ । शिशिरे चं पने च पमे पाधावक्षेयितप्‌ ।॥ ८३ ॥ विपरीत पती तदतादृष्ये दाटमामिफम्‌ 1 अथं राश्िपीतोप्णोदक्युणाः- | भिनति श्टेष्मरपातं भासत चापकर्षति ८४ १५. जीर्णं जरयत्याध्ु पीतमु्णोद्फं निति! | अथ शीतटकरणविषिः- धारापापन पिष्टम्मि दुर पयमाहतम्‌ ॥ ८५ ॥ हतकत भधिदोपप्ने पाद्यान्नमावशीतटम्‌ ।, अथ निपिद्धमृष्णोदकम्‌- दिवा शृते तु पत्तीप साचा तहुरुतां वजेषु ॥ ८६ ¶#. गाद्रा शृतं दिवा सत्तु पुरुर्वमपिगच्छति । तश्च पयुपितं (िन्यमम्टीमूत विदोषशरत्‌ + ८७ # अथोष्णोदकमयागः- ,, हात तात्तिमिरे कोटे गठसेगे' नवभ्वर। ` अरहणीपीनसाध्मामदिष्षाशुस्मेप पद्ध) ८८ ॥ फासे मेहेऽरुचौ श्वासे पाण्डौ वातामयेषु च । ” पार्दशुठे प्रदर्पीते सदयः शुद्धौ च क्षस्यते \\ <९ ॥ ॑ ' अथेोप्णोद्कनिपेधः- ` ` भूरछापित्तीप्मद्‌हेयुं विषरोगे मद्‌ स्ये । .ममफएमपरीतेधु मागक्रन्ति वमीपुच प ९० ॥: ऊध्वगे रक्तपिचि च शीतमम्मः परशस्यते! स ,अयोष्णवारिमन्दाचरणम्‌- .. ` अरोषघकेःस॒तिहयाये प्रसेके भ्वयथी क्षये ) ९१ १ १७. ० दरद्‌ | स्थग द्वोय दः \३क, तया । त + 'पणणोणरणरगण णरागी मन | ` „(शकरः 1 ५१ षहस गतेरङ्धेणी । मन्दाय्यःदुदरे कष्ठे ज्वरे नेचायये तथ (1 व्रणे व मधुमेहे च पानीयं मन्दमाचरत्‌ ५ ९२ ॥ अथ नालदिकरपानयश्णाः सिगरपं स्वाड्‌ हिम हद्यं दीपन गास्तक्षःधनम्‌ । चस्य एपत्तप्पास्ाघ्नर च{दटकरदक दष । तर्दव जाम वष्टात्प गुरु 1पत्तकर मतम्‌ ।॥ ९३ ॥ दति योगत द्धिण्यां जहगुणागरुणककथन नाम विशस्तरङ्धः ॥ २० ॥ भयेग्दडस्तष्णः ॥ च 9 क (च ~ छ । । अथं इग्धपू- क, + = कत कण ण्य माहप्माच च करभ णमावक्म्‌ 1 ठममेकशप्तं चेति दुग्धमटविधं मतम्‌ ॥ १ \ तत्र सामान्यक्षीरसणायुणाः- दुग्धं बलकरं शीतं मधुरं बातपित्तभित्‌ं । परग्धं रसायनं मेध्य जीवन धाठुवधनभः।॥ २॥ सेतारक्तगदभ्वासक्षयाश्षोभ्रमनुह्रुर्‌ । अाठवम्द्‌क्शदाचां सक्तानां प्रशस्थते॥ 2 ॥ प्रायः प्राणता सास्य [वेशपादजसमे 1हेतम्‌ अय मोदम्धटरुणागर्णाः-~ , गोक्षीरं मधुरं शीतं गुरु भिरं रसायनम्‌ ।॥ ४॥ चृहणे स्तन्यक्रुद्रल्य जवनं वा ताप््चुद्‌ । अथ गोवणंभेददुगधगुणागणाः कष्ण गल्य पर्‌ क्षर दातप्तिरूपप्रणात ॥ ५॥ पात्ताया बातापत्तन्च राया वातहुत्परम्‌ १ चिन्ायास्तद्द्ाख्यापत श्वेताया: श्टेप्मठं गस ५६ ॥ ~+१२१ १ क्‌, ऽमञ्ग्राद । _ भक 1 १९ पिमष्टमष्रविरधिता- | एकविश्तर्ः) \ | अथ्‌ बाखवत्सामिवत्तानां दुग्धम्‌ | स्मामापतं बाटठषत्छा स्फात्त्याः क्षर धिदापङत्‌ । तष्टतन्धतवष्साथाः तुरमेः समु रितम्‌ ॥ ७ \ अथ प्पिएयाकपयंश्नजदुग्यम्‌ ! न पिण्याकाधश्मनालजनात क्षीर शरे क्षपपवभे । निदारेतोवस्थीट्यषष्िमलन्यक्षरं हिमम्‌? < ॥ अथ माहिषम्‌ माहिष मधुर गध्याल्मिग्पं गर एटप्रवूम्‌ । निदाश्चककरं शीतम मिष्पन्यभिमान्यकृत्‌ ॥ ९ ॥ अयाजाजप्‌ । आजं गष्यरुणे ग्राहि धिशेषाष्ीपनं घु । हन्ति क्षया्ोतीसारविदापध्रभ्रमस्वराम्‌ ॥ १० ॥ अजासामदटपक्ययला्छ्टुति कू (निपेव णत्‌ । अत्पाम्तुपानाद्चायामात्सषव्याधिहरं पयः ॥ ११ ॥ अथाऽऽधिकम्‌ । आविक मधुरं धिग्धं फेश्यमर्मरिमशनम्‌ । अद प्रीणनं चोन्मं शुक्ररित्तकप्तप्रदम्‌ + १२॥ ग्रस कासेऽनिरोद्धूते कवे चानिले वरम्‌ । ` अधीष्टम्‌ । ष स्वाष्टुपयो सन्तं रवण टयु क्ीषमम्‌ ॥ १३॥ छुमिङ्षछकफानदिक्षोकद्रहरं परम्‌ । अथ रस्तिनीदुग्धम्‌ 1 हस्तिन्या दुर्जरं दुग्धं वातम्टेष्मकरे शर ॥ १४ ॥ मधुरे पिन्तक्रद्रल्यं श्षीते भ्रमवतां हितिप्र्‌ । ` अथाऽऽ्वम्‌ । 7ाश्छभरन्ण पयो रक्ं दत्य श्वाप्तारिठापहय्‌ # १५१ -अम्छक्टु खपु स्वादु सर्वमेकशफं तथा । १. ° सरद २१. शलं एदु । ` { पार्थस्त 1 यहयो गमतरङ्धिणी | , ५, अथं नाणंः- मार्य ठु पयः कीत दपं वातपित्तजित्‌ ॥ १६ ॥ . मेत्रङलामिपातन्नं भस्याश्योतनयोदहितप्र्‌ । अथ भारोप्णधाराशीतगणाः धारोष्णं गोपयां व॑त्पं ठु शीतं सुधासमम्‌ ॥ १४॥ दिदोपचुष्धीपनं तद्धासश्षीते पिदोपङरद्‌ । धारोप्णं शस्ते गव्यं धाराशीते पु माहिषम्‌ ॥ १८ ॥\ शसोत्णमातिे पथ्यं शुतक्धतमजापयः ! अथापएकदुग्धम्‌ । आमं क्षीसमभिप्यस्वि मुरु श्ठेप्मामव्धनम्‌ ॥ १९ तदप्य भवेर्र्व गड्पमहिपव जितम्‌ ४ भथ ऊथितद्ग्धम्‌ । भृतोप्णे कषवातन्ं शुतङ्गीतं तु पित्तनुत्‌ ॥ २० ॥ । ` जअधादुरक क्षीरशिषट्मामा्टधतरे हितम्‌ । जठेन रदित दुग्धं कथितं स्याद्यथा यथा ॥२१॥ तथा रथा गरु किग्पं द्यं दटविवर्धनम्‌ \ अथ्‌ शकरासहितदगधम्‌ । शाकरासहित क्षार फपफङ्स्पवन्पपहुम्‌ ॥ २२ ॥1 सितसितोपटायक्तं शुक्रठं वोपनाद्नम्‌ । सगड मथकर्च्छय्ं पित्तम्देष्मकरं तथा ॥ २२४ अथं राजिक्षीरगणाः- -राविक्ष्पीरं न सेवेत यदि सेचैतं नं स्वपेत्‌ । यदि स्वपेद्धरत्धकस्तस्माव्पथ्यं दिवा पयः ॥ २४ ॥ राच उन्छगुणाधिङ्यादयायामपरिवजनात्‌ + प्रामातिकं पयः प्रायो विष्टन्मि गरु दृषटठमर्‌ ॥ २५॥ जघ त्ल्पषछरनि प्यः , , दिवाकरकराघाताव्यायामानिरसेवनाद्‌ । प्रादोषं भरमनुद्रल्यं चषठष्यं वात पित्तमुत्‌ ॥ २६ ॥ = ॥ । ॥ पिमषछठमटटट धिरचिता- [ एकाशस्वरहः]. ` अथ राच्रिपीतदटुरधयणाः- पिदाहीन्यन्नपानानि दषा सक्ानि पानि ष) तदिदाहपक्षान्त्पथ राया दुरपं प्रश्लस्पते + २७ ॥ अथ निपिद्धदुग्धम्‌- विवर्णं विरसं वाम्टं दभन सपित्तं परपः। ` धजयपष्म्टटवण्युक्तं फुष्ठादिकद्ौपकरत्‌. २८ । | अथाधिकारविशेपे गृणविशेप<- पी प्ानठे शे पुकि पठे वद्धे रतिपेये । प्रत हितत्तमं यस्मात शुकं पयः ॥ २५ ५ जीर्णज्वरे मवफच्छे रकपित्ते मद्रप । ` फास ण्वास प्रक्षसन्ति गध्यं क्षीरं मेपग्वयाः ॥ २०॥ अथ वप्कयण्या दुग्धगृणाः- पष्कयण्याष्लिद्ोपएत्न तपण दटकर्दपः प्ठान्मासद्रुप्कपण्पां गीमदहिप्पी परं, स्मृते ॥ २६ ॥ अजामेप्यी तुतीयात्त खीतुरङ्कपीं तथाश्टमाद्‌ । अथ मथितदुग्धगणाः ्ष।र गव्यगथाऽऽज वा ह्ोप्मं दण्डद्तं मदद ॥ ३२॥ वृष्य छ षुः ज्वरहरं घातपित्तकफापटम्‌ । अथ तक्फेनगणाः- गोदुग्धप्रभषं किंवा छामीदुग्धसमद्धवम्‌ ॥ ३३ १ तथोः फन चिदोपप्नं रचनं यटवधंमम्‌ । घहिवद्धिकर पथ्यं सद्यस्ततिकरं ठघु ॥ ३४॥ अतिक्षोपणातिञ्ाराभिमान्ये जीणमऽतेन्ञस्यते । निः ५ ॥ + अय संतानिकागुणाः सता{निका गुरुः किग्धा वप्या पित्तास्वाततुतः ॥ ३५ ॥ तप्णी घृणा शाता बठासयर्श्युक्द्‌ा । अथ पयुपादिगुणरक्चणानि- ~. ` पायुपं मोरटध्वापि ङूविका दायितकयोः ॥ ६६ 1) ^ ¶" ५ * ~ ` ^ च क्र प्रभू नृ ॥ : 1 [ ददिश्तरह्ः-} घुठयोगतरङ्णा \ ` १२५५. , किट्टः क्षीरकशाकश्च तक्रपिण्डश्च पुिद्ः गुरवः श्टेप्मलां वृष्या हृदया वाताद्ननाङ्नाः ॥ २५७ ॥ दीप्त्ीनामनिद््‌(णां ऽपवापे चातिपरजेताः 1 क्षीर तच्छाटसूताया पन पीयपम्मच्पते ॥ १८ ॥ संबत्सरात्पर क्षीरमपरस्न्न तु मारः । नष्टद्ग्ध मवं मस्तु मारं जेयदटोऽववात्‌ ॥ ३९ ५ पकं दध्ना समं क्षार प्तय दाधिक । तकण तक्रकुविः स्यात्तयोः 1पण्डः किठारकः ॥ ४० ॥। पाक वेना स एव स्पारश्चध्यकः सशर्करः । तक्रनष्टं सतक्र यद्दग्धं बद्धं उवासस्ता । वरव मागपरिव्यक्तं तक्रपिण्डः स कथ्यते 1) ४१) इति योगतःङ्गिण्यां दग्धगुणागुणकयथनं नभिकररशस्तरङ्गः ॥ २९ ॥ सथ दाधिज्चप्तरप्रः 1 अथ सामात्यदधिगुणागुणाः- दुध्यप्ण दीपनं सिर्धं कपायातुरसं गर । पाकेऽम्टं राहि पत्तासशोपठमद्ःकफप्रद्म्‌ \॥ १ ॥ मूचकरच्छ भातेदयाये शतम पिपमज्वरे । अती सारऽरुचे काप शस्यते मटद्युक्रफत्‌ ॥ २॥ अथः दापेभेदाः- आद मन्द्‌ ततः स्वादु स्वाह्भ्ठं च ततः परम्‌ ! अम्लं चतुधमत्यम्छ पथ्वम दाषे पश्चपा1॥३॥ मन्द्‌ दुग्धवद्व्यक्तरसं किचेद्‌यनं मतम्‌ । मन्द्‌ स्वात्िषह्टाचप्मृत्र द्‌।पचयावदाहुकरव्‌ ॥ %॥ यत्पम्यग्धनतां यात व्यक्तस्वादुरसं मवेत्‌ अव्यक्तम्टरसं तसु स्वादु तज्सेरुदीरेतप्र्‌ ॥ ५1 णा" यकम १, धत! पप्तरात्राटं । २ क, द जर्जयोः° | ३ $, श्त्यापुेदिः ९६ ` स्यादम्टं साम्टमधुरं कपापादुरपं मवत्त्‌ + ७॥ निछमहट विरचिता [दाविप स्वादु स्यादत्पमिष्यनि चप्यं मेद्‌ःकफ)वहम्‌ } धात्र मधुर पके रक्तपित्प्रपसादूनम्‌ः ॥ ६५ ( *# प्रामातिक तु मधुरं बातपित्िनिबदणम्‌ 1) स्दादम्खस्य गुणा ज्ञेयाः सामान्यद्धिवन्नमैः । . यक्तिरोहति माधुयं व्यक्ताम्ठच्वं तवृष्छकम्‌ ॥ ८ ॥ ` अम्लं तु दीपनं रक्तपितश्टष्पदिदधयम्‌ । ॥ ,, ,] तद्र्पम्ठं दन्दसमहपरण्ठाद्दुदफुत्‌ # अद्पम्टं दीपन रेक्तर्तिदुशिकप्पसम्‌ ९१ | अथं मोद्धिगुणाः- ग्य दध्युत्तमं घल्यं पके स्वादु सदिप्रदभ्‌ । पविते वपन सिग्धं पुषिङ्घःपवनाप्हष्‌ ॥ . उष्णे दभ्रामशेपाणां मध्ये गव्यं गुणाधिकम्‌ | १०१६ अथ माहिपमू- | मादिं दपि सुचिर भ्लेऽमटं वात पित्तनुतर ४ स्दादुपाकमामिष्यान्दि व॒भ्यं गुवेद्नटूपणम्‌ ॥ ११॥ ` अथाऽऽनयू- आजं वृध्यु्तम ग्राहि षु दोषत्रयापदम्‌ 1, . शस्यते म्वासकासाशःश्षपकर्ध्यिषु दनम्‌ 1 ९२ ॥ , अय्‌ पफदुग्धदयधिगुणाः- ` | छुतक्षारमवं रुच्यं द्धि पिग्धं गुणाभिक्तम्‌ \. पित्तानिछापहं सर्वधात्यभिव्रठवर्षनम्‌ ॥ १९.॥ अथ निःसारदग्धदपियणाः- असारं दपि संभ्राहि कपायं दातं ठधु । विष्टम्मि दोप रुच्यं यहणीरोगनां शनम्‌ ॥ १४ ॥), अथ बद्धस्य दौ गुणाग्णाः- द्ध च शाटितं घ्रिग्धं वातघ्नं श्टेप्पडं गुरु । -धटदुषषटव्तरं रुच्य मधुर नाति पित्तम्‌ + १५५ + धन्‌ थिडन्वमतिद्मनवं ग, पुं्तरकस्थम्‌ ! - ~ ग. क्फ्ापड- ।. [ि । हिरतः । घह्ोगतर्तिणी । | (६५ भथ शकंरादपिगणाः- सकशाभारं वि भ्रष्ठ तष्णापिता्रवाह जिद ) भथ सगुडदधियणाः- सगुडं वातमुश्वृप्यं पृहणे तपणं गुर ॥ १६ ॥ . अथ दधिषक्षणे काखादिनिपमः- न राच्री दपि सेधेत न चप्यधुपशकरम्‌ । भामूद्रद्पं न्तो नोष्णेनीऽऽमटफ्िना ॥ १७॥ शस्यते दधि नो रायो शस्तं दाम्बुधूतीन्धितम्‌ । शक्त पित्तकफोत्यपु दिकारेषपु हितं र्मतत्‌॥ १८॥ अथ कतुविगेपे दधिगणागुणाः- हेभन्ते पिशिरे चेव वर्पांष्ठ दधि शस्यते । दार द्रप्मवसन्तेषु प्रायश्ञस्तद्धि गर्हितम्‌ ॥ १९॥ अथ देपिक्षणविधित्यमे दोपाः- छ्वराद् क्पित्तवीस्पङ्षटपाण्डामयश्रमान्‌ । प्राघुपात्कामलां चों दिधि हिता दधिप्रियः ॥ २५ ॥ अय त्तद्युमाः- दप्रस्तपरिमागो यो घनः चेर्हसमन्वितः । छोके सरं इति ख्यातो द्रो मण्डस्तु मस्िविति॥ २११ सरः स्वादुगुर्वृष्य वातषद्धिधरणाशषनः । धस्तेविधमरश्चमम्डपिन्तण्ठेप्मविदर्धनः ॥ २२ ॥ भय मस्तृ- मस्त क्रुमहरं बल्यं छु मक्ताभिलपल्त्‌ 1. - घ्ातोविशोधनं मेदि कफपुष्णानिलापहम्‌ ¶ अवृष्यं प्रीणनं क्षीं मिनाति मरसंग्रहम्‌ \ २६ ॥ हति योगतार्चिण्यां द्धियुणकथमे नाम दाविशस्तरह्गः 1 २२ नष भमा अ 1 1 "वा= वा र न ॥ ' ' शष श्ण ५ क, पिप्रोभ#ः ३ १९८ परिग्ठमष्टपिर्दिता- ` {त्ष 1. धथ भयो पश्द्छषह; । ॥ | | 11 | अव समल्वत्तक्रगृणाः~ ` तिक शाह फपायाम्छ मधुर एूापन दधु) दीयप्णं वदु वृष्यं प्रीणनं वातनादानमप्‌ \\ १॥ पि निहन्ति भंष््छद्प्रपस्फयपिपमसज्ययान्‌ | पाण्टुमहग्रहण्पशमृद्ग्रहमगं दयन्‌ ५ २॥ भेदो गत्ममतासारं शट्रीहोदराखचीः | ` श्वित्रङ्ुढघतव्यापत्कोष्ठश्चाफतुषाक्षिमीत्र्‌ ५ २॥ यास्युक्तानि दधीमहि तर्षा तक्के तदुणपर्‌ । अथ तुक्रभेदाः तदत त घोटपथितोदृभ्वित्तद्पभेदतः ५ ४१ सुधुतायेभुनिषेेश्यतुधा परिकीर्तितम्‌ ।' अय तदक्षणानि- ससर निगल यों मयित वस्रोद्कम्‌ ॥ ५ ॥ तक्र पादजट प्रारमदाभ्वद्(धव्रारिकम्‌ । | दिोदाक्प्रभूतयसतक्रमर्पमजष्टं जगुः ४ ६.॥ पादतायं पिनिमदन्त्यदश्विदूपिते तथा, अधतदेगरणाः , „~ घातापित्तहुर घोट मथितं कसपित्तमुत्‌ ॥ ७ ॥ तकत चिदोपशगनयुदश्वि्छफद्‌ं स्तम्‌ । अथ मन्द्दतक्रगणाः भन्दजातिं मवेत्तपते रुक्षामिप्यन्दि दुर्जरम्‌ ॥८॥ ` तकं त मधुरं सर्द-श्टेप्पठं वातपित्तनुत्‌ । अम्ठं दातहरं चकत रकपित्तप्रक(एनम्‌ ॥९ ५ अथ तन्वादिगुणाः- तल सान्द्रं सान्तरं शस ध्यियथोत्तरम्‌ +` समुद्धतघतं तक पथ्यं"टघु"विङेपतः॥ १०॥ १ ¶, न्दत्कुटु> | ` { अगो ने तक्रंसे्वी न्पथते कदाचिन्न तकद्ग्धाः प्रभवन्ति रोगाः! यथा सुराणामयत सुखाय प्रथा नपर्णां सुषि तक्रमाहुः 1 १८ ॥ धृष्टद्योगतरहिःणी 1 स्तोफोद्धतधतं तक्रे गुरं व्यं कफपरदप्‌ । सयुष्टुतपृते सन्द गुरु पुिकफप्रदप्‌ + ११ ॥ अथ दोपविंशेपे संयोगविशेषः श्षातेऽ्लं शैन्धवोपेतं श्यादु पितते सशर्करम्‌ । पिरेत्तक्रं कपे रृष् व्योपक्षारसमानस्वितम्‌ ॥ १२५ भरध्रङ्ृच्टे ह सगं पाण्डुरोगे सविचकम्‌ । षदेङ्कजीरपुतं घं सेन्धवेनावधूखितिम्‌ ॥ १६३ ॥ तद्धपेद्दि्वातश्रमशातीसारनाक्लनम्‌ । सुर्यं पुष्टिदं घत्यं वसिशुठविनाशनेम्‌ ॥ १४ ॥ अथाऽऽमत्तकगुणाः- , तक्मा प्त कोठे हन्ति रूण्ठे शयोति द । पानसश्वासकासादृरे पकम वििष्यते ॥ १५ ॥. अथं काटादिषिदे गुणभेदः शोतकाटठेऽथिंमान्यि च कफवातामयेषु चे) अरुदं स्रोतसां गधे धक स्यांद््रतोपमम्‌॥ १६ ॥ अथ पकनिपेषः- तैव तैर कषे दयाश्नोप्णकाडे न इबरे । ते भखेा्रमदुदेषू नं सेमे रक्तपित्तजें \॥ १७ ॥ अथ तंकपेवनगुणाः ` मयाच्छच्छम~ पण्डुछाम्मुसमं तक्र तद्च्छाच्छामि्धं भर्तेम्‌ । साजाजीदिद्चुखवणमरिवं सर्वदोष ) १९ ॥ भोजनान्ते षरं प्राक्त भरिमोजनपाखनम्‌ । शुखवेशषश्यरदिशपःञ्याज्यविकुतिप्रणत्‌ | २६ ॥ ए १ क, पापं गुः | २४. नं प्रधानं र| 7 ` ` जदा रक. प्रमि ता ~ ९, त्िमह्ठमष्टविरयिता~.- = शुर्ताङ्गः}: तुत्निषद्रटङ्त्पथ्य सवफालठामपेपुष1 `. पिना क्षयं पिना पाण्डरं विना कासं विना वणम्‌ । अनम्छमेतेष्वपि चत्पध्यमेय न संशयः ॥ २१॥ एप पोगतरङ्धिष्य। द्र्परएविषाकादिविणनं साम प्रमोविदस्तरष्रः ॥ २६ ॥ 1 1 शप चटु(प(दरषः । अथ नवनीतम्‌~-. गव्यं नवरनातम्‌- नवनीतं हिमं गध्यं वुप्पं र्णपठाश्निक्षद्‌ । सेप्राहि यातपी £ नाकःक्षयाकश्षोदितिफासाजित्‌ ॥ १ ॥ तद्धितं पाटे घद्धे िक्षेपदमृते शिक्षोः ¦ हति ग्य नवनातपर्‌ 1 अथु पाहिषमु--~ ५ माहिष नपीतं तु दातण्टेप्मफरं गुर ॥ २॥ द्ादपित्तप्रमहरं मेवुः्ुकथिवधनम्‌ । | अथाऽऽजम्‌- - . . आजं चिदोपक्षामनं नवनीतं तयोर्वध्म्‌ ४६९॥ ्षीरोत्थं तदुतिक्चिगधं वश्षुप्पं रक्तपित्तनुत्‌ । . पुष्यं यकर पाहि मधुरे सीतदं परम्‌ 7 ४॥. ˆ ` अथ सथोनवनीतम्‌- ` नवनीत तरु सद्यस्कं स्वादु प्रहि हिमं ठु 1. मेध्यं रि विरसपायाम्टमीपत्तकां शसं क्रमात्‌ ॥ ५1: `, `. „ + अंध चिरलननवनातम्‌- | सष््ारकटुकाम्डव्वाच्छयक्ःदुएकोपनप्‌ । म्टेष्मटं गरु मेद्स्यं नवनीतं चरतमप्र्‌ \६१५.. इति योगतदह्धिप्यां नेवनीतगुणागुणकयन नाम्‌ "चतुरात्ङ्गः ॥ २४ ॥, - ॥ >) ` क कः.-पुध्तके वातेःतालक्ष- इति पठारतरम्‌ + । „ १क, दतं 1. ;; ट्रक ` ८. ५, „< <, ' + इमर्षः ] बुहयांगतरद्णा 1 खु , । भप प्िद्धःतरद्ः + अव वतम तज सामान्यघतगुणाः पुत्‌ रसायन स्वादु चक्षुष्य शरु द्‌।पनम्‌ | शीतर्ष)य॑ दिपारक्षपीपापचिन्तानिटापहम्‌ ॥ १ ॥ अल्पाभिष्यम्ि छान्त्पोजस्तेजोटावण्यद्द्धिपत्‌ । उवावतज्वरन्माददुटानाहवणास्चपेत्‌ ॥ २५ छिग्धं कफप्रदं -रक्षःश्ष णव स्परक्त जत्‌ । ` अथं गत्पपृतगुणाः भग्यं चतं चतभ्रेष्ठं नेत्य पत्यं च पनम्‌ ॥ २॥ विपाक सधर श्णत दाताप्दारेपापहुम्‌ सवपु गुणफूद्न्यमा पिकं च्वातिनिन्दितिम्‌ | ४1 अथाऽऽनम्‌- आजं गष्याद्‌पि वरे श्रिदूोपक्षपसुदयतम्‌ । अपिचश्ुष्यप्रादेयं चतं फटुरसापनप्र्‌ ॥ ५ ॥ अथ माहपमप- घर्तं स्वादु पिततरक्छानिटापहम्‌ \ प्मठ दुष्यं शर पाके च तन्मतम्‌ ॥ ६ ॥ अथे दुग्प्षवं घतम्‌- चतं क्वीरमचं याहि श्तं नेचरोगजित्‌ । सिह{्ति पित्तदाहाचमख। ध्रममदामिटान्‌ ५ ४. ॥ अथ हवङ् पार्त ह्योगोवाहद्धृषं सपमयद् यद्कुषामकम्‌ । हेय द्वन षक्षुष्पं दुपनं रोचन परम्‌ ॥ € ॥ यत्य ठृष्ये नेगदिते जौोणज्वराविनाशकरत्‌, । - अथ पराणघतभ्‌- च भ्‌ 6 ` ` १९१ १ ण, भुं \ ५ । २१, गृर्गय्य धृत धे | ॥ धि पटमष्दिणदता- 9.4.11 रिः पुरातनं भेषठं धिदोपतिमिपपदम्‌ । गरछफविपाम्मादृद्रहापस्मार्नाहनम्‌ ॥ १० ॥ एशार्मदत्सराद्रष्वमार्पयुक्त ए्यापनमर । हातदपस्थितं यड फुम्मतविस्तदृष्परे ॥ १११ रों शुप्मस पिः स्पाप्पल्लस्तु महापृतम्‌ । पये मायुं भूतः र्षतोऽपि युणापिफम्‌ ॥ १२ ५ प्रधा पथा जत पाति णुणचात्णक्तधा तपा । मद्मणाष्छापरोापपखनान्नश्ररोगजित्‌ ॥ १६५ शियोम्पहुःप्रष्यजध्रोगप्रे एष्पणतनम्‌ भथ नृतनम्‌- योजदश्नयमेदाऽऽ्ण्पं भोजने तेपे भमेा १४५ यटक्चर पाष्डरोमे कामरठानैधरोपपोः | अथ पतकष्डटः- पुतमण्डो पृतस्यप्यंमागः स्यापत्यं पः ॥ १५ ॥। सतमण्टोऽपि पृतपदिशेपास््ारको उपः दोपनः सवणराहपीक्ष्णः यदम पित्त; 1 १६॥ भथ रोगपिगेपे पतपिशेपः~ रनपक््मणि पटे ष दषद्ध श्टेपाभ्रपे गि । रागे भामे विपच्य च दिपन्पे च मदृप्पदे ॥ १५७११ एषरे मन्दानलठे मेहि म सप्प्हु गन्प्ते\ इति योगतश्धिण्यां पूतगणागुणक्थन्‌ं नाम ` पप्पिर्तर्ः ॥ ९९ ॥ भष दारिराप्वाहः । भथ रेटम्‌- .सर्दधातद्ं दटं विश्चेपात्िखसं भवय । पैष्टं सथागसंरकारात्सर्वरोगहरं स्यतम्‌ ॥ १ ॥ , १४, (कप्राः|२ ग. प्ल; । [ दुग 3 एहदयोमतराद्िणी +~ तानो जयानि नावाने िच्ोनो अथ तिरूतेटम्‌- तिष्टतैदं गर सभिग्धं यठवर्णकर्‌ सरमः › प्यं विकाशि विषादं मधुरं रसपाकयोः ५२१ स्म कपायाततुरसं तिक्त भ्छेप्मानिलापटम्‌ । सं स्पशवीययोरुण्णं ब्रुहण रक्तपित्तकृत्‌ } ३ ॥ रेखन बद्धविण्मूचगमश्षियविक्षोधनम्‌ । ,. पन मतिव्‌ मेध्यं व्यवापि वणमेहनुतर ॥ ४1 श्रो्नयोनिशिरुडसाक्षि सा धवक्परकूमू । त्वच्यं केरेयं च वक्षष्यमम्यङ्क मोजनेऽन्पथा ॥ ५।॥ छिक्रभिन्नच्युनो त्पि्टमधितक्चतपि्िरे मग्मस्फुटितविद्ध्थिद्ग्धविश्टिष्टदरिते ॥ ६ ॥ तथाऽमिहतानियुभध्रमव्याधादििवि्षते | धस्ती पमेऽन्नसंस्कारे मस्यकणांक्षिपूरणे ॥ ७ ॥ सेकाभ्प्गावगा्हेपु तिरते प्रशस्ते । स्षादिदु्टः पवनः घोतः संकोचयेदयदा ॥ < ॥ रसासम्पग्दहः कारय कुवादक्ायवधयन्‌ 1 ` तेपु प्रवेष्टं रसतासोम्यद्धिग्धत्वमार्दृरेः ५९५ तेटं क्षमं रसं नेतुं कुशानां तेनं उदणम्‌ । दयर्वारे सृकमतीक्ष्णोप्णसरलवेस दसः क्षयम्‌ ५१०५ हानेः पुरुते तटं तेन स्यास्स्थोल्यनारानम्‌ । म्टक्ष्णं पुरीष पघ्राति स्खाठितं तस्पवतेयेत ५.११ ॥ भादर सारं दापि तेन तेटसदीर््तिम्‌ । घतमब्द्रात्परं पक्त हीनाय प्रजायते ॥ १२.५१ तें पक्षमपक्तं घ! विर्स्थापि सुणाधिकपर्‌ । अथातसीतेलम्‌- अतसीतेटमाभेयं निग्पोष्णं कफ पिततङ्कद्‌ ॥ १२३ ॥ कटुपाकमचक्षुष्यं षल्य षातह्र्‌ गर । केशशापथ्यं रक्तपित्तमकोपकृदसेचनम्‌ ॥ {५ ॥ १२९६. १ १. “द स्थेनब०। २४९, व्वीयं स्कोप्यं 1३४. (तनुव) * क. पादाना ३.१ $, ° तत्य । ६, धनम्‌ 1 ते,६७१, ट प्रातोदमान्निः। म, वावर्स्यं पीर $ ६१, त्र मर ॥ है १३ िमषठमहविरविता- =: [ पदु अथ तुवरीतेम- सक्ष्णोप्णं तुवरीततिठं टपु ग्राहि कफायनजित्‌ । वदिकृदिषहव्कण्डङ्‌षकोषएकिमिप्रएुत्‌ ॥ १५। मेवोवोपापहं दापि वणङ्षोधहरं परम्‌ । अय सापेपम्‌- सापः एौपनं तैठं कटुपाकरसं ठथ् ।\ १६ ॥ ` छेखमे स्पशवींपौध्ण तीक्ष्णं पितास्नदूप्रणम्‌ 1 कफमेदो निटारशेप्रिं शिरःफणामयापहम्‌ ॥\ १५७.॥ कष्टको्टकेमिन्दासकुषटूष्टवण पत्‌ । + अथ राजिकतिलम्‌- सार्षपेण समं तैं शजिकापश्च कुच्ट्टजित्‌ ॥ १८ ॥ कण्डपामापहं ददुकृमितुर्चक्ष्णके एनः । अधेरण्डतेलगणः परण्डतखं भध॒रमरण्णं दी पनक्षोधनम्‌ ॥ १९ 11 वृष्यं ‡ रच्यं ववस्थापि मेधाकान्तिबटप्रदुम्‌ । कपायानुरसं सुक्ष्म योनिद्युक्रषिक्षोधनम्‌ \1 २० ॥ हन्ति चातोदुरानादगुद्मार्हाटाकूरिपहान्‌ 1 ` ¦ . भतश्चामेतघ्ुखादिचध्रक्षोपामपिद्रपपन्‌ ॥ २१६५ अथ कुपुम्भनीनतेलमू्‌-- ` „ . फस॒म्मतेटं फटुकमवष्युष्यं बटठपदृम्‌ । ,. फेवटानिलनुचीक्ष्णं विद्ादयप्णं धिशोपकरुत्‌ ॥ २२ ॥ पष्य शिरस्तः रासभ्नासषटह्टापसषकारकम्‌ । अय [नम्बत्टम्‌- निम्बठैदं जरेक्कष्ठव्रणमेहमह्‌। कृमीन्‌ ॥ २३ ॥ अथ पटिशमधिकषादटातलाच--. तटं पाटाकमाधकपारखाफएटद मवम्‌ । „__ _ _-कूपावं मधः दादपिततश्ठेप्मगदन्दरेत्‌ः २४॥ „ क. पष्ठके छ्च्यमिति षाडन्तेशप्‌ 1 , % ग, (मिश्वत्रङ्‌ 1 ३ ग. “च्छत्‌ । ` (सष. भृदधोग॑तपद्गिणी अथाऽऽप्रतेरप्‌- .. जाप्रति्ं भनाक्रतिक्तं मधुरं नातिपित्तफुद्‌ } कफवातहरं रुक्षं छुगन्धि पिश्द्‌ परम्‌ ॥ ` अन्यत्स्षयोनिषत्तेटं गुणेज्ञेयं भनीपिभिः ॥ २५ ॥ दति योगहरद्धिण्यां दैव्युणागुणेक्पनं नाम पर्स ` स्वरः ॥ २६९) भप धप्तावरष्तरषः 1 [ इ | | अथं मयम्‌~ | दीपने सेने म तीक्ष्णोष्णं धातुपुिद्म्‌ । सुस्वादु विक्तकदुक्मम्लपाकरस सरम्‌ ॥ १॥ सकपायं स्वरारोग्पप्रतिमावर्णकरद्द ॥ मटनिद्रातिनिदरेम्पे हतं पिताद्दूणणम्‌ ॥ २५ £ ` एङस्थुखहितं रुक्षं सृषमं स्रोतोविशोधनम्‌} तश्लेष्पहरं युक्या पतं धिपददुर्यथा ॥ ६ ॥ व्राक्षेष्ठुमधुखजूरं शाखः पिष्टं यंबस्ये वा । पश्च मद्याकरःः भेष्ठास्तेरषा द्राक्षा पेहिप्यते ॥ ४५ गृरुत्वदो पजननं नषं जीर्णमत।ऽन्यथा ¦ पेयं नोष्णोपचारेण न विरिक्तक्षधातुरः ५ ५५ नात्य्थतीक्ष्णश्द्रल्पसं मारं कट्पं न च । गुर्मोदराशग्रहणीश्गोपहत्येहसी गडः ॥ ६ ॥ पुरा ऽनिप्नी मेदो सक्स्तन्यमतसुख।वहा 1 तणा वारणः हया ठघर्ताक्ष्णा निहगन्त च ॥ ७ ॥ ` शटरासवमिष्दासविदन्धाध्मानपीनत्तान्‌ । नातित।वभद्‌ा ट्वी पथ्या पैमीतकी सुरा॥ < ॥ धणे पाष्डदाप्रये कुठे नं चात्पथं विरुध्यत ! ` विष्टर्मिनी- यवसुरा शर्वा रका चिदोपठा ॥९॥ ~. <. यथरष्यशुणोऽरे्ः सर्वमशगणा (धिकः ( । ` धहिणापाण्डूकुषारःकापरासादृरस्वराप्‌ 1 १५० हुप्त वणक्िमिष्ाह्ः कपायकूटुब(तछः । माद्वीकं ठेखनं ठयं नाद्युप्णं मधर्‌ सरह ॥ पिमठमषएटपिरपिहा- = (भटदिदिशीष्नी - अरपदे्ानिठं पाण्डरकः षएमियाक्षतम्‌ । सस्मादुर्पानतेरगुणं यार्जूर पात गुर । १२॥ कारः सुरभिः स्वदूर्टद्ो नातिमकृो छपुः । सृष्टदूचकशषदातो गोडस्तपणदृोपनः; ॥ १६५ चापतारेतररः चाधः स्नेहः शेप विकर! । मेवुष्ोफोषुराशात्रस्तद् पकफगसो दरः ॥ 1४१ छेदा मप्वासपस्तीक्ष्णो गहपीनप्तफापमित्‌ । शक्तपिक्िकफोत्फेवि श्रुतं पातानुटोमनप्‌ ॥ १५) भष्ोप्णरेदतीक्ष्णाम्टं हयं सुषिकरं सरम्‌ दापने शिशिर्प्पश्ं पण्दुटरकरमिनङिनम्‌ ।॥ १६॥ गुरक्षमधमार्दकि्ुकत छु पधोत्तरम्‌ । चैन्दु्एफटाथं च पत्तद्धिन्यषतदुगस्ुतम्‌ ।॥ १४७ \ दाण्डाफी दाऽस्शुतं वान्पकोटाम्ड शेषन टपु । धाम्पाम्छं चेदि तीक्ष्णोष्णं पित्तकरतस्परक्ीतठम्‌॥ १८ ॥ प्रपकुमष्टरं सष्पं दुःएमं परस्तिश्नूखदुत्‌ । शसमास्यापने हयं एष वातफफावषहम्‌ | १९ ॥ , इति पोयतरद्तिण्या मदगुणागुणकरयनें नाम पपव्रशप्तप्ः ॥ २७ ॥ भथारापिश् स्रः । अथेभ्षुगुणाः सामान्येक्षगंणाः- ` ष्ट; स्वाुगुरः शीतो वृष्यः चिग्पो परपद जीशमो वतिपिचिप्न; कुयान्पूच्ररूफक्तिमीन्‌ ॥ १ ॥ स मठे मधुसोऽत्थथ मध्ये सधुश्एवतु) अपे ग्रन्थिपु पिज्ञये ठवणो रसतस्तेधा 1 २॥ दति पामान्पेक्ुगणयः अेभुभेदाः | त्च रचः - | छो हितेक्चयुरुः शीतो दाह पितताद्षृष्टरनिष । { भाविः 1 यृदुद्यीगतरद्धिणी "+ अथ पोण्डकः- पीण्दकः तलः भिग्धो धृदणः फएरशूत्सरः ॥ १ ॥ अथ छष्णक्षः एष्णेष्षुस्तहुणेरया विरोपाषाहना शनः अर्थं वशश्च दशोक्षरीपव्तफकद्वभ्यः सिग्धो विधन्धदुत्‌ ॥ ४॥ अथ शतेपर्वा- कतपवां किविदटष्णः पित्तवातभमप्रणुत्‌ 1 अपथ कर्तार + } 1 फान्तारो वातः श्षीता दाह पित्ताघ्रनाश्चनः 1५१ ` अथ तापर्सक्षुः- प्रापसेश्चरसो उष्य श्वश्चुप्यो वातङ्दयुरुः 1 अथ काटक्चुः- एषेक्षुशिपपित्तास्ननादानो षतो हिमः ¶ ६ अथ कोशकारः- छोश्कारो गुरः क्षीतो रक्त पित्तक्षयापष्टः \ . अथ भुचीपत्रादयः घचीपन्नो नीठप्वां नैपालो दूर्धपत्रफः | ७, वाताः एषफपित्तथ्राः सकपाया विदाहिनः । अथ दन्तनिष्पीरितिश्चगणाः दृन्तमिम्यडनात्तेषां रसः पिताद्नाशनः ॥ < ॥ शकरासषवीर्यः स्याद्विदाही कप्परदुः । अथ यन्तननिष्पीडितरसगुणाः- पन्तनिष्पीडनादिष्षो र्सो यही गरुस्तथा॥९॥ विदा षातपित्तधरः स्वादुः श्छेप्मप्विवधनः अथावर्तिंतरसगृ्णाः | रसः शतो गुरुवष्यः श्टेष्मछे वातपित्तसुते ॥ १५ ॥ टवणासुरसः स्थाद्दह भमपिमाशनः । गकीषरिकरिगकग)यगषीषीपिकन्वाकन्वपपषः वपष णिक कराय १ ग, नेक ,* ~ _ ~, ५ > १२७ १९८ परिमदमष्टविरविता- {भशर अथ सितोपला सितोप्डा सरसा गुरवो हिमा पपत्तानिटापहा + ११५ ष्या भमकपच्छददहमृखमिदापट,( अथं खण्डः । रुच्यः पुष्टिपदः पिभ्धो मींहद्हगदश्रमान्‌ ॥ १२५ निहन्ति चण्डः क्षिक्िसे गरः पित्तसमीरासिच्‌ 1 : अथ श्वेतशुकरा- पिता हिमा सर पुष्य चटठतुतिकरी ठधुः ॥ १३॥ त्रकुमभरमपित्ताचदृष्टमोहानिखष्हा । अथ मधशकरा- माधवी शफर खक्षा कपपित्ता्जिहूषरः ५ १४ ॥ अथ यवासषसकंरा- यवाहारा शीता षातेटा फएफापरत्ताजित्‌ । अथ पुष्पवाितशकरा- रक्तपित्तष्टरी हदा पुमनोदासित। सिति १५ ॥ चप्या गरामा भान्तिचभिप्तडदहमाह जि । अथ फाणित्‌- फाष्णत्त गुद्ामेप्पान्दु दोप मृवरोधनप्‌ + १६ ॥ अथ गहः । ` गुडः क्षारो गुरः स्वादुवतिदित्ताभिकरत्सरः; परयः फु मणश्टर्पक्र मूत्ररत्ावश्चाधनः ॥ १४॥ जाण। हृद्या ठश्चः पथ्यो नामिष्यन्य्िपुशिक्रुत्‌ । दक्षोधिकारा दिमा यथा कुयगणास्तथा ॥ १८ ॥ त॒द्कादग्रछापित्ताच्नविपमोहहरा हिमाः गुरवो मधरा पत्या सिग्पा घातहसः सराः ५ १९ ॥ हति योगत्रद्धिण्यामिष्ुवाफरादिगुणकपनं मापाणारविदास्ताद्गः ॥ २८ ॥ . ४, + क. भयातिद्े-। २ ग. गौरपुषकत्‌ 1 ० ९ क. ° रास्व" । \ ५ * [ एकोनत्रिश्तर्ः 1] यृहयोगपरद्किणीः + १६९ भवड्ोनिशस्तरदः । अथ मधु मासिके भ्रमरं क्षारं पतिक छाचमेष घ । आष्धमोहाठकं दालमित्यष्टौ मधुजातयः ॥ १॥ मधदण्माह-~ माक्षिङ तेटसकाङ्घा म्रामरं स्फरिशोज्जयदटम्‌ क्षद् फपिक्षवयम-स्यास्पोतिक चतक्तमिमपर्‌ ५२१५ छात्र तत्पातकर्दिकाण्य भ्दतापिशाद्रुकम्‌ । अ!हाटं. पातकपिटं मनानावण.तु दाठस्म्र18॥ : त्न. सामान्यमधृगणाः- मधु शीत टपु स्वादु रक्षं याहि दिटेलतम्‌ ॥ पक्षुष्यं दीपनं स्वथं चणङ्पेधनरोप्णम ॥४॥ वण्यं मेघाकर चप्यं विशदं रोचन जयत्‌ । ङुषाशःकासपित्ताचक्रफमेदङमकिमान्‌ ५ ५.॥ मद्रतृप्णावपिन्वसिदिक्षातासरहद्रहाम्‌ । दााहक्षतेक्चष पांस्तत्न योगब्रह्यटपचातद्म्‌ 1 ६.॥ अथ.माक्षिकरादीर्ता विरिषटगर्णाः कषमं माक्षिकमुद्िष्टं भ्रामरं रक्तपित्तनुत्‌ ¦ काद्र मेदद्र प्राहुर्व० पतिकमुस्मम्‌ ॥.४७ ॥ छात्र सर्व शस्तं स्यादाध्ण चक्चप्यमुत्तमम्‌ । अदुक् दुष्टर रचकुदाटमारतम्‌ ५ ५ , पएते.विरिष्टाः कथिता मधूनां-मुनिमिुणाः अथ मधृच्छि्टगुणाः मदन भ्रूदुख न्नर मूत्रं बणरोपणम्‌ । म्संघानङृद्ातङटदी पर्छ जित ॥ ९ ॥ इति योगतरङ्गिण्यां मघुगुणागुणकथनं नामेकोनार्िश्वरङ्गः ॥ ९९ ॥ --~----~---------------- ~ ----~---~ ----~--------- भण १-य, द पैत्तिके । २ ग, "त्यत्र । 3 क, क्कि तेता रग. व्यं णगोर। ५ ग. न्मे पक्क! १४० विमष्टमह्टविरविता- - [क्रिः ) शप [नरध्छः ॥ अथ शाल्यादि- ह्ाटपो रत्तशात्पाधा पीपयः परिकात्रपः। मुद्रादि धेदटे प्राहुः कगुढ्वादि पुणधान्यफम्‌ ॥ १ ॥ पदादि शुकधान्यं स्पादिर्याद्याः क्रमशः स्मूता, अथ सामान्यशणालिणाः- श्षाठयो परधुरः त्रिष्या परस्पा पद्द्रात्प्वर्पस्तः \२॥ रित्तधराः सानिटकफा मूत्रा एा(छ)पषो हिमाः एति प्ामान्पक्षादिगुणा अथ रकेशारि श्तक्षाटिर्वरस्तपां परयो परणण्यसिदोपनित्‌ ॥ १ ॥ पक्षप्या मूत्रठः स्यः चुकटस्प्रुद्‌ज्यरापहः पिप्थणष्रः (्िदेत्तस्मादृत्पगुणाः परे ॥४५ अथ महाशालि महाक्ाविवर्ंल्यो रक्ताभः समः अथ पिकाः पटिका मधुणः शीता छषपयो पद्धवर्यसः ॥ ५॥ घात पित्तपरश्मनाः क्ाीनगां च गुणैः समः 1 अथ महापणिका पिकः प्रवरस्तेषां टघः धिग्धन्िदो नित्‌ ॥ ६॥ पाके स्वादुमृदुपराही स्थथकरी पटप्रदुः र करक्षादिद्यणेस्तुल्पस्तस्मादृत्पमुणाः परे 1 ७ ॥ , भय छष्णत्रीरि फुप्पाप्रहिवरस्तेएं तस्मादत्पग्णाः परे । अथ इधीमावशादयपः , क्षाठंयो दग्धमूजाता उपुरुक्षाः कफांवहाः ॥ द ॥ ` दल्पाश्च परधुरा वृष्या अदिपथ्या हगामयरे । 9 7, सेः प्र भस्वो) रग, ऋष्‌ । ग, "कारदाः। [ त्रिशष्तरः शुहयोगतरद्धिणी १: `अथ सामान्पस्थलनशाटिगुणाः-~ स्थठटजाः स्वाद्वः पिततिकफयरा दातेबदिदाः ॥ ९॥ अथ केदारजाः- केदारा वतिपित्तप्ना गुरः फकफशुरुटाः । अथं रोपिताः- छिद्नरूढा हिमा सुष्चाः पित्तश्टेष्मनिवदहंणा! ॥ १० ॥ दैपट्वातफय सरया विरोपाषठघएाकिनः । हति कारिः । अथ गोपूमगृणाः- गोधूमो मधुरः शीतो वातपित्तहरो गुरुः ५ ११ ॥ फफशुकपदो चर्यः निग्धसधानश्ररसरः 1 एतस्मात्स्थट गो धमा्छुद्रो दीनतरो गुणेः ॥ १२॥ अथोभ्िका- अ्धपक्तिदह्िमटे रम्बिका कथिता बुधैः । उभ्वि्ा कफद्ए चल्यां गुरुः पित्त निपा ॥ १६३ ॥ निगधा विबन्धक्रद्रक्तमूनकृच्छरहिता.मता । अथ यव्गुणाः- यवः फषायो मधुरः शीतः पित्तकफास्रजित्‌ ॥ १४ ॥ वणेषु पिदवत्पथ्यो रक्षि मेधा्िवर्घनः । ठेखना बन्द निष्पन्द; स्वर्या मेद्स्त पाप्हः ॥ १५५ घहुवातर्मछस्थेर्यवणंङारी च पिच्छिछः । अस्माद्तियपः. किचिह्ुणेष्ततगे मतः ॥ १६ ५ निःदरोऽतिपवः प्रोक्ते धवठाकृतिको महन्‌ । . . . : अथं - शिम्बीषान्पभ्‌- ` शिम्बी भुद्रश्चणो माषः सतीनः सकलायस्ः ए १७१५ मदुर्दक्लमद्धल्पभकुषपतिषएुरादयः वेदला मधुर रु्ाः रूपाया; कटुपाकिनः ॥ १८ १५१ १ ७, ण्तपिततदा; । दग, करदे बर) ३८, शस्या उषः रिः ॥। ४ $, भनष्देर । १५९. भिममहधिरवित्ता- - [ िर्स्तङः] . वातटा(ः कफपित्ताघमटठमूचकरा हिमाः. ॥ , छते मद्रमसुराभ्पामन्पे वाध्मानक्रारकाः ॥ १९ ॥ अथे शिम्बगणाः- धान्यनिां कञ्ञकं शिम्यी यीजगुधिश्च सा मेत्‌ । तद्रप्तानि तु धान्यानि शिख्िधास्पानि दक्ष्पते ॥ २०. ४ ्षिम्बा पिषटलस्मन मेहदुशिन्ना वात्ताः विशदा ग॒स्वो हया रुक्षाः कटुकपाकषिनिः ॥ २२ ॥ सितासितादिमेदेन बहुधा ते प्रकीर्तिताः 1 अथ मृह्ः- मुद्रो रूक्षा छधुर््राही कफपित्तहरो हिमः ॥ २२ ॥ स्वादुर्ल्पानिलो नेञ्यो चन्पोऽप्पेतहुणः स्प्रतः 1 स॒द्वेषु प्रवरः इयमा मुद्धाः स्पत्पगुणःः परे ॥ २३॥ अथ्‌९०गर्तयस्गणाः स जखछाद्वीकृतः स्वादुः पथ्यः श्रमज्ुषां दरणम्‌ । षिक्षेपेण च पित्तन्नस्तपरणो वलकटरुः ॥ २४ ॥ - ` अथ मुदशिम्बः- शिम्य आद्रो. खशः किंचिदातकरप्पित्तहूत्सरः। अथ सेहसिद्धशिम्बर्दमुद्रगणाः- स्रहसिद्धः स पटकृचिदेपप्नो सुविप्रद्‌ः | २५ ॥ आय्‌ माव " मापो गुरुः स्वादुपाकः नि्धो वष्प्रोऽनिकाप(व)दः \, गुद्कीलग्दतभ्वासपक्तिगूडान्विनाशयत्त्‌ ५ २६.५ अथ रानमप््‌ः- राजमापः सवादुरूक्षः कपायस्तपंणो गुरः + याही चातकरस्तन्यबहुव च[रुचिप्रद्‌;. ॥ २५७.॥. अथ्‌. मकुषः- मकुष्टा वातलो याही कफपित्तहरे छथः ` वाद्वाजेन्मधरः पाके कुमिङ्रर्ज्वरनाहानः ॥ द॥ ` 9 क, "तुहश्ध- 1. ` शिश््तपः] ` -षहययोगतरङ्धिणी । : २४३ अथ निष्पावः~ पमेष्पावोऽनिटठ पित्ताचग्रूधस्तन्यकरः सरः । विदार्दष्णा गुरुः शोफकपफङ्च्छुक्रनाशनः ५ २९॥ अथाऽऽटकी- दके सुरी शूष्चा वातला कफपित जित्‌ । किंविदानाहजननी स्हा ठत विदोपरुत्‌ ॥ ३० ॥ अथ वतुंलः तुलः शीतलो याही कएटपित्तहरो घुः विपकरि मधरो सश्र हरेणस्तद्रुणो मतः ५६३१ ॥ अथ कटायत्रिपुटगुणाः-- फलाय; कफपित्त्नो माही शीतोऽतिवातटः चि एटोऽपि शणरवं तच्छार्क कफपित्ताजत्‌ 1 ९२ \॥ भथ चणकः-- . षणकः शीतलो रक्षः पिततरक्तकफ।पहः 1 छधुः कपायो विषम्मी वातलः पुस्त्वसाङनः ॥ ३९ ॥। भ्चे तीं ऽप्पेवे ग॒णेज्ञेपः किचित्तस्मादुरमतः मृष्ट रुचिकरः पुषटिपद्‌श्छर्दिवलास्जित्‌ ॥ ३४1 स जटार््रीक्नता रुच्यो वातश्छेप्मरूरो हिमः स शिम्बद्रां हटेमः प्पित्तंहरो वाततक फव्रद्‌ः ॥ ३५ ॥ घष्या रुचिकरा घटया मेहक्र चाहम हरः अ्धपक्षश्च लिम्बेश्च होटारती दह्विमरितः ॥ ३६ ॥ होटाक्नोऽल्पानेटी भेदी कष्टकुखित्तमाकशनः दट्याऽतिरचिक्ूस्पथ्यः भ्रममाजां णां युरुः ५ ३७ ॥ अथ मन्नूर्‌ मसूरः मधुरः पाके संग्राही शीता रघुः \ कफापित्तास्रनजिष्टुष्पंस्तच्छाफं ठथ तिक्तकम्‌ ॥ ३८ ॥ अथं फुठित्थः- कुठित्थः कटुकः पाके फपाथः 7 कफपित्तजित्‌ 1 > भव पित्तरकूङृदिति पटे भादधरकाञे वतते इति क. पुत्तेषे । गक अ पकन्न्न्नगगिकन नि म्म ५ १. "फादहः । १ क, "पर्कः वाः 1 ३ क, कृवित्रमः | + ग. शदयोमेद्‌ः ङ०। ५ “जिद बाते ज्दल्नागनः । ए ` कोद्रवः होतो प्राह विपपित्तफफाश्निये तिमहमष्टविरयिता- [्रशप्त 1 | टेधुर्विदाही वीर्योष्णः भ्वासकास्फफानिठान्‌ ॥ १९ ॥ हन्ति हिशाहमरीश्चकगद्‌ानाहान्सपौनसाम्‌ । स्देद्संग्राहफो गुत्ममेदुःकःमिहरः सरः.॥ ४०॥ स्यो िशोपतः शीतो नेचामयपिपापहुः । अथं तखाः तिखो शोही गरः स्वादुः चिर्धोष्णः कफपितठः ॥४१॥ घत्पः पफेदयथो टिमस्था रुच्यो पघणहितः परम्‌ ! चृन्त्पोऽत्पभूत्रकृद्दातनागोऽभिमतिप्रद्‌ः ? ४२॥ शप्णः भेष्ठतमरतेष॒ चुकरलो मध्यमः सितः ॥ अन्ये हीनतराः प्रोक्तास्ततो रक्तादयस्तिडाः ॥ ४६५ अथ तुषरो- तुवरी ग्रहणी क्षीता वदः कषएरिपापघनित्‌ । अथातत्ती- अतसी शुक्दशिप्री चिग्पोष्णा वातजिहुसः ॥ ४५ ॥ ` अथं केरटा- किरटा तद्वदुद्िश पिशेषाद्दिपनाश्चिनी । अथ सपपः- सर्पपः फएफवातद्चस्तीक्ष्णेपप्णो रक्त पित्तफतं ॥ ४५ ॥ फिंविदृक्षाऽथिद्ः कण्टूकृष्टकोठकिमीशभयेत्‌ । अथ राजिका- 1 राजिका तत्ेणा ज्ञेया तीक्ष्णा तीते विशेपत्तः ॥ ४६ ॥ अथ श्णः- - जणे हिमो भुरुीदी तत्पुष्पं भद्राद्नमित्‌ । अय तृणपान्यप्‌- तच प्रियद्गुगुणाः- पियद्धः -पित्िजिद्‌वुप्या मद्संधानशर हरः ॥ ४७ ॥ अथ श्यामाकः : क्यामाकः शोपणः श्ीतो रुक्षः पित्तकफापहः ॥ | अथ समृद्रूवुः~ ~ नै 7 1॥४८॥ ,.. [ भिशष्त्तः ] मृहद्यागतरद्धिणी १४५ अथ नीवारः नीवारः (तलो ग्राही पित्त कफवातक्त्‌ । अय युनाटः- पावनाः स्वादुक्ीतां वातलः कफपित्तजित्रं ॥ ४९ ॥ रूक्षो ठपुतरः दष्क मेऽ पएष्करामिधः फुप्कर मधुर रुच्य वटकृटद्च श।तदटप्‌ | ५० ॥ चद्‌ापशमन क्ष।णाहेत शुक्रकरं परम्‌ । | ताजा ठषववां सक्षास्ततो न्यूनगुणा मताः 1 ५१ ॥ व्‌ मवधका-~ णपेधुका कटुः स्वाद्वी कार्यक्रक्फनाशिनी अथ नन्दीमृखीवेणुधवादि- नन्दामुखा षेणयववरकोद्ाटनर्तकाः ॥ ५२ ॥ नटा नाखी मुद्धन्द्श्च तोदुपर्णी मधूटिका धणधान्यामद्‌ स्वादु कटुपाक्‌ विटेखनम्‌ ॥ ५५३ ॥ रुक्षाष्ण यद्धाद्ट्क च वातपित्तकरं ठय । अयव यणहासधान्पम्‌- अपयातं व्याधिहतमनातवमम्‌ मिजम्‌ ॥ ५४ ॥ नवे जन्त्वाादृामजुष्टं धास्पं न यणवन्मतम्‌ अथ नूतनधान्यगुणाः- | पारप नवमामेप्यास्द्‌ गस स्वाह क फप्रहुम्‌ ।॥ ५५ ॥ अथ वपापतधान्यगंणाः घपापत सवधान्य मारय परिमथ्चति । `न मुख्ति च वीर्यं स्वं क्रमान्युश्चत्यतः परम्‌ ॥ ५६ ॥ विदाहि गरु विष्टम्भि विशं दुटिटूपणप्र्‌ । अथ विरिष्टनृतनान्गुणागुणाः ए्तपु यत्रगाधूमतिदटमापा नवा हिताः ॥ रूढाः पुराणा विरसा न तथा शुण॑क्षारिणिः ॥ ५७ ॥ इति योगतरङ्धिप्यां श्ास्यादिगुणारुणकयनं नाम त्रिश््तर्धः ॥ ३० | ॥ बणे ~~ न ॥ भका + । # १ 1, १ ग. ग्यप्र "= फ $= १९ १४६ (्रेम्महटपिरयितता- ` ` [ एक्तदद्रहः। धद मिशष्ता४ः । अथ फटामि-~ अथ दाक्षा- दुर्या पक्षा सरा शता चष्ुप्या दृहुणी गुखः 1. ` हन्ति तुष्णार्परभ्डासवातपित्ताचक्नाणटाः ॥ १) फुःट!प्रपितसमाहदषटशोपमदस्पियान्‌ । आमा स्वरपगुणा गर्वा सपमम्टा र्कपितष्त्‌ ॥ २१ अथाऽऽप्रः- | आमो गाह प्रनेहौक्षःकफपित्तद्रणाखरेद्‌ तफल द्टमत्यम् शद दोपद्रदफद्‌ ध १॥ घनद्ाद्थि तादरगवोक्त घातहारि च पित्तम्‌ । प्फ टु मधुरं पष्य चेग्ध हय यद्प्रदूम्‌ ५४५ गरु धातहरं सरच्यं ण्यं शीतमपित्तटम्‌ \. रष्स्तस्प सरः चिरा रोचनीं उठधणकरत्‌ ॥ «4 ५ आप्रबीजं कपायं स्याच्छयतीस्ारनश्िकृत्‌ । इपदम्डं च मदुर तथा हु्‌पदराहतुत्‌ ॥ ६५ आश्रावतस्तुवाच्छद्िषादापित्तदसः सरः! स्यः सुयादुभिः पाकाहयथ परिकीतितः ।) ७ ॥ अथ सामान्यनम्बूः- जम्यः संग्राहिणी खूश्चा कफ पित्तवणास्रनित्‌ । अथ राजनम्बफटम्‌- (नि कष्णे द्ध राजजम्बूफलटें स्वादु विष्टाम्मिं शुर रोचनम्‌ ॥८॥ अयं ठघुजम्बुः- छुद्र जम्यफदं चद्‌ प्टशषष्दाहनाशारम्‌ । . अथ नार्किरम्‌- -* न(1रेफेरफटे कोते दुर्जर चरतश्ञाधनम्‌ ॥ ९ ॥. १. "दवातास्लः। २ क. तमित्‌ ३ क, ब्दा 1 * ९. दुग टषः1इ। ५ न्ठंश्रोहिस्षा । ६१. सम्मितः) , { एवेतिशप्तप्ः चुहुयो(गतरङ्घिणी ¦ भै, हि १ विष्टम्ि धंहणं वद्यं वतपित्ताखदाह जेत्‌ । तस्पाम्णः शीतं हय दूापन शुक्लं टच ॥ १०५ ॥ तत्पादपशिरोमजा शुक्रो चतिपित्ताजितत्‌ अथ पिण्डखनुरीसल्पखनुरफएलटम्‌- खर्जरिकाफटं शीतं स्वादु चिग्ध क्षतास्रजित्‌ः + ११ ॥ बत्य हन्ति मरुद्वितमद्भ्‌छासद्ात्ययपान्‌ । तस्मादह्पगुणं ज्ञेयमन्यत्खज्‌रिकाफठमर्‌ ) १२॥) तन्मजो मषजः रीतो वृष्यः पित्तास्रदृाहुजित्‌ अथ सटेमानी- सटेमानी. भ्रमम्रान्तिदाहमृदछाच फितिजित्‌ ॥. १३ ॥ अथ कदरट{- कदी योनिदोपाश्मरक्तपित्तहसय हिमा ) तच्कन्दः शीतलो यट्यः फरयः (पत्तकूफ।च जित्‌ । १४ ॥ तत्फट मधुर शाते विष्टम्भि बटकृट्ुरु । परध 1पत्ताचद्रग्दाहक्षतक्षयसमीर(जित्‌ \ १५ ॥ अथ दा{डमम्‌- दाडिमं दीपनं ह्यं रोचनं नातिपिसटम्‌ 1 कषायानुरसं याहि हिधा स्वादम्टमेदिं तत्‌ ॥ १६ ॥ तयोः. स्वादु चिद्‌पन्नमम्ठं वातथल।सहूत्‌ 1 शुष्काम्छदााडमीसारो हिमः प्ति्रमीरक्ततर्‌ ॥ १५.॥), सव वद्रम्‌- बदरं लु साहि रुच्पमुष्णं समीराजेत्‌ । कफापचर तद्व्लोखं गरु सरं मतम्‌ ॥ १८ ॥ साव।र बद्र शाते मेद्नं गुर शरदम्‌ । भ्रहूर्ण पित्तदाह्(सखक्यतुप्णानिटःपहम्‌ ध १५.॥ क्कन्धु मधुरं घिग्घे-गसर पित्तानिलापहम्‌ 1 शुप्कं मेयथिङ्कत्छवं ठु तृष्णाष्षुमाप्रजित्‌ (२० ॥ मरुपिपित्तहरस्तस्य मज! दष्या यठपरद्‌ः १ क. वं ब।तरपिः। | [॥ | अ नै. ४ ॥ 1 १४९. तिमटभमष्टविरदिता- ( एत्रिश्तरङ्घः 1 ' अथ क्षीरिणाफटम्‌- क्षी रिवक्षफटठं शीत चिरं गरु बटप्रद्भ्र्‌ ।॥ २१५ तप्णम्रधामवभ्रा्तिक्षयदोपचयाच्रनजित्‌ । यार! पि्रकफाद्रद्नस्तः्फरटं मधर गुरु ॥ २२॥ पिग्धं सरं मरुत्पिततद्‌ाहतृप्णाक्षतापहम्‌ । तन्मन्ना मधुरः चिग्धः शुक्रः पित्तवातजित्‌ ॥ २६ १ थ पर्पक्म- परपद कपायम्डमप्मरप्दशरं छथ । पठतत मधर पाक्त शीत वदेहम चहणम्‌ ॥ २४॥ हयं तुर्‌ पतद्ाहासक्षपक्षयसमी राजित । अथ तिन्दुकः तिन्दुको तणवातद्चस्तत्सारः पित्तरोगनजित्‌ ॥ २५ ॥ आममस्य फट आहि शीतल चात लधु । परक पित्तपरमेहाचश्टेषयन्नं विदद्‌ गुरु ॥ २६ ॥1 विपातिन्दुकमप्येवं विरोपाद्राहि शीतलम्‌ । अथ किंङ्किणी- श्क्षा तुवरस्तिक्तः पित्तश्छेप्महरो हिमः ॥ २७ ॥ तत्फछे वातठं लाम पक्त स्वाद विदोपनुत्‌ । आथाऽऽसर्क्म- भारक जारक्त वातमेहाक्षःकरुफनाकचनम्‌ ) २८ ॥ अथ मधकः- मधकक! कफवातिध्रः कपायो बणरपणः । . तद्छप्प मद्र षत्य शात गरू बहणपरः ॥ २९ ॥ फट शीतं गरु स्वा शकटं चातपित्तानित्‌ । ;. अष, हन्त दुप्माक्दुषटुश्डासक्षत्तक्षपःनू ४ २० ५ # यदपि किद्विणीशय्दत्य ब्वीवाचरङ्त्वात्तद्िरेपमान्यप्रि तेथैवापेद्चितानि तथाप शिष्ट" ५१ दाद्रिदद्यादिमद6वतदिन्ययेत कथवियानि) [ शकभरिशत्तद्ः } ` दह्योगतरद्भिणी ॥ ~ ` १४९. अव परनतप पनस शीतर पक्त च्चिग्धं पितानिङपहम्‌ । घटय शुक्प्र दस्ति रततापत्तक्षतक्चपान्‌ ॥ ३१ ॥ आमं तदेव पिशास्मे वातलं हुवर गुर अथं ठकुचम्‌- टषुचं गुरु पिष्टास्म स्वाद्रप्णं रक्तपित्तजित्‌ ॥ २२४ श्ठेप्मकारि समीरघ्रमम्टं शुक्र यिनाश्षनम्‌ । अध वदः ताठः शीतो मरुत्ित्तवणनजिन्मदशयुकर क्त्‌ 1 २३ ॥ तत्फटठं शातं पतय प्रिग्धं स्वादुरसं गुरु विशम्म वातपिततास्क्षयदाहक्षतापहम्‌ ॥ २१ ॥ अथ्‌ ख्बूजमप- खश्रजं मूच्टं बस्यं शोदशुद्धिरूरं गुरु १ ` चिग्धं स्वादुतरं शीतं वृम्यं पित्तानिलापहम्‌ ॥ ६५१ अथ सिम्बितिकाषफूलम्‌- फट प्रि म्दतिरापच वातपित्तहरं गरु । बर्हण कफशदुप्य स्वादुदाकरर हमम्‌ ॥ ३६ ॥ अथ सदह्च्छबम्पातिक्छफिटम्र- अपरं सं(नै)व मणवद्िशेपान्चवरं हिमम्‌ । अथम््फटम्‌- अष्रतं गुरु पातप्रं स्वाद्टम्छरुचि शक्रफत्‌ ॥ ३७ ¶ अथ कतमिम- वाताममुष्णं सरभिग्धं वातास्वद्युकङृर्‌ 1 अथ निक्ोचकमुकूकके- निक्तेचर गरू शिग्ध वष्योप्णं स्वादु हणम्‌ \ ३८ ॥ रक्तप्रसाधनं बल्यं वातप्नं कफापत्तकरत्‌ । तद॒न्युषुठकं जेयं विशेषाद्धुरु ईजरम्‌ ॥ ३९ ॥. १ छ, तक्रजित्‌ 1२, ग्धं वदगुशूकरं गर । # १ क = ६; विम्टभटदिर्चिता-~ [ एकत गस्व्रः)ः. अथा(स्तुकपर-- आलुक रसतः शतं स्याद्रम्टं पातापत्तहूत्‌ । अ यङ्ष्श्- | अशीर शीतले स्यादु गर पित्ताद्व्रातजित्‌ ॥ ४५॥ तस्मादृत्पग्रणं शेयमखीरं छु तेद्रुणम्‌ । अथक्षि(टम्‌- अक्षोट मधुर बट्य गुरूष्ण वातहृत्सरम्‌ ॥. ४१ ॥ अथ शृङ्ग {टप्‌ शद्ग मधर खक्ष गस श्राहि हिमं तथा। हुक्रानिटन्टेप्मकर्‌ शुष्कमाद्र षिज्ेपतः ॥ ४२॥ अथ पादकवतमाणवक~ पेषते भ्वेतपप्प तिन्डुकामफटठं मतप्रं । अन्यस्माणदक् तय महाएणटवत तथा ॥ *३॥ पाठेवतं हिम स्वाह गृरूप्ण वद्धियातानित्‌ \ - तदृन्माणवके हयं तृष्णाघ्नं मिष्टमस्तकम्‌-\॥ ४४ ॥ अथ तृतमू--. | त्रत गर हिमं पकं स्वा पितानिलापहम्‌ । ` अथ भङ्गुरुतोदने- माद्र शोचनं पक्त गुरु षातादचपितजित्‌ ॥ ४५} तोदनं श्राह मधुरं वातपित्तहरं टधे! †: ` अथ तृवरकः- कलायवत्फलेः पैः फेसरामः समुदरजः ॥ ४६ ॥ वृक्षः सभुद्रजो जेयो मह्छातकसमो गृणे; । तावर एफनित्पाके कटूष्णं पणमेहनुत्‌ ॥ ४५७॥ ५.५ अथ वीजः सीजपुरफछं रथ्यं रतेऽम्टं दीपनं छथ 1 : : ^र्तापत्तकर याहि जिष्ुाहुच्छोधन परपु + ४८ ॥ -------~----------------~--~----------~-----~-- #। ह, ५. 9, भैः 1 चव 1 दग, प्रं कल्यं निः ३ [ एकिदरा्तक्गः 1 घहयोगतरद्धिणी \ त्वक्तस्थ तिक्ता गुव्युष्णा कृमिवातकरुफापटा 1 तन्मासि संहणं शीतं गरु पित्तसमीरनिद्‌ ॥ ४९॥ केसरे भधरो याहे शु्गुत्मोद्राप्ः । अीजमण्णं किमिष्टेप्मवताजेदमद्‌ं गुर ॥ ५० ॥ तस्पुष्पं शीतल भाहि रक्तापेत्तहर ठधु 1 अथ मधककटी- अधुकर्कटिका शीता रक्तपित्तहरो गुरः 7 ५१॥ अथ नारङ्कम्‌- नारङ्गमम्दसत्यप्णं रुच्यं चात्तहर परपर । स्वाह्म्खमपर हदय दजर वातनाशनम्‌ ॥ ५२ ॥ सथ जम्पारभ- , जम्बीरमम्ठ गृटश्चं गरूध्णं कफवातजित्‌ । अस्यवरस्दहु्पोडादष्ुमान्यक्रमासयत्‌ ५५३१ अयाम्छवतर्म््‌-- अम्टछवेतसमत्यम्टं भेदनं शतवेधि च । दपरग्णटठशल्पन्न पत्तासक्धषठदपणय्‌ ॥ ८४ ॥ अर्थ रारन साराम्टमम्ल वातघ्नं गरु पित्तकफप्रद्म्‌ । अथ निम्बकम्‌- निम्बुकमम्छ वातघ्नं पाचनं दीपनं छथ ॥ ५५॥ र{जनिम्युफछे स्वादुपाकं फित्तसभीराजेत्‌ । मिटमिम्बफद पत्तदातहदे गस रोचनम्‌. ॥ ५६ ॥ ¦; भ्रमह्ुद्‌दाहपिततासखच्छर्दिक्षयगरापहम्‌ । अथ कमरङ्म्र- कमर्न हिम याहि स्वाद्रम्टं कफपित्तजित्‌ ॥ ५४ ॥ अथामम्ल्का- अम्लिकाऽऽमा गुरर्वातरा पित्तकफासकृत पक्ता तद्वत्सरा रुच्या बह्धिवस्तिविद्युद्धिकत्‌ 1 ५८ | १२. द्रेम्‌ 1 क. ०त्‌ । कटदनम्टा ६१, श्‌ धु दौपतम्‌ 1 ६ विगहमटिरवितां- ˆ एवश्रिशलप्गः 1 का हया श्रमभ्रान्तितृप्णाफरमिषप दषुः । आभ बृत्तान्दम्र~ ति्तिडीक समीरद्मामष्ुप्णे परं भुर ॥*५९ ॥ त्प द्वध सथाद श्टणक्रप्यतागद्‌ 1 अथं करमदम्‌-~ छरमदं गुरूप्णाम्टं रक्तापत्कफपरदम्‌ ॥ ६० तत्पक्षं मधरं रुच्यं टयु पित्तप्तमारनित्‌ । शुष्कं पफवद्द्यामं पममप्यात्रमामचत्त्‌ ॥ ६१॥ अथ कपित्थम्‌- कपिथमामं सेप्राहि ठटधरु दोषत्रयापहम्‌ । „ पक गरु तुपाहिक्षाक्षमनं वातपित्तजित्‌ \॥ ६२ ॥ स्वाद्रम्ले तुवरं कण्ठश्ोधनें याहि दूजरम्‌ । अभथाऽऽम्रापक्म्‌- आग्रातमामे वातन्न गुरूष्णं रुदिषूत्सरम्‌ ॥ ६३ पक्त स्वादु टमं वृष्यं मरुचित्तक्षताच्नजित्‌ { . अथ च्गणाष-ः राजाप्र मधुरं शीतं पाहि पित्तकप्तापहम्‌ ॥.६४ ॥ अथ क्रमृकम्‌- पग गुरु हेमं सक्ष फपापं फफ पित्त जित्‌ । मोहनं द्वीपनं सुख्पमास्यवेरस्यनाङनम्‌ ॥ ६५॥ आद्र तदगर्वमिप्यान्द्‌ चद्ठिद टिकर सरम्‌ । स्विन्न चिदपह्स्व तद्धे द्स्तद्दादिक्तित्‌ ॥ ६६ ॥ अथ ताम्बलम्‌- ताम्ब्रलं सिश्षदुं रुच्य तेक्ष्णोध्णं तुवरं सरम्‌ । तिक्ते क्षार मनोजन्य रक्रपित्तकूरं टधु ॥ ६५ ॥ बल्य श्टेष्पास्यलो्मन्ध्यमेहवातघ्नमापहम्‌ 1 फट तुल्यगुणः, सव मस्जानमाप चाऽ्न्दङत्‌ ॥ ६८ ॥ ४ कृ ११, (रत्नं च ८ ग, "त्तङपफन् | ` -{दक्षप्तकः] , --पृह्योगतरङ्किणी 1 ` १५३. । अथ त्याल्यफटम्‌- फलं हिमायिदुर्बातव्यारकीटारिद्पितम्‌ । अकाटजातं नाश्चीयात्पाकातीतममुमिजम्‌ ! आमं होपकरं प्रयः फठं बैल्वं विनाऽखिठम्‌ । ६९ १ इति यौगत्रक्िण्या द्रक्षादिदोपगणामुणक्थने नामिकर्तिशप्तक्ः ॥ ३१ ॥ भथ दद्िदप्वर पः । [ओ क ~ | ` + अय्‌ शरकीर्च- पच्च पष्प पटं कम्दं नादं भूसवेदजं तथा । काक पडविषमुहिष्ं भुसं वियाययत्तिरम्‌ ॥ १ ॥ अथ स्मान्पशाकम्‌- ` प्रायः सर्वाणि शाकानि पिषटम्भीनि थरुणि च) रक्षणे बहवचासि सृटविण्मारुतानि ष २॥ सवं शारध चष्षुप्य मस्नयेय2)षदेप्यकम्‌ । ` ` ` : :," कते पसेरवास्तूकफाफमाचीएएनर्नवाः ॥ २ ॥ स्वश्ाफषु जीवन्ती .भष्ठा निन्थं तु सापेपम्‌ । अथ कृष्माण्डम्‌- कृष्पाण्डं धहणं शीतं गर पित्ताञ्चवापतजित्‌ ॥ ४ ॥ घाट पित्तापहं शीतं मध्यमं कफकारकूम्‌ 1 पक्त नातिहिमं स्वादु सारफ दीपनं ठघु 1५ ॥ वरितश्चादधकरं चेतोरागदापन्रयाप्हम्‌ । कूष्माण्डनाडीं मश्ुरा वातारईमारिकफापदा ॥ ६ ॥ तेन्मजा.पित्तहदुवृप्या सधुराव स्तिक्षोधनीं । ^ - अथ कारिङ्गम््‌- . काणिद्ः याष्ि हट क्पतिद्युकहच्छीतटं गरु ॥ ५७ ॥ पक त्रण्णसरं क्षार. पित्ते दष्वातजित्‌ । नन" ------------------------------------~-- ~ । १ बर श्चि गष् ` \ + ५ क न्य श | १ बनू दषयन. कध निमहमहविर्यिता- [ दातरर). अपाटबु- मि हुप्यीफड वुष्पं कफ पितहर शुर ॥ ७ ¶ क्षटतुम्ची हिमा हया पिशकापदिषाप्हो +` अय ककटी- फकटी शीतला सक्षा प्राहिणी मधयं गुखः ॥९॥ खर्या पिततष्टयी साऽभमा पषफाप्णा चद्ठिपित्तकत्‌ अथ प्रपुसम्‌- पसं मूचटं शीतं रुक्ष पित्ताघफच्छूजित्‌ ॥ १०५ तत्पकमष्णमम्टं स्यातिितटं फफवात जिते । अथं चिर्गदम्‌- विर्मटं मधर्‌ रुक्षं गरु पित्तफफापष्टम ॥ ११॥ . कीत विष्टम्मि से्राहि फएपप्रोप्ण तु पिचिटम्‌ । , षहत्तदेव वाताच्च पित्तनुन्यधुसम्टकम्‌ ॥ १२॥ पाचनं धुटयदिषटम्ममूच्क्रच्छ्।हपरीजपेद्‌ 1 भथ वाहुकम्‌- वालुकं श्टेप्मठे स्वादु ठु मेदि ब पितैजित्‌ ॥ १६॥ ` मधुराम्ठरस पित्तरक्तजित्पफमसममे । अथ शीणेवृन्तम्‌- हीणषुन्तं ठयु स्वादु भेदयुप्मं धदहिपित्तकूद्‌ ॥ १४ ॥ अथ कोशातकी- कोशतः ठयपुस्तिक्ता रुक्षाऽऽमाश्षयक्षोधनी । शोफपाण्डद्र्फाहसुष्ाश्ञेःकफ पित्तजित्‌ ॥ १५॥ तरपठं भेदनं शीते ठघु मेहविश्चेपजित्‌ १ अथ राजकोशातकी- राजकोक्षातकी शीता रप्र कफवातेखा ॥ १६५ | महाकोशातकी- “ . महाकोश्चातकी चिग्धा सरां पित्तानिलापहा । १ छ, श्दष्कःपः) ३ ङ्‌, ए्देशोद०। 3 ए, धा पश्ानि । ^ [ द्रानिषम्लरहः ) -धृहृद्योगतरद्भिणी । ८५ ५९. अथ वृन्ताकम्‌ 1५४ वृन्ताकं स्वादु तीक्ष्णो्णं कटुपाकमपित्तठम्‌ 1 १७ छफवातहसर् हयं दीपन शकट टुः । . . उराराचककासद्र परः तस्ित्तठं गुरु ॥ १८५ अधरः श्वेतवन्ताकुस्तस्माहयूनगुणो मतः । अथ विम्बी- पिभ्यां पात्तप्रदा हन्ति रक्रपित्ताचकामटाः। 7त्फटं शीतटं स्वादु गरु पित्ताप्नदाहभित्‌ ॥ २० ॥ प्तस्मभः ददम बताचदन्धात्पानकारसम्‌ \ अथ करषद्त्‌- क्ाप्व्टं रिम मेदि टु तिक्तामवतिष्ठपर + २१५ पिचाघ्नरसामठपाण्डुकफमेहकृमी येत्‌ । अव कक्ड्किमू- 7 दरत्कर्काटकं ुदवलासारुचिनाक्ानम्‌ ॥ २२॥ अथ वन्ध्यकर्काटकी--, धन्ध्यककोटिकी तिक्ता विधर्वीसपेकासमिद्‌ अथ टोहिका- द्लोडिका कफपित्ताक्षःफमिगत्मदिप्रापहा ॥ २३ ५ भथ पृथुरिम्बः- फोट शिम्धः समीरघ्रो गदूप्णकफ पित्तकरत्‌ 1 ।\ `` अध हिण्डिभः-- ,. (डेश्डिमो वातणो रूक्षो मवरोऽरमरिमेदनः ॥ २५४ ॥ उ [शम्ब ; रेभ्य शीता गुसर््रयः श्ठेष्मडा वातपित्त जित । अश्र पट्टम्‌ प्ररो पाष्वनं ह्यं दम्पं ठभ्विदीपनम्‌ | २५॥ नि निनि 9 इ, (एरिषमादए । २ क, व्दरत्र{३ग, रिष्टः 1 ४ ग, दिधषे शार । ऋ अर्शः पथ्यः सथितः सरः रिचि पिच्छः ॥ १९१ (गर ॥ < ~ १५६ | यिम्मष्टषिरचिता- [दिर } निग्पोप्णं हनति फासाद्मस्यरदापन्यकरिमीन्‌ पन्नं पित्तहरं शीतं वष्टी तस्य फएफाप्टय १२२६ ॥ मठं विरेचनं परोक्तं फं दौपचयापदम्‌ 1 अथं वृहेपटोलिक्ा- - ` धरत्पटोटधियिण्ठो पठकृद्‌दुशिपुशिदः ॥ २५७ ॥ िव्दिन्पममणस्स्मगद्ेपच्छोपिणे हितः अथ पचशाकम्‌- तन वास्त्फ धास्मूकः पाचना रुच्या टयु; शकवठपरवृः ॥ २८ + सरः! प्टाहशपित्ता्करमिदापत्रयाएह जव न्करस्तूर्क जीषन्तो पवः क्षारः स्वादुपाकसिदापरस्‌ ॥ ९२९१५ जीवन्तो रक्तवास्तफ ददि मेडादयरं जुः अच चक्रवतानाकम- क्रवत्पमिपः शशाक गुणेवास्नुफवम्मतम्‌ ॥ ६० ॥ सरं श्रातं चिदोपप्रं छथ ्ीपनपादनम्‌ । अय 1चद्ा- ०. रक्ता महदटा गीड्देशे चास्तृकशक्ञिता ॥ ३१ ॥ चिष्ठी सरा छथुः इगि च्या मेच्णाचधिदीपनी । घट्या रुक्षा जयेष्प्टीहरक्तदोपद्रयकिमीन्‌ ॥ ६२॥ ~. "अथ काटशाकमरु- -. काटशाकं सरं रुच्यं वातकरुतकफशपहन्‌ । पठप् ९ पिच्छिठं च रक्तपित्तहरं हिमम्‌ 1२३ ॥ अध्‌ चञ्चः :षञ्तः शीता'सस. रुक्षा स्वाहरी दीपर्रयापहा \ अथ नाडाकः- „~ _ नाडीको रक्तपिघमे। बिटम्मी वातकोपनः ॥ ३४ .॥_ । 8 ॥.। १ #. श्तेः स्थौत्यलः । १६ ३ ष्ट, श} नरििति भाषा द् [द्रागरिशसलप्रः ) पृहयोगतक्गिणी 1, ` ११५. अथ करम्ब्‌ा- | ` करम्वी स्तन्यदा रष्दी मधुरा शुकिनी ६. अथ तण्डठीपः- | तण्डुटी यो ठः शीतो रुक्षः पित्तकफास्रजित्‌ ।। ६५ ॥ सषटेभूज मो रुरो दीपनो रक्तपित्तहा । अथ कोल्धः स तु मरुदे(दे) शभवः- , क्षाद्धुः; सययाटकः शीतो रक्तापित्तविपापहः ॥६६ ॥ ` अथ मारीपः- मारीपा रेचन हीतः मुरख्मदासखिद्‌एपनिद्‌ ॥ ` । , , ततोऽपि रक्तमारीपो विशेपाद्गणदा भतः ॥ ६७ | अथ पारटक्प~ पाठका चाततटा शीता भविन श्टेष्मठा गुरुः परा विटम्मिनी श्वासरक्तपित्तरूफापहा ॥ ६८ ॥ { - ` ˆ ` अथकचक्रा - चुक्रा चुकरतरा स्वाद्री वात्न कफपित्तेकरत्‌ । रुच्या ठञ्युतरा पाके वन्ताके नातिरोचरी \॥:३९ 1 अथ शतपप्पा- । हातधुष्पा कटुः धिरधा तिक्तौप्णा श्टेप्पवोतहा । सच्या वास्तहिता नेत्या बद्धविर्किमिङकयुद्‌ ॥ ४० । ` अयव माधका~ मेथिका दीपनी हया वद्धविर्‌ क्िभिश्चुकयुद ३ गुरपश्यूलानिलहरा श्टेष्मणों नाशिनी परा ॥ ४१ । ह, #; ' ` "` अथ मानाक्षा- ` | भीोनाक्षीशाकमुष्िष्ं चष्ठप्यं व धिदोपनुत्‌ 1. अथ चक्रमद्म्‌- “ _ इटुघ्नं ठु स्वाह शाकं वातहरं मतम्‌ 1 ४२॥ "णि ष | "2 गण्िकष्यषषणषष्षणयषि) ण १ ए. "दपित्ता- १ २ छ, फोगः 1३ ए, फोग; ! # क, उ्तविषाप० ६५ क, न्ाजत्‌ । 0. + ¬ १ ˆ १५८. त्रिमहटमष्टनिरचिता~ [ दारि । तिक्त कटु फिमिम्वासकासङ्हकफपणुत्‌ । पित्तमकोापनं त्यं फण्नपामाहर परम्‌ # ४६ ॥ अय पृननेवाशाकम्‌~ पोनर्नधं भिदषश्चं श्षाकं प्श्युप्ववुष्यफप्‌्‌ \ सरं श्षाकेपु सर्धपु धिङेपाच्छफिनो हितष्थ्‌॥ ४४॥ भअधोपोदकी- चउपादकी हिमा निर्दा श्टेष्पठा वातपित्तजित्‌ । अकण्ठ्या महण।भिद्राह्युषटटा रक्तपिधिनित्‌ ॥ ४५ ॥ अथ ठोणिका- खोगिक्षलितयं रूष पट्‌ विष्टरिम्‌ हित्टम्‌ । दोप मधर षके ठष्ठी तन सय मा ॥ )) ४६॥ अव्‌ द्रनपण्णः छमिपण्णो हिमो ग्राही.मेहरोपथचपापह५। अय तिदपर्ण[- तिछपणीं हिमा रुच्या भ्राहिणी फएूफपिचनित्‌ #; ४७ ५, अथ सितवारः | परेतबार सरो व्यः शथशघ्नो षतिपेतटः । अथ नाला- नाटी सरा ठः शीतता पित्तनुत्कफषात्टा ॥ ४८ ॥ | अथ ्तापपमू्‌- | सापपं सपपोद्धतं दक्षु दाहि रीघनम्‌ । बद्ध विद्रकं बम्दमूतं गरूप्णं च विदोपटत्‌ ॥ ४९॥ अथ कोषुमम्‌- कुम्भं स्वादु ख्श्योप्णं फफजिपिित्तठं षु 1 भथ चणकशाकम्र- वाणकू श्षाक्युदद्षह्ट हुजर्‌ कफबातद्रूत्‌ ॥ 4०.11 # क, गुत्त्क्‌ बराठठ श्हि(६ ` ‡ = क पि 8 १ भ, शुष्य} , , = | ^ ण " षः ५ “०, त ह ॥ र [ दिशतः ] धृह्योगतरद्गिणी । 1. अथ कर्टापिशाक्प्‌~ कठाषर्ाकं मेदि स्याल प्त्िकफापिहम्‌ ॥ अथं चाङ्गरी- पाद्री शीपनी रुच्या ठपुष्णा कफवातजित्‌ 1) ५१ ॥ एता च यदृण्यरोःशुातीसारमाशिनी । अथ कात्मरद्‌ः- छाममदो छघुः फण्डठेयी रक्तकासविदीपदुत्‌ ॥ ५२१) राडयन्धमाशनो भेदी दीपनः श्टेष्मपित्तजित्‌ । अथ सोभाञ्ञनम्‌- शिश्रे स्ति्तौ छषुर्पटीः विदः कफदातजित्‌ ॥ ५३ ५ तीक्ष्णोप्णो विद्रधिप्रीहवणप्रश्वाम्ट पितचतानित्‌ 1 अथ मधुशिपुः- ॥पुशिगुयुणेस्तदष्िशेपादीपनः परः ॥ ५४ १ अथ परषपाणि- तत्र सी्ाज्जनपृष्पगुणाः- तीक्ष्णोष्णं कदु पुष्पं किश्जं दरयुश्षयनजित्‌ । किमिनुव्कफवपतेघ्नं विद्‌ धिपुदयुत्मसत्‌ ॥ ५५ ॥ अथ मपुशिधुपष्पम्‌- मधघुश्षियो्वरं पुष्पं श्टष्पकफिमिविना्ञमम्‌ । पित्तहचघ्चुपोः पथ्यं रक्तापित्तपरसाधनम्‌ ॥ ५६ ॥ भीमाखनफटे स्वाटु कपायं कफपित्तजित्‌ । ाटङ्हसयन्वासगुतमन्नं स्थरसादरुप्र्‌ † ५४ ॥ , अथ मधरिथ- - रुष्य स्पान्मधुज्ञिद्युजं फल महारात हितं दृष्टता वणथ वतिहुर्‌ प्रमेहषुमनं श्वासं उ कासं जपेत्‌ । दोरषेस्पं पिनिहन्ति पस्त्दजनकं दुमद हरे प्नानारोगमिवारणाध जनितं वीर्थेण चोष्णं ठघ'। ५८] मषणोगोगाणोनिेनयननिनिमननभमननाोनयनाणानमन यमन नमननकनयक ‡र ४५ ङ्‌, प्रस्तम छः) ६१. सदः \ १९० {- ३. .निमह्महविरचिता- {दिशतु -अथ कद्टापृष्पम्‌- | फदटटीशषसमं तिक्तं कपायं याहि दापनम्‌ १. उष्णवीर्यं षठासच्र तेद्रणं चार्फुट वृमर ॥ ५९ ॥ अथ मुनिद्रुमपुष्पम्‌- - अगस्त्यपुष्पं शिशिर चतुथस्वरशषान्तिङत्‌ । नक्तान्ध्यनाशनं प्रोक्तं पीनसम्टेप्भपित्तसुत्‌ ॥ ६० ॥ सतिक्तं कटकं पाक कपायं वातं मतम्‌ । ` अगस्त्थाज्ञिम्बसहदो गणः पप्पस्य दुर्जरः ॥ ६१ ॥ अथ मृटशाकानि- भटक चाट रुच्य वावाप्णं पाचन छथु। हम्ति दोपचरयम्वांसगठाक्षिभदपानदात्‌ ॥ ६२ ॥ मरत्तदेव ख्ष्ोण्ण शरु दोपन्यप्रदम्‌ 1 धुतासेद्धे तदव स्याद्‌पत्रपावनाश्ननम्‌ ॥ ६३ ॥ शुष्क.तुविपशांथम्न लघुं दुएच पापहम्‌ । तःपुष्पं श्टष्मपितप्न तत्फठ श्टष्मवोतनुत्‌ ॥ ६४ १ तत्पन्चं पार्धनं तीक्ष्ण श्टेष्मवातहर हिमम्‌ । तदेव पावितं स्वादु णर पितकफप्रदम्‌ ॥ ६५ \ ि अथ सूरणः- ` चरणो दीपनो रूक्षः कपारषाःकरमिजि्टघुः । तद्दन्यो विंशेपेण कफघ्नो रक्तरपित्तक्रुत्‌ ॥ ६६ ॥ । अधा०+द्- आक रुचिदं मव्या वल्या हुत्कफनाशिनी । धमेनन्धकरी भोक्ता गुर्वी विष्टग्भकाररेणी ॥ ६५७ ॥ घहद्‌ाटूखिका तद्वद्धिशेपाद्रलदा गुरुः कूवालुस्तत्समा जेया छउयु्रस्तिविशोधिनः ॥ ६८ ॥ अथ गर्ज॑रम्‌- | गृजरं मधुर तीक्ष्णं तिक्तोप्णे. दीपनं टच 1 ^ `.संयाहि रक्तपित्ाक्ञोयहणीकफवातजेत्‌ ॥ ६९॥ [| ॥ 8 | ५ प, श्रयापदृमु \ > म, विषद्रा भत चः \ ६ १, कुचालु । न ह) १ ६ ४ ~रं वृ द्र्रिश्तपः] : -पृहयोगतरङ्गिणी ।. ६६९१. अथ बण. , र "93 ., ~ भाणकः शीतलः स्वदुः पित्तरक्ूहरो ध्र! +. अथ कमेरुकशाटूके- कसेरुकं हिमं स्वाद गुरु पिच्ाघ्द्ाहजित्‌ ॥। ४० ॥ माहि शक्रानिदण्टेप्मप्रदु श्ालकक्तं तथा 1, अवाऽशदकम्‌- ` >" आक शीतलं सर्वं विस्मि सपुरं सरम्‌ ॥ ७१ ॥ सृष्टमून्रमल खक्ष दुजर रक्ूपित्तयुत्‌ । फफानिटकरं बटयं दुध्यं स्तन्यविवधंनम्‌ \ ७२ ५ ` अथ पिण्डाटु- प्डिदु क्ििंचिन्मधुरं श्टेष्मदं पित्तयुद्धरु १ अथ हस्ताद्‌ दस्तात शीतलं स्वादु श्टेष्मठं वातपित्तदुरतैः ॥ ५३ ॥ अथ वाराहीकन्दः सौकरः पितौ वर्ण्यः स्वादुस्तिक्तों रसायनः । आयुःदक्राथिकरम्मेहकफङषएा मलापहः )॥ ७४ ॥) | अथ मुसलाकन्द्ः~ ` अस्ठ! बहणी वप्या वीर्पाप्णाऽशनिडखापदहा । अर्थ केषटम्‌- ` कलर श{तदं यहि पिन्वन द फवम्दुप्नेत्‌ {{ ५५ ॥ अथ कदरीकन्द्‌ः-- , > ~ + श्रीतठः कदृटीकन्दो गाही रूष्ोऽस् पिरत्ताजत्‌ । . -दंपरकपापः कफकृद्रातेठः मद्रे हितः ४ ५६ ५. ` भथ दशुन्‌ः- छश्युनो बहुणो चष्यः सिग्धोष्णः पाचनः सरः ! भद्यसधानकुत्केरयो युर: पित्ताचघदुद्धिद१).५७॥_ . न ष्णो शपि प म भः ~ भ 4 भष 4 क, (तवादमि? । ३ ग, वध्यं क, धयं सक्व४०। ह| १६२ तिमष्ठमट्विरविता- [ दरार्भिरलतरः गयायनः कफण्याप्कासगुरमन्यरारुचीः । हन्ति शोफपमेहाक्ःङुषशु्टामिटकिमीन्‌ 11५८ ॥ तत्प मधुरं क्षारं नाछा मपृरपिच्छिटः । अथ पलाण्डुः पठाण्डुस्तद्रनेस्तुरयः फफश्ातिपिच्टिठः ॥ ५९ ॥ अनुष्णः फवटठं षति स्यादुपाकरसो जयेत्‌ । अथ गृखनः- गनः पित्तटो अही तीक्ष्णोप्णो रेगनाद्रानः ॥ ८०) गन्धाटृतिरसेस्ुल्यः सृषक्षनाटः पाण्डुना ~ अपथ ताटशाकम्र तच्ास्थिशर्खटिका- अस्थिशुद्धुखिकाःवुप्या श्टम्मठा मधुरा हिमा ॥ < ॥ अरस्यसंधानङ्कदटस्या पितरक्तानिठापहा । अथाऽऽटकानाटम्‌- आलकीनादश्चषाक तु फटप्मं कफपित्तङ्कद्‌ ! ८२ ५ अथ कर।रः- | पेणो; करीरः श्छष्मघ्रः कपास्ते सिक्सर: पातपित्तहरो रुक्षः कटुको रसपाकतः †॥ ८३ ॥ अथ प्रस्पेदनं शाकम्‌- सष संस्वेदजा! शीताः प्रिच्छिठा होपटाश्च ते गुरवद्छदयतासारण्वरणश्टेष्मामयप्रदाः ॥ ८४ ॥ श्वेताः शुविस्थरीकाष्टवशमात्रजसमयाः । नातिदोपकरां जेयाः रोपास्तेम्यो विमिताः ॥ ८५ ॥ ८ * शिदटीन्धं शीतठं व्यं गुरु मेदि निदोपस्त्‌ । ) निपिद्धशाकभू- ` [ऋ #णमकालठोत्थं रसतं चिग्धममूमिलमः ॥ ८६ ॥ [ परयिशृलए्धः) ` बृहद्योगतरङ्गिणी । १९३ फमिजगध कमलं वा सीतम्याडाद्दूपितम्‌ । एष्य काणक च सकलं नाश्चीयल्पुखकं विता ॥ ८७ # इति योगतरद्धिण्या पद्रविधशाक्गुणागुणकयने नाम दानिरस्तेस्डः ॥ २२ ॥ सथ न्रयाल्तश्प्तरदहः ॥ अथ मासानि- तच सामान्यर्मासगुणाः- मसं धातहरं सवं वहणं बठद्युकङ्त्‌ प्रीणन गुरु हयं च मधुरं रसपाकयोः 1 ९१ अथ तद्धेदाः- मांसवर्मो द्विधा ज्ञेयो जाङ्कठानूपमेदतः + ` ^ : - तत्र जाङ्गरुलक्षणमाह- ` मांसवर्गेऽ जङ्घाला षिटस्थाश्च गुहायाः + २॥ तथा पर्णप्रगा ज्ञेया विष्किराः प्रतुदा अपि। प्रसहा अथ च याम्या जटी जाङ्टजातयः ॥ ३ ॥ जाङ्गला मधरा शक्षास्तुवरा ठचवस्तथा । । बषटपा इष्या चरहणाश्च दीपना दोपहारिणः ॥ ४ 4 मकतां मिम्माणेत्व च गददत्वादिति तथा) पाधि्यमरवचिं छर्दिं प्रमेहं मुखजान्णद्‌ान्‌ ॥ ५ ॥ गलगण्डं श्टौपद्‌ं च साङ्यन्त्यानिखामयान्‌ ५ यपा+ननर्पटक्चषणय्मा कुखेचरा प्रुवाश्वापि दोश्ञस्था पादस्तथा 1६7 ~ - मरस्य एतेऽज विख्याताः पञ्धाऽऽनूप्जातयः आनरपा मधुराः धिग्धा गुरवो ष्िसाद्नाः ॥ ४ | श्टप्मलाः; पिच्छिटाश्चंव मासद्द्धिपदा मशम्‌ । तधाऽभिप्यन्धिनिस्ते हि प्रयो पथ्यतमाः स्पृताः.॥ + . मष १६४ | निगदं धिसचिता- . | | प्रयछिशलष्ः .. ` भय जाङ्गलानां गणनापिरिषगुणा ` हरिणैणकरटूप्यवातायुष्ूगमातृका; राजीः प्रपतश्वापि भ्वदृष्ुः शरमाधूयः९॥ जटःपाटटक्षणा पते तेषां विद एवस्शुणु । हुरिणस्ताग्रषर्णः स्यादणः एरप्णः प्रकीोतितिः + १० ॥ दरद स्वामद्णः स्या्धप्षणद्(तिको मदन. ( प्रष्यो सीदछाण्डको टोके सरामं दति मण्यते\ १११५ धातायस्तु किकशोरःमो मृगः स्वरपः पीततः । स्वत्पः पथुदृरो जेषः शक्षामो ुणपातकः ॥ १२॥ छस्तुरीहदरिणं कचिदर्दृन्तिं मगमातुङ्म्‌ | | सजीवस्तु ममो सेयो राजिभि्हुमि्दतः 1 १२ ॥ एरपतश्यन््रपिन्दुः स्पाद्धरिणाक्िचिदृर्पकः 1 म्यद्रुवहु विपाणोऽय इम्बरो गवयान्महु{न्‌ 1 श्वदृष्ः स मतो यस्तु कारमीरे ककटामिषः ॥ १४ कादमीरदेक्षशरमोऽषटपात्स्पादुत्पाहिय तश्च सरष्वपादुः उष्पममाणः स महाविपाणः र्फातो दनस्थश्च महाग्रमारयः५१५) जेङ्घाटठाः प्रायश्च कषवं पित्तश्टेप्महुरा मताः । ` किंविदातकराश्वापि ठटयमो वटव्धनाः । ; ~ ; - -.अथ. दिटेशयलक्षणगुणाः णोपल्शमजद्गपरछकप्या ` चिटिश्फःः ५ ‰ र्पिषेषाया वातहरा मधुरा र्पाकपे; ॥ १७ ॥ बुटणा बद्धविण्यया चयःप्णाश्च प्रकत) ' › ` `अथ गृह्यश्यटन्षणगुणाः किनि किष्नम धिहव्पाघ्वरका ऋक्षतरसद्ापिनस्तथा । ५ अथ्जेम्धकमासारां इत्याया स्यगुहाशयः : ` # भ्ठेतपुच्छा रक्त्नत्रा बभ्रुमद्‌ः सखमाङ्द्धः ॥ १९ ॥ ट १९.२८ # कृ, पुस्तके स्थुर्पु° इति पदयन्तमम्‌॥-" ` ~~~ 1.६ 5. रजिष्ठाः 1 ३ च्छ्य 1 जद्धस्यः द्वहता ए । 99. दुद :> पूःषयदिशस्रहः ] ` ` पृदयागतरङ्धिणी \ “2 5 दृष गुहाशया बातहर गुखूप्णा मधराश्च .ते 1 धिग्धा वया हिता नित्यं नेतगुद्यषिकारिणागर ॥ २९५ पी विव्याध अथ पणमृणः षनोकोवृक्षमाजारवृक्षमकंटिकाद्यः षति पणंप्रगाः प्रोक्ताः सुश्रुतादेमहर्विभिः।॥ २११ ,. ` स्यूताः पर्णम्रमा एष्याश्चक्म्याः कश्षोपिणो हिताः ॥ २२॥ ग्वासकासार्ञःशमनाः चष्टमूच एरीपकाः ॥ २२ ॥ अथ वाष्कडय ५१ ,4.. धतिकाटावविफिरकपिञ्जठटकपतीत्तिराः । पकोरककयधाश्च विष्किराः समदाहताः ॥ २६ ॥ वकीय मक्षयन्त्येते यस्मात्तक्माद्धि दिष्किराः। विष्किरा मधुराः शीताः कपायाः कटुपाकिनः ॥ २४ ॥ धर्प्रा वष्याक्िदोपघ्चाः पथ्याश्च टघवो मता; । . अथ भ्रतुदाः- ` धाटकण्टकहारीतकपोतभ्वेतपयकाः ॥ २५ ॥ सारिका सथरीरश्च पिकाद्याः पतु सताः प्रतु सश्यन्त्येते तुण्डेन प्रतुदास्ततः (1 २६ ॥ प्रतुदा मधुराः पपित्तकफघ्रास्तवरा हिमाः वां बद्धवचस्का;ः किचिद्ातप्रकोपनाः. २७१ अथ व्रत्हाः -रलृङुश्च चि्श्च शशच{तकः ` {रर इयथः प्रसहाः स्मरताः 1 २८ ॥ ग एते प्रसद्य च्छिद. मक्षणात्‌ । . हए; सवं तन्मांसं चाऽऽदरान्तिये ॥ २९ ॥ -चगोन्मादैः -छक्रक्ली णा विशेषतः । :.> , आम्थाः- ४. गन्ना: प्रोक्ता महर्विभिः॥ २३० ॥ । य इति पाटन्तरम्‌ ¦ ५ व ॥ नन न्न णृषन ॥ कष्नकृष्यय न्ना विमलमदविरचिता- [ पयस्पा, ग्राम्या वातहरः सर्वं धीपनाः कफपित्तठाः मधुरा रसपाकाभ्यां बृहणा बटवधनाः ॥.६१ ॥ अध्‌ रूरटर्चराणा ण्न बगश्- ~: -.* दुठायगण्डदाराहचमरवारणाद्यः । एते कठेचराः प्रोक्ता यस्मारटे चरन्त्थमी ॥ २२॥ कुखेचरा मरुत्पित्तेदरा वृष्या दठावहा; \ ,. मधर; क्षीतखाः षिग्धा मूत्रला) श्टेप्मवर्धनाः; ॥ ६९ ४ अय्‌ स्वाः- हंससास्सकायाक्षवकक्रोश्चशरा दिका \ नन्दीमुखी सकाद्म्बा वटक्ययाः प्ठटवा मताः \ 2४ । प्ठवन्ति सटिटठे पस्मादेते तस्मापुवाः स्पृताः प्टवाः पित्तहणः धिग्धा मधुरा शरवो हिमाः ॥ १५॥ घातश्टेष्पप्रदाश्चेवं चटद्यक्रसयाः सराः \ भथ कोशस्थगणाः शद्धो वराटकश्चेव शुक्तिशम्बक मटका; ॥ ३६ ॥ जीवाश्रैवंविधःः सर्वे कोशस्थाः परिरीर्तिताः कोल्लस्था मद्राः दिग्धाः प्प्तदातहर ष्टिषाः ॥ ६७।४ युहणाश्व तथा वप्या चर्चस्काः कफदुर्धनाः अय पादन फुर्म।रकूमनक्राश्चे मोधामकरश्चड्भूःवः ॥ ३८;॥ घण्टिका शिश्यमारश्रेत्याद्यः, पादिनः स्थताः । पादिनः संस्मृताः सद्धिःकोकशस्थानां गमेः समाः ॥ ६९ अथ मच्स्याः- मस्स्यो मानो पविसारश्च स्पा वैसारिणोऽण्डजः । शाकट प्रथुरोमा च खदने इत्यपि ॥ ५५ ॥ रो्ितादययाश्च पे जीवास्ते मत्स्याः परिकीप्रिदाः । मत्स्याः चिग्धोप्णमद्ुय गुरवः कफ पित्तछाः ॥ ४.१ चत्याभिष्यान्द्नो वप्या वहुणा पवनापहाः ` व्यवापाध्वरतानां च दीकारनी्ना च पूजिताः ॥ ४२ प्न च ककरः दरष्मककरः। च | ~ र श + व | ऋः [ पयिराततरङः ] यहयोगतरद्धिणी 1 अथ विशिष्टानां जन्तूनां गुणा छागमांसं शुरु सिग्पं ठपुपाक भिदोपजित्‌। आद्रि चहण नातिकषत पानसनाक्षनम्‌ ॥ ४३ ॥ देहधातुसमानत्वादनमिष्यान्द्‌ चहुणम्‌ । तचापि कोमटच्छागमांसर प्यं पिकापजित्‌ ॥ ४४ इति छागमांसगुणा; । : | मेपमांरगणाः- भेषमास गरु स्निग्धं दत्य प्ित्तकफषदम्‌ । हति मेपमांसगणाः। अथ मेदःपुच्छः *" मेदृशपुच्छामिषे वृष्यं कफ पित्तकरं गुरु ॥ ४५ ॥ इति मेदुःपच्छः - अभ्‌ छन्णन्नार~ एणमांस एहम रुच्यं याहि दोपत्रपापहम्‌ । पट्स चलद्‌ पथ्यं लधु रूक्षं ज्वराघ्जित्‌ ॥ ४६१ -~ इति कृष्णसारः | अथ हरिणी- ५ ° हरिण्या आिपं तद्रद्विशेषाव्पथ्यमी रितम्‌ । एति हरिणी । अथ गोकणशम्बरौ- " मगोकर्णञभ्वरौ शगितौ गरुचिग्धौ कफपरदौ ॥ ४५७ ॥ ` स्पे एदे च पधरां रक्तपित्तपिनाश्नो \ - दति गोकर्णशाम्यरो । [ | आथध क्यः ` `" गवयो मधुरो वृष्यो ध्रिग्धोप्णः कफपित्तठः ४ ४८॥ दति गवयः + | . अथ कस्तरीमृग कस्त्राहारणः स्वादुर्यद्धाविद्धदीपनो ठः `+ ~ ति दसारीमगः ॥ १६८. तरिमलमदट्विरचिता- ` { श्तिगष्व्ः.) अथ मण्डिनी- भुण्डठिनी उवरकापा्क्षपश्वासापहा हिमा ॥ ४९ ॥ एति भुण्डिनी , , अध दातप्रमीविच्रमृगच्छिकारगुणाः धातप्रम्पाधिचकफस्य च्छिकारस्पाऽऽमिप छु । „~ >>, मधुरं याहि हिलिर ोषच्पहर हितम्‌ ॥ ५० ॥ उवराघ्रनाशशमं स्वादु हय भ्वासविनशनम्‌ं । ति घातपरमीचिन्नमृगच्छिक्षारगुणाः। ~" अव्‌ ररः सरोम पुरं स्वादु वृष्यं पित्तानिटापहम्‌ ॥ ५१ ॥ हति ररः । ः अथ न्यह्कः- न्य्कुः स्वादुरटंघुवृष्यो रय्या दत्र पापहुः । ति न्पट्रुः । „ . ~ ५५६ । अथ शशः ` "` दाशः शीतो ठषुः स्वादुयाही पथ्पोऽयद्पनः ॥ ५२१५ संनिपातज्चरभ्वासरकपितकफादहः। , ` ~, ~; शेति शशः - -. अथ सकपैन्पे- सकः भ्वातकासाच्शपदापच्यापट्‌ः ॥ ५३ ॥ सन्धा तथेव पि्ेया पिरहेषाद्रटबाघनी । श्वा ` ` हति सटकपेन्े 1 ^ >" | अथ सुकरः सोकर पिशितं स्वाद त्यं वातापहं गर ।॥ ५४ ॥ चिग्धोष्णं श्चकछठं रुच्यं पेन्रास्थ॑टव्वशास्यकरत्‌ ॥ ति सफर `, ` ` ` ` 11 | ह ह ` =-= > 3१. > [म ि ५ ग, "चुव्मो पुष्यो दै०। ९क, (उास्यशेः | | [गिरतः प्रंहयोगतरद्गिणी । १६१ अथ गण्डकः- गण्डको षद्‌ दिण्पुचः पविचोऽनिटठनाश्चनः ५ ५५ ५ एति शण्डटकः । अथ भहूषः मरदप प्रर पाप सग्धाप्ण वातमाङ्ञतम । निदारेतोषछ॑स्तन्यतन दायकरे गुरु ॥ ६ ॥ तद्रदृारण्यजं विद्याद्िकेषाच्छोपिणे हितम्‌ ¦ शति महिषः | अथप्रमास्तयुणाः~ उष्टरमासि ठु स्वादु चष्षुष्यमनिरोपहभ्‌ ॥ ५७ ॥ कम, कणन, ओ उण्णमश्च्रशमन मेद्‌ प्तिरूफप्रद्म्‌ । हस्युषरम{सगणाः . अथ घोटकः धोरकः फटुकः पारे दीपनः रूपिकः ॥ ५८ ॥ धातहुदबहणां बत्पश्वक्षुष्या -भधुरा-ख्दुः 1 इति धोः । भथ शगार गाश षदो व्रप्यः सववातक्षयापरहः ॥ ५९ ॥ त भृगाठः ॥ . अथ मकः- भृपकी घद्धविण्भूत्रो दटपौ कष्योऽनिलीपदः \ धति भूषङः अथ राजि(जी)धृगंः~ ` रजीगगसदोप्न स्वररक्तहये हिमः ।1 ६५ ॥ ६पि रनि(जोोतरगः 1 . भथ पक्षिमोसशुणः~ घातीफो वतैकश्िचस्ततोऽल्पा षर्विक्षा-स्थरता। धर्मक ऽधिकः शीतो ज्वरदोधन्नयोपहः ५.६१ ¶ 9 ग हज 1 3१, संजः} ३ गर पजा ५१ । + ॥ +, प क । बि १५१ विमष्टमष्टविरपिता- = { यत्रल्लस्ताङ्गः ] मरुच्यः शुक्वु यत्पयो पतिकाऽ्स्पगुणां सत्ता । आथ ठा छाषा पिप्किर्दमपु ते चतथा मता मृधः ॥ ६२१४. पासो भोरकोऽस्पस्तु पीण्टररो दर्मरस्तया । छाषा वष्ठिकसः दिग्धा मधुरा माहिण. हिमाः \॥ १३१ पठः श्टेप्मटस्तपु थीप।प्णोऽनिदनाङिनः गरे ठदुतरो श्श्यो प्टिकारी चिदापाजत्‌ 1 ६९ 1 पौण्ड्रकः पित्तफक्किचिष्ठपूवातिकफापहः 1! . ,... हुर्मरो रक्तपित्त हदामयहरो हिमः ॥ ६५ ॥ अथ वाातकः ` -धर्तुरसे घातचटको पातिक्रोऽपि च सस्शतः' वातिक मधुरः शीतो सुष्मश्च कफपित्तजित्‌ ॥ ६६ १. अथ छष्णतित्निरो मारातिनतिरश्व- तित्तिरः कृष्णवर्णः स्पात्स तु गोरः कपिशः । तित्तिरो वणदो शाही दिक्षादोपन्नयाप्हः ॥ ६७ ॥ भ्वास्कासजवरह्रस्तस्माद्रीरोऽपिको गुणः । अथ गर्‌ (चटकः) -` ` चरकः कटवः; स्यान्कुलटिद्वः काटकण्डकः \) ६८ ॥ छुषिङ्धः शतः धिग्धः स्वदुः श्ुकरकफपद्‌ः संनिपारत॑हरो शाही वटकस्तवतिश्यकटः ॥ ६९ ¶- ˆ -“ भथ ङृकुटराः- कुटः कुक्वाफएुः स्याककषटक्तश्चरणयुधः । ताप्रचडस्तथा दक्षो यामनादी ज्िखण्डकः ॥ ४० ॥। . कुद्धुटो यंहणः चिगधो तीर्योप्णोऽनिठनिटुरः ^ पक्षष्यः शुककफकरदुल्यो रूक्षः फपायकरः ॥ ५१ ॥ ५ अरण्यष्ुक्ेरः ्निग्धो घंहणः श्टेष्मलो गुरुः 1- नोक [विपपनज्वगनाङ्नः ॥ ५७२१ - पानीयकुढ्ुटः सिग्पो बुंहणः श्छेप्मटो गुरुः । म्‌1 | टन ममक । भ, ५९ उद्दा धाः 1२. "तनुत 1३ ग, ण्तकटै 1* म दुरो वेष्यो पम, दुरो ुष्यः द्येद्‌ णो मू" । ९) र ६ . नी + “ रै रभ ह ॥ ॥ 0 र । {[ भवश्चिशस्तरद्धः] युह्योगतरद्धिणी । १५१ अथ प्रतुदेषुः (प्रतुदः )- हारीतो रक्तफित्तः स्याद्धरितोऽपि स कथ्यते ॥ ७३ 1 रतो खक्ष उष्ण रक्तपित्तकप्तापहुः +, । स्युः स्वरफरः भोक्त दषद्वातक्ररश्च सः ॥ ७21" ˆ" अय्‌ प्ण्ड्षवलः पण्डुस्तु द्विविधो ज्ञेयध्थिचपक्षः कठध्वनिः द्वितीयो पवः प्रोक्तः स फषपोतस्फटभ्वनिः ॥ ५७५.।४; अथ पिच्रक्षः दित्तरोप इति ठके- विद्रपक्षः कफर वातघ्ना यह्णीप्र्ुत्‌ 1 धवः पण्डरुरिषे रक्तापेत्तहरा हिमः ॥ ४६ ॥ रस पके च मधुरः संरा वातपत्तनत्‌ \ अथ परवा ( पारावतः )- पारावत; फटठरबः कपातो रक्तलोचनः 1 ७७ ॥ पारावतो गुरुः निग्धो रचूपित्तानिठापदः । , , , संप्राही शीतस्तज्तेः फथितो वीर्चर्धनः ॥ ७८४ ` अय्‌ पक्ष्यण्डस्य गुणाः- नातििग्धानि वृष्याणि स्षादुपाकरसानि च। ` . वातप्चन्पातिश्युश्णि गुरूण्यण्डानि पक्षिणाम्‌ ॥ ५.॥ , अथ मयूरमांसम्‌- | भयुरमिं दग्वर्णस्वरकेशाभिबुद्धिदम्‌ + ` « उष्ण भोन्रशिरर्पीडवातशोपारूुविप्रणुद ॥ ८० 1 सेव्यं मय॒रज-मांसं हेमन्ते शिशिरे मधी. च दारद्रप्मणोः पथ्यं दपस्विपि षहेतं नष \ ) २ १, रवं स्कापित्तनु) ३ ग. ^ सच देष्नां दरति बां दिर [1 ति न ध ५० = 71 य। १८५ विमद्यमहषिरचिता- ` [ऋ्रतिपप्तः) अथ शारिपणी- हाणिपणी गरश्छज्यरण्द।सातिप्तारजित्‌ । होपदोपत्र पहरा बेहप्युष्णा रसायन 1 ४२५ हरि श्ाचिपर्ण । । . अध पृश्िप्णी- प्रक्षिपणीं ठपुवेष्या गथुरोष्णा पिनाश्षपेद्‌ । रक्तातिसारदाहत्द्रदापवरवभिजरान्‌ ॥ ४३॥ हति एक्षिपर्णी 1 अथ वहती- धरती याहिणी हृद्या पाचनी कफवातजित्‌ । उष्णा फुषठस्वरभ्वासशुट कास ेमान्यहत्‌ ॥ ४४५ + हति बृहती अथ ठधुक्ण्टकारी- छण्टकारी स्रा तिक्ता फट्का दीपनो ठय 1. रूक्षोष्णा पाचनी कसभ्वासज्वसकपफानिटान्‌ ॥ ४५) निहन्ति पीनसं पार्ग्वपीटाङृच्छहदामयान्‌ । ति उघुफपरकारी \ अथ ठपुपञ्चमुखप्‌- हुस्षाख्यं पश्चमृखं स्यारश्वसिमाष्चसदिमिः ॥ ४६ १ चत्यं पित्ताचिदहरं नाद्युप्णं स्वषु वहम्‌ । हति छपुपश्छमूटम्‌ । अधाएटवग्‌ः- . नीवकपं मकां भेदे काकोस्या वुद्धिवुद्धिके ॥ ४४ ॥ अटवगोऽटमिर्रत्यैः रथितश्चस्छादिभिः 1 अष्टवर्गो हिमः स्वादुबंहणः शुक्रलो गुरः ॥ ४८ ॥ मग्मसंधानकरत्स्तन्यगमक्द्रदव्धनः \` ` प्रातपित्ताच्चतरददाहर्यरमेदक्षयप्रणु््‌ ॥४९॥ ` ` _., 4 गृ. -न्ववप्र 1, ` `.” { [ नतुर्लिञचतरदः धटद्योगतरद्धिः्णी । : १८१ तत्रं जीषकर्पकयोरुखत्तिमाह- जीवकपमयौ त्यी हिमाद्धिशिखरोद्धषी । र्सोनकन्दवत्कन्व रिःसार सदमपन्नकां ५५० \ जीवकः कूचकाकार फपमो वृषञद्ुवत्‌ । जीवकर्पमको बत्य शीतौ शुककफप्रदो ॥ ५१ ॥ मधुरौ पितिदाहाश्रकाद्येवातक्षयापहा । अभ मेदामहामेदयोरुपप्तिटक्षणमाह- महमेदाष्मिधः कन्द सोरद्धगदृ प्रजायते ॥ ५२ ॥ महमेदाखनी मेदा स्यादित्युक्तं युनीभ्वरः । शक्कदकानिमः कन्दो छताजातः छषपण्डुरः 1 ५३ ॥ मह मिदाभिधो शेषो मेदाटक्षणमुच्यते। शुकः फम्दो मखच्छेद्‌ान्मेदो पातुमिव स्येत्‌ ॥ ५४ ॥ यः स मेति विज्ञेया जिक्ञासातत्परेर्जनेः ) मेदयुग्मं गुरु स्वादु दुष्यं स्तन्यकप्तापहम्‌ ॥ ५५ ॥ यहेण शीतछं रक्तपितिवातक्षयप्णुत्र्‌ ! अथ काकीरीक्षीरकाकोस्पोरुसत्तिरक्षण्माह- जायते क्षीरकोाकोटी महमेदोद्वस्थठे ॥ ५६ प यत्र स्याष्टूरारकारेद। काकार तच जायते । पवरासदटशः कन्दः सक्षीरः पियगन्धवान् ॥ ५७४ स परोक्तः क्षीराकोली तदिष्टं लिङ्खमुच्यते । य्था स्यालक्ीरकाकोछ काकोल्यमि तथा मवेत्‌ ॥ ५८ एपा किष्दिद्धेवक्करप्णा भदऽयदुमयोरपि । काकोटीचुगुलं शीतं छुक्लं मधुरं गुरु ॥ ५९ १ युष वातदाहाद्च पित्तेशोपज्चरापहम्‌ । अथ कद्धिव्द्धयोरुत्पत्तिटक्षणम्‌- ऋद्धिदद्धिश्च कन्द हौ मवतः कोक्पामरे ६०); श्वेताभा नितः कन्द ठताज तिः सरन्धकः । स एव कद्धिवुद्धिश्च भदमप्येतयोष्धुवे ¶ ६१ ॥ नष ष षि क # १ श्रि | १ ष, “तदोष । ३ ए, पे । वृद्धः ९८२. चिगहमविरदिता- = वतः मृुणयन्यित्षमा क द्धिवामावतृफछा च सा । वृद्धस्तु दृगक्षणावतफटा धाक्ता महुपाभः ॥ १२५ ऊद्धियंत्या त्रिदा परघ्ा शुक्रा मधरा गुडः । प्राणेभ्वर्यकरी मूखरक्त पित्तपिनाशिनी ॥ ६३ । वद्धिगंभप्रदा त्राता वहणाो मधरा स्म्रता वप्या पित्ताक्षक्षमनी क्षतकरूासक्षपापहा ॥ ६४. राज्ञामष्टफवगंस्त यतोऽयमतिद्छमः तस्मादस्य प्रतिनिधिं गृह्धीयान्तत्रुणं भिपङक । तमदाऽऽह~ मेदाजीवककाकू्ठीवद्धिददेऽपरति कमात्‌ । वरी विदार्यभ्वगन्धावाराहीस्तव निक्षिपेत्‌ ॥ ६६ ॥ हप्य्टक षः । डोदी- जीवन्ती शीतला स्वाः धेग्धा दोपचयापहा । रसायन पटक चक्चुत्या च यशस्कया "६५७ ॥ हति खडी \ , 2 अथ ज्येएमध- पथय गुरः इीत्ता बट्या तुट्छरि पित्तजित्‌ । इति ज्येष्ठमध ! < मपिषणमदहपण्या- . मापपण। {हेमा तिक्ता रूक्षा छुक्वटासशरुत्‌ ॥ ६८ ॥\ भधरा याहिणा शोपवात्तापत्तज्वरासनित्‌ । तद्रज्योया सुद्रपण चदषपद्रहदर ठप्ुः॥ ६९ ॥ इति मापपण्मुद्पण्य। । अय्‌ जकर्नविगणः : .जीधन्ती सूय॑पणीं युक्षकिल्यौ जीवकर्प॑मो । मेदोवष्टीति मधुरो जीवनायो गणो गसः 11 ७० ॥ (# ह गद्‌ \ , “ ~+ भग, दा राः १ वृ ।, - [ च्तृधिशस्तस्गः 1 ब्रृहद्योगतरद्धिणी । १८३ शुक्रङ्दधहणः शीतः स्तन्यगभकफपद्‌ः । रक्तापित्ततुपाशशोषज्वरदृरहक्चतापहः #॥ ७१ ॥. दरति जीधतीयमणः। ि अेरण्डदयगुणः- एरण्डयुभम मधुरभयुप्णं शुरु च नाश्येत । रुटकश्ोथकटीचसतशिररपाडोदुरज्वरान्‌ ॥ ७२ ५ ऊध्वभ्वासकणानाहकासङ्कछाममारतान्‌ । तत्फठ मेदृन स्वादरु क्षारमष्ण समीरनुत्‌ ।॥ ७२ ॥ ह्व्यरण्रहयराणः । अथ सारिवादयम्‌- । सारिवायुगटं स्वाद धिग छुक्रं शरं ! दोपच्नयाचपद्रज्यसतीसारमाक्नम्‌ ॥ ७४ ¶ इति सारिगहुयम्‌ \ अथ यासमण्डयो- यासः स्वादुः सरस्तिक्तो हिमः पितहरे छधुः । हन्ति रक्तकफभ्ान्तीसतद्वम्ून्वयवासस्ः ॥ ५५ ॥ मुण्डी तिक्ता कटुः पके वीयाप्णप मधरा उदः मेध्या गण्डापचीक्कच्छषमि पन्य तिपाण्ड्जित्‌ ॥ ७६ ॥ इति मण्डी । क्न अथ वर्हुरमुण्डा कद्म्बपुष्पी मुण्डी च गुणेभूमिकवृम्बकः 1 इति पृदन्युण्डी । | ५॥ अथे -श्वेतापामागः- अषएामार्मंः सरस्तीक्ष्णो दीपनः कषटदातसुत ॥ ५! दु्न्त तद्धस्म (देध्पाल्;कण्डडडदरापकचीः इति भ्यत्तापामागः। "षष्षषणणीिणिििििमीीणषणकोषपकषिषयरिग ष षष मा ' पाण ११, च्छ! निदन्वि ददु दिः1 १ ` `. , „मिमित - . (दः `. अथु रत्ाप्रममिः-. | अपाप्रापाडरणो पतिदम्मी फकमाक्षनः ॥ ४७ ॥ नमः प्थगुधं खसे पत्पय रक्तपितरुव्‌। - इति एाप्मार्मः | “ | अप. कपिटा- फा्पटः एफपितनम्मषपिदुल्यदरवणान्‌ ॥ ४९॥ हनि रेया रटप्णय तच्छा हि श्चीतछम्‌ । - अथं दातिनी- ` एम्तीदुय सर पाफप्सणः फट दीपनम्‌ ॥ <० ॥ त।ह्णाप्मं हानि पिचताप्रकफलोफोद्रक्तिमीन्‌ । पि हातिमी। ~ . अथ तिव्रत- `... द॑दपिक्छा दरा रक्षा स्वादुरष्णा समारछद ४८१६५. ` कटुः पास स्वरम्टष्यपित्तशेशदयप्हा ) ` शति परिधृद। .. . .. ` ` अयं $पफामा अवृत्‌- प्रिधत्दप्णा हीनगणा साभ्पासीप्रपिरेवना ॥ <२॥ प्ादाहिमषटभानिफण्ठाकपणकारणा । ˆ रि श्यामा धिप) [म रदि फणि । ¦ अभश्पपारमाद्यम्‌-~ - , ठनद्रपारुणिकायुरमे तिक्ते कटु सरं छद ८३ दीप्णं फामटापि्तरसदरर्यपम्‌ । इदनवारुणीद्रया! (त „~ --, अध्‌ स~ | आर दषा प" भोदु £ ६३९५५. ११८४ ८ " -धरातिमपिशाधपा ६४ {रे ६ रण्यं पसे ग्ट हः ६९९. स त नता + # ११८ [नाविक स शष च धि । >+ ~ भ, + ९२ शतन . . । *~ „ › * > [ चतुदखिशस्तरद्ः यहयोगतेरङ्धिणी 1 १६१ तन्म! मधरः पाके धिर्धः पित्तप्तमीरमित्‌ । हति राजवृक्षः अथ नटन ` सीलिनी रेघनी तिक्ा केकया माहभ्रमावष्ा ॥ ८६ ॥ ` उष्णा हन्त्युद्रपुीहवातर क्रक फा निर्‌ । ति नीदिन।। | भथ कटक . एरका कटुका पाके तिक्ता खक्ष सरा ददुः ॥ ८७. {हेमा दन्ति फरिमिम्वासदाहपपित्तकफम्बरान्‌ । एते कटुकः । भथा रोठः-~ आद्ूोटकः कटुः चिग्धस्तीक्ष्णोप्णस्तुवरां ठंषुः ॥ €८ ॥ स्वनः कमिशुटामक्षोपर्टप्मविषपहः । तत्फलं कशीतठं स्वादु श्ठेष्मठं बुंहणं गुरु ॥ ८९ ॥ घत्यं विरेचनं षात्तपित्तद्ाहक्षयास्राजित्‌ + हध्पश्नठः । , अय्‌ नम्बगुणाः-~+ ` ~ निम्बस्तिक्तो टषुग्राही कटुः शीतोऽभचिवातक्त्‌ ॥ ९ तणपित्तकफंच्छिङुषहलासमेहयुत्‌ तत्फट मदन चग्पपरुष्ण कुषठह्र ठर ) ९२ ॥ तदपुपष्प छिपिन्तत्ने तस्य स्व्ज्वरनाधिन। । 4 ॥ न्ध्म, "^ 7 | “ . अथं वकाननिम्बेगुणीः- “२ ' महानिम्बो हिम रुक्षस्तिक्तो याही कापः ॥ फफपितकमिष्टदिकुषहष्ठासरक्त जिद्‌ ९॥ उननिम्बगुणाः |) = =, भा-क + रल ~ | < क ४ हि न्मः + = # ॥ धि त्द्‌ न (ध ( ११५ न न + 4॥ वन्य 1 | ॥ ॥ क # 0. हः १, न्ब # हि न १ ् ५, # ` त्र ¬+ * = गह विमेषटम्टविरदिता- [भरमि अथ चिरादतगुणाः~.. किरातो घातटो रुक्षः श्ीतठस्तिक्तकफो दध; ॥ ९१ सनिपतिजवरम्वाएकफपित्तापघ्रदाहनुद् । हति बिरादतथुणाः ज कुत्न्‌~, . ,. कुरः फटटुको रक्षो दोपनस्तुवसो हिमः ॥ ९४ ॥ अरोतिसारपित्तास्रकफतुपष्णामकुषठनुत्‌ ॥ तत्पुष्पं षातटं शीत तिक्तं पित्तातिसारजित्‌ ॥ ९५ ॥ इति शुरजः अभेन्दयवः- रेन्हौ पवश्िवोप्रः सद्ाही श्रांतः कटः 1 - ` उव रातिक्षारपित्ता्रकमिवीसरपङुषटुत्‌ ॥ ९६ 1 हीर पदः अथ (गेव )मदनफलम्र- . मदनः वामनस्तिक्ते सीयप्णो ठेखनो छथः सक्षः कठर्कफानाहशोपगतहमव्णापहः 1 ९७1 , ति ( गेढठ )मदनफठम्‌ । अथ कङ्कृषठभ्‌-- ` कद्ुढं रेचन विक्त कटूष्णं वणक्रारकप्र्‌ | क्षिभिश्नोप्तादुसाभ्मासगरंपासाह्कप्ापहम्‌ \ ९८ ॥ इति कड्ुष्ठम्‌ । ˆ अथ चक हेमाय रेचनी तिक्ता महदुव्छुश्चकारिणी । पूरमिकण्टकफानातुविपद्कषएटविनाद्धिनी ॥ ९१ ॥ हति चाकः भथ सतर माता फटुका पाके वातटा हीत ठश्चुः तिक्ता सोफकषफामाष्ुपित्तोदादर्तस्तमिद ॥ १०५० ॥ ति सातेछा ! । , =+ + [ चहुिश्स्तङ्घः 1 “ बुहो गतरद्गिणी 4 १८७. अथाश्मन्तः काथनारभेदः- { अरदमन्तस्तुदरो यादी शितः कषएलातजित्‌ । मिहन्ि गटगण्डाप्रगण्डमाछगिदठामियान्‌ ॥ १ 1 तत्फटं ठेखनं याहि गुरुश्टेष्मानिलापहुम्‌ । हर्पद्मन्तः खाञ्छनारमेद्‌ः अथ काश्चनारकोषिदारे- काश्चनारो हिमो गाही तुवरः ष्टेप्मपित्तुत } २॥ कर मिङषठगुदभशषगण्डमालाप्रणापहः । कोदिद्रोऽरि तदस्स्पास्पप्पं कीत तपषु ॥२३॥ १ संहि पित्ताञ्चप्रदृरक्षतकासरत्‌ । इति काश्चनारकोषिदारो 1 ` | अथ निगृण्डी- निगुरण्ठ। स्मुतिदा तिक्ता कपया कटुकम दधु; ॥ ४५ फेरदएा नेच हिता हनि नुटश्शोप्ाममारुतान्‌ । कृमिङ्कु्ारुदिन्टेप्मदणधीसर्पनाशिनी ॥ ५ ॥ हति निगुण्ड({। अध्‌ मेपशृङ्खी- मेपशद्धी रसे तिक्ता वातला कासनाक्ति्ती । रक्षा पके कटुः पित्तप्णश्देप्माकषिशुयुत्‌ ॥ ६ ॥ इति मेपशृङ्खा । अथ श्रेतेपुननेवा- पुनर्मया क्षरा तिक्ता रुक्षोप्णा मधरा फटुः । शोप्सानिङवणन्टेप्महुरा रुच्या रसायन ५ ७॥ तन्मदं नेच रोगघ्नं शिशिरं क्ञोफजित्तरभ्‌ ¦ इदि भ्वेतपुनर्ना 1. अथ रक्तपृननव(- एुनगेवाऽखुणा तिक्ता कटुपाका हिमा .ठष्; ॥ ८ ॥ षति अ्राष्टिणी श्टेप्मपितरक्तविनािनी । दति र्क्पूनर्नवा । १८६ वरिमहमष्टविररिताः- [ भरतु्िरा्तं अथ चिरादेतगुणाः- कफिराो षातदटो शस्षः शीतटसििक्तको खथ; 1 ९१ संमिपातज्वरभ्वासक़फपित्तासवृद्तुतर इति चिरादतपुणाः । भथ कुटज कुटजः फटुको सष्छा दी पनस्तुवरो हिमः ॥ ९४ ॥ अक्शातिसारपित्तास्रकफतरुष्णामकृषठवुत्‌ । तप्पुष्पं घातं क्षीतं तिक्तं पित्तातिस्तारभित््‌ + ९१५ ॥ इति कटजः अधेन्दयवः- रेन्द्ौ पयखिदोप्ः सभ्राही शीतर फडः 1 ` ` उयरातिभ!रपित्ताच्रकृ मिव सर्पङु्ठयुत्‌ ॥ ५६ ॥ इतीन्दु पदः । | ` अथं (गेठ )मदनफटभ्‌- भद्ना षामन स्ति वायप्णो देनो छथः; रुक्षः कुषटकफानाहकशोफगत्मव्रणापहः }] २७ ॥ एति ( गेद्छ )मदुनषलम्‌ । अथ कटूकु्ठम्‌-~- . कद्ध रेचन तिक्त कटूष्णं वर्णकारकप्र्‌ । िभिश्चोफोद्राभ्मानगुरमानादकफापहम्‌ ॥ १८ ॥ प्रति कड्‌ \ अथ चोकः~ हैम रदनः तिक्ता मह्दुक्डश्चकारिषी । छ़मिकण्टरकफ(मार्हविषड्ुष्टविनाशिनी ॥ ९९ ॥ हति चाकः अथं सातटा~ मतिदां कटुक्ता पाके वातटां शीता छथः तिक्ता शोफकपफानाष्पितोदाधतस्तमितेा १०५ ॥ इति साति | छा ~+ [ चुलिगप्तक्गः 1 -बट्योगतरद्धिणी । १८५ अथाश्मन्तः काथचचनारभेदः- स्मडमनस्तुषरो पाद्दी शातेः एफंक्षातजित्‌ । निहन्ति गठगण्डात्रणण्डमालागछमियान्‌ ॥ १ ५ तत्फलं रेखन थाहि गुरश्ठेष्पा मलापहम्‌ । इत्पद्मन्तः दाश्चनारमेदृः । अथ काश्चनारकाषिदारौ- काश्वनारो हिमां याही तुवरः श्ेणरित्तसुत्‌ ॥ २५ छमिकषठगदभक्षगण्डमाटाघ्रणापहः कोषिदारोऽपि तद्स्स्याप्पुष्पे शीतं तपोरंघु ॥ ३॥ सक्ष साहि पित्ताख्प्रधुरक्चषतससतुत्‌ । हति कश्चनारकोपिद्री \ ` अथ निगृण्डी- ह ॥ ू निर्थण्डी स्युतिदा तिक्ता कषाया कटुका टद्यु; ॥ ४ ॥ फेडया नेच हिता हन्ति शुश्ाफममारुतान्‌ | कु पिकुखारुद्दिष्टेष्मव्रणष्दरसपनाह्ली ॥ ५५ हति निगुण्डी1 अथ मपशुङ्गा- मेपशा्घी रसं तिक्ता वातला कासरािनी । सस्षा एके कटुः पितिषणन्ेप्मःक्षिनुठनुत्‌ ॥ ६ # इति मेप \ | अथ श्वेतपुननदा- पुननेद्य धरा तिक्ता रूक्षोष्णा मधुरा फटुः । रोफानिठचणन्टेप्महरा रुच्या रसायन। ॥ ७ ॥ तन्मूलं नेन्ररोगचघं पि क्षिरं शतोस्त्पजत्सरम्‌ । दति श्वेतपुननषा \ अथ रक्तपुननवा- एनच जसा! एतक्ता कटुपाकि -हमा ठव; +<) पाता आषिणी श्लेपपित्तरक्त विनाशिनी + हति रक्तयुननवीा 1 १९५ निमहटमष्टेदिरदिता- (शरितः अथ कृम्‌- कुषठमुष्णं फट्‌ स्थाहु तिक्ते धकप धु 1 २४॥ न्ति वाताच्वीस्पकासस्टमरसत्कफास्‌ । एति ङ्द । | अथं (शृष्री) काकडरिगी- शङ्धी फषापा तिक्तोप्णा एन्ति हिष्मायनिञवर्यद्‌ ॥ : तृष्णारुचिकफभ्वासक्षपकासोष्वसारुताय्‌ । हति ( शुद्धी फाफरकिगी ) , “ अथ रोरिपम्‌- रोहिष फट पि तिक्तोष्ण तुवरं जपेत्‌ ५.२६ कण्टटहुद्रोणपित्तास्रगुटसपिकफस्यसन्‌ । ६ति रा्टिपम्‌ । अथ ( कटूफटमु ) कायफद- फदूफटं तुवरं तिक्त कटु चातक्षफज्व रन्‌ ।॥ २५ ४ हनि ग्व(पप्रमेहाशःकासषकण्ठामयारुद)ः। दति ( कट्फएछम्‌ ) कपल । अभ्‌ भमः मामा खक्ष कटुल्तिक्ता इच्योन्णा पाचनी जयेत्‌ + २ शोथकासकफश्वासपीनसयउवरमाखताम्‌ । इति मार्मी (मारद्वी), अथ पाषाणभेदः- पापाणमद्स्तवरो हेमो यस्तिधिशोधनः ॥ २९ ४ सरस्तिक्तः पमेदाकषःद्च्छारमरिस्मे जस्यत दति पापाणमेदः अथ॒ मस्ता- मस्ते कर हिमं याहि तिक्तं द।पनपाचनम्‌ \॥९०॥ - कूपाय -क्िभिपित्ताद्रकफत्‌ष्णास्दसपदम्‌ \ इति यस्ता! १ ककगाकायवकवाक्ाययक्ाष्यायग्नकाष्याशरययवायच्काका ` 4 गर हितं ` [चक्षिपपत्गः) ` धृटद्योगतरद्गिणी १ | १९६ ` अथं धातकी- धतन्तो कटका शीता मदकृतुबरा ठघुः ५३१ 1 तृ्णातीसारपित्ताश्रष्िपिङिमिपिरपनजितं । हति धाप्तकां । भथ मोचिका- मोविकाऽन्डा रसे पाके कषाया क्षातला धः ॥ ३२ ॥ पक्षातिसाशपेत्ताघ्नरकफकण्ठामयापहा । ति मोविका । अथं विदारीकन्दः विदारी मधरा स्निग्धा बृहणी स्तन्यद्युकषौ ॥ २९ ॥ गुरुः पित्तास्रपवमदाहजिच रसायनी । एति धिदाससंकन्द्ः। अथ वाराहाकन्दः- घाराही मधुरा चिग्धा कुस्तिक्ाऽतिश्चरठा ॥ ३४ ॥. घटया पित्तकूरी वातफफमेद्‌ः कम्पेत्‌ । ति वाराहीकन्दः अथ पाठा पाटठोष्णा कटुका तीक्ष्णा पातण्टेष्पहरा छपु; ॥ ३५॥१ हन्ति पुखज्दग्च्छर्दिष्युठातीरारहूद्ुजः प दति पाठा । | - अथ मृ मथर सर भुर; स्वादुरितक्त! {पेतासखमदहपुत्‌ ॥ ३६ ॥ धिो पतृप्णाहद्रागकण्डुक्ुहन्यरापा | हति मवा आथ. माञ्चजछा~ भसिष्ठा मधुरा तिच्छा कषाया स्वरवर्णकरत्‌ ।॥ ७ ॥ --लकग १ क, (प्रा (दः । १९० पिमठमष्ट सचता { भरदक्निग्त अथं कुप्‌- कुटमुष्णं एदु स्याद तिक्त दुरपद्‌ टपु + २४ ॥ एन्ति पाताद्वीप्तषकापकु्टमरुप्कपान्‌ । एति फुएपरं \ | अथ (शुर) फारदिर्म~ लृष्री फषापा तिक्तोष्णा हनि दहिष्माधमिरवरान्‌ ॥ : तुप्णारुविकफन्दायक्षदकाताप्यतासतान्‌ । एति (शुद्ध फाकरर्िषी ) अय रोद्िपमू- रोहिपं कटुकं पाके दिक्तष्ण तुदरं जयेत्‌ ५.२६ ५ फष्ठहुदोगरित्ताप्शरुटष्ापकफज्वरान्‌ । हति रोष्टिपम्‌ \ अथं ( कटूफटम्‌ ) करपिफत्र- फदफठं पुषं तिक्त कट्‌ वातिरुफज्वरान्‌ 1 २७ 1 दन्ति ष्व।पप्रमेहाश्ःरतसण्द(मयार्दाः । दति ( रदम्‌ ) का(पफड \ | अय तागा माणा रुषा फटुस्तिक्ता सुच्याप्णा पाचनी जपेत्‌ ॥ २ होथकासकफन्वासपीनस्रस्यरमाषतान्‌ । इति सारम ( मटर ) । अथ पापाणभदः- पापाणमेदस्दवरो षिणो पास्तिद्दिधनः + २९ ॥ सररस्तक्तः प्मेदाशेःकच्ट्धाक्मरिरुमो जयेत । इते पएपाणमेषः । अथ मस्ता- मस्तं फट हेमं शाहि तिक्त ोपनपादनष््‌ ॥ ९०१. एपायं क्िमिपित्ताच्रकफतृप्णाज्वसापदृम्‌ 1 इति मुस्ता । " "$गानद्विि\ ` [ षताक्चश्तरद्गः1 -धुदद्योतरद्धिणी १९१ अथं धातकी- धातक कटुका शीता मद्करतु्वरा छः ॥ ३१ ॥ तृष्णातीसारपित्ताघ्रषिपफिंमिविप्तपेजिं। ` हति धात्तको 1 भथ मोचिका- भोचिकाऽम्छा रसे पाके फपाया शौतठा एपुः ॥ ९२ ॥ पकातितारापित्ताश्ररुफकण्ठामयापहा ! राति मोचिका, अथ विदारीकन्दः पिदारी मधुरा सिग्धा चहण स्तन्यङुफवा ॥ ३६ ॥ गुरुः पिंत्तादपवमद्‌ाहाजिच रसायनी । एति षिद्ारोकन्द्‌ः । अथ षारारीकन्दः- धाराही मधुरा दिग्धा कटुस्तिक्ताऽतिष्क्रखा ॥ ३४ ॥ घटया पित्तकरी वातकफमेद्‌ःफमाखयेत्‌ ॥ दति धारादीकम्द्‌ः~ अथ पाडा पाटीप्णा कटुका तीक्ष्णा वातन्टेष्महय छपुः ॥ ३५ ध हनि च॒छज्वरष्छर्दिषुष्ठातीभरारदहृद्रुजः 1 इति पाठा \ - - अथ रृर्वा- मूथां सरा गुरः स्दाुर्तिक्ता पितासमेहयुप्‌ 1 ३६ ग विदोपतष्णाहुप्ोगकण्टकु्स्वराप्ा ४ दति मृदं \ | भथ. मिषा मखा मधुश तिक्ता कषाया स्वरपर्णषत्‌ ॥ २७ ॥ ह २ 1 वा | | १९, न्वः] दश्च? । १५९ धि्म॑टमह्षिरषिता^ [ मद्सिाप्म् शरुप्णी श्टेप्पविपहा शोफयोन्यरक्षिद्यूदसुत । रक्तातीपारङछास्पिसर्पचणपेदजिद्‌ ॥ ३८ ॥ एति भिषा । अथ हरदा- „ ५ हरिद्रा फटका तिक्ता रस्षोप्णा श्ठेप्मपित्त्र्‌ । वण्या द्वण्दापमहसक्षोएकण्टरवणग्पष्ा ५ ३९ ॥ ति हरिद्रा \ अधं दार्दी- दुर्वी तदद्विशेषाञ्च मेचकणास्यरोगजित्‌ । दति { हर्द्‌ः ) दार्वी) अथं प्रपुनाटः(डः) प्रपुन्नारो( डो ) ठः स्वाद खक्षः पित्तानिापहः ॥ हयः हिमः फफभ्वासफुषटददुषि पानिलम्‌ । वातरक्तापहो हन्ति तच्छकं कपक्रदपु ॥ ३१ ॥ दषते प्रधून्नारः (डः) अथ वाकृची- धाकचा मधुरा तिका क्टपाष्ा स्सायती। रिषटम्मनी ह्दिणा रुच्य सर टद! इचदित्तुत्‌ 1 ४२ ५ रूक्षा हाना-कफभ्वापङ्ुष्ठमेहस्धरक्िमीन्‌ 1 तत्फलं पित्तठ श्वतदुढवातकफापहम्‌ ॥ ४२ ॥ राति घाकरूचा। अथ भृङ्रयजगणाः- भङ्न्धजः फट स्तक्छा ख्क्चान्णः कफबातनत्‌ । दन्त्ये रसापनां रोक्ष्यकुठनेचरिरताजते ॥ ४४ ॥ दति शहराजगुणः । अथ पपदः-~ ` पपटो हनि पित्ताञ्भ्रभतप्णाकफज्वरार्न्‌1 .: ` सग्राहा श।तठास्तिक्तो द्ाहनुद्रतठो टुः ॥ ४५॥ दति पपटः [ पठधिरप्तङ्गः 1 ` दहयोगतरङ्किणी ॥ ~ ` १९६ अथं पै{ श )णपुप्पी- स(क्)णपुष्पी कटुस्तिक्ता फफनिच्छरदिकारिणी । ति (इ )पपुष्पा । अथ बायमापा~ ्ायमाणा सरा पित्तजेरश्ठेप्मास्शुठजित्‌ ॥ ४६ ॥ दि च{पमाणा। महानाठिनी- . पहाज्यष्टि्निदा पतिका रचन कफपेताजेत्‌ं । ` हनि वुाहोद्रानाहशोफङषकर मिज्वरान्‌ 1 ४७ टमि पराना्ठिती अथ विपा ( अतिकिप )- पिपोप्णा पाचनी तिक्ता श्टेष्पित्तातिसारजित्‌ । इति विषा (अतिविष)! {कपाः पाकमा्प सिदोयद्नी प्वेग्ध्येन्ण( स्वरदुरकरतच्‌ ॥ ४८ ॥ ह्या रक्षायनी शोप्ङकछाश्चास्वरमेहजत्‌ । एति काफमाकी ~ प क 1१ शः ¢ अथ ककिजङूषा- काकजङ्घा हिमा हसित रक्तपित्तकफनज्वरान्‌ ॥ ४९ ॥ हति फाफजङघा । + *9 अथं ठो्रद्यम्‌- ~ खोधो चिरेवनः शीतश्वषुष्यः कफपित्तनुत्‌ । फपायो रक्तपित्ताचतुडतीसारनाक्षेनःौ 4० ¶ ति छोधहयभ्र \ ~ ` ` ४. भथ वृद्धदारः- , ,. `“ ग वृद्धं दारः कषायोष्णः सरस्तिक्तो रसायनः। वृष्यो घातामवातासश्ोफूमेदहकफपणएात्‌ ॥ ५१ ॥ इति बृद्धदाः -~--~~---~----------------------------~------~---~------+ ५ ११, कृद्ुः पित्तदधिष्मोजि" ३ * - ॥ १ । चिमछमष्टपिरचिता- [ चताक्नशप्तग्ः| अथ देवदारी ( पोरषारी )- हेवदादी रते तिक्ता फफ्ःश्रोफपाण्डुताः ४ नाक्षयेद्ामनी तीक्ष्णा क्षयहिफष्िमिर्वरान्‌ ॥ ५२१५ ति वेवद्टी ( पोरसारी )। अथ हमपदरी- हपप्रादी गुरः शीता हनि रक्तविपव्रणान्‌ । विस्पदाष्ठातीसारतामूतांध सेपणी ॥ ५३ ॥ एति हंसपदी ¦ अथ सोमवती सोमव्ठी विदोप्नी कटुस्तिक्ता रसापनीं इति सोामदष्ठी । अय नाकृटी ( मगशी )- नाङुखी तुरा तिक्ता कटुरोघ्णा पिशपेद्‌ ॥ ५४ 11 विषं लताथथिक्रारसपणां चणृमिध्णर्‌ं} इति नाङ्टी ( मुम्ची \) अथ पटपन्ना- घटपत्ी पोनिगदान्कपायोप्णा पिराक्ञचेत्‌ ॥ ५५4 ५ हति षटपएची य्‌ कर्जाद्ः छनज्जालुः शीता तिक्ता फकपाया श्टेष्मपित्तनुत्‌ । रक्तापित्तमतीसार योनिरोगांश्च नाशयत्‌ 1 ५६ ५ हति छन्नादुः । „~ अथ मुपर्टकन्दः~ भूख मधुरा वृष्या वी्येण्णा बुहणी गुरुः तिक्ता रसायनी हन्ति शुदृजान्यनिटं तथा ॥ ५७ 1 इति एसटा सन्द अथ कपिकनच्छुः ( कवा )- -- कपिकच्छुः परं वुष्या मधुस बृंहणी गुरः तद्र(ज वातङमने षाजाहरणदत्तमम्‌ | ५८ ॥ इति फपिकच्छुः ( कवादरु ) ! | [ षतर्िशस्तरहः ] घटेद्योगतरङ्िणी । अथ एुत्रजीषः- पुयजीषो गुस्वेष्थो गभदेः श्टेप्मवातक्रत्‌ ॥ हति एच्रज(वः । अथ वन्ध्यककोटकी- वंध्या कक।टरी ठष्व्ी करफतुदवण शोधनी ॥ ५९ ॥ सथद्षहरी तीक्ष्णा मिसपविपनाशिनी । इति षन्ध्यककटरी । भय विष्णक्रानता- । विष्णुक्ान्ता कदुभध्यए कूमिदणकपराखयेद ॥ ६० ॥ पति विष्णुक्रान्ता) अथ शाद्खपुष्पा- शङ्कपुष्पी सरा मेध्या मनेरेतोकिकारणाम्‌ । रसायनं कपायोप्णा स्छतिदा पराहनाशिनी ॥ ६१ ४ ति श्द्कुपृष्पी । भथ इग्िकोष्णा- दुण्थिकःप्णा गुरू रुक्षा बाता गमना्िनीं 1 स्वादुषिष्टम्मिन वृष्या फफङषकिमःखयेत्‌ 1 ६२ ॥ हति हुग्धिकष्णा । ` अथ नागाजन्‌(- घत्तयया दहुषटठा छञाकारा पयस्वती । दिव्योधधा सा मेहाश्रकष्ठवांसरपाण्डुजित्‌ ॥ ६३ ॥ ोपकासक्षयग्डासाभ्ववगण्डायुद्‌ापहा । रसायन ज्वरहिता नागाल्जन्याभिधा मता ॥ ६९ ॥ हति नागान । . ° अथाधृःपष्पा- अधःपुष्पा फुभिन्टेप्मनेर्दजघ्ुविकारजेत्‌ । इत्पधःपष्पी । ५ १, व्दा मेहनाः $ > १, "मन्नलिणी ) स्वाः 1 ३ १. दविता । | >, , १९६ िमह्लमहमिरव्िता- . .{ चतुशिशृप्तरद्ः- अथ भद्वातकः ( भिखामां- ) महातकः फषायोष्णः शुक्रो मधुरा एधः ॥ ६५ ॥ धातश्लेष्मोदरामाटकष्टाशयहणी गदाम्‌ हन्ति गुटमज्वरभ्विचवष्िमान्यक्मिनणान्‌ ५" ६९ ५ इति मातः { भिदामा ~) 1 अथ विरपरटदी- चिरपोदी हिमा रूक्षा मेदिनी भ्वासकासजित्‌ । [ * चरपोढा दीघेपत्रा मवेन्नामफणाक्तिः ॥ ६७.१; | हति विरपोटी ॥ . | अथेन्द्रशाकम्‌-. इन्द्रक्षाकं रेचनकं विवन्धाध्माननङ्गानम्‌ । इतीन्द्र शाकम्‌ 1 . | अथ दोणपुष्पी-. । . द्रोणपुप्पी गुरू रुक्षा स्वाटुस्तिक्तोप्णमेद्नं ॥ ६८ ¶ च{तपित्तकरी होफकापार्वरकम्यरेः । इति द्वोणपु्पी। | | अथ बाद्यामाण्डक्या- , राह्म हिमा सर स्वादुर्टशर्भेध्या रसायनी ॥ ६९ ॥ स्वया स्मतिप्रद्‌ा कु्पाण्डुमेहाद्क्ेटभित्‌ । वेपशोपसर्वरहरा तद्न्मण्टकपण्यपि 1 ७० | व्राष्यां तु रक्छर्दण्डा स्पाद्चाटपप्पा टधु्मता | लोणिकापन्नसदुशपवाऽन्या नीठद्ण्डिनी ५४७१५ इति बाह्धीमाण्दटूस्यौ 1 -- अथ सूसभश्राद्यम्‌ । तंरपणातिं काचत- सयमक्ता गुरुः रीता मृजा कफवात मित्‌ ! अन्य।प्णा कुष्महमइनष्रुन्छनज्र्दय दद्यः 1५२५. इते सूयभक्रादयम्‌ । तिटपर्णीं ति केचित्‌ । ----------------------------~-~~-----------~-~--- [रा # धनुश्िद्यान्ततततापिदमषं ग पुस्वकत्थम्‌ः ॥ 1 | : ८ ५ मरचखोरा । > चदय 1 ३ भ. दृवच्छायुः१ . - र । 4 [ चहलिशस्तरङगः - यृहयोगतराङ्गिणी । ६ , अथ मत्स्याक्षा- ` मत्स्याक्षी याहिणी कुषटपित्तश्टेप्माघ्भ्रद्धिमा \ मत्स्ये ति पदतदाण्यादा जायते ¦ हति मर्स्याक्षी । | । अथ नलपिप्यली-- जठप्प्पठिका हया चष्ठित्या द्ुक्रछा सता ॥ ५३ ॥ ति जछापिप्पट; । | अथ गजहा ( गोरे ) गोजिह्वा वातठा शीता अाषहिणी कफपित्तनत्‌ ! हर्या परपहुकापान्त्रणनज्वरहरा ठञः ॥ ५७४ ॥ इति गोजिह्वा ( गोमी ) 1 अथ नागदमनी- स्णान्नागदुमनी 'चण्यए लुताहपरिपाएपहा । एति नागदमनी । अथ विरेदी- वे्टन्तरोऽघन॒दयाही फकफङ्च्छ्ा निङातिजितर्‌ ॥ ५५॥ इति विर्वेद्धी । | अत वन्दारः- वन्दाकः, कफवातास्नरोक्ष्यबणवि पापः । दति वन्दाकः.1. = ल्क श्‌ # ^॥ + , *ल्‌ "(पण्डः पिण्डारूमधूरः शीतः शोफ पित्तंकपापहः ॥ ५६ ॥ इति पिण्डाखः 1 ~~ » {+ ५" ॥ ., , अथ. सकिणा- ५ न दासिका पित्तला फुषठकृमिवातकफापहा । इति छ ष्िणी । ॥। ~~~ , #.ग7., -घदुष्टनपदू० ॥ १९६ विमहमष्टमिरचिता- . [ षदृश्चिश्त् अथ रोरीत्तकः ( रेदिडा- ) रोहीतकः सरो गुकयणुत्छाहोद्रापहः ॥ ५५५ हवि ( रोरीहकः ) रोहिड। । अय माचकः ( मावरसः- ) , . .मोचकः श्ीतटो याही गुसुवृष्योऽतिस्नारजित्‌ । प्रवाहिफामापत्ता्कफदाहनि पर्णः ॥ ७८ ॥ एति मोचकः ( मोचरसः) 1 अथाजगन्था ( नरी ) अनमन्पा ठपु रुच्य! हया हकफयातनुत्‌ \ हत्पजमगन्धा ( मस्तरी ›) 1 अथ सेरेपकः ( कण्ठ्षर इति 9 सेरेयकः दु्उातकफपाण्डुवि पाञ्चजित्‌ ।॥ ५९ ॥ तिक्ताप्णो मधुरः फदयः सनिग्धः किश्षरसनः हति सेरेयकः ( कण्ठश्वर इति ) । अथ भिक्तिर्णादयम्‌ 1 (सषटी ) गिरिकिर्णद्ियं शीत यहं दद्िनिदङ्कत्‌ ॥ ८०1 कुष्ठशुटधिदोपामश्नोथवण विषापहम्‌ । इति गिरिकर्णाद्रयम्‌ । ( सफटी )! ` | अथ क्षुरकः । ( तारमखाना } : छुरकः दीतलो वृष्य गुरुवतयुडास्रजित्‌ ॥\ <१ ॥ ` श्ोथचणप्वपात्तटक(पत्तनाशक्षरः सर\ दतिष्षुर्कः) ( ताठटमसाना 3) अथ कापास; कापासक!( टद कण्णो मध्र ते चातनाङ्ानः ॥ <२ ४ तद्राज वातजिद्चध्यं सिरपं कफरूरं गरु! इते कार्पासः ॥ ॥ शिषो) 1 कणन ‡ १ ग. छै दिनाः । [ बुशः ] ` हद्योतरद्गिणी 1 - १९१ . अथाऽऽरामशीतला- आरामश्षीतटढां शीता कटुः पित्तकफास्ननितर्‌ # ८३ ॥ पारमरश्लीतछा । अथ ककुरनदुः ( स्थूलकृगकुदा फुङुरन्दुः कटः शाता जवररक्तकफापहः ˆ इति कुकुरन्डुः (स्थृण्ङुरङदा ) । अथ वामी ामी शोध्या कुष्टपित्तण्टेप्यापहा सरा 1 ८४ ॥ ति धामा । अथ वठामोदा- धटामोरा श्ठेप्मेपित्तनुद्रणे विजयप्रदा एति षटठामोटा 1 अथ श्रपुड्खा- शरपुङ्खया यकरःएहदुटदणःचवपापहा ॥ <५ ॥ तिक्ता कपायफासास्श्वासच्वरदरा छथः । एति ागपृद्ा । सथ मयुरशिखा- स्याभ्मयुरक्िखा टष्वी पिततिन्देप्मातिसारजितै ॥ ८६ ॥ गमदा महिनी मेध्या क्ास्तकण्टूषिपापहा । . ` इति मयुरक्िखा । थ्‌ टक्ष्पणकन्दः~ नागपह्ीव वद्टी या रक्तपिन्द्ङ्ितच्छदा । ८५ ॥ मसुप्याकरुतिमुला या छष्मणेति टता मता । छक्ष्मणए ममदा श्रीदः सरा व॑ष्य घिद्धन्रुद्‌ ॥ ८८ + तरप पयसा प्पष्टमकष्षणज्जुषस्तु ग, घत्सवत्याः प्रपात स्याषहटतवम्त गमद सयाः 7 ९ ॥ हति इक्ष्मणकन्द्‌ः । ११. लिग्धो उड 1 रक. व्‌ यामी 1 कू. पती) चकु, पापी) , ९६५ तरिगहमषटविरविता-' (परतरः अथ मसरोरिणी- | सवान्म{सरष्दिणी पथ्या सस एपित्रपापदा ५९०१५ एति भांप्रोिण ! आअपाद्य- थां फमकन्दा हुपमारतुल्यः फटच्दाया ठतिकोप्या सा । प्रमेहनजिदेवप्यतमा प्षपत्नी रसापनी पारवृबन्धकर्वा ॥ ९१. हत्युयटा । | अयास्थित्तपानस्त्‌ः( दृडसंपान ) अस्थिसधानकृद्रवप्यो शीतो धातदरोऽस्थियुट । ' दर्पास्थसधासरूत्‌ ( दडसंधान )\ अय्‌ रुदन्ता- दिच्यीपधी रदन्ती स्थार्ता्था चणकरपद्ठया ॥ ९२ ॥ उध्वाध।वा{ररन्दटाल्य श्वासम्टरसकयुता 1 सा निहन्ति प्रमेही प्दपद्यण्यभप्रमस्वराच्‌ ॥ ९३ ॥ कासम्वासामिषेपम्यकुष्ठाश्ःपाण्ठुसेमदुद्‌ 1 देति स्दन्ती ¦ अयं भद्मशाद्ः- पन्पटस्यक्रएापण भद्रु सस्पेदय-याोपयेते । गोङुधमावनां एस्या शुष्कां सर्वच योजयेत्‌ ॥ ९४ ॥ दति भद्ध ` अथ तस्या गुणाः- कफानिटहरी छश्चमदरुरी च पित्तप्रदा ' विमोहनटरानटप्रचलवाभ्विवद्धिमदा + ग्रहण्यतित् तिक्चदन्वद्नकासमदहाप्ट्‌! रसे कटुरशीतठा शायनं मद्रून मता + ९५॥ दति भद्वागुणाः 1 ` अथं दुषाद्यमू~- ` | वादय हेम श्टेन्मदिसपाञ्चविधप्रणाद्‌ । ` दति दुकाहयम्‌ \ ` ` | , ` १ क, जिन्द्रा षाः ` ` [ पतुरिशेस्तप् } `. चृर्योगेतरद्गिणीं । - : २११. अय्‌ कश्ः- क्णो कच्छराष्मदादाप्रपिततक्षेयहशं हमः ॥ ९६ ॥ दति काशः $ अर्थे कृशः- द्मः एच्छार्चतुदर्‌ + + कफएबास्तिगदारमजिच्‌ । १ति शशः अथ एञजः- युजो विसपदाहाघरकृच्छनाक्षिगदनां्ञिनः ॥ ९७ ॥ इति मुः । अथ न~ नखो मूर्छािदाहाघकफाकित्तविसर्पयुत्‌ \ ` इति नटः । अथ वशः द्वाः ससे हिमः पित्तकफहा कमेत ॥ ६८ ॥ तर॑करीरो गर्भदं श्टेप्मलो वातपित्त मित्‌ । तद्वो भेदृकोऽ््यष्णः कप्तन्नो वातपित्तङ्गत्‌ ॥ ९९ ॥ ति दलः ( षेणुः )। ' “भ च अथ॒ यवानी ( खरासरी भवानी ) यवानीं यावनीं क्षा अहिभी मादरम गुरु 1 हति यवानी ( खरासतनीजवानी )। अथ वृष्यः ( पोस्तं ) ` चर्यो दैत्यः खरस्तीक्ष्णः श्टेष्मट बाताजट्नरः ५ २०० ५ घत्कं खसतिटस्याक्तं ख्ये याहि विशोधनम्‌ । ` छ्युक स्तम्भकरं शीत गटपातिमद्‌ा वहम्‌ । ईति घृष्थ ( पेस्त )। "`` 4५ श, €वः नेपिष्फकः 1 २ क, ` पोपुणद्‌ $ ५६ 67] ¶7 7 1 ४४२ यिम्टमदविरचिता- `. [ प्व्ररप्तरहनः अथ पाताटगाश्री- पाताछगारूडी वप्या श्टेष्पठा पवनापहा ॥ २०१ ॥ इति पाताटमारुड । एति योगतरद्चिणण्यां हरीकयादिगुणायुणकयनं नाम चताखस- स्तरः ।॥ ३४ ॥ + च भथ पन्चप्ररौप्वरशः । ` अथ वरः- ~, वट; इतो गर्दी कफपित्तवणापहः \ ` हति षद; । ' अय्‌ पिप्प: पिप्पठो दुर्जरः हीतः पित्तष्छेप्यवणाघजित्‌ ५१५ इति पिष्पटः अथ पारिसिपिप्परः | परारिहाश्वस्थको वृष्यः स्निग्धः श्टेप्मरमिपद्‌ः। इति पारिशपिष्पठः अथोदम्बरः उदुम्बरो हिमा वण्या गुरुः पित्तकफौस्रजित्‌ ॥ २॥ इत्युदुम्यर) अथ काकाटुम्बरी- काकोडटुम्बरिका तद्रदिशेपाचिच्नारिनी । | हति राकोदुम्बरा ! -. | अथ पश्वः ( पिम्परी ) प्ठक्षः शीतां चणश्टेप्मपिततश्णेएविसपाजित्‌ ५ ६ ॥ इषि पुक्ष; ( पिंपरी ) 1 † ण यजक्राायवाकानयगााावकाामााका कमनका न्‌ १ कृ भीहरः ) २.१, (नुत्‌ 1 रगृ, वाच्छिद्रिमः ष `" [ पण्षिशप्तरदः 1 युदयोगंतरद्धिणी 1 " २०६. अथ परथ क्षीखिक्षाः स्पश पोदुम्पराभ्वत्थपाररिसष्टक्षपादणाः : पञ्चैते क्षीरिणः प्रोक्तास्तेषां व्वक्पस्चक स्मृतम्‌ ॥ ४॥ त्वद्पथ्क हिमं याहि बणकशोधविस्पनित्‌ । केचित्त पारिशः स्थाने हिरीपं पेतसं परे ५॥ क्षीरिवृक्षा हिमा वण्यां योनिदोपरणापहाः । कलौ फपित्तकफान्नस्तथा मय्यास्थियोगदाः ।॥ ६ ¶ तेषां पत्र हिमं याहि कफवातास्चनुद्टघु । तव्फठ हु शिशिरं रक्तपितिकफापहम्‌ ॥ ५ ॥ ति पश्वे क्षीरवक्षाः । # ^ 1 भथ नर्न्ददृक्षः- नच्दुवृक्षोऽग्वस्थमुणो उपूष्ण मरसुरपुनः ^ इति नन्दीव्रष्स; \ | सव कदन्मः~ + कदम्बः इतः श्टेष्मपितरक्तगद्एपदः ५ € धै इति कदम्बः, ` ~ ~ . - | अथ ककुभः कोहा~+ ` ककुमः शीतदी श्वासक्षतक्चयवेषास्ननुत्‌ ५ ` प्रमहुमेहपिटकङष्टपण्डुधीपोरपिप्लित्‌ ५९ ॥ दति कङ्मः ( कह ) । + | अथ शिरीषः ~ ` शिषः शीतठो ण्यो विपवीसर्पशतोथमितर । इतिशिरीपः६ . ` ` अथाऽऽतेगरः- = ` अगरस्तुवरः शीतो वणकशोधनरोपणः ॥ १५ ॥ ह्ष्यातमदलटः | ¢ , |, “ ~ ५ गर ्टो भ्रः क्षः । 1 = ५२ विमष्ठमहविरचित्ता- =: प्जिदप्तरङ्ः ] अथ पाताठगारुडी~ , पाताटगारुडी व॒ष्पा श्टेठा पवनापहा + २०१ ॥ इति पातादछमारडी । इति योगतरद्धिण्या इरीदत्पादिगुणामुणकथनं नाम चतुदश" स्तरहः ।॥ ६४ ॥ अध्‌ चश्चात्रदप्वगद्कः | अथ वटः- वटः शीतो शुर्द्दी कफप्तिवणापहः इति वटः । जे अथ पिप्पलः पिष्पछो दुजरः इतः पि्तण्ठेप्मत्रणाच्नजित्‌ # १५ ति पिष्पदः `अथ प्रिक्तपच्पठः प्राारलाश्वस्थको वृष्यः स्नग्धः श्टेष्मकरमेप्रद्‌ः। तिं पारिशशपिप्पटः थीदुम्बरः उदुभ्यरो हिमा वण्या शरुः पित्तकफास्रजित्‌ ॥२॥ हव्युदुम्बरः अथु काकाटुम्बरा- ` काकोदुम्बरिक्षा तद्रदिक्ेषचिचमाशिनी । धति ककिोदुम्बरी । | अथ पुश्चः (- पिम्परी) प्टक्षः शीतो वणण्टेप्णपित्तक्षोपविसपंमिद्‌ ॥ ६ ॥ इति पृक्षः ( पिपरी ) । ' “^ . 9 क प पीटरः 1 > भ, (द्नत्‌ र, । ग}, "पष्ड्दगा ग [? | [ थभिर्तर्टः ] भृदयोगेतरङ्धिणी 4: २०६३. अथ पथ क्षीखिक्षाः स्यप्राधोदम्बराश्वत्थपाररसष्टक्षप(दपाः। : पञ्चेते क्षीरिणः प्रोक्तास्तेषां सक्पश्चरः स्मृतम्‌ ॥ ४॥ व्दवपञ्चरु्‌ हिमं याहि घणङ्षोधविसरमित्‌ । रेवि फारिक्षः स्थाने श्िरीपं वेतस परे॥५॥ ्रीरिवक्षा हिमा वण्या. योमिदुीपवणाप्डाः शोफपित्तकफासन्नस्तथा मयास्थिपोगदाः ॥ &.॥ . तेपां पत हिम याहि कफवातास्रनुदघु 1 त्फ याहि शिशिरं रक्तपित्तकफा पहम्‌ ॥ ७५) हति पथ क्षीरिपक्षाः अथ नन्दीवृक्षः- न्दीवृष्षोऽश्व्थगुणो छ षृष्णोः गरसु्पूनः 1 ति नन्द ्क्षः । . आय कदम्य्‌ः- + कदम्बः इतः श्टेप्सप्पेतरक्तगवुप्पहः ॥ € धै हति कदम्बः । , ` | .-~ . ~ , अथ ककुभः कोदा- फङमः शीतो श्वासक्षतक्षयविपासनुद्‌ १ , प्रमेहमेहपिटकक्ढपाण्डुशिसोर्तिमित्‌ ॥ ९ ॥ दति कुमः ( कहा ) । ` ` ` -* भथ शिरीष । ` ` शिरीषः शीतद्ये चण्यो विपदीसर्पक्पेथाजेत्‌ । दति शिरीषः ` ` ` { , अथाऽऽतगरलः-- अगृदस्तुचरः शीता नणश्तेधनरोपणः ॥ १० ॥ दस्यतिगद्धः । + 1 ज १. क ष ~~न मन्म ण न~ यतननुान 1 १, धल भग्नः प § ¢` विमदमहटपिरचिता- [ एप्पल 1 ` अथ पेतप्रः- | पेतः हीतेटो दाहशोफक्षायानिरङप्रणुत्‌ । एसि पीसपण़रप्रस पित्ताश्मएफिफानटान्‌॥ ११ ॥ दिः पेतस्तः\ ` । ` अथ नरपेतम्रः- जशो पेतसः शीतः संग्राह यातक्षोपनेः ६ हति ज्टषेतेपषः 1 अथ वञ्नुटः- घञ्युटो येतसगुणो च्शिपार्िपना शनः ५ ६२४ ति घञ्जटः । अथ श्ठेष्मान्तकः ( रहुोदयेषरारः } म्ठेप्मान्तको दिपरस्फोरवगवीसपफुष्ठमुत्‌ । | फेरपोप्णस्तःफलं ष्यं वातपित्तक्षथाद्जिवर्‌ ॥ १६४ `. हति श्टेप्मान्यकः ( सहसोदावेवहारः ) \ अथ पाट- पटुतमं दीपन मेदि रक्तपिदचफर खु । गुतमाह्यहवाताद्कफहारि रसायनम्‌ ५ ४ ५ हति पीठं \ अथ शाक्ब्क्षः शाकः श्टेप्मानिठश् घ्नो गमस्धानदो हिमः एति ऽणक्य॒क्षः \ अथव श्दब्क्ष्ः- दाठो याही बणश्टेष्मद्ग्धरुग्विपदुद्धिपः ॥ १५॥ प्ते हावश्च; ६ तमाठटस्तद्टुणः शोथदाहविस्फोह द्धिमः \ ` पि तमादः भभ ० ्ाश्ाणनाकरक्न 9 ब्य रप्दौके गागवन्न्नय वना 47, 'साश्प . {.निश्तरदः 1 ': युहययोगतरद्धिणी | २०५ अथ खदिरः खदिरः शीतलो न्त्यः कूमिमेहज्वरपणुषः ॥ १६ ॥ रिवश्षोथामपित्ताखपाण्डुक्कुढकपफापहः । मियसिस्तस्य मधुरो पटः शुक्रषिवधनः ॥ १५॥ सारस्तु खादिरो वरण्डो मुखरोगकफास्नजित्‌ । शीतलो मेह पिताघकुठकण्डविपापहः ॥ १८ ॥ हति ददिरः अथरिमेदः- दरिमेदः कपार्योण्ण) भु खदन्तमद्‌प्षजितर ५ हन्ति कण्ड़विपग्टेप्मक्रमीन्दुषटगदापहः ॥ १९ ॥ इतीसिमेदः । अथ वन्बुठः- धि चच्थुलट; कपठनुद्राही कृ भिदु दिपएापदः । इरि षन्बरः । | अथ वीजकः ( विजदसारः ) । वीजकः फुएदीसपमेह श्वित्र सडकृमीन्‌ ॥ २०॥ हन्ति श्टेष्माचपिच्तानि हिमः केश्यो रसायनः \ इति बीजकः ( विजहसारः } \, अथ तिनिसः, अतिमुक्तकम्‌- तिमिः श्टेष्मपित्तास्रमेदोदुशटपमेहजिव्‌ ॥ २१ ¶ इति तिनिसः; अतिमुक्छरूम्‌ । अथ भ्ृजः- मृजा मतयहश्टेष्मकणरुग्रक्तपताजेत्‌ । इतत पज अथ पलः पलाशे दीपनो वृष्यः सरो पणवणगुलमनित्‌ ॥ २२ ॥ मय्प्धानङहोपयहण्यशःकमिप्रणात्‌ । तुष्य कफपित्तासङ्ृच्नाजद्वाहि तटम्‌ ॥ २३ ॥ | , ' >,» "णय "श १ ११, °या ¦ १४ २०६ विमह्महपि रचिता [ १यलिर्हः फाठं कटरप्णं मेहाः क्रिमिवातकफापहम्‌ \ ति पठाशः । ¦ अथ पवंः- । धवः क्षी तः प्रमेहार्लःपाण्डुपित्तकफापहः ॥ २४.1४ इति धवः । | अथ धन्वनः ( धामिनी ) धन्वनः कफपित्ताञ्चकासमित्तुवरः ठयुः ४ हति धन्वनः ( धामिन \ ) अथ स्जंः- |, सरजो वर्ण्यः एफस्वेदमटपित्तकमीजखयेत्‌ ॥ २५.५१ ` ~ ति सयः \ . हुक अष वद्णव्रक्षः- । षरणः श्टेप्मलो मद पित्तलः कृच्छमारुतान्‌ ।' निहन्ति शुट्मवाताचङृम दृष्मा धिदा पनः ५ २६ ॥ हति वरणवक्षः (ची 1 अथ जिङ्गिणी- | जाणा बणहद्रागवातातीसरिहूष्कटुः 4 ~ ~. > ` उध्णस्तस्यास्तु नयस नस्पाद्हिन्पथाप्हः | २५॥ इति {जेङ्क्णी. अथ शुकी (. साठ ) शाटरी वण पितताद्श्टेष्मपक्मतिसारभित्‌। इति श्ट € साट्‌ ) 1 | . अथद्गुख ( इगुरा ) „ , इद्ध्दी छुष्मृतादिथहेदणविषक्रिमोन्‌ ॥ २८. , इहन्प्युप्णः श्विघ्श्नुटप्रस्तरफ्टं कफवातजित्‌ \ इती्दी ( ईशु ) । । .' ` अथ. कटम्नरः (करहरी ) | कटम्मरः प्रमेहास्ननाडाब्णविपक्रिमानू 3 २९ 0 { पध्रतपः | पुहयोगतरद्धिणी । २०७ हन्त्यध्णः छफङुठप्रस्ततफट एदु छ॒कङ्कत्‌ १ निपांसोऽस्य शरुधप्यो बटकृद्ातनाशनः ॥ ३० ॥ टप्ति फ्टमरः ( करहरी ) ! अथ मोपकं मोपकः कफवातघ्नो याही शत्मषिप्िमीन्‌ । हन्व्यप्णो षस्तिहत्कण्डस्तव्पष्पं रफ पित्ताजत्‌ ॥ ३१ ॥ नियासोऽस्य गुरुवप्यो वठकर पित्तनाशनः क्षारोऽस्य वाहुकृट्रुत्म षीहानाहहरः परः ॥ ३९ \ ति मोपकः । अथ पारिषदः पा(रेमद्रः कमिश्टेप्ममेदःदरोधानिठापहुः 1 हति पारिमद्ः 1 अथ शात्मली- शारमली शीतला व्या याहिणी रक्तपित्तम्‌ ॥ ६१ ॥ एसायनकरूरा ग्धा तर्पप्यं माहि पित्तजित्‌ । हति हारम । अथ नन्दवृक्षः- णी याही हिमो वृष्यो वणङ्कुष्ठास पित्तहो ॥ ३४ ॥. ` हति नन्द्‌चश्षः । अथ सप्तपणेः ( सातवण )~ सप्तपणा बणश्टेप्मवातकुषहरः सरः । दति सप्पणः, ( सात्तबण )\. अथ हारिदकः दपरिदकः कफहरो व॑णकश्षोधनरोपणः।। ३५॥ ` एति हारकः । . ` `, अथ केरञः- फरश्कः फटुस्तीक्ष्णो वीर्योष्णो योरिरोगजित्‌ । कष्टोदाषतयटमाशोवणकफिमिरप्तापहः ।॥ ३६.॥ १२. प्त कफश । 39, "स्व पृषं वृष्यः दोपपित्तामि्ापदः । क्षाः) रै ` ९० चिमदर्महविरचिता- : { पर्वा्रदाप्तरद्गः) तरफ फ़मिवातप्रं मेहाकशःगुखफषठसुतं 1 तत्पन्न कफवातक्षःकमिदोफहरं सरम्‌ ॥ २३५ ॥ तन्भखं एषठदीसषदन्तशेप्थेल्यपाण्डुदत्‌ + ˆ . ` पण्पं कमिकण्डप वमिश्रुखहदतिजिद्‌ ॥ ३८ ४ दति कस्सः अप वहत्करजः- यहत्करखो बातामद्कुएदन्तरुजो जयेत्‌ 1 दति चकर्थ; । अथ करश्िका- . करस्िकोप्णा वात्षःकृमिडषठपमेददत ॥ २९ ॥ ति करास्रका 1 _ अथं तिरिभिच्छिः- तिरिगि्छिष्टासाश्षःपित्तशोथकिमीशपेत्‌ ॥ शति तिरिमिच्छिः। अथ शमा- दशमी शीतता ठधः श्वासङुषठाक्षंःकूफहूस्सरा ॥ ४४ ॥ „ . त्फ पित्तठं रक्षं मेध्यं केशविनाशनम्‌ । ति डाभी । अथ शिरीषिका - -. - दिण्ठिणीं कषफकुषाक्षःसंनिपातपिषापहा 1 ४१ १ इवि शिरीरपेका 1 अधारिष्टकः ( रीठा ) अरिकलिष्पघ्रषः गमरेगय्रहापहः ! इरयरेटफः { रीठा ) अथ सिशिषा ( सीत्तवा) । शिशिपोप्णा हरेष्डुषमहाभ्विच्रवमिस्षिमीम्‌ 1 ४२॥. - „` वास्तरगचणद्हासयासमपातिना 1 दाते प्रि्षोप ( सीसवा ) , ५ ठ दक्वा? । २१, प्पद्र इष्टो मरभू ३ दस्यष्णं सद्टत्रप्रुवः। [ पधिशस्तरदनः ] ` षृहथोगतरद्धिणीं ! २०९ अथागस्तपव्क्षः- अगस्त्यः पित्तकफजिञ्यातुथिकहये मतः । , + तत्पुष्पं पीनसश्टप्मपित्तरक्तविनाश्चनम्‌ 1 ४३२॥ दत्यगस्त्यवृक्षः षति यागतरद्धिण्यां श्यदिविनस्पतिमुणकथनं नाम पश्रतिशप्तद्ः ॥ ३९ ॥ अथ षर्‌ाव्रशप्तरद्ः ॥ ोषनाण्णावोयकृः ूनायोनकिकानाने ष ^ #॥ अथ शण््यादिगणकथनम्‌- शुण्ठी वष्याऽऽमवातप्नी पाचनी कटुका छु; । निग्घोप्णा मद्रा पाते कफवातविवन्धतुत्‌ \ १५ या स्वया व मिश्वासकासद्युटहदृमयान्‌ । हन्ति श्टीपदशोफाज्ञजआनाहोद्रमारुतान्‌ ॥ २॥..` .-.‡ सा मा सेन्धवोपेता विदापन्च(ऽऽमतुत्परम्‌ । गडेनाक्षोदिषन्थघ्री शोफवातविकारभित्‌ ॥ ३ ॥ तक्रेणाऽऽ्मं पाचयित्वा पयसा रेचयत्यपि 1 एवि शुण्ठीं । अयाऽऽरकष्र-- ` ~ ` “ ५ आद्रकं नागरगणं भेदनं दीपनं गुरं ॥ « ॥ तदम्टसेन्धवोपेतं विशेषाद्धीपनं परम्‌ ६. इत्पाद्रकम्‌ ! अथ मारेचगुणाः- मरिचे कटुकं तीक्ष्णं दीपनं कपवातसुत्‌ ॥ ५7 ' उण्णं पित्तकरं खक्षं श्वासयुट करभो नयेत्‌ । विपवेगहरं छरदिच्छेदि कुष्टवणापहम्‌ ॥ ६ ॥ १, बन्धापक्रीः । ५, =» _ = । 4 । २१० धिग्मष्टपिरयिता- ` [शलश पार्त मधुरे पाक्त म्पापुष्णं एफ भुर । फिचिप्पीक्ष्णगुणं श्टष्णपरपतक्ि ध्य्रृपित्तटम्‌ ॥ ४॥ हति मरिपगुणाः। अय्‌ पिप्प प्ष्यटी वीपनी प्रप्पा स्यादूपाता रश्रापनी । अनुष्णा कटफा दविग्पा फकफाकार टप: ८) पित्तछा रेचनी हन्ति म्वाप्कासोागुरुज्दरान्‌ । पुढपमागुत्मारःव्टीष्शटाममायतान्‌ ॥ ९ अत्र कसपरशू प्विग्पा दीतटा मधुर युषः हृति पिप्पटी । अय ज्वुपणप्र- विभ्योपफुल्यामरिसख्पथणं फथितं युधः ॥ १० ¶ यपणं पनं हन्ति शासम्दासत्वभामयान्‌ । गुरमपेफफस्थीत्यमेदृन्टापद्पीनदाम्‌॥ १११ हति $प्रपणपमर्‌ 1 भय पिप्पदीमलम्र- दूपन पिप्पटीमुखं कटप्णं पातनं ठसु । रूक्षं पिच्तफरं भद्रि फपफयातोदृरापटम्‌ \ १२१ एति पिष्पर्टामृटम्‌ 1 अध चतद्पणमरू- इयपणं थन्थिरयतं जाप चहस्पणम्‌ । प्पतुरूपणमास्पात गुणख्युपणयद्दुधंः ॥ १३ ॥ फफाचिमान्यिष्ट्मि सचिर्पानसफासतत्‌ + १४१५ हति पतुरूपणप्‌ । अय्‌ चन्पय्‌- ५ पिष्पीगरूटप्यच्यं विशेपषहुद्नापद्प्‌ 1 ति चभ्पम्‌ । # [ पूविशस्तर्ः 1 ` ` बृहयोगतर द्धि । २११ अथ गजपिष्पली- गजकरृष्णा कटुर्वातम्टेप्मनुद्रहिव धिनी 1 १५१ उष्णा निहन्त्यतीसारश्वास्तकण्ठामयक्षिमन्‌ । दति गजप्पटा ¦ अथं चिचके्यम्‌- चित्रकः कटुकः पाके बद्धिक्रत्पाचनो टुः ॥ १६ ॥ रक्षोप्णां ग्रहणीङकशेफाशेः किंमिक।स जित्‌ । म्टेप्पामिखहये यी तच्छ क श्टेष्मपित्तनुत ॥ १७ ॥ स कृष्ण हेम॑दः कायसिद्धिश्रीदी गहापह्‌ः । हति विचकद्यम्‌ । अथ पञ्चकोटम~ पिप्पलीपिप्पटीमूठ चव्थविचकनागरः ॥ १८ ॥ पच्चकोटं कफ नाहगटमशुछारु चीज येत्‌ । दति पथ्चकोाटम्‌ । अथ पटूपणम्‌- पश्चकोटं समरिचं पड्पणयुदीयेते ॥ १९॥ पथ्चकाटगुण तच्च विशीषा्रहधिवर्धनम्‌ ! इति पटडषणम्र्‌। भथ शतपुष्पा वहच्छतपुष्पा च- । रतिपुष्पा ठधस्तीक्ष्णा दीपनी प्पित्तक्रत्कटः ॥ २० ॥ उष्णा ज्वरानिदटन्छेप्मतणश्ुछाक्षिसोग जित्‌ । अपरा तदुणा परोक्ता विश्षेपायोनिश्ृटयत्र.॥ २१ ॥ कण, हते शतपुष्पा ब॒हन्छतत्छुष्पा च । ॥ न ती थ मेथिका- क, श्नि । #॥। कष) किण, मयका दीपनी हया बद्ध विद्फमिलनरसत 1 सक्षोप्णां कफनुद्ान्तिहरी पित्तकरी गुरुः 1 २२॥ ~~~ १ ग, य्रद्धाय। २ क, " तत॒द४०। 3 ॐ, °करटा । < | २१० धिमहटमषटपिरचिता- [टसा 1. सद्व मधर पाके नाद्युष्णं कटुकं गरु । किचिततीक्ष्णगुणं श्टेपापरकि स्यादृापितटम्‌ 1 ७॥ ति भर्विगुणाः! अथ प्ष्पद्टी- पिप्प दीपनी पष्य स्वादुपाफा रक्रापनी । अनुष्णा कटका छिग्पा फफपातषहुरा एधः ॥ 2 ॥ पित्ता रेयनी दन्ति भ्वासकासाद्र्प्वरन्‌ । कुष्ठ्रमेहगत्माश्लःष्टीटशठछाममादसतान्‌ ॥ २॥ आद्रा कफम {स्रग्पा श्षात्तटा मधु गुहः । हति पिष्पटी । अय अयुपणपू- दिभ्वोपङ्कस्पामस्विख्युपणं कथितं दचुधेः #† १० ॥ ५यपणं दापनं हरिति क्षासभ्यास्त्वणामयान्‌ । गुल्पमेहकफस्थीत्पमेदन्टीपद्पीनसान्‌ \॥ ११ ५ हति ञ्यूपणम्‌ । अथ पिप्पिटीमलम्‌- दीपनं पिप्पदटीमुरं फटटरष्णं पाचन टच । रुध पित्तकरं भेदि फफवातोदृरपदेम्‌ ॥ १२५ इति पिष््टामटम्‌ । अथ चतुरूषणम्‌- छ्यपणं अन्थिफयतं जायते चहुरूपणम्‌ । घतुरखूपणमास्यातं गणखयुपणवद्दधेः ॥ १३ ॥ फफािमान्यदिषटम्मि सवचिपानसकासदटत्‌ \ १५ ॥ हात चतुरूपणयम्र्‌ । अथ चष्पम्‌- पिप्पछीमृटवचव्यं विश्ञेपाहद्जापदम्‌ १: हेति ष्यम्‌ । [ पटू्िशस्तरडः | घृ्ट्यो गतरङ्किणी द १९१ अथ गजपिप्पल~- गञक्रष्णा कटु्वातन्ठेम्मनुद्रहिवधिन। ॥ १५ ४ उष्णा निहन्त्यतीसारम्वासकण्ठ(सथरक्रिम।न्‌ । दति गजपिप्यखी \ अथ वि्रकदयम्‌- चितव्कः कटुकः पाके वद्धिक्रस्पाचनो छपुः ॥ १६६ प रक्षोप्णो यरहणीङ्क्श्चोफाशेः कि भिका स जित्‌ । भ्टेष्पानिखहसे यादी तच्छाकं श्टेप्मपपित्तद्ुत्‌ ॥ १४ 1 स कृष्णो हमद्‌ः कायसिद्धिभ्ीदो श्हापह;। हति बिचकद्वयम्‌ । अथ पथकोठम- पिप्पलीपिप्पङीमृट चच्यचिचकना मरे; ॥ १८ ॥ _ पञ्चरोढं कफानाहगुहमजूठारुचीजपेत्‌ । हाते पश्वक।टम्‌ । अथ पटुपणभ्‌-- पश्चकोछं समरिचं पट्पणमुदी येते ॥ १९ ॥ पञ्चकाटगुणं तज्ञ विशेषाद्रषह्िवधनम्‌ । हति पटपणभः। अथ शतपुष्पा वुहच्छतपुष्पा च~ दातपुप्पा ठटथघस्तीक्ष्णा दीपनी पित्तङ्कव्कदुः ॥ २० ॥ उष्णा ज्वरानिटश्ठेष्मव्रणशुलाक्षिरोमजित्‌ । अपरा तद्रुणा प्रत्ता विशेपादययानिशखसुत,॥ २१५ इति शतपुष्पा बहच्छतव्ुष्पा च । अथ मेधिका- भन । &. [ष्य कने मायका दीपनी हया बद्ध विरकभिश्करमत्‌ ! सक्षाण्णा कफनुद्रान्तिहरीं पित्तरूरी शरुः ॥ २२॥ १ ग, "मग्रङ्गाय। २ ए, ` तुह" । 3 %, “कटा } < । २ चिमहमहविरचिता- , [ परु्श्तरद्ः 1., - पर्फठं कदं पाके रसे च वमिकासरमित्‌ । ष्टेप्मानिदविकारद्नी जीणस्वरजिदथिफद ॥ ९२ ॥ हति मेथिका । | अथाहित्थः (चैदसूर-) अटिर्थोऽत्पगुणस्तस्माद्िशेपाद्वाजिनं हितः । वातरल्यरुगानाहकासदुहगुरुत्वजित्‌ ॥ २४ ॥ इरयदिर्थः । चंदसूर इति कान्यकुन्नमापा । अथाजमोदा- अजमोदा कटस्तीक्ष्णा दीपनी कफवातजित्‌ । उष्णा विदाहिनी हया वत्या बद्धमठा ठघुः ॥ २५॥१ नेचामयक्रमिच्छदिहिष्माबस्तिरुजो जयेत्‌ । स्पजमोदा । अथ ष्रेतरृप्णजीरकं वापिका च~ जीरकध्चितयं रूक्ष कटरप्णं दीपनं टध ॥ २६. सणहि पत्ति मेध्यं गमाश्षय्द्ुद्धिकत्‌ 1 चक्षध्यं पवनाध्मानगुटमच्छर्दिबठासजिति ॥ २७१) इति भ्वेतक्रप्णस्पीरकं बास्पिका च । अथ जवानी ` जवानी पाचनी रुच्या तीक्ष्णोण्णा कटुका टुः 1 वातिन्टेप्माद्रानाहगुत्मश्ठकरमी शयेत्‌ \ २८ ॥ णि भवानीं । . = आथ वष्र धौहारस्तद्रणः प्रोक्तो विशेषात्कररिनाशनः 1 { । ऋः \ शरः इति वहारः ° फिरमिन ` ˆ अजवान ` 1 जवानीति मापा । | अथाजमन्पा- अजगन्धा कटुस्तीक्ष्णा रक्षा हयाऽचिदीपनी ॥ २९॥ [पपे वायि ` + १. नोदः । २य्‌, चीदाः | । प्क्िरातर्ः ) „ सहयो गत्तरङ्गिणीो । (२१३ | यशिमान्यपदा ठष्वी छक्रवातकफापहा 1 ममरीति मापा । इत्यजगन्धा । अध वचा दचोप्णा कटुका तिक्ता वामना स्वरवद्धिङ्कत्‌ ॥ ३९ ५ अपस्मरकफोन्पाद्भूतश्ुछानिलः श्चेत्‌ । बुद्धिमे धारस्शतिमोहिवाक्पटुत्वप्रदाधिनी ४" ३१ हति वचा अथ हूपुप- एषा दीपन तक्ता कटप्णा तुवय ठषुः । पित्तोद्रस्माराशोग्हणी यत्मश्युलनुत् ॥ २२॥ हति हेपुषा शेरणी त्ति मापा \ अथ रिडङ्गम्‌- विदङ्क कटु तीक्ष्णोष्णं रक्षं बहकर ठघु 1 शूठाध्मानोदरण्टेष्मकरमिबातवियन्धनुत्र्‌ ।॥ ३२ ॥ इति पडङ्कम्‌ । आथ वान्पकम्‌- धान्याके तुवरं स्तिग्धमवृप्यं मचल -छच । हू रुच्य बद्धावर्टक स्वादुपाक चेद्‌ापनुत्‌ ॥\३४॥ पाचन श्वासक्सद्र चरष्णाकःक्रिदाहनजिद््‌ तदाद तदुण स्वादं विरोपादित्तनानमर्‌ ॥ ३५ ॥ एति धान्यर्छपर्‌ । अथ हिङ्गुपक्री- हिङ्पच्ीहयं हयं तीक्ष्णोष्णं पाचनं कदु । हद स्तिरुग्वि[विन्धाशःन्ठेप्मगुत्मानिलपहम्‌ ॥ ३६ ॥ इति दिद्धपची । अथ दिदग- दिङ्गरक्त पाचनं रुच्यं तीक्ष्णोष्णं कफवातयुते ूठगरत्माद्रानाहङ्गमिजित्वित्तव्धनप्र्‌ ।॥ ३७ ॥ इति दिषु निजा मनन भम चे -#> +. ४ 7, "वा हह्षेतनाः 1२१, द्धक्वाचद्ः | = + ॥ न्‌ इ तिमष्टमष्टविरविता- ` ! पटधिश्तरहः } अथ वेशरोचना- धकषाजा बृहणं वृष्णा होता मद्रा जत्‌ । तुप्णां क्षपसवरश्वाप्ठकासपिचाद्कामदाः ॥ ३८ ॥ हति पषंशरोचमा 1 | अथ सेन्धपम्‌- सैन्धव मधुर पाके दीपनं श्षातटं एय । पयकुष्यं पाचनं भ्ण वृष्य दोपचयापहम्‌ ॥ २९॥ हदि सेन्धयम्‌ \ अथ सोवचटम्‌- सोधर्च्ं पष्िकरं कटटरुप्णं विदु टु । . उद्वारश्ुद्धिद्‌ ष्म फिषन्धानाहश्रुठ जत्‌ ॥ ४५ ॥ इति साध्च॑ंटम्‌ । जथ विडलपषणम्‌- विडं टधष्णं पिष्ठमि नलहद्धीरवारचीः । दन्त्यानाहुकफ द्स्पममधावातास्रुखामनप्‌ + ४६ ॥ दत एदडटवुणम्‌ । अथ स्रामुदखवणम्‌- स्मद्‌ दन स्वादू न(च्यष्ण मदम छदं) म्टेप्मखं बातदुत्तिक्तमरुदरं सातिपित्तटम्‌ । ५२५ इति सागुद्रुटवणम्‌ । अथ प्ूमिनक्वणम्‌- आद्धिदं रक्तं सक्षम खदु वातासुटोमनप्‌ \ इति भूमिजठबणभू । आय गृरदवणम्- गस्य टयु वातप्रमत्युष्णं भेदि गूयररखप्‌ ॥ ४३) इति गडटबणम्‌ 1 "~---~-----~-------- ~ ‡ १. कटु 1 1 ९ क, %नद्रातिरट तिक्तः । 3 ॥ वृ पटशसरङगः ) पृषह्योगतरद्धिणी । २१५ अथोसरम्‌ ८ ओपम्‌ ओसखं(प) गुरु कट निधे श्टेष्पठे वातनाशनम्‌ । ` दत्योखरम्‌ ( जपम्‌ ) खायीतति मापा । अय फचिदटेवृणम्र- काचं दापनमन्युप्णं रक्तपित्तविवर्धनम्‌ \ ५४ ॥ दाति फाचरवणम्‌ | अथ॑ यवक्षारः यव ्षारोऽ यिकृद्वातभ्टेप्मम्बासगलामयान्‌ । आमाज्ञग्रहणीगुलमयकृस्पीहरुजो जयेत्‌ ॥ ४५ ॥ एति यवक्षारः । अथ स्वर्जिका- स्वाजक(ऽद्पगणा तस्माद्िशेपहत्मथालमत्‌ । इति स्व{जिका । अथ टङ्णः ( सोहागा ) रद्ःणोऽयिकरो खक्षः कफघ्नो वातापेत्तकृत्‌ ॥ ४६ ॥ बिपवीयहरो हेमद्वावको द्िकिधोऽपि सः, हति रद्णः ( सोहामा ) । अथ सोमक्षारः~ सामक्षारो रजतक्कद्वणक्चश्च रसायनः ॥ ४७॥ छद्‌। विदारणः पाकी वहविकरृश्चिषिधोऽपि सः । दति सोमक्षार्‌ः। भथ खवणक्षारः ( छोणाखार ) टवणक्षार. उदितः शुखगुट्मोदरापहः ॥ ४८ ॥ इति छवणक्षारः । ( लोणाक्षार ) । अथ सवं क्षाराः- . पलाशत्तिलठनाठश्व(भ्व) द्रा कः छिसमवाः) अपमागाकतेहुण्डमापैरण्डारस्पजाः] ४९ ॥ १६ ` प्रिगदमष्टविरपिता~ . { परप्मिश्तरद्रः) क्षारा पदिकराः सं पाचना भेविद्रारणाः। टद्रविताः छदिनस्तीक्ष्णाः शुक जोहषिनादानाः ॥ ५० ॥ रेक्तपिततकरा प्रन्ि पिपन्धानापीनसान्‌ । | चकरतफीहयटासामगत्माक्ञो्रहणाफएूमीन्‌ ५ ५९ ॥ ति स्वं क्षाराः। अथ चिधाक्षारः- विश्ाक्षारो विक्षेपेण तीक्ष्णो वह्िकसे ठथु; । ति विश्वाक्षारः। इति योगतङ्गण्यां शु्ठ्यदिराणकनं नाम पटशस्त्तः ॥ ९६ ॥ भध राप्राध्रशस्चरदः ! अथ क्पृरादिगुणकथनम्‌- कपुरः फपरः शातला चम्यश्चष्ुष्यो ठेसना ठः कफवु1हास्यवरस्यमेद्‌ःदोपपिपापहः ॥ १ 1 इति फपुरः अथ ऊस्तूरीदयम्‌- करनूरो शकरा गुवीं कटुका कफशीतजित्‌ । उष्णा हृन्ति पिपच्छद्क्ोपदोगन्ध्यमारुतान्‌ ॥ २ ॥ टता कस्त्ारिका तद्चेडपा क्षता उपः कटुः इति कस्त्रीद्यम्‌ । | अथ नेवादिमाजारी- माजरी धान्तिमाधत्तं चद्चुप्या कफवातजित्‌ | २ ॥ द्‌ागेन्ध्यनाकशिनी चोष्मा गन्धिः छुकटा ठष्ुः 1 इति जवादिभार्जारी 1 अथ श्वेतचन्दनम्‌- - चन्दनं शात्तरे रक्ष तिक्तमाह्वाद्नं टयु ५ ४॥ [- मप्रशष्तरडः ] वृहयोगतरद्धिः्णी । २१७ हयं वण्यं विपन्टेप्मतुप्णादाहास्पित्ततुत्‌ । रसे तिक्तं सित घं विद्रीण रेक्तद्‌पेति॥५॥ प्रुरोररं सुसारभ्यं छदं श्राखण्डमन्यते । ति श्वेतदन्द्नम्‌ । अथ रकचन्द्नप्र्‌- रकतसर गुर स्वाह च्छरदिव्रष्णाचघपित्तमित्‌ ॥ ६1 रक्तनेत्र हितं प्यं ज्वरवणविपापहम्‌ । इति रक्त न्दनम्‌ । अथ. मठयादेचन्दनम्‌- काठीयकं पीतसारं पीतं नारायण भियम्‌ ।॥ ७॥ काटलायकं रक्तगुणं विपि ङ्गनाङ्ञनप्‌ । हति भट खादरिचन्द्‌नम्‌ ! अथागुरः- कृष्णागुखूष्णं रूण्िरेमनुचपित्तर खघ ^ < ॥ वातश्टेष्महरं दर्ण्य हदं शीतनश्ानम्‌ । दस्पशुसः आया्गरुत्चचम्‌- तद्रुणस्त्वगुरुपटो पिर पाच्दुफरवधनः ॥ ९ ॥ अहपग्टा निदो गन्ण्यरोत्याटक्ष्मीरुजो जयेत्‌. 1 . शस्यगरुमच्वभ्‌ । -- अथं कुङ्कमं कृस्रम्‌- ‡ छद्म फटुकं दहिष्माशिरोरुग्बणजन्तु जत्‌ ॥ १० ॥ उष्णं हाश्यफर वण्य व्यङ्तुदापत्रयापहम्‌ । ष्छादमीर्देशे सजात ङ्ऊम ऊसुम मवेत्‌) ११५ मूष्ष्मकसरसरक्त पडागन्पि तदुत्तमम्‌ । दति कुङ्कुम केसरम्‌ । ५. द किविदाः} २क. ष्ठ! तिक ने! \ क, येस्त्के दौम्य ०, इति पामन्तसम्‌ । १1 २१८ ` निमेदमह्विरविता- ` [ पपत्रिशस्तरङगः 1 अथ सिकः शिठारसः- सिह्कः ङष्टकण्डघ्रः धिग्धोष्णः शक्रकान्तिकृत्‌ ॥ १२ ॥ वातम्टेप्महराह्वादी दोगंन्ष्यापस्पूती जयेत्‌ । , इति प्सिष्धकः शिखारसः ` “ अथेटावाटकम्‌- एला शीतट हन्ति कण्डङुविषकिमीम्‌ ॥ १३१ तुदटूखर्दिकफ पित्तास्हन्सूतच गद्‌ जिद्टघरु । ह्यलावद्िकम्‌ । अथ जातीफलम्‌ ( जादफटम्‌ }- ,. जातीफठं लघु स्वयं हदय दीपनपाचनम्‌ ॥ १४ ॥ उष्ण कफानिखच्छदिकृमिपीनसकासनजित्‌ । हति जातीफठम्‌ ( जा्हफलम्‌ ) 1 अथ जा्तीपती- जातीप्री टपुपष्णा स्याकफकङ्तिमिविपापहा ॥ १५॥ सुपिग्धा स्तम्भिनी हक्वटव्णाभिवोधिनी हति जातापन्नी । अथ दवङ्ञम्‌- वदः ठु चक्चभ्य हय दीपनपाचनम्‌ ॥ १६ ॥ शठानाहकफभ्वासकसच्छाद्क्षयापहम्‌ । इति ठवङ्कम्‌ । अथ कटकोटम्‌- कश्नेलसप्णं हदो गकफवाताप्निमान्य्जित्‌ ॥ १७॥ हति कष्टम्‌ , थ स्थल क अथ स्थृरेला- रथुटेटा रोचनी तीक्ष्णा लवण्णा कफपित्तजिद 1 ह्टासावपवस्त्यास्यक्षिरोरुगताम कसरत " १८ ॥ धवि स्थुरेढा । [ परसम्नदस्तरद्ः ] यृहयोगतरद्घिणी 1 २१९ भथ सृक्षेल- एला सृष्ष्मा कफम्बासकासाशोमूत्रङृच्छरजित्‌ । सृष्टा तु विशिष्टा स्यतत्स्थृठातो रुदिप्रदा ॥ १९ ॥ इति सक्षमा \ अथ त्वचम्‌ ( तन )- चं ठधुण्णं कटुकं विशद स्वाट पित्तलम्‌ \ हृद्रस्तिरोगवाताशःपानसकिभिष्यकमुत््‌ ॥ २० # इति त्वचम्‌ ( तज ).। अथ प्चपरू ( प्रज )- पचमुष्णं छु श्टेप्हृटासाज्ञोनिरापहम्‌ । इति पचम्‌ { प्चज ) 1 अथ नागकेसरमू- नागकेसरक रुक्चयुष्णं ठष्वामपाचनम्‌ ॥ २१॥ दौगन्ध्यङ्कुवीसर्पकफ पित्तविपा पहम्‌ ! इति नागकेसरम्‌ \ अथ विजातचतुर्नाति- एठाद्तिवमुहिषं चिजाते श्टेप्मवातजित्‌ ॥ २२॥ तन्नागकेसरयुतं चतर्जातं तिदो पजित्‌ 1 दति ननिंजातिचहुजति । अथ तार्लासपत्रम्‌- | ताठीसं खघ तच्छेषं श्वासकासकफानिलान्‌ ॥ २२१. निहन्ति ख्च्यं गुट्ममवद्धिमान्यक्षयामयार । इति ताटासपत्रम्‌ । | †-। | श + 1 + अथ श्रलवासः- भ्रावे्टकः श्ठेप्मदातमूध।किगदनुत्सरः ॥ २४} दति भीवासः। १.म, मादनः । , क ६. ५ ९९५. वरिमह्टमहविरविता- [ सत्शतपद्र अथ वीहः- शर, फर्णकण्ठाक्षिमदप्रोणष्णो दयु; सदुः \. हति धाः । अथ पारकपू ( वाल }- वाटर शीतलं सक्षम ठर द।एनपायमम्‌ ॥ २५॥ रकपिचण्वर्टेप्मदुशटुवरष्णाव्रणाप्हुम्‌ । हति घाटम्‌ { बा ) । अथ मासी ( जटामासी )- मासाः हदा लिदृषत् दप्दूर्वापङ्चएलुद्‌ ॥ २६ ५ हदि भारी (-जरार्मा्षी ) ) अथोशीरम्‌- उशीरं पाचने क्षीं स्तप्मर्न फफपेत्तजित्‌-+ तरष्णाघ्रषिपदीतपदादकृच्छरवणापह्‌ 7 २७ ॥ हप्युश्षोरम्‌ । . | अथ कौनी- रेणाका पितचतटा मेष्या पद्िक्ृद्र्मपातिनी 1. ` : ति कौन्ती 1 अथ म्ेयरगः- प्रपन्नः शीतल वान्तिदाहपित्तस्वयस्रजित्‌ ५ २८ ५ इति ए्पयश्भुः \ अथ परिपेठम्‌ { पसिटनु )- पारप हिम छण्डकटाघ्क फ 0पित्ाजत्‌ हतं प्रःरपलम्‌ । अथं शेलेयम्‌- खेयं शीतजं हयं कफ पित्तहर ठ । २९ ॥ हति शैटेयम्‌ । अधोशीरमेदः- राप्ज्जकीं क्च्छद्‌ाहुशिपदोपन्रयास्रनित्‌.॥ हरयुश्ीरमेद्‌; । .. ¶ ग, -कद्धिमं क" । ३, शद" । दः ] . [ एतिश्तर्ः ] धुहयोमतरद्गिण । रर्‌ जव ऊ-&९.- | छुन्दुसः स्वेद्पदनण्ठेष्मवध्रन्वरापहः\! ३० ॥ अथ गुमाः भहिपाक्षो महानीलः मुदः पद्म एवे च । हिरण्यः पञ्चमो जेयो गुगगटोः पञ्च जातयः ॥ 8१ ४ मृद्धगश्नसवणस्तु महिपाख्य इति स्परतः \ महान।ठस्तु विज्ञेयं नौठलीरसस्मद्यतिः ॥ ३२॥ कुमुद्‌ः कुमुदामः स्पात्पद्यस्त्वामिपसनिमः । हिरण्यास्यस्तु हेमाएसः पच्वेते ससुदहताः ॥ ३३ ५ महिपाख्यो महानीलो गजेन्द्राणां हितम । हयानां पद्मङूमदा स्वस्थाराग्यकरा मतो 1३९ विहोपेण मनुष्याणां कमरूः परिक्मातितः । महिपारंणोऽपि भुनिभिनेण हित उद्‌{रेतः ॥ २५५ गरग्गूट विशव्‌ स्तिक्तां वीयःप्णः पित्तठः सरः; । धयायक्टुकः पाके ।काचटुप्णा ठः परम्‌ 1} ३६ ॥ मय्मसंधामङ्कद्‌बप्यः सक्ष्मः स्वर्या रसायनम्‌ । दीपनः पिच्छिटठो दत्य; रपवातेव्रणापचीः \ ३५७ ॥ मेदोमेहारमवातास्रङ्घद्ङ्कुऽाममासुतान्‌ । पिडिकाय्मान्धशोफाश्शोगण्डमाटठाक्निमी येत्‌ ॥ ३८ ॥ माघुखाच्छमयेद्रां कपायस्वात्त पित्तहा तिक्तव्दात्कपनिन्नैन्यो गुग्गद्स्त तिदोपदहा ॥ ३९ ॥ स नवो बंहणो वृष्यः पुराणस्त्वतिठेखनः सग्धः कण्ठनसक्ाश, पकजण्डष्टटपमः ५४०५ नूतनो गुग्गुः प्रोक्तः उगनम्धियस्तु पच्छः दुष्क इुगेन्धिकश्चेव स्यक्तप्क्त्तवणकः ॥ ४१ ॥ पुराणः स तु दिज्ञेया गग्यद्धुर्वापवाजतः। अम्टं तीक्ष्णमजीणं च व्यवायं भरममातपम्‌ ॥ ४२ ॥ मदं रोपं त्यजत्सम्यग्गणार्थी परसेवकः 1 ६ति श॒गुलः । २२२ पिमदमष्टषिरदिता-~ - [ प्विशत्तष्कः) अष ख््गल- टा हिप गसस्िक्ता फएाया एषिणी जवे ॥ ५३॥४ गहाघ्स्येददीप्रपन्वरपणरिपदिष्ः इषि शरा अथ स्थेणियम्‌। ८ युणेरा ) स्थोणेयं शीतटं धृष्यं मेध्यं दोपचयाद्यजित्र-॥ ४४१ इति स्थोणेयमर्‌ ! ( थणेरा) अयथ चकि धारः स्दादृठयुः शीतः ुवातकफम्रलजित्‌ ॥ इति चोरः । । अथ मृरा- मरा दीप्ता ठघुः कष्ग्रहुपित्तानिछाप्नजित्‌ 1 दाति मरा अथ कृषूरः ! ( एकाङ्घगमरुवा ). कर्षो दीपनो रुच्पः कषठाक्षापणकासनजित्‌ । उष्णो ठषुजयेच्छास् गुटमवातकफस्तिमीन्‌ ॥ ४५५ देति फचृरः 1 (८ एकाद्घुपैमख्व! ) अय स्ट- सरा षता स्वयपालत्रकासनजिदटप््ण्णी रः । इति सटी बहत्कचरः अथ सक्रा- | सपक्षा स्वाद हिमा वृष्या कुशठक्ष्मीविदोपनुत्‌ ॥ ४६ ॥ ` इति स्थका । { संप्परकः ) अथ अ्रन्थिपर्णः } ( गाठिदेन ) य्न्थिपर्णो ठय॒स्तिक्तो उर्पोष्णः एषएदातमित्‌ । इति गन्धिपर्णः 1 ( भां दिवन ) अथ नना नष पित्ताघ्रनिच्छीता चश्चप्या कच्छररए तुत्‌ ॥ ४७॥ इति नद्धो { प्िश्स्तरः1 नुहयोगतरद्धिणा। २९९ अय पञ्मासू्पच्‌ू- पश्राख्पं दाहपिस्फोटङृष्टभ्टेप्मासर पित्तहत्‌ । गर्मसंस्यापने दीततृष्णावौसर्पदाहारजित्‌ ॥ ४८॥ , द्रति पद्याख्यम्‌ । चि अथ प्रपाण्ड्कम्‌- पुण्द्षह् शुक्खे शति चष्वप्य श्टेभ्पपित्तदुत्‌ । इति परपौण्डूकम्‌ । अथ तगरम्‌- तगरं मधुरं स्स्निग्धं तिक्तोध्मं टघ प्तिजित्‌ ॥ ४२ 1 चपापस्मारम्घाक्षिसेगदोपच्पापहम्‌ । ति क्ैमरम्‌ । अथ गोरोचना- रोदना शीतला वषया गर्मस्ादग्रहाखजित्‌ ॥ ५० ५ इति गोपेचना। अथ नखहयम्‌- नखदय यहश्टेष्मवाताचस्वरकुष्ठाजित्‌ ।। ५१ ॥ लयृप्णं शुक्रं वण्यं हय स्वाद्‌ विपापष्टम्‌ । इति नखद्धयम्‌ । * „ ~ = अथ पतङ्गगृणाः- _ पद्गः मधर शीतं रिततश्टेष्मबणासनिट्‌ । धातत पतङ्गणा! 1 २१ अथ ङाक्षाकक्तक-- लष्ा बण्या हेमा {प्निग्धा वातश्टेष्माचं पि तजित्‌ ॥ ५२॥ तणार॑क्षतवीसप्टमिङ््ग्रहा पहा 1 अलंक्तखा गुणस्तद्रद्ेशेषाद्यङ्भनाक्नः ॥ ५३ ॥ इति ठैक्षाछक्तको । ' गकशषणयपीरषिमषषसयरगगयय ष्ण णि ममम कण पन" पराण्न ११, धु भूतजि०। [१ च नि "च २२४ तरिगद्मष्टविरपिता- ` ` [ सव्ियलप्ः अथ पपरीलाक्षा- पपरी धणषु श्वीतां फफवाताघ्रकोटनित्‌ 1 हति पपरीटाक्षा ) अभ पृत्निनीकुमुदिन्पी- पञ्चिनी हीतटा गर्वा पित्तश्टेप्यपिपाप्रमित्‌ 1 ५४ ॥ रक्षा शिटम्मिनी स्वादुस्तद्स्ुमुदिनी सता । | हति पश्चिनीङ्‌युदिन्यो › अप्‌ पञ्मयाप्मा- पद्मा हिमा ठः भ्टप्मङ्च्छमिःसोनदाद्पदत्‌ # ५य.॥ दति पद्मदारिणी । . भथ कमलादि | फमदठं शीत वण्यं मधुरे कफ पिचजित्‌ । ` तप्णादाहाचपिस्फोटपिपवीसपनाक्षनम्‌ ॥ ५६ ५ तस्मादत्पशण रि विषन्यद्‌कोत्पटादिफम्‌ हति कमलादि । अथ ङसरः {किजटकः शपते याही रक्छादःशरफ पित्त नित्‌ 1 ५४ ॥ शति क्षरः नन अध एद्मवार्जप्र- पदपीजं हम स्वादु गमसस्पापन्‌ मुरु! कफवातकरं वल्य थाहि पित्तास्रदष्टजित ॥ ५८ ॥ ` ति पद्ममीजम्‌ १ अथ मृणाखशाल्के- गुणाटं शीतलं य्य पित्तददाय्निदटर । सराह मधुर खश्च इ्याटरूमपि तहुणम्‌ #॥ ५९ }। दति मूणाटशालृके । ॥ न १ श्‌, प्फपिलाक्षः ई , ` [ पिश्तप्गः ] | बृहयोगतरष्धिणीं ॥ ६२५ अथ माटता- ` जातो दपृष्णा मूधाक्षिद्न्तात्तिविणरक् जित । इति माठता । अथं मद्धिका ( मोग्रा- ) मद्िकोप्णा धुर्या वातपित्तास्रदोपजिते ॥ ६९ ॥ इति मद्धिका ( मोगस ) - अथ युथिकादितयम्‌ ( स्वणजुयीं ) द थिकाद्धितयं शात रक्तमृधा!क्षिद्‌ापःजेत्‌ । कफवातक्षर यथप्यं वर्ण्यं दोर्मन्ध्यनाकशनम्‌ 1 ६१ ॥ “` दति यथिकाहितपम्‌ 1 ( स्वणजयी । ) अथं शतपर्णाचयम्‌ ! ( गखावसेयता ) दातपर्णचियं शनं याहि शक्कर छषु 1 . „^ द्ृपन्रंयास्निद्क्रष्यं तस्तिता चापपितहणा ए ६२ ॥ दति रतप्णींचयम्‌ । { युखादसमेवतीषूजा 1) अथ केतकी स्वर्णकेतक्यो- . केतकी ष्ितयं स्वाह कद तिक्ते कपरपटम्‌ ! . ठु पित्तानिटच्छेदि स॒गन्ध्यञप्रकोपनम्‌ ॥ ६३ ॥ इति केतंकीस्वर्णकेतक्यौ ! - ~ अथ नेवाटी- वासन्ती शीतः रमस्डी तिक्ता दोपन्रयापह! । इति नेवाटी । रि अथ वननेवाटीं ( तरिपुरवेट , गपा शातला तक्ता ठ्वा दृपत्रचापहय ॥ ६४१ कण[क्षिपुखरोगघ्ी तद्धणा बाधिकी मत्ता। ˆ: ˆ हति धनमेवाली ( चिपुरदे ) । ऋषि म १ ग, न्तास्यततेर। २क., तलाता कऽपि । तदणम्‌ । ३ग. नेमि 1 क्षीणा, भरः डी? 1 + °. ~ ^~ ~ ५९ | “ भ ^ ५ #, ण्‌ , = २२६ पिमह्ठमषट विरयिता- [ एधिप्लाहः 1 अय मापप्री- पाधषो मधुप हति एपुदुपचणपा॥ ६५ हति माधवी । + अथ छपुचम्पकवृदयम्पको- चम्पफहितिप शीते एच्छदोपञ्चपाद्रनित्‌ । हति छपम्पफषृष्टचम्पफो । अय नागकम्प््र- पनागो मधुरः शीतो रक्तपित्तकफापहः ॥ ६६॥ हमि साथष्दम्प्ः । अथं वकटः- पकः शातटः श्ेप्मपिन्तेवुन्तगद्ापठः । तत्फलं धातदं पाहि फपफ।पेत्तह्र हहिमम्र ॥ ६७ 1 हति धकूटः। अध बङ्पृप्पमू- पकः शीतो विपण्टेप्मपितषच्छाक्मदाहनित्‌ । इति षकपुप्पम्‌ + अथ ङुन्द्ः- | एन्दुः शीत्तो छषुः श्ठेप्मशिसेरुग्विपनाशनः ५ ६८ ॥ इति छन्दः! | अथ रिच्किठः- ' क्ीतो ठपुव्रिचकिटः कफप्त्तिकिपापहुः । हति पिचशिठः। मय कुचुकुन्दः- मुदुकन्दः सिरःपारापित्ताच्पिपनाक्षमः ॥ ६९ ॥ इति मुद्ङुन्दः । अय तिकः- : ~ + -तिठकः कफहुष्टुषहरोऽप्युष्णो रसायनः । इति तिकः । {[ पपरशतङगः ) ~ बृहटयोगतरष्धिणी । २२७ अथ गणेरुका कथिकार- गणौ रु! शोपनी शोफश्टष्माप्रत्रणकषहनित ॥ ७०.॥,. हति गणेरुका कर्णिकारः अथ. बन्धकः ( वांपोजां )- बन्धकः कफटद्राही वात्तपित्तहये ठः ॥' इति बस्थूकः ( बाधा ) अच नषा- जपा संग्राहिणी केदया धिसंध्या कफपित्तनुत्‌ ७१५ हति जए । अथ सिन्दुरी- सिन्दूर दिपप्तिन्रतुष्णावान्तिहरा हिमा \. हति सिन्दररी , । अथ तुलसी- तुटसी छदुका- तिक्ता हयोण्णा षाह पित्त्कत्‌ ॥*४७२ ॥ दीपनी वष्यङ्ुष्टाख्रषा्वरुक्धफरवातजित्‌ \ इति ठुटसी ^. | अथ फणिजकः ( मरवा ) फणिजकी वष्धिकरस्तीक्ष्मोप्णः पित्तठो छषः व{ऽराव्िवेपश्टेष्पवातकषह न्धिम आयत ॥ ७३५ इति पफयणिज्ज्यकः (-सरुवा ) अथ दमनः 1.( दवणा ) ¦ वूमनो विपडुष्ठासक्रुदृकण्डूतिदापएजित्‌ ॥ ७ गौ दषते दमनः ! ( दवणा ) अथ दवरी- प्रानचितयं रूष शीते फडु विद्रे च 1 पित्तलं कफवातासदहष्िमिदिपापहम्‌ ॥ कुटारकः, चमरो, करिखठः+काठमाटः).( ममरीति मापा ) १.० टुरच्यक्तः । म. (स्कण्डुक्रिः ॥ ” ९८९" नरिमह्टमट्विरचिता- ` { जणात्रशस्ताङ्गः अथ बाणपुष्पन्नयम्‌- - : घटय सरं प्यं श्ठेप्मपित्तकरं हिमम्‌ ॥ ७५ हति षाणपुप्पचयम्‌ । इति. योगतरह्धिष्यां कपृरादियुणक्तयत्‌ नाम पक्ततिश स्तरद्रः ! २७ †) परनि सयदा नाप्त: अथ पाचनम्रू- । . पयेन्नाऽऽमं ददिकयद्दपनं तद्यथा मिश्चिः † पचत्यामे न वहि च दुयायत्तद्धि पाचनम्‌ ॥ {१ गकेक्रवद्ियाघियो दपनपाचनः। ते प्रध्यि नद्ध समान्दापास्तथद्धतान्‌ १२५ हामाक्ररोति सस्य क्रामन्‌ तयथाऽपुता । र" | + क्रत्वा पाक मठानां यद्धिच्या वन्धमधो मवेत्‌ 1३1) „, ओ तथ्यानुटामन ज्यं पया प्राकता हइरतक 1. पक्तथ्यं यष्पक्तत्यं शिष्ट कोष्ठे मटाष्दिकपर्‌ # ४). सथसपधः संसं तयथा स्पाच्छरुतमाटकः \ _ मठदिकूमवद्धं दद्धं च पिण्डत महः + ५ ॥ मिच्वाऽवः पातयति तद्धेदम कट्की यथा! विपक्र चदुप चा मदाद्‌ दवतां नयेत्‌ ॥६ ५ रेयत्यपि तज्क्तेयं रेचमं यिदत्म"यथा | अपक्रपित्तश्ठेष्माश्नचयमूृष्वं नयेन्न यत्‌ 1७ ` .~: वमनं तद्धि चिक्तेयं मद्नस्प.फ&ं यथा । स्थानाद्रुहिनयद्रष्वमषा दा मछसचयम्‌ + ८॥ देहे संदोधने तत्स्यादिवद्ालाफटं यथा । | श्टिष्टान्कफाद्िकान्दोपाटृन्टयति यदात्र ए ९॥ छेदन तद्यथा क्षारमसचानि शिटाजतत । धातूनमलाम्वा देहस्था न्वकशौप्पाष्टेखयेच्.यत्‌ 1 १०॥ , ठेखनं तद्या क्षोद नीरसभ्णं वचा यवाः! | ` - दापनं पाचन पत्स्पादुप्णव्वाद्ववशोपक्म्‌ ११. ~ भग! टि न श्वदो-।२क्‌, भूते तद \ ~ न ` पदकन साच्च "णि ` [ सष्टर्धि्तरङः 1 | यट्ययोगतरद्तिणी 4. २२५ भाहि तत्र यथा शुण्ठी जीरके गजपिप्पदी । रौश्याच्छैत्याकरपायत्वाद्धपुपाकादच यद्धषेद्‌ ॥ १२॥} यातकररस्तम्यनं यत्स्याद्यथा वत्सकटुण्टुको । रसायनं च तर्तेपं जसव्यायिविनारनम्‌ः॥. १६ ॥ यथाऽप्रता रुदन्ती च गुग्युश्च हरीतक) सद्यः शुक्ठकूर यय तदव्य स्याद्या पथः ॥ १४॥ देहस्थौटयकरं यक्त बंहणं तद्य थाऽऽमिपम्‌ । यस्माटव्वद्भुवत्छयपु हष! वाजक्रतु तत्‌ ॥ १५ ॥ यथा नागवलादयाः स्युर्याजं च कपिकच्छुकम्‌ । यस्माच्छुन्रस्य वद्धिः स्याच्छक्रटं {हि तदुच्यते ¶ १६५ यथाऽग्वगन्धा भुसटी शकरा च हाताषरी । दुग्यं यापाश्च मह्ातफरमस्नपमदमने च ॥ १५७ ५ प्रवतकामि कथ्यन्ते जनकानि च रेतसः । परवतनी खी छुक्रस्प रेदं घुहतीफटम्‌ ५ १८ ५ जातीं स्तम्मका स्पात्कादिङ्घः क्षयकरं च। वहस्य सक्ष्मच्छिद्धेषु (विदेयत्सुक्ष्ममुस्यते \ १९ तद्यथा सम्धवं क्षोदं निम्यस्तेटं सग्रदधवम्‌ । पुर्व व्याप्यग़रंदर कायं ततः, पादं च गच्छति ॥ २० ५ व्यवायि तद्यथा भद्ध फेण चाषहिसमुद्धवम्‌ । सं धवन्धस्तु लिधिखान्पक्क्सयेति चिकाशि तत्‌ ५२१९५. वि्टेप्योजश्च धातुभ्यो यथा क्रयुककोद्रषाः चुद्ध दम्पति यद्रव्य मदकारि तदुच्यते ॥ २२१ तमागुणप्रधानं च यथा मद्यं सुरा दिकम्‌ 1 व्यव च विक्नाशे स्यात्वश्मं छेदि मदावहम्‌ ॥ २२५ आनेय जी कितहरं यगवाहि विप स्पतप्‌ । निजवीर्येण यह््यं स्तेभ्यो दोपस्रचयम्‌ ॥ २९ \ नेरस्याते भरमध्रधे स्पात्तद्यथा मार्च वचा । पा छटपाद्स्वाददन्य रुद्ध्वा रसवहां; दहरा; ॥ धत्तं यट्रू(रद तत्स्याद्मिप्यषन्दु वथा दृ्पे ॥ २६५१ ~ इति यागतरद्धिण्यां दीप्नादिकथनं नमार्विरास्तधः ॥ ६८ ॥ षरि | # ऋ 2 070" क्न २९७ , ॥ ऋं ४ | 8 सिम्म पिरचित्ता~- [ रगोनपत्यारिा् भपेकनपादिरतरहुः 1! - अथ विरुद्धाहारक्यनम्‌- विशुद्धमपि वाऽरे विन्याद्रग्यिपापमश्र्‌ । तष्लिधाप भिपक्स्याप्यो मोजनापस नृपैः १४ फाटक्रमेण सय! पा दिरुद्धाटारतेयनमर {निहन्ति भानव तस्मादहिशद्धमश्षनः स्यजेत्‌ ॥ २॥. ष्यषेमिन्दियदुरपल्पं मरणं धा प्रयच्छति । पिसद्धमश्चनं चस्मादजपेदासर्वान्चसः।) ३५ टूग्धं शककुदित्यमीनमद्रिवरहीफटक्षारप- ` टृम्टेम।सकसरजाम्बवदापिक्षोवतप्रधन्वाश्प्रथष्र ॥ दुं स्यपि तृप्णयाक्रुदपयस्तैट{खवाद््पायुधे सीठेमाप्यध तक्तमाज्यक्वटीघानापयःसकुमिः ॥ ४१ सष्ुताव्पश्चकातृष्वं क्षीर्‌ मजति विक्रिया! तवव हिगणे सादे पिपवनद्धासि मानषम्‌॥ ५॥ अकथितं दृश्लपरिकषः प्रतथेतं दिगुणाशचि ताः पणः प्प्‌ अथवा सधरसाट्यं पावत्तायत्पयः पथ्य्‌ ॥६॥ मत्स्यमाप्तिगुडद्रमृकफेः श्युमाचहति, सेषितं पयः शाकजाम्यधसुरादिसिवितें मारयत्ययुधमह सपपत्‌ ॥ ४ एणेमुगेरयुरश्च तितरछादकादिभिः । सप॑जाज्ुलटमासिश्य क्षीरत प्रतिपिध्यते द अम्टेष्वाऽऽ्मटक् शस्त ठवणेप च सेन्धवमर्‌ 1 कपायेप्वमपां शस्ता कटुवभप मामरभ्‌ ॥ ९ ॥ ` पराः क्षाकवभ्प मधरेप च दाकर! एतैः सह हितं दग्धमेतदन्ये कारक्र ॥ १० ५ इभप्यन 1६ ध्पक्घाटटन वराहगाचाः परान्न सात चद्ति मद्रयदटकन्च। तद्धेण चोध्णमपि एल्य्यतं घत च कांस्ये दशाम च तथा चुत य ॥ ११५ ` ्रेधाति्तिःरटावय ्िपरलान्पेरण्डतेटाभिभा मत्स्यास्वीक्षवमाधतेरथ परथग्दाक्टामिपास्यासवे; १ १, कण्टः 1 २ क, ध्मा वक्षः | १,य्‌. रातयः पुननप्‌,.॥ ज क, ष्ट्वा नेफादिः ५क. २ अतिाने।प-1 ६१, छ तिक्तम्‌ । { स्लाश्सि्तसः] यृष्टयोगतरद्िणी ! रद. ति; सर्पपयैः शपेतप्टलं सिद्धं दिरुष्धं तथा नातिश्च् त पाचितानि तरसा व्यापादुयन्त्यद्धिनम्‌ १२५ हारीतस्य पठ हि दारुरजनीनुटेन पिद्ध्वा निशा हौ पावितमत्ति मानवमथो कोसुम्मतेरेरपि प्रोतं फेनविदैव मासप्टटं शठेन दुष्टं मतं वारुण्या पिसकण्ठिक्ा सह तथा कुत्मापकते ्ाहिता५१९॥ टुं पायसमन्वितं द्श्षरया चन्द्रस्तु निम्बररसे- सौरेः सार्धमफेनकं किरिवसाचिद्धो विरुद्धो बकः स{पःष्रोदवसाम्बतटमपरथद्त्वा दिशो वा धिशे मिष्सा पयुपिता तथा मुहुरयुन्णोष्णीकता नो ददित १४५ उअप्युष्णं वामेरेककृलि गदितं वृन्ताकमापचतं पिण्याक नन साता मद्‌विरेकाय स्प्तोपोदुका ।. दषो मापमवस्तु मृठकफयुतः शुठामगुटमप्रदो दुट लाद चमाय्यदुग्धगुडकेधान्यं समाप प्रथक्‌ ॥ १५ \ सक्र मंक्तपयःपलेः समधथिपेदृषटं प्रथग्वासपथक्‌ . तीक्ष्णं क्षोद्रकणागुेः सह तथा स्यात्काकमाची मृम्‌ । सेहे निस्तटमे क्षपस्य तरिता कि बोपिता यामिन फग्पि्स्तु सतक्र एव महिमेर्मह्ात्तमन्नादिभिः ॥ १६॥ श्वि योगत्गिण्यां विशुद्धाहारकथनं नामिकोनचस्वा्- स्तरः ।। ६९. ॥ मध चतवादस्तरद्ः । {1 | ---- अथ राल्ञादिगुणकथनम्‌ रा्रा्िकण्टरूगुहादिगहाश्वगन्या गन्धवेहस्तरूपिकच्छुपुनर्नवामिः १ छिन्नयङाद्धिपवट एतिवलावरर मिः प्रीता भिवस्मरसिटामयहुदणोत्यप्र ५ १५ % १. श्हासनिदे । १४, न्ता मोदित 1३१. तः प्रदिविः। * ग. °सोकैन्द्का॥ ` न्ग ६९२. धिमटष्पिरयिता- [ भर्व) -काकोटीदयमद्धयद्धिमभुक्र मेद्यं पश्मकं * . । शद्ध येयकयोचनामृतटता द्री अद्रमापच्छदो । जीयन्ती सजीयका सदुपमा स्पप्युठरीकान्धिता गोल्यादिखवुी रितिष्ययपिभिः पितप्टस्नपणः; ॥ २॥ कुष्णाग्रन्विकदव्यविद्फविपाविन्वोपप्ानार्जिमिः । पाठारापररणआमधुरसासिद्धा तिक्तोपधै; 1 ` उप्राश्क्रयवाजनमोदद्चरिभेम्िविरल्मन्वितै रेमिरदा{पिकरः फषफामयहुरः कृप्णप्रडख्क्तो गणः ॥६॥ स्थरापरथस्पिपुननयामिंधिङ्ण्टकरण्डनरोखराभिः। पिव्‌ारिकानागबहायरीभिरय गणः पित्तसभीरणन्नः ॥% पे कटफटाम्यधरधान्यकमार्मशिङ्धिपपरफ विन्ववचामिः । तामदफामरसुमन्थितणामेवमं पप कफयाततमदन्नः ॥ ९५॥ च्ाण्न्तिकारफदकवीजवपामुतामि- । स्िक्तापटोटपिदचमन्दृदूराटमाभिः)। म्रानम्बक्षजतसपकपपरासथ. -. रमिर्गणोऽयामेति पित्तक्फामयप्रः #॥ ६) विमीतकामटक्रीतकीमिः फठयचयं फयितमिद्‌ भिपमिमिः । :; सष्ुषठिनां मुखमपनामयानां प्रमेहिणां घणगठगण्डठिमां च ५१ श्वोपक्कट्यामरिषेरमीमिर्वरव्पेसिभिदपपणयक्तमतत्‌ 1 भिषपागमरायेमतिगोपनाय सै॑निपातस्य जडस्य जन्तोः ॥<८॥ स पिष्पदीगन्थिचव्यचित्रकेः सनागरैः पश्मिररेमिसपदैः । उदीरितं तत्फटषपश्चकोखकं प्रनटवतिरतिदी सिारकम्‌ ॥ ९ ॥ धटणष्टधोदम्बरपेतसानामण्वत्यवद्धेण भरमन्वित्तानाम्‌ । त्वक्पथ्चकं पश्चमहरुटाणामिति चणद्नं ष्वयशृद्रमेतत्‌ ॥ १०॥) एठागग्गटदारुफुन्दुरुयुराधीणेयक्ीन्तीनन. अडाचोरकचोचचन्दुननसश्रायटकध्यामकेः । सप्रकाकुट्रुमर्यतुरुप्रष्टलठिनमांदीटवद्ुगगुर स्वङ्प्ोरगकेसररिमि विपन्टेप्मानिद्स्नो गणः ॥ ११ काकोल्यां नीवक्रः समः स्यान्पेदुष्युग्म सार्धपद्धिश् वुदूष्या । दप्यहुदरवगः प्रदहः सन्धः पतव्याधासद्व्रहणश्च ॥ १२॥ १ क. "न्त । ०२1 १, न्न्तीच्‌ सजी ३ ग षिद्धक 1 ५ ष. “ण्टपटोर ) ६ ४, प्टजवीः 1 ५, छि भोः १ द्वक - + -# का. निः, षितं दस्य 1 < प, परवरोदुः। ` न्द [ एकलः] = धृ्टयोगतरद्गिणी । ९१९. तर्पक लिसगन्थिं चेतसदयितं वातकफापष्ारि । वपय विषघ्नं च समागपुष्पं ज्ञेयं चतुज{तिकमेतवेष ॥ १६ ॥ घरणः कुरण्टकशिदयुधहतीद्यद भंवरी कुमः करश्विरपिर्वरणाशिखिमिः। दयवटयायिमन्थयुतया समम(ररथा मवति गणः सककटमेपदिपाणिकेयां 1 १४१ गुते विद्रे धिषु वातवबलछा्तजेषु फोषटान्तरस्थ्िपु श्यूसमातुरेप । प्रायः कफानिलदरिकारनिपीडितना- मुक्तो तणा वरणकाद्रियं मिप्मः ॥ १५॥ भ्रापर्णिनीजवदनमन्थवक्षन्तदतीं टेटरररुथिव्वमिति तदथ पञश्चमृटम्‌ ॥ म्टेष्मानिठामयहरं हितमेतव्‌व मेद्‌सिनामलसक्रोपहतासमना हि ॥ १६५ व्पाध्र घहव्यातिगुद सगुहा श्वदृद्ा ससक्तमे भिरिति तच्कथितं फनीयः पित्तानिलोखणपिकारहरं नराणा- मार्म्या मवेदिति गणो द॒शषमठरसंज्ञः ॥*१७१) प्रायाञखोपकमनं पवनामयेषु श्टेप्मोल्यणेपु च गदेषु भिपग्मिरुक्रम्‌.।. +: श्वासेषु सनिपतितेषु क्िरोरुजायां ~ ˆ, कासेपु हिकषिपए हितं दशमूटमेतत्र ॥ १८ ।। शत्यष्टादकाभिरमी सिपरगणोरवीक्ष्प वात पिष्ठकप्तान्‌ १ योगा रोगार्तानां दिमज्य मिपजा प्रकत्पन्ते ॥ १९ (¢ इति योगतःङ्किण्यां रा्नादिगणकथनं नाम चस्वारिशष्तह्ः ॥ ४० ॥ भभकयर्वाशप्तर गः \ अथाधुना धालादीनां खक्चषणशोपनमारणगुणानाह- स्वणदारारतान्नाणि नागवज्य च तीक्ष्णकम्‌ । धातवः सप्त विज्ञेया उष्टमः कापि पारद; \ १ ॥ १ क, "श्िपभिः। >, दालर्गुः। ¢, र्द निमष्टमष्टविरयिता | एकषतादित्रः } ` पकीयमानमार्‌- सवण तार्‌ षताप्रं चधद्रो मागस्तु पश्चमः। रीतिका च तथा पोयो टटोह चर्पट पापः ॥२॥ तेन प्रथमं सणंमू- पुरा मिजाग्रमस्थार्ना सर्पाणां जिताचनाप्र्‌ ` , पत्नीं पिठोष्य छावण्पटक्ष्मीसपन्नयोवनाम्‌ 1६ कन्द पवरपपिभ्रान्तचेतसो जातयेशुसः । पतिते पद्धरधषे सोस्तद्धेगतामियाद्‌ 1४६ | छचिमं यापि मवति सिष्धसतस्य पोगतः। मेसपानुपतजम्दफटाम्मायोगतः पररम्र १५7 दिव्यीपधीमणिस्पश्षादन्यद्धयदि काञ्चनम्‌ द्वं नामाविधान्ययच जायन्ते फास्चनानिपे॥ ६॥ तश्च यद्धक्षणाहं स्पाद्धेम तदक्षणं दण । धूह रक्त सितं शवे निकपे कुदुःमप्रमम्‌ 1७॥ तारश्चस्योस्थितं कचिग्धे मृदु हिम गरूत्तमम्‌ 1 श्वेताः कठिनं रूक्षं षिवणं समलं परे ॥८॥ दुहे छेदे सितं श्वेतं कषे रघ च तरपनेत्‌ । अथ दैमशोपनम्‌- मृतिका मातुदह्ायेः पञ्चवासरमाविता ॥ ९॥ वमस्मटदणा हेम इएेधवेरपुरपाक तः \ - अन्ध्श्- मुवर्णयुत्तमं वहं विद्रुतं निकिषेश्चिश्ञाः ॥ १०॥ काश्नारदवेः शधं काश्चनं जायते मृशम्‌ । अथ हेममारणम्‌- द्ध सूतसमे स्वणं खले कूत्वा तु मोटकम्‌ ॥ ११॥ ङर्वाधो मृत्तिकां द्रव! सव॑तुद्यं लिर्ध्य च ! निशशद्रनोपठदय परमेव चतुरदद्च ॥ १२॥ निसत्थं हेम मस्म स्याट्रन्धो देयः पनः एनः । ५ ₹, भ्रगोीवः । १ क, दलप । दा०। १ ग. न्णो मन्पर ९०। [ एवगरत्वाश्शि्तप्तः] - पृहधोगतरद्गिणी 1 रप्‌: अथान्प्रर्- सुवर्णे विषते षो दद्यात्स कठाशक्रम्‌ ॥ १३ ॥ ऊम्छेन मदयेत्तत्त चूर्ण यित्वा शनेः हानेः पश्चात्तद्रोठकं पत्वा तुर्यं गन्धरजोत्तरः ॥ १४ ५ कारावस्तंपुटे दरवा संधिरोधं विधाय च. निशद्नोरपठेः पच्यारछत्तपैवं पति्मदेत्‌ ॥ १५॥ अधार्यत्रकार- । रसस्य मस्मना घाऽय रसेनाऽऽखिष्य तषलम्‌ । दहिङरदिष्टसिन्दररशिटसाम्येन मेटयेत्‌ ॥ १६ ॥ समदय काञ्नद्राविदिनिं एूत्वाऽथ गाटकम्‌ । तं माण्डस्य तठे ववा मस्मना परयेदहटम्‌ ॥ १५७ ॥ ` ‰. अयि प्रज्दाटयेद्रटं द्विनिश स्वाद्भुशषातटम्‌ः । | उद्धत्य सावशेषं चेत्पुनद्यं परक्यम्‌ ॥ अनेन विधिना स्वणं निरुत्थ जायते शतम्‌ ॥ १८ ॥ स्वर्णं शीतं पपिचं क्षयवमिकसनभ्वासमेहदासपित्त ^" कषेण्यक्षवेखक्षतास्रपव्रगदहरं स्वादुतिक्ते कषायम्‌ । युष्यं मेधािकान्तिपरदेमगुरुपरं कादयहारि चिषाषो- न्मादापस्मारङटज्वरजाये षपुणा चृहणं नेत्रपथ्यम्‌ ॥ १९.॥ बठचे व।य हरते नराणां रागत्रजं पुष्यति मूरि काये । अद्यद्धमहापद्मप्यपक्रदापत्रय वाऽप भ्रात. एव धत्त ॥ २० ॥ दति देमीत्पत्तिश्ञाधनमारणभरणा । । अय्‌ हप्व्ब्र विप्रस्य वधार्थाय. नितिमेवेर्दिलो वनेः । निरीक्षपामास्त शिवः क्रोयेन परिपूरेतः.1 २१ ॥ अभ्भिस्तच्काठमपत्तस्यैकस्माद्विटो चनात्‌ । म्रोऽपरस्मात्संभूतो वेभ्वानर.इव ज्वठनर्‌ ॥ २२॥ णिग षष क १९, मधुरषः} २१, तः । ततः स्तूपमपः २६६ -सिमहमष्टविरविता- , [ एकषतवासत्गः 1 मुतीपादश्रषिन्दुस्तु ठोचनाद्पतद्धुषि । तस्माद्रजतप्ररपन्नं नानामूभिपु सस्थितम्‌ ॥ २६॥ करति चापि तसोक्तं वद्वा; सृतयागतः॥ गरु शिग्ध शरद श्वेतं दाहे छेदे घनक्षमम्‌ ॥ २४ ॥ व्णस्विं चम्वत्स्वच्छं ताप्यच गुणा नव 1: । देश दोपानाह- धूरिम फटिनं सक्ष रू पातं एट टपु ५ २५५ हुादच्छेदधमेनष्टं खप्पे दोर्पा दह स्म्रता: | भथ शोपनम्‌- सैठे तके च गोभूये कालिके द रुदित्थके ॥ २६ ॥ धिफठाक्षाथमध्ये तु संशोध्याः सवधावः । ति सामाच्यसर्वधातुश्चोधनम । दिश त्यया „ , ` पथीक्घतं त॒ रजतं संततं जातयेदसि 1 २७ ॥ निदापिदसगस्तपस्य रमे धारयम श्रुष्यि \. ति स्जपतकषोचनम्‌ । अथ रजतमारणगुणाः ५.) ` तास्पघ्रं चतुर्मभं मामेकं जद्धताटकम्‌ ) २८४ ` एतग्नम्बारजद्‌ावेः कत्कीक्रुत्याठकं भिषङ्‌ । एतेन तारपज्नाणि ठेपयेच्छोपयेत्ततः ॥ २९॥ धारावसपरे तेपमू्वाधो गन्धकं क्षिपेत्‌ । . तारतुरयं ततस्तानि सदष्वा गजपुटे पचेत्‌ !\ ३० ५ ्िशदनो्पदेरेव स्वाह्वशीते सम्रद्धु्‌ । अथान्यप्रकारः- तारपचते सुष्षमाणि "सवा तच्चुह्पसो; 'पुयष््‌ ॥ ६१ # सूत सन्धकपोस्तुल्प ताटयोः खल्वरसस्थयोः1 कत्र कूत्वा कुमाय द्धिस्तेन तानि प्रेषयेत्‌ ॥ ३२॥ +| ~~ ब ग्ने भमा ० ५ केरप्गिधा,) ,. [.एकषलरिशप्तरद्रः 1 हयो गतरङ्घणी दि ्ारावसंपुटे रुद्ध्वा चिशद्दन्योत्प्छेः पुरेत्‌ । एवं रजतमाप्रोति मति वाद्येन षै ३६ ॥ अयानप ९ दिधाय पिरि सुतेन रजस्तस्यषएथ मेयत्‌ \ ॥ ताटं गन्धं समं पथान्मदयेन्निम्नुकदरषैः । दिः एरमवेद्धस्म यौज्यमेतदसादिपु"। १४ ५ तार शीतकपायमम्टमधररं दोपञ्चयच्छेद्नं ` सरिग्ध दापनमाक्षेङक्षिगद्‌जिदहपरमहपणुत्‌ । मेदोमेदि मदत्यिपात्यपकरं कान्त्पायुरासेग्यक्ष- यक्ष्मापस्सातेद्यठटपाण्डुपटठेतप्ट)हस्वरप्र सररप ॥ २५ ५ अश्चद्ध रजतं कर्यापण्डुरूण्डुगरयटान्‌ \ विबन्धवीयनाहां च घटहाभिं क्िरोख्जम्‌ ॥ ३६ ॥ हति रजतमारणगुणाः अय तवात्रष्‌- शुक्रं पत्कात्तिङरूयस्य पतितं धरणाते ) , तस्मादेतस्समुत्पकल्लं ताञ्रमाहूः पराददः ॥ ३७ ॥ कुष्ण सुक्ष्ममतिस्तम्पं भ्दतं वाऽपि यनासहम्‌ । छोहनागयुते वाऽपि न शुद्धं ताभ्रमुच्यते ॥ ३८ ¢ सद पत्वमाह- न विषं दिपमित्याहुस्वाभ्रं तु भिपमुख्यते । एको दोषो दिपेताप्रे त्वो दोषाः प्रकीतिताः ॥ ३१ भ्रमो मू विदाहश्च स्वेदकरदनवान्तयः । अरु्चशत्तर्खताप एते दापा षोपमाः + ४०॥ तस्य शोधनम्‌- तस्मात्संहोधयेत्ताप्र तष्टोपिनिवृत्तये । सठाणव्चादुग्धेन ताम्रपात्रं विठेषयेत्‌ ॥ ४१ ॥ अद्या संताप्य निगृण्डीरसं संसेचयेश्िदाः शद्यकक्षीरसेक्वा श्ुल्यद्युद्धिः प्रजायते ५ ४२॥ ५.५१. ज-. १ द, यूतेत्द 1२, (जत्या) ३३. दाहे विषारिपः। ८ ९२द त्रिम्ठमहपिरचिता- { एकषतवाकित्तः} ` अन्पद- गोगूत्रेण पचेयामं ताग्रपवं ब्रुदाश्चिना । साम्टष्षारेण संछद्धि ताभ्रमाप्रोति सर्वथा ५३) इति हाश्नश्षोपसम्‌ । । अय बाश्णप्रू- तमन्या कुमापद्धिम्दपित्वा भ्रटेपरेत्‌ । | ताप्रपात्रं तेन पश्चात्स्याल्या मर्म निरोधयेत्‌ ॥ ४४॥. कासवेणाथ सयुक्ता तच सुच्ाम्डमस्मतः। भस्मना पररयेत्स्थाटामाकण्ड ता 1पधाय च ॥ ४९५॥, ्हयमारोप्य तदधो वरि प्रज्वा पेदचुठभ्‌, । चघतुयाम पचेप्पश्चात्स्वाद्धनशात समुद्धरत्‌ ॥ ४६॥ ^ गोक्षीरे स्वेद्येयामं दोखया स्यात्तदु्म्‌म्‌ । धान्यतः तथौ शेन सतेन ताप्रपचाभि देषयेत्‌ ॥ ४५७.) अम्टपिष्ट दिमुणिदमभ्वाधो दापयद्राटिम्‌ । चचाङ्धराकल्कगभस्य माण्डे यामं पचेद्र ४८), मस्मामूत ताश्रपन्ं सवयागेपु याजयेत्‌ । अथान्यप्रफारः- जम्दीररसस्िषटं रसगन्धकटेपिचमर ।। ४२ ताश्च इारावस्थं चिपटेयातिं मस्मदाम्‌1 : ` अथान्यपरकारः- चूण शुद्धस्य ताश्नस्य समसतं विमदृयेत्‌ 1.५० ॥ खट्वे जभ्यीरनारेण तपोस्तत्यं तु गन्धकम्‌ । दर्वा समदय त्सव शरवयुगमध्यगम्‌ । दिनं गजपुटे पच्यात्ताश्रमस्प प्रजायते + ५१ ॥ ताप्रगुणानाह- ताभ्रं शितं निहन्याद्‌ बणक्रमिजटठरानादसंपीहषाण्डु- म्वास्टेप्माद्वातेस्षुयपवनगदं श्ुलयुग्मं च गुट्मम्‌ । ‡ ५ 13 कः र्द्‌११ [ एकनत्वारिरास्तरनः } यु्ु्योगतरद्विणी | ^ ९२३२ ` हृष्ठान्यष्टादक्षापि स्मरयटरुषिरदरक्तमेशेग्डपित्तः , च्छेदि परोक्तं खशुद्धं फुपिद्रणसगाध्मानङ्षादिकारि) ५९ # इति ताभ्रम्‌ । | अथ रीतिकस्पि- रीतिका द्वैविधा स्पा तयाऽभ्या राजरीतिका) फाकतुण्डी द्वितीया सा तयेरसयया मणापिका॥ ५१३॥ संतप्ता काके षिता ताम्रा स्पाद्वाजरी तिका । कारूतुण्डी तु छरष्णा स्थान्नासां सेव्या कविजानता।॥ ५४ ॥ फास्यं च दिविध परोक्तं पुप्पतैदिकमेदृतः 1 पुष्पं श्वेततमं तच तेिकं फपिषप्रमप्‌ 1 ५५ 1) एतपोः प्रथमं भेष सेव्पं रोभपरकान्तये। राजरीतिस्तथा पोषं ताप्रवच्छोधयेद्धिषद््‌ ॥ ५६॥ ताग्रवन्मारणं चापि तयोरुक्तं मिपग्वरे; । | रोतिकायुग्रछं रुक्षं सतिक्तं वणं श्से ॥ ५७ ॥ शोधन पण्डरोगप्न कपमिध्रं ठेखनं हिम्‌ । छस्यं फपायं तिक्तोप्ण ठेखन दिशषए्‌ सम्म ॥ ५८ ॥ रुष्य गरु ख चक्षुष्यं कफपित्तहरं परम्‌ ॥ ५९ ॥ इति दी तिकांस्यमारणगुणाः । अथ लोदहविधिः- पुरा छो भिछदैत्यस्य निहतस्य हरेयुपि 1 उत्पघ्नानि शरीरेभ्यो लोहानि विविधानि कै ॥ ६०॥ मुण्डं तीक्ष्णं तथा कान्तमिति छा तिधा स्मुतमर १ म॒ण्डाच्छतािके तीक्ष्णं तीर्णात्कान्तं कातप्थिकम्‌ ५६१॥ मुण्डं तु वर्दुटं मृमौ पर्वतेपु च जायते । . गजवत्यादितीक्ष्मं स्यात्कान्ते च॒म्बफस्मवम्‌ ॥ ६२॥ यत्रादः दृयते टोहे तीक्ष्ण टाहं तदुत्तमम्‌ कासासामटकस्काक्ते ठोहेऽ्धं दृहये खम्‌ ॥ ६३२॥ भथ कान्तरक्षणम्‌- पात्र यस्य स्थितदति जठे तेट चिन्न सर्पः दन्धं हिद्घः स्पजत्ति न निजं तिक्तता निभ्बकत्कः 1 1 १ मका 2४५ ` परिमह्वमष्टदिरचिता- | एकपायादिप्तस्ः) | पाके दुग्धं घनति क्षिखराफारके मेति भूमौ दान्तं ठटं तदिदयुदिततें ठक्षणरभिस्व ॥ ६४॥) अथेपां शीपनमारणे पथा- शाशस्तेन भंटिपं षि चाकपयसाऽयसः। दें एतशन ध्मातं सिक्त प्रफटवर्णा + ६५ ॥ एवं निश्ः कते टोट शुद्धिमापरोत्पपश्पप्‌। अआपान्पधरकर₹ः- दिफखाद्गुणे तोषे फटा पोटशषोनििकां + ६६ ॥ तत्ताथे पादृदोपे त टींहु्य पठपश्चेकम्‌ } - कूत्या पत्राणि तप्तानि सप्तवारं निपरयेत्‌ ॥ ६५ ॥ एषं प्रटीयते धपे गिरिम रोहसमयवः । इति टहशुद्धिः . अथ रोहमारणगुणा शुद्धस्य सूतराजस्य मागो मागदूयं धठेः ॥ ६८ ॥ हयोः सम सारद्रृण। मद्यत्कन्पकाम्बना । सापद्ूय तस्य गद सदषटवरण्डनदृदटः । ६९ 1) तततः सूत्रेण सवध्य स्थापयेन्ाप्रप्परे! ` ˆ संमुश्य पदन तेस्प म्रदा संदरोप्य दत्पुनः॥ ४०१) चिदिनं धान्यसशिस्थं तत उध्ृत्प मेत्‌ । रजस्तद्रखरमाटेतं नीरे तरति हवत्‌ ॥ ७१ ॥ सोमाग्रतामिधमिद्‌ ठोदहमस्म प्रकौतितम्‌ । <१ध्‌(न्वद्कार्‌ः द्वदश्षाशोन दरद्‌ ताक्ष्णदणस्य मेयत्‌ + ५२ कन्यानीरेण समय वामयुग्मं ते तदुनः शारवर्पटे कूत्वा पुटेद्रजपटेन दं ॥ ८३ ॥ ससपैवं कृतं ठोदहस्नां वास्तिरं मदेत्‌ 1 \ अथार्पनकारः काफोदुम्मरिकानरेटाहपन्राणे सेषयेत्‌ ॥ ७४ ॥ +~ ~ ~+ > ४ वि + १, दिषु +` ` [ एकववादिप्तरहः] = वदयोगतरद्गिणी । ९४१ वहितप्त।ति पड्वारं क्ुष्टवेत्तदुटृखठे 1 ` तत्पश्चमांशं दरदं शिष्त्वा सर्वं विमर्दयेत्‌ ॥ ७५॥ कुमारीनीरतः श्टक्ष्णं पुटद्रज॑पुटेन तु । निवार लिष्टाक्ाथस्तच्सस्थरपि त्व पित ॥ ७६ ॥ निरुत्थं जायते लोहं विधाऽप्यच् न संशयः। अंथान्यप्रकारः- निम्बरफस्य पानीयः सकासीसेः प्रपूरिते ॥ ५५ ॥ कां स्यपाचे क्िरेत्छद्गखण्डां श्चण्डातपे स्थिते । दिनकेन स्फुरन्त्येते दिनान्ते तांस्तु पेषयेत्‌ ॥ ७८ ॥ यिफलाक्ाथपिष्टं तच्चरणं गजपुटे पचेत्‌ । एनः पिष्टेन यावत्स्यत्तिद्वारितरपुतमम्‌ ॥ ५९ ॥ ततः पारदगन्धाम्यां तत्समास्यां समद्येत्‌ । | पर्ववद्धान्यराशिस्थं तीक्ष्णं स्वेत्तिमं मवेत्‌ ॥ ८०. ॥ अवान्पव्कार२ः- ठोहं पञ्चमतीव तप्तमसक्षत्काये स्िपेश्चफठे चूर्णीभूतमिदे पुनसिफछनजे काथं पचेद्रोजठे ! मत्स्याक्षीचिफलटारसेन प्ररययावभिरुस्थं मवेत्‌ पश्चाद्‌ाज्यमधुष्टुत इएुरितं सिद्धं मबेदायसम्‌ 1८१॥ अयान्पप्रकारः~ दोहचुणं पठ -खत्वे सोरकस्प पठ तथा 1 अश्वगन्धपलटं चापि सवमेक्च मद्येद ॥ ८२१ छुमार्यद्धिर्दिनं पश्चाद्रोठकं सघुपच्रकः । सवेष्व च म्रदा टिष्लां परद्जपटे सपर्‌ .॥.<८2 1 स्वाङ्शीतं समुद्त्य पिन्द्ररामभयोरजः मरतं धारितरं यद्यं स्वकार्थकरं परम्‌ ॥ ८४ ॥ सचमतन्मतं लोहं ध्मातव्यं मि्रपश्चकेः ययव स्यान्नरर्थानं सव्यं वारितरं मवेत्‌ ॥ <५॥ गन्धके चोच्यित लोह तुल्यं खल्वे षिमर्देयेत्‌ 1 दिनक कन्थकाद्रावे रुद्ध्वा गजपुटे पचेत्‌ ॥.८६ | ५ क, "टे एयेत्‌.। स्वाः। ६१ ४९ चिमलमष्टविरधिता~ 1 एकचवािप्तरङ्गः | ` ह्येवं सर्वटोहानां कर्ठव्येयं निरुस्थितिः । पाण्डुं पीडयति क्षयं ्चपयति किण्यं क्षिणोति क्षणा. त्का नाक्चायति श्रमं तमयति श्ठेष्पामयान्दाद्‌ाते। अको गत्पसङ्चटपीनसव मिभ्वासप्रमहारुचा- | रागन्मृखयति प्रकम्पनष्रं छी हिमं चाक्षुषम्‌ ॥ ८७ ॥ हाद्धं पित्तकफारिटमोहं हन्ति हितं सिवकक्स्या लोहम्‌ । पाण्डदुगापयश्ूठविनाल्षि पोक्तमद्युद्धं रोगविकाश्िप१द्८ ये गणा भतदूध्यस्य ते गुणाः कान्तमस्मनः ॥ ` ष क्ान्तामादे प्रदातव्यं रूप्यमित्याह भरः ए ८२ ५ निपेधः कष्धाणडः वितले च सापास् राजिकां तथा 1 मयमम्टं रस चेव त्पजटोहस्य सेवकः ।॥ २०५) दति छोहमारणयणःः अथ किट्म- ध्मायमानमयो बह्यो परित्यजति चं मम्‌ ! स !कषटुसक्ता ठटमते तद्मेकूषदधं सतम्‌ ५\९९॥ तथोक्तं पीयुपसागरे- ` पर्य ठोादहस्य यच्किडं तच्छं तद्वणं मतम्‌ । तेक्षणानि यथा-~ हंषच्छीणं शुर धिग्धं मुण्डक जग्धाः }) ९२ १ ` मिन्नास्जैनप्रम कित्वि्िशोपाहुरु निवेणम्‌ । मिष्कटरं च विज्ञेय तीकष्णकिद्ं मनीपिभिः ) ५३ ॥ {पङ रुप गरतम मन्द्द्ाचमकाररप्‌ । छिघ्रेऽतर रजत्तच्छाया स्पातच्तकिदटं तु फान्तजम्‌ ॥ ९४)॥ इदः विशिष्टम्‌ । एतद्मावे सामान्यकिटं आद्यम्‌- आङोटरं शरु प्निरपं हरदं हातसमाधिकप्‌ \ विरोस्जटजनस्थानसंस्थितं क्िहमाहरेत्‌ ॥ ९५ ॥ ॥ कि, ग्मि न नन् ॥ + न्न 9 क, पपन , [ एकवर्वात्त्ः} भृदयोगतरद्धिणी । यथोक्तं रसाणवे- हाताब्दुमुत्तमं क्षिं मध्यं चश्ीतिवा्पिकप्‌ । अधमं पिष ततो री विपोपमप्‌ ५९६ ॥ अक्षाद्धारे धेकिद्टमक्षपाच्रस्थमोनलठे । निवपयेदष्टवारं ततः सुक्ष्म विचणयेत्‌ ५ ९५७ तच्चुणं मधुना ठटं पण्डु हन्ति सकामलम्‌ ! किडाद्शगुणं मुण्डं पुण्डात्तीक्ष्ण शताधिकम्‌ ॥ १८ । तीक्ष्णाद्दक्षगुणं कान्तं मक्षणच्छरुरुते गुणम्‌ । अथ किटृगुणाः~ किदं फपायं शिशिरं पणण्डुश्वयथ॒शोपर्जित ॥ ९९ ॥ हटीमकं कामां च हरते छुम्मक्ामटाम्‌ । एति पिम्‌ । अय वङ्ग्‌ सरक मिश्रकं देति दिधा वङ्कः जग्धाः ॥. १०० ॥॥ खरे ध्छमुदित भिग्रकं च्ववर मतर सर्फ चन्द्ररूप्यामे खरकार च कव्यते ॥१॥ एतटक्षणमिन्नं ठु वद्धः भिभ्रामिधं मतम । कोधनप्रू- यद्ध सशाधपत्तन. तप्ततेटा दिके गणे ॥ २.॥ तततः क्षिपद्धण्डिकायां चटीस्थायां शनेः शनेः ४ तर्दृधा ज्कटयेद्रह्कि इतै चङ्क ्विप्स्पुनः ॥ २ ॥ अपामार्मचतर्थशे चर्ण संचाटयेदिद्म्‌ । स्थलछाश्यपा लहद्व्य( यादत्मधस्मः जायत दं ॥ तततः शारावपिहितं स्थापयेत्तय तद्धिपर्‌ । स्वाङ्ूर्रातछमादाव शद्धताटेन मख यत्‌ ॥ ५4 ॥ समेन मिम्बुजदुपिर्मदयेत्तस्पनहटम्‌ ¦ तदृपूषं चमशुप्कं पिप्पछस्प व्यगन्तरे ॥ ६ संस्थाप्य पच्पादेयं तर्सत्तथा षिपचेद्धिपद्-\, स्वात्तमं वद्भमस्म स्वकायकरं मवेत्‌. ॥*७1॥ च $, तवाद्त म. 1 २ क, प्यमाचप्तक्कित्- +. ण ॥ रि | [क च २४५ विमष्ठमष्टविरचिता-~ ( एकवताश्िलतपकः ] अयान्पभक्ारः~ छयद्धं सताठमकस्य पिद्रा दुग्धेन त्ष्पुरेत्‌ । ` छ्ष्काभ्वत्यमवेवल्केः सप्तधा मस्मतां बनेद्‌ ॥८॥ ` आवन्वत्रकारः- रजनीरजसा दाह्विस्थाया दण्ड्या ज्ञ परथदत्‌ । पद्रमस्म विधायाथ सोरकं तत्र निक्षिपेत्‌ ।॥ ९४ वद्धः तुय।शमथ तच्छरावेण पिधापयेद्‌ । मन्दूमधिं धरटीमेकां दच्वाऽय स्वाङ्कश्तछम्‌ ५ ११० ॥ फुन्वेन्दुधवषटे वद्गमस्म याह्य स्वकार्यङ्तु 1 अवान्युनरकारः- धन्योत्पलोपरिस्थे ह मगोणाखण्ड क्षिपेदजः ॥ ११ ॥ तिन्तिणीदत्कटस्याय तिरठास्तच विनिक्षिपेत्‌ । अङ्कलाधप्माणेन्‌ सच चद्धदठ न्यसेत्‌ ॥ १२॥ खण्डीङतं एनसीन कमेणेवाच विन्यसेत्‌ ! तिं तिन्विणिवल्क च गामयश्िशचिना दहेत्‌ स्वाद्रशीतं ततो यादय यक्त्या वङ्गस्य मस्म तत्‌ + १३ ॥ तस्य-गुणाः ध्रः तिक्तोेप्णरूप्षं फष्तक्र मिद मिजिन्भेहमेदोमिटस्ं का(चश्वासक्षयप्वप्रश्णमितहुतयुग्मान्यमाध्पानद्‌ (रे । घर्ष. ष्याङ्गभाक्रन्मनासजजनक् स्वप्रभहप्रणा्चि पर्ञाक्रद्वीर्यमुचेरट घुरतिरसस्थाऽऽस्पदं बुहणं.च ॥ १४॥ : सशद्धममत षड प्रमेह (पद गदुप्रदमः १ गुरमहदो गद्या शेःकासश्वासवमिप्रद्म्‌ 7 ११५ ॥ हति दह्‌ । अथ सकम्‌ भाग दुतोऽशिसणग्रविदुग्धे विपपतितः + सच्छदहण्डिकासंस्थे चिकार शुद्धिमाश्रुषात्‌ + १६ क, त शरुदक्ेन } ` [ एषबलाटिशस्तरङ्गः)} = बृहयोगतरङ्किणी ॥ दिभिः म्मपुटेन।गों वासारसपिमर्दितिः। सशि, मस्मत्तामेति तदनः सवमेहरुत्‌ ॥ १७ ॥ अवान्पत्रकारः- तामे सर्परके निधाय कुनटीवचृर्णं ददीत हते मिभ्रुरुद्रवगन्धकन एुष्टेतं मस्मी मवत्याज्चः सः एवं ताटकवापतस्तु रिछ चर्णीकरतं त पुटे- हुन्धाम्ठेन समस्तदु परहितं योगेधु योज्यं मवेत्‌ ॥ १८ ॥॥ अधास्पप्रकरः~ मूमुजङ्गममचिचं पिष पचनं प्रटेपयेतर । हण्ड्यामय्यो हुते तच वासापामार्मसंमवम्‌ ॥ १९ ॥ क्षारं वेमिश्रपत्तत्र चतुथं गुरू क्तितः ! प्रहर पाचयेच्खह्यां वासाद्ष्यां विधटयस्‌ ॥ १२० ॥ ततत उद्धस्य तच्ृर्णं वासानीरेर्विमदयेत््‌ ५ पटेतपुनः समद्धत्य तैरेव परिमदृयेत्‌ । एवं सप्तपटेनांगः सिन्द्रराम्‌ः प्रजायते ॥ २१ ॥ नाग समीरषष्टपित्तषेकारटन्ता ° सवप्रमेहुवनराजिकपींरयोनिः । उष्णः, सरो रजतरञ्ननक्रद्णाशो- गठमय्रहण्थपिछपिक्षणदांश्चुमःटी ५ २२॥ अद्ुद्धः करुते नागः प्रमेहुश्चयकामलाः.। तस्मात्सश्चद्ध एवाय भारणापा प्मिपग्वरेः ॥ २३ ५ दृति नागः "++ „. अथोपधात्वः- अभ्रक माक्षिकं ताद किट नीख(खिन तथा । तुथ रसकं देव भक्ताः सत्तापधातवः ॥ २४ ॥ अथाभ्कोसत्तिः- पुरा द्धाय वृत्रस्य षरञ्चिणा वज्रुद्धुतम्‌ ॥ विस्फुलिङ्घयस्ततस्तस्य गगने परिससापताः ॥ १२५ ॥ १ १, शविः पप्रसादिदेत्‌ । २ फ, प्ठा्रर्यं विमदयेद्‌ } प०। ४५६ विमटमषपिरतिता- [एन्यः तै निपेतुयनष्यानाच्छयरेयु मदः मृताम्‌) तम्य एव शयसय ततद्िरपु चाश्रकम्‌ 1 २६५ तथ पु्षिणहटेफश्षोपादत्प्यर्ण हि तते 1 अत्पसच्वं तदा धते तस्य ससं गणपत ॥ २५१ अतस्तृतरशखोत्थं दहु गृणाप्रिसम्‌ ६. तद्र वद्तातव्वादुश्मध्रस्यद्धदात ) गगनच्यु्तिजातत्याद्रमने च जगुः एः + २८ ॥ पिप्रक्षधिपविरदादमेदात्त्स्पायतपधम्‌ | कमेणद सितं सक्ते पीतं कृष्णं च देणते; ॥ २९ ॥ प्रहास्यते सितं तारे रक्तं चव रसापने। पीत हेमनि एप्णाम गदु दुतभ्ऽ्पि ष ॥ १३०॥१ पिनाक ददुर्‌ साग वन्न वेपते चतु्धिधम्‌ । मुखत्य्र। पिनिक्षिफं पिनाक दटपर॑चपम्‌ ॥-९१ 1 अक्लानाश्यक्षणः तस्य महाङ्‌एप्रदूपकप्‌ । पृदुर स्वेभिगं चाति फरते ददुर््रनिम्‌ ॥ ६२ ॥ गोछकान्यहुक्ः एतया स स्पान्प्रतथुप्रहायकः माभ पद्ठिस्थितं श्षब्दफएत्छारं परिमुश्ति.५.२२ ५, तच्छग्ररगते नेर्य व्यापि फयाद्दगद्रम्‌। घ्य तु धयवातिषेचश्ना्ो पतिं पेत्‌ ॥. 2३४ ॥ यतनतां चसेपेद्धामानमफसितयं मिप 1 तुथ प१।्रं यच्च व्याधिवष्यपग्रुत्युजित्‌ ॥. ६५ ५ अवातच्शपनप्र- कृप्माभ्रर धम्र्यं ततः क्षीरे शिनिष्िप्त्‌ ! भिन्नपप्रे तं तछा तण्डुटोवाम्टयोद्रषैः 0 ३६. ॥) मावयेवटयामं तदेवमयं रिदुष्य(ति.। अवा-पर््रकरः , अथं वा बदरीक्ताभे ध्मातमभ्रंः शिनिश्िपेत्‌ ॥ २५५. मदित्ते पाणिना युप्ड धाम्पाभादतिरिच्पते,। रसमस्यात्‌ । 9 क, रवमिनिदनिपः मोवमृश्चशपडः । क, मिदं पान्ति कु.) क, ध्य शतावरी नना , { एक्वलारििस्तप््ः] = -यहयोगतरद्धिणी १ २४५ अधानमारण्ब्रूः त्या धाल्याथफं तच शोपयित्वाऽथ मदयत्‌ ॥ २८६४ अकर्रिदिनं खल्वे चक्राकारं च कारयेत्‌ । वेष्टयेदफेपन्रेश्च सभ्पग्गजणएटे पचेत्‌ ॥ २९ ॥ पुनम एनः पाच्यं संप्तवारान्एनः पुनः । ततो वरनटाक्राथेस्तद्र्द्यासपपरचयम्‌ ॥ ४० प्रियते नाव सदेहः प्रवोर्य सवकमसु। चुट्य धरत म्रताश्रेण छोहपाये रिपाचयेत्‌ ! ते जीर्णे तष्भरं प सर्वयो(रो)गेप योजयेद्‌ 1 ४१॥ तथ धान्या्नकस्ये विपि ॑ पादाश्चक्ञाहिसंयुक्तमभं बद्ध्वाऽथ कम्यटे । चिराच्नं स्थापयेन्नीरे तक्छि्ने मदृयेर्करे; } ४२१॥ फम्बलाद्दितं भक्ष्म बालकारदहितं च यत्‌ । तद्धष्न्याश्रप्मेति प्ोक्तमभ्रमरणासद्धय ॥ ४३ अथान्पप्रकारः~ धान्याश्रकस्य भागैकं द माम रद्णस्य च! पिष्टः तद्न्धप्रपायां रदूध्वा तीनाग्निना पचेत्‌ ॥ ४४ ॥ स्व मावङ्ञीतटं चुण सवरोभेषु यजयेत्‌ जन्पप्रकारः धान्याभ्रकं समाद्य मुस्तकः पुरच्यम्‌ ॥ ४५ ॥ तद्वत्पुनन वानीर कासमर्दरसेस्तथा 1 नागवद्ठीदलेः सूर्यश्ीरेदयं प्रथक्पथक्‌ ॥ ४६ ॥ , दिनि दिनि मर्दयित्या क्षाथेवधदटजरोद्धवेः । धत्वा एट्रयं पश्चाञ्चिपटं मुसटीद्रवेः ॥ ४७ ॥ चिर्गेक्षुर्कपायेण चिः प्रटेद्टानरीरसैः म[चकन्द्रसंः पाच्यं विवार कोकिलाक्षजः #॥ ४८॥ रसेः पुंडे्तो धेतुष्रदेकं पुटं मदु । दा चुर्तन मधुना स्वच्छया सतपा त्था पकम पुट दृद्यादुश्रस्यव मृतिमवत्‌ ॥ ४९ ॥ ण ना ामोनानाननाननानननोननमोमाोननननो नन 9.००... + १ क, भय मा. । दक, ववोगरेः। 3 ग, पुथ्तयेप्नः स्नुरकषी * ग, पद मुदः ६४८ पिम्टसहविरविता- [ एकेषेलारिशत्तफः 1 ` अथन्पप्रकमर धान्या मेधनाद्‌ः कुटि पनजदष्दुःणा दुरापः खत्ये समर्थं गदं तदतु गजपुटाष्गदशेवं पद्या मीनाक्षीमङ्तपलिफटमटयुतमदृयत्पत्तवार्‌ ,. गन्धे तुर्यं च द्स्वः प्रथरगजपुरासश्चत्तं याति सेषः ११९०५ य्वत्रकारः- दुरधययं कमयसु गजमूच्र नमकम्‌ वटे मुहुमजस्किमेमिरभ्रं छमार्दतम ॥ ५4१ ॥ शतधा पुटितं भस्म जापते पद्मरामयत्‌ रिश्वल्दिरं मजतन चु्धदेहे रसायनम्‌ ॥ ५२५ मर्तं निश्वद्धितां यातमरुणं चामृतोपमम्‌ 1 सचन्द्र पिपदरतेयं मरत्यकृद्य।घ्ररोमदत्‌ ॥ ५३ ॥! पीडां विधते विविधां नराणां कुं क्षये पाण्डुगदं च श्ुथाद । हुस्पार््दपीडां च करोत्यसदहमश्चद्धमभरं मरुव दिह ॥ ४ ॥ अयामृतीकरणम्‌- वराम्बुमोधूर्त चाभ्रं कापददिरसमांशकम्‌ `सुदहायना पचदद्याम्रग्रतान्हरण ल्धदुम्‌ 1 ५५१ (न्ब घं कं क्षारम्छषिददटं कों कर्कटीकारवेकूम्‌ १ ` ` चन्ताकं च करीरं च तैं चाम्र विवर्जयेद्‌ ॥'च३॥ त्प गणा; | अभ्रं कषायं मधुरं दश्चीतमायुप्करं धातविवधनं च । हन्यग्द्यदोषं वणमेहङ्षं पुहद्सयरन्थिविपकिर्मय 1 ५७१ गान्हन्ति दृष्टयति दपर्दीयवद्धि पिधत्ते तारूण्याठ्यं रम्यानि शम योपित्तां नित्यमेष । दाचादप्काश्नमयति इउतग्न्तिहत्त्यप्रमावान्‌ मुरय(मात्ि दहपत च सदृ सचमान मुत्ताश्रम्‌ ॥ ५८ ॥ 9 दद्द" ।. [ एकंदतारिश्तरङः } ` पृहयोगतरङ्गिणी । २४९ पयःस्तम्मकार जरप्रव्युहासी घटारेग्यधारी महाङुषठदसी । मरणां मेद एः हं सोगेषु योज्यः सदा स्यत जर्प पुरो शणेन ॥ ५९ ॥ हैरेएभ्ररम्‌ ! अथ स्वर्णमाक्षिकम्‌ स्वणवण शुर प्रिग्धमीपञ्ीटन्छषिच्छटम्‌ । छपे कनकवद्धुषटे तद्र देममा्षिकथ ॥ १६५ ॥ एति स्वणमाक्षिकटक्षणम्‌ । अशुद्धव्दमाह~ अशुद्धं मासिकं कुर्थादान्ध्यं क्षं क्षय कृमीन्‌ । हो धनायं प्रयत्सेनं तस्मास्छनकूमाक्षिफमर्‌ ॥ ६१ ॥ ११{& माए माक्षिकस्य चरो मागा माग सैन्धपस्य सं । मातुट्‌ करववेर्थाऽय जंन्वीरस्य द्रवैः पचेत्‌ ॥ ६२ 'पाठयषएाहजे एादे-पाघरपाद तु टात्‌ ¦ भवेत्ततस्वुं सथद्धि स्यणमारिकमृच्छमि 1६३) अथेतन्मारणविषिः- भाससिक्षस्य चतुर्थाशं दस्रः सन्धं विमर्वयेद्‌ । उसुवुकस्य टेन ततः फार्या युचसक्षिश्ा ॥ ६४ ॥ ङारावसपुटे कृत! परेद्रजपुटेम च धान्यस्य तुषम्रध्वाधो दत्था शीतं सपुद्धरच्‌ ॥ ६५ ॥ सिन्दूरम्‌ मवेद्धस्म याश्चकस्य न सशयः , | अयान्पृ्रकर२-~ द्खित्थस्य कपायेण ष्ठा तैठेन चौ पुटेत्‌ ॥ ६६ ॥ अजमूरेण वा हेममास्षिङः मरम जायते । गणाः- | मासक तिक्तमधुरं मष्ठाक्शःक्षपरशमुत्‌ ॥.६७ । कफपित्तहरं शीत यागादि रसारनम्‌ 1 पि स्वणमक्षिकम्‌ 1 २५५ ,. धिमष्टमहविरदिता- - {[ एकंववाह्शसलः] : अथ तारमाक्षिकम्‌-- ` `.* ` कास्यवच्चाकचस्यार्घ्यं कपे चष्ट तु रुप्यवत्र्‌ ६८ ॥ गरु तिगधं सितं पत्तर्न्ठं स्यात्त।रभाक्चिकम्‌ । र्वणमाक्षिकव्टोपा विज्ञेयास्तारमाक्षिके ॥ ६९१ अतेस्वष्टौपक्षास्स्यथ शोधस कथ्यत यथा। फर्यादीमेपल्लङग्यत्यद्रैपेजभ्यारजद्निम्‌ ॥ १७० ॥ माधपेदातपे तीचे ॥वेमठा शुध्यति धृवम्‌ \ . सि अथतन्म्‌रमबू-- रधणमाशिफवम्तेयं कास्पिमा्चिकमारणय्‌ 0 ७१॥ विमाया गुणाः क्रिविहयूमाः फनकमाक्षिकतात्‌ + दति फास्पमाक्षिकम्‌ 1 । + अथ ताहक्विधिः- अटाद्ध ठटमायुत्ततकफमारतमदृङरत्‌ ५४८२९] तांपस्फोराङ्गसफाचान््रुरुते तेन शोधयेत्‌ । ` अथ तारकस्य शाधनविधेः- लाखकं कणक्षः फूत्वा तथचूरण्‌ कालिके क्षिपेत्‌ ॥ ७३ ५ वृदटप्यश्च्ण यान्कि ततः ्माण्डुजद्रुच.। तिरते पेयम चामं च भिफटाजदछे } ७४ 7 चृणादुके च याभेद पक्क रुष्यति ताछकम्‌ । अथ तारकस्य मारणमिधिः- सर्दछं तारकं शर्य पोनर्मघरपेन तु) ७५१ ^~ खल्वे विमुयेवेकं पिनि पश्चाद्धि शोषयेत्‌ । संशोष्य गोट तस्य कुयत्तिय विक्ोपयेत्त्‌ 1 ७६ ॥ ततः पननवाक्षारेः स्थास्यधं तु प्रपरयेत्‌ ! तञ 1-4(21-7 भष्भूा एनस्तरेष वर्यत्‌ ॥ ४७ | अकण्ठं दिठरं तस्य पिधानं धारयेन्भखे ¦ स्याट्‌ चुद्धधा समारोप्य समाद ह रवधय्त॥ 4८ ॥ >~ -------------+----------------~ ~~~," ~+ [ठ 2 #%ण्ग्रभयः 1२ क. सयग 2 कर पस्य ि॥ चग. स्पाह्पाष्पप्रः( + ५ + क ~ ऋ“ ५ च [ एकतरवीप्तरेदः 1 = = -चहयोगतरङ्गिणी +: ९५६ इदिनान्यनरशुन्पानि पश्च वद्धिं प्रदीपवत्‌ । एवं तु द्वियते तादः माघा तस्येव रक्तिका । अनपानान्पनेकानि यथायोग्यं प्रयोजपेतू ॥ ५९१ भथ ताटक्गणाः- हरितालं कटु सिग्धं कपयोप्णं हरष्टिपम्‌ । कण्ट्कुष्ठास्यरोगस्रवात पित्तकफवणान्‌ ॥ १८० अन्यद तालके हरते संगान्डुष्ठभ्त्यजरापहम्‌ 1 भोधितं फुरुते वीयं कानि वद्धि तथाऽभऽ्युपः.॥ रग, पन्यां राज्ज ६ क, श्वयूणे०। चप शष्लोट ^ ^` ` [ द्विषव्विलस्छः] भृहदयोगतेरद्गिणी २५९ अथ दीपनम्‌- कासीत पश्चछवणराजिरूामरिचानि चं) मूशियुषीजभेशव रद्ूमेन समन्वितम्‌ ॥ ६० ॥ आलोल काशि दोखपयन्े पच्याहिनचयपु। दीपनं नायतं सम्यय्रसतजस्य जारणम्‌ । अथ धा दिवकदरावैः का्निके धिदिनिं पचेत्‌ ॥ ६१ ॥ इति दौपनम्‌ अथ पदबिन्दुकीटेश्च रसो मर्यलसिकासरम्‌ । टवणाम्डेमखं तस्थ जायते धतुमक्षकम्‌ ॥ ६२॥ अन्पृतत्म्रू- सास्यो रसः स्यारपट्‌ लिद्वव्यैः सरयजिर्िः शोपणफशिराज्म्‌ । पिष्स्ततः स्विजनतनुः छवर्णद्रुखपातयं खादति सवघातु> ॥ ६२॥. हति भखकरणम्‌ । अप्‌ नारमम्र- सन्द चिन्तामणो- जारणं हि नाम. पातनेगाठनव्यतिरेकेण. षनेहमादिग्रासपर्दरपवाध- स्थापन्नस्वम्‌ । किच पनहेदाद्हाहजाणस्य. ससस्य मक्णे ज्रतक्षेनी- करणानामेवं शारारिणानपिकार इत्यभिहितमीभ्वरेण । फटमप्यस्य ` तेनेवावादि 1 पथा- | सधदष्दष्टपे जते परएप्दते रश्जारपा \ तसातं प्रात्तमेव स्वादिज्तानं मर्तिछक्षणम्‌ ॥ ६ \\. याददिनामि वदिस्थो जारणे धार्यते रसः 1 तावद्रषसहेसाणि स्लिवलोके- महीयते ॥ ६५ ॥ दिनमेक रसेन्द्रस्य थो ददाति इताश्तनम्‌ । दरवान्त तस्य. पादानि कर्वन्न न ष्टेप्पतं ॥ ६६ ॥ त्यादि. । अजारयन्तः पविहेमगन्थं वार्छन्ति सृतात्फलमपुक्ारम्‌ । द्वेत्रष्दसुषष्दपि सस्यजत्‌ हपपवलास्ते (मिपजश्च मन्दाः ॥ ६५॥. ------------~------------------ +" = वि 1 १ .कपह्णकत०। २ क. श्रेणी. मशषेऽपिनः -. ` २६०. चिमह्यमष्टविरविता-, [ दिषत्वीि्तरङगः ], , क # । ती । , श त्र प्रथमं गृन्धकनारणं यथोक्तं शिवागमे- पुल्ये तु गन्धे जीर्णे छद्धाच्छतगु गोरसः । दिगुणे गन्धके जीणे सर्थथा सर्वकुषठहा ॥.६८ ॥ विगुणे गम्धके जीर्णं सर्वपाण्ठ्यमिनाङ्नः । . . चवुगुणे तच. जीणं वछीपटितनाशनः ॥ ६९ ॥ गन्पे पञ्चगुणे जीणे क्षयक्षपकरो रसः । - पद्गुभे गन्धके जीर्णे सवेसेगहसे भवेत्‌ ॥ ७०1 ..: ` अवक्यमिल्युवाचेद्‌ ददी शरीमैरवः स्वयम्‌ । | हद्‌ गन्धकजारणफछं रसेन्दविन्तामणावन्पथा पठन्ति यथा-- समे गन्धे तु रोगघ्नो ष्विराभे राजयक्ष्मतुत्‌ ॥ ७१ ॥ जीण तु तिगुणे मन्ये कामिनीदृर्पनाश्चनः | चतुगुणे तु तेजस्वी सर्वशाख्विशएरद्‌ः ॥ ७२! | मवेत्पश्चगुभे सिद्धः पड्गणे मत्युनाशनः ॥ ५३ ॥ पद्गुणे रोगहेति यदुक्तं तन्मूायमिवावगन्तव्यम्‌ ॥ छ फः च~ | रसगुणपदिजारणं विना यन्न खटटुरुजाह्रणक्षमों रसेन््रः} = ` ` प जठद्कठपौतपाकदीनः र्थ्शति रसायनतामिति परातिज्ता ॥७४॥ ; गन्पकजारणायां गण्डूकायन्तं मथा जकण्ठ कलशं भूमा निखाय जठसतमृतपू । `,“ ररावस्तन्धुले स्थाप्यो मध्ये छिद्रसमत्वितः ॥ ७५1 न॑राविय) गिन तथ च्छिद्रे काचष्िलिपिताम्‌ । मृनमपां स्थापयेततस्यामुधवांधस्तुल्यगन्धकभू ॥ ७३ }} रसं निक्षिप्य तस्योध्यं श्रवेण विद्येत्‌ । न्योपछाभिं तस्योर्ध्वं ज्वाठवेद्ररमारमतः | ७५ |¦ स्वाद्गःशीतं समुद्धृत्य पुनस्तुर्यश्षग न्धक्रम्‌ 1 ` य्वा प्वक्रमेणैव जारये्पङ्कणं चिम्‌ # ७८ ॥ ` पद्धशणे गन्धके जर्ण स्याद्रूस; स्रोगहा ।. , | ` अथान्पप्रकारः- . . . . ` ˆ". ` ष्च रित्यस्य विना गन्धकजारणात्‌ ॥ ७२ १ “ ` न्ना नमग 1 ५ न “~ ग ॥ न ॥ [ द्विचत्वशिप्तरद्रः1 बहयोगतरद्धिणी 1. ` २६ रसं निमाति दुर्मेधाः क्षपेत्तं परमेभ्वरः . सते गन्वरख्छा श न्म्य प्रदुचस्वॐ ॥ ८० 1 तावःसंकद्ररे पिण्डं सवेदा तास्नपाचगे । तत्तट्यं गन्धकं दत्वा सद्ध्वा तदोहस4रे ॥ ८१ ॥ एटयेद्भुधरे वन्धे यावनज्नीयति गन्पकः। एवं पुनः पुसः छुपायावर्ज+पति पड्गुणः ५ <२.॥ अथान्यत्र चूतप्रमा्णं लिकतार्पयन्मे दा वर्छिं भद्चरितेऽस्पर्माण्डे १ मैटादक्षेपेऽच रसं नियुज्यान्मय्यार्धकायं प्रविलोस्प मयः ॥ ८३॥. अपटशुण गन्पशङूमटरप्हप द्ववदु ५। जणदषदचठ।( स्पदद्‌ ॥ रसेषु सत॑पु नियोजतांऽपमसन रयं हान्त गद्‌ जनेन ॥ ८४ ॥ अथान्पत्रक र्सन्द्पन्तामण- मिरवधिनिपडितमरुदम्बरादिपरठिक्षमपिकठिनक[ चपट मये वक्ष्य मपणप्रक(रा रसगन्धरूगिण(पधरत्ज नविमामितद्ड दाया पसुख्पस्था- ल्प्यभाचेप्य परितस्तां. दिचद्च्हिद्यसेन ठवणेन मिरन्तरारटाक ` रणपुरः सरं सिकतानिदपूय वपेमानकमरोपयं दिति क्रमतश्च चिषतु. - राणि पश्चषाम दा दाप्साजि उवनन्दाठया पाचनीपमित्यक्त वालु- क्ायर्जम्‌ ! भुधरयन्वमाह--~ ह्स्तमाच्रमितमधशन्तनिखतां प्राग्बक्कछावपर्टीं नातिविष्टिभुखीं नात्युचमुख। मपा+माजनप्रापां खर्परचश्भिसया काच चन्सिकृथा षा निरद्द्‌- वदनां मन्मया वा विधाप करीपारिभिरुपप्थुरो देय इति मधर यन्चम्‌ उच कन्जरूमन्तरेण केवट गन्ध जारयान्ति । क्पाकोटरमागतं रसशुगेग॑न्धं तायां दिभ् विज्ञाय ज्वटनं क्रमेण {सिकतायस्ने शनैः पाचयेत्‌ । वरचारमसेन ब्हु{द0िना गन्धक्चयं साधये छी क्ष, क त्पन्दरूराद्ध।चताञ्चुभूय माणतः कमक्षमाऽप मया | ८५) क्क ५ क. ्मरदयेवे० ! २ क. म प्रदात 1 २ ग, रस्तु । ४ क, व्युतितोऽ \ # १६२ लिभ्ठमदविरविता- (दिषतः ] सिगणमिषह रसेन्ममेककशशं कनकपयोधरतारपद्कुजेश्षम्‌ । । रसगुणददि(मवधयि पिष्ट स्वय नरन्तरमम्बुममः कुमावार८६। अनया गन्यद्ो जाया भुधरे यन्वमापङे । पथापथा जनणगन्प उचवरस्त्‌ तथा दथा ॥ ॐ ॥ अनेन यम्बद्ितयेन भुरिरेमाभ्रप्तस्वाद्यपि जारपन्ति) वथे्टमच्छेः स्वम्नेपविकरिदयवक्षणाः पट्शयन्तु भूयः ॥ ८८ ॥ . अन्तधुमं भिपावितः दातगुणगन्धेम जारिः सुतः र मवेत्छटदभेधास्तारे तपरे अुजद्घे षा ॥ ८९ ॥ एति गस्धफजारणप्‌ अध सवृण्जरिणदर्‌ । उक च्‌- मन्धकजारणमाद्ं द्ुपाद्‌थ जास्णं सवर्णस्य 1 जछधरपदस्य तती ज(रणमथ सक्छोहानाम्‌ ॥ ९० ॥ दरश्चनादिग्रसनतीव्षुमष्वकणणा द्रव्याणि विडानि तानि फथ्यन्ते-~ स दुरधटद्ुःणस्व।जपटुताम्रे उपोषितम्‌ । . . `: गदाश माविते तेन मन्पाल्विं चरति क्षणात. ९१ ४५.. ध्डि सकाखिके प्विप्ती रसः स्पद्धाप्टाटस्ः। अत्रत्त सतलछहुए्ने सच्च एन वद्यक्म्‌ ॥ ५२॥. राद्भचृर्णं शदिक्षीरेरात्तपे मापधदिनम्‌ । तद्जम्पीरजद्रावे नेर धुमहारकम्‌ ॥ ५३ ॥ सौवचछमजाम्‌ने म्यं यामचतुष्टयम्‌ कण्टकारी द सक्थ्या दिनकरं मरग्रचरे ॥ ९४1 स्वअष्छारं तित्तिडिकं कपीस च क्लिछाजन् + जम्यीरोत्थद्धपे मन्यं एधग्यामचत्यम्‌ ॥ ९५ ॥ निस्तपं जयपाल्टं च मरखकानां द्रषेहदिनम्‌ । सध रद गरखा ददन शरद्चजरास्मत्ता ५.९६॥ एतत्घरद समाक तु मय जम्यीरजद्रदैः। तद्र रक्षयेद्यत्नादिडोऽयं बडवानटः .____ त्द्धष्ठं रधेधत्नाद्िडोऽयं वडवानलः ५.९० 9 _ | ९७ षट, मारित गर्पकं तेन ९६ रपा । ऋषीषयोष्यणी ण भ मा ननाग ाानागकणनाककाण । १ मर सैन्धवं टः । [ कमर्न] = धृहयोगतरद्धिणी 1 अनेने मितिः सुतः संस्थतस्तप्सत्दके । स्व्णादिसर्वलोहामि सच्वानि मसते प्षणात्‌ ॥ ९८ ५ मूलका ्ंकवद्वीनां क्षारं गोभूत्रलोडितम्‌ । धञ्चपतं द्रव हूत्वा गन्धकं तेन मातेयेत्‌ । शतवारं खरे प्म विडाऽयं हैमजारणः ॥ ९९ ॥ ति सिद्धदक्ष्मीभ्वरतभ्त्ने । एवं पिडान्तराण्यपि तण््रान्तरादुनुस्मर्फध्यानि । इति {दिडकथयम्‌ । चुःपष्टयरर हेदपश्च पाथुरमायुनां । विचितं तप्तखल्वस्थे रसे दरवा पिमदुयेद्‌ ॥ १०५० ॥ किनं जम्पीरतोपेन मासे थासे स्वयं विधिः । शनेः संस्वेदयद्धूज बद्ध्या सपटुकाञसिके ॥ १ ॥ माण्ड प्विदिवसं सतं जी्णस्वण सयुद्धसेत्‌ । अधिफस्तोदितश्वेत्स्याप्प॒नः स्वेद्यः समाघिः । २५ ह्ाचिक्षष्योखक्षा्टा्च क्रपेण वसु जारपेत्‌ । ख्प्यादिपु-च सच्वेषुं विधिरेदविधः स्मतः । दुदलिकए ठवणं ग॑न्यममावे {शिखि पित्तत्रः ॥ ३ ५ अथ दोखायन्त्रे हेमजारणम्‌- सासं पश्चपडमामेयंवक्षारेविमर्वयेप्‌ । सतं तस्पोउश्ाकेन मन्धेनाट्केन वा ॥ ४॥ ततो विमय जम्बीररसे वा कासिकेऽथ वा । दलपक प्रेधातन्ण दृटायन्नमिद्‌ स्युतम्‌ ॥ ५॥ अथ कच्छपयन्म्रेण हेमजारणं यथा- शष्वद्‌भृताम्नुपाचैस्थः शरावच्छिद्रसस्थतः । पक्तो मूपाजटठे तस्मिन्‌ रसोऽ्टांशिडदुतः ॥ ६॥ "सरुद्रा छो्हपाञपाऽथय मद्विना दटसुद्रया॥ वाकां तदुपयष्टाङ्घखछमानां विनिक्िपेत्‌ ॥ ४७ ॥ ५. ध्वं सव गः) क. शटृदादताः 1 ३१. श्रश्यदाः पढ । ६ ग, तस्य | ५ हृठात्तदुपर ध्मातो रसस्तद्रमसं स्यतः ५ ब्र = "> णःय गनि न । #*य, "हिषता प। ५ २६४ त्रिमलमट पिरयिता~ । हिणय } मापसछायएनां दिप काश्चन प्ति क्षणाद्‌ ८५ ति फच्छपपन्यम्‌ । उक्र ~ "~ पच्छ सटिटापणमाण्ठपश्ते शतवकम्‌ 1 एच्या छि पकमपा दपा नीरा पिपागिनी)२)) तस्यां पिदायतः सृतो देषो छोदहावृते मुखे धामेध्मातो यसप्येप काश्यनं दक्पतां गतम्‌ 1 १०१ स्यत्पं सापत्तताष्याक्तं शनेद्यं ्यप्रापापि। देहा चाटुपादाथं परच्छन्त्यत्पुद्धपः॥ ११५ मतान्तर्‌ क्था- छुण्ठाम्गसि ठोहमपे रण्ड सद्रासमीश्चनं पापे । अतिरिपिटोहपराञ्या पिषायप संदिष्प चदह्िना पोरपप्‌॥ १२॥. देयतैव रसायनतादरर्पपसानं निरूपितं कितु! न प्राधान्यं धादस्प््युमयपाधान्पजाएणादतु पया १३॥ इते हमजारणम्‌॥ ` 1 ¶ भथ षनर्सतारणम- धनरहितर्यानमारणसपातदटाददिद्धिफतङ्गत्यः शृपण( प्रप्य सयुदर वरररटापसतुः ५ १५ मुङ्त्वेकमथससथं नान्यौ रसपश्चन्तर्दनस मथः तन नरुद्धप्रसस नथम्यते उथ्यते च शंखम्‌ ॥ १५॥ रक्त प।त च हमार छुष्णं हमशरीर्योः। तारकम।णं तच्छुक्त^ काच्फिड सदा त्यजत्‌ ॥ १६॥ छर रिशा दृस्या मुदितं भोप्णे दरत्पेऽभधरससयरेमादि । प्वरति रसन्द्रः क्षतेखगदेतसजम्बीर्वाजपराम्छः ॥ १७1 पवंसाधितराश्िकनापि ज्ञेयम्‌ । ` अधान्रकत्प सत्वनारणप्रू~ - अभथ्रकजारणमादो गर्भहतिजारणं च हेम्नेऽन्ते । यो जानाति सर वाऽऽदो कथैव नार्थक्षपं करुते ॥ १८ ॥ हत्यथ्रकरस्य सरपजनएरणप्‌ | पष भि भ १ क, उह धृतो भू" 1 ९, तदररख कादि ॥ 9 ग, शद्धः 1 कै बुश) तं भ इति रतन्रषाहः । ` . ` [द्िषवद्िल्] बृद्योगतरद्गिणी! ` ` २६५ ¶\, क, अथ हुतिः व्योमसख समशेन ताप्यसच्येन संयुतम्‌ । साकव्येन चरेदपि गभ॑द्ावी मवेद्रसः ॥ १८ ॥ एवे दभताराभाद्यः स्वस्वरिएणा निंष्युंढाः प्रपोजनमवटोकष्य योज्याः; \ गर्महुतिमस्तरेण जरणेव न स्यात्‌ । अय तदन्तषणवाह- वहिव्यतिरकेऽपि रसयासीङ्तानां छोहानां देवस्वं गमहूतिः । वीजानां संस्कारः कतेभ्यस्ताप्यसच्वसंयोभात्‌ । तेन दैवन्ति गरमा रसराजस्याम्टवर्गयागेन ॥ १९ ॥ शिटायां निहत नाग ताप्यं वा सिन्धुना तम्‌ । ताभ्यां तु मारितं बीजं सृतको व्रवति क्षणात्‌ ॥ १२० ॥ --अथ दोटायन्नजारणम~~ पटम्दक्चारगोगृश्चस्तुदीक्षीरपटे पिते ॥ घहिश्चं थद्धवस्रेण मजं यासं सिविशितम्‌॥ २९११५ क्षारारनषटदरयपु स्वेदय शचिदिन मिप्‌ । क्रमेणानेन दोढायां कार्यं यासचतुशट्यम्‌ ) २२ ॥ ततः फच्छपयन्तेण ज्वलने जर्येद्रसम्‌ । एति गभ॑हुति;) अथ अ्रमाणनार्णब्‌- पतुःप्यशकः पर्चो ह्ा्चिशश्ति दितीयकः २३ ॥ तृतीयः धोडशाशस्तु चतुर्था ऽष्ट एव च । चतुःपश्वंशक्यरासषटण्डयारी यवद्रसः ४५२४५ जलीक्ाददृद्धितीये त यासंयोमे सररेश्वरि । यासेन तु तुतीयेन काकूवि्ठा श्रमो भवेत्‌ । यासन तु चतु्धन दधिपि्डकस्तमोा मवत 1 १२५ | ब णिणौणिैषिषी पि मिष षषयरषो णि ॥ १1 म. ॐ ग, श््रदावी | ९४, निरयः प द य, आर्द। क्‌, ष्काव्धे दिते त्‌ पाग) ४ + क + = ची क २६६ ति्टमदविरविता- {दवति} .. स ० विन्य = £. भथान्यद्दु जेरत्या्न टिसितम्‌ । भगवदाविन्दु- पादास्तु कटां शमेव यासं टिखन्ति । यथा~ - पश्चमिरेव थासेर्धनसच्वं जारयिदाऽदी गमंद्रादी निपुणो जरयति धीरज कटान ॥ २६ ॥ तन्मते चतुःपशिचतवारिशच्िशद्धिरातिषारजङ्ांशाः पश्च प्रासः अथाञ्जनपेधन- - तारकस्य न तथा प्रयोगो हईथते केवटे निमं ताम्र वापितं दृर्पेन तु । | कुरुते तलित्राणे जाम ठाक्षारत्निमं रसम्‌ ॥. २७ \ गन्धकेन हतं सामं जारयेक्तरमटोद्रे एतस्य चिगणे जाणं टाक्षामां जायते रसरः + २८ ॥ एतत्त नागस्धन्धान्न रसायनकमणि १ . किं धा यथोक्तसिद्धयीजौपरि चजिश्रणतभ्रोक्ारणाद्सु पद्रीनं सम जीणं सत्तण््ेणेव रपति - ` ` ५ कुनटाहतकरिणा चा रषिणा वा. ताप्यगन्धक हतेन 1 द्रदमिहता सिना वा निर्यं हेमतद्वीजम्‌ ॥ २९ ॥ धिना व्यूढं केवछाकमपि । ` अभ्‌ तारवानम्‌- कुरिकिं विमा तीक्ष्णं समं चुरण प्रकल्पयेत्‌ 1 पुटित पञ्चवारं तु तारं चाद्यं क्ञनेधमेत्‌ ॥ १३० † याषद्ङगुण तन्नः तारबीजं मवेच्छमम्‌ । . सत्वं तालोद्धवं वङ्गः सम. करत्वा .तु धामयेत्‌। ६१ ५ तच्चरणं षाहयेत्तारे गुणान्येवं तु पोडक्ञ । „ ,परतिबीजमिदं येषं सृतकस्य. तु बन्धनम्‌ ॥ ३२ ॥ वारणास्सारणायेद, सहस्राकेन विध्यति । चङ्ग वाहयेत्तारं गुणानि द्वादहेध त॒-॥:2३३-॥ " ,„ .षतद्वजे. सपे .जीण 'शतवेर्दी मवेनत्रुसः.\ भ? + 4 # + १५ कृ, भून्यद्धाहिरन्त्रान्ते (छ -२ ७. ण्यणं जीर) १ क. ्रातरेणन्यद्रीः। * क, ता षायां 1 भुन, श्ण ६ क, श्र खमे भीर्मो सर। ु १ न्च छाये चतुर्गुणं क्षीरं तैठमेकं सुरेश्वार्‌ ॥ ३९ ॥ ` { दिकतारिर्तरः.] = -बृटयोगतरङ्गिणी १, , ९७ अथ हेमबीजधू-~ | नागाभ्र वाहयन्ति द्वादशैव रणानि च.1-३४॥ माक्षिकेण हते ताभ्रं नागे तार जपेन्मुहुः १ , - १ नाग बाहयेद्राजे द्विपोडरगुणामि च ॥ २३५ ॥ भौजमेतदरे भ्रष्ठ नागधीजं भकीरितम्‌ सप्तवारतमात्रेण सहस्तांशेन विध्यति ॥ ३६०॥ अथ रजनसारणाथं वा तैटभू- मसि्ठाकिंशुकं चेध्र सदिरं रक्तचन्दन 1, ; फरवर देवदारु धरो. रजनीद्रयम्‌ ॥ २७५ अन्यानि रक्तपुष्पाणि पिक्षा ठाक्षारसेत तु । |, 1 क ^ जह, नी तैं विपाचयेत्ेन.कुर्या्रीन(दिसन,॥ ३८ ॥ द्विगुणे रक्तपष्याणां रकतैपीतमणस्य च । १ । । ग ५ # + ४4 + ४.17 । ५ ॥ न, ज्यतप्मताकराक्षकटुतुम्यीसमुन्धवम्र्‌ । । , पाटठाकाकुण्ठ्यम्ुमाहाराष्रसेः पथ्‌ ॥ ४० ॥ मकष्करमेषाहिमत्स्यङ्मंजलोकसाप्‌ । ` ` ^ वसया चेकया युक्तं पोडशरिः सपितर ॥ ४१॥ , . मूटतामटमाक्षीकष्टन्दरमेठापस्नोपयैः 1. पाचेतं गाठितं चेव सारणारैटमुच्यते ॥*४२'॥ अधर गन्धकतेठमपि रसहदूयस्यैरसात्‌ 1 ऊणाटङ्कुणगिस्नितुमदिष) कणाक्षिमटङरक्रगोपकर्कटका इति दन्देठापदीपधानिष¶ `` ॥ र न # #। | ॥ । ॥ # |: ॥ अथाप्रयबू- , ... यथा भक्तैः भ्वेतपुष्देनानाव्क्षसरन्दमैः 1 , रसं घतुरगुणं योज्यं रङ्घणीतैङयय्यदः 4 ४३ ॥ पचत्तल विशेषं तु तस्मिस्तेठे निपेखयेत्‌ । मरावितं तारवीजं तदेकर्विंश्तिवारकूम्‌ + . , . रखितं जायते सम्यय्यसराजस्य रथनम्‌ + ४४ ॥ - ५१, १्द्‌ वा तै०। २.१, "क्तपितप०13 क, वुन्न्पहमाहय 1 * कन कदरः ५६ । न्धवते० । ६ प. पुदष१। क ' ॥ म छै जक 1 ॥ २६६ विभमषठविरचिता= = प्िषलातिपिलपश्} थान्पद्दुजैरतान्न टिसिततम्‌ । भ्रगयदगोदिन्य- , पादास्त्‌ कठाँशमेव यासं टिखनिि ! यथा- पश्चमिरेव यारैर्घनसस्वं जारपित्वाऽऽद) 1 गर्मत्रावीं निपुणो जरपदि धीजं फटा रन ॥ २६ ॥ तन्मते घतुःप्िचत्वारिशर्धिषर्िशदिषोरकाशाः पथ प्रह्वाः अथाञ्जनवेषने- - तार्कर्मण्यस्प, न तया प्रयोगो हद्रयते। केवट निमदं ताम्रं घापेतं द्रेदैन तु 1 | कुरुते विगमे जीण टाक्षाससनिम रसम्‌ 1 २७ ॥ गन्धकेन हतं नाभं नास्पे्रमटोद्रे । एतस्य जिगणे जीर्णं छाक्षामो जायते रसः ॥ ८१ एतत्त नामप्थन्पान्न रसायनकमणि । छवि षा यथोक्तसिद्धवीजोपरि चिशुणतध्चोत्तारणादुतु तर्नं म जीणे सत्तच्वेणेव रखगष्ति - ` ` | + . फुनरीहेतकरिणा वा रावणा घा ताप्वगन्धकहुतेन ६. द्रदनिहतासिना षा निष्युदं हेमतद्रीजम्‌ ॥ २९ ॥ पठिना च्यु फेवछाकमरि । अथ तारवीनम्‌- छुरिढं पिमा तीक्ष्णं समं चुरण प्रकल्पयेत्‌ 1 पुटित पव्यवार तु तारे बयं शनेधमेत्‌ ॥ १३० 1 याव गणं तत्त. तारथीजं मषच्छमम्‌ । „ . सच ताटोद्धवं वङ्गः समं. कुत्वा.तु पामयेत्‌.॥ ३१ ॥ तच्चरण धाहयेत्तारि गुणान्येवं तु पोडश्च । -पतिबीजनमिद्‌.भषठं सृतकस्य तु न्धनम्‌ ॥ ६२ ॥ पपारणात्सारण। चेव, सहसान विध्यति । वङ्गध्रं वाटयेत्तारे.गुणागि द्वादकैय तु-॥.२३.॥ "२ - एतद्।जः समे जीण. शतदेधी मदेतसः , | * ¢ | "क व ह. ग % कः, भन्यदरादिदन्य्न्ते ठ \ ९९, प्युण्‌ जी ६ कम पर्रेगाम्यद्रीः। * क, त तखायादा1 पक, पपक्ष । ६९, शद्रीज समे जीणे चार ॥ | { दविकलापिरततङः,। = वृहयोगतरद्गिणी ५, . रद अथं हेमवीजध्र= =. , . नोगाभ्रे चहैयेद्ट्रेनि दादेव शरणानि च.१.३४॥ माक्षिकेण हं ताम्रं नामः तार जयेन्मुहुः 1 ` . ते नागं वाहयेद्रीमे द्विपोदशगुणानि च ॥*३२५ ॥ घीजमेतद्वरे भेष्ठं नागनीजं प्रकी तितम्‌ 1 ` सप्तवारितमात्रेणः सह्शेन विध्यति † ३६.. अथ रञजनारणारथं बा तेचप्‌- `` मसि्ठा.किंश्चकं चवं खदिरं रक्तचन्दन 1. फरवर देवदारु भरणं रजनीद्रपम्‌ ॥ ३५.५१ अन्यानि रक्तपुष्पाणि पिष दाक्षारसेन.ह)+ पैठं विपाचयेत्तेन क्थ्न दिर्सनम्‌ 1 ३८६.॥ , दिगुणे रक्तपुष्पाणां रक्तपातगणस्य च । नि | ` फ्ाथे चतुर्गुणं क्षीरं तैटमेकं सरेश्वारे ॥ २९ ॥ . जपो तिप्मर्ताकरखाक्षकटतुम्यसमुद्धवम्‌ । , पारङार।करतुण्ड्यभ्बुमाहाराष्रर्सेः प्रथक्‌ \॥ ४० ॥ मेकश्ुकरभपाहिमत्स्यकमजटकसाय्‌ । ॑ वसया देकया युक्तं पोडशकः घपेफ्तिः॥ ४१'॥ ` ` भूटतामटमाक्षीकद्टच्धमेटापकीपधः ` पाचितं गाछितं चेव सारणातेटमञ्यते ॥.५२.॥ अघ गन्धकतेखमपि रसषहदयस्वरसात्‌ ! अणाश्टछ्ुणमिरिजदुमदिप) कर्णाष्विमदक्ाक्मोपककरफा इति दन्दरभेखापन्मेषदानि ` : .. |, अथाप्रबरू- ,. - यथा परोक्तः भ्वेत ु्यर्नानाद्रक्षसणु्ध वैः 1 : रसं चतुर्गाणं सोज्यं शङ्कएतिछपष्यतः + ४३. 4 पचे्तंटावशेयं तु तस्िस्तेटे निषेचयेत्‌ । द्रावित तारयाजं तदेकर्थिशतिषारकरूम्‌ ॥ ., . रित जायते सम्यणषराजस्य रनम्‌ ॥ ४४१४ क "ग्रीणि भी 2 ~ प 9 0 ~ १२. दषा तैः 1 २१, ऽक्षीत्तयः } 3 क, तुष्व्योहमादा। * क, श्दीक द) ५६, | नन्यत्र | ६ च. %द्धक^। । , „ = ८ ६ न्क | ॥ ॥ न्क च ¦ 1 4५" र ` # क री २६८ चिमष्ठमष्टविरविता- {दिवेति 1.: कर्कि पटमत्पपिक रागस्तीक्ष्णे च पन्नगे घरेहः रागप्रेहवलानि त कमठे नित्यं प्रक्सम्ति ॥.४५॥ घठमास्तेऽप्रकसस्ये जारणरागाः प्रतिष्ठितास्तीक्ष्णे । यन्धस्तु सरटोहे कामणमथ नामवदङ्कमतम्‌ ५४६ ॥ क्रमति तीक्ष्णेन रसस्तीक्ष्णेन च जीवते प्राप्तः! हेश्नो योनिस्तीक्ष्णं रागानगह्ाति तीक्ष्णेन ॥४७॥ ~. तदपि च द्रदेन हतं कत्वा चा माक्षिकेण रदिसहितम्‌ । पासितमपि घासनया चनचद्ाय च जर ५८ ५ सर्रोभिखोहिपाक्षिकमुदितै्ुतस्तथा गर्भे । पिड्योगेन च जीण रपराजो दन्धम्मपयाति 1 निर्भाजं समजीर्भ पदडोनदांडश्चा शेन ॥ ४२. अर्धेन पादकनकं पादृनकेन तस्यफमकं च # ५० ॥ समजीर्णस्य सारणयोग्यसवं इातादिविधनकव्यं च 1 इतो न्यनजा णप पत्ररपापिरार एद \ यथा.- अत्पम्ठितमुद्वातततारारशशपच्चमतिश्यद्धम्‌ । आटिष्य रसेन ततः क्रमेण रिप पुटेषु विश्रान्तम्‌ ॥५१॥ युटः भरायेण चृ्ठिकाधस्तावृस्य देयः | अधन मिशभ्रपित्वा देखना श्रेष्ठेन तदलं पुरितम्‌ । ¦ ~ ्ितिखमपदुर्तगुद् बभपुटोऽयं तते देयः + ५२ ॥ कणन, भढ ' ›,*« अर्धनेव्युपटक्षणम्‌ । रज्छमभिभर्वरद्ारेः स्तम्भपेः सारडोषहयेः ` पषध्यते रस्वेतण्डो युद्त्या. पीगुखुदु्तथा ॥ ५३॥ . कशिठाचतुप्क गन्पेश्ञो का चक्रुप्यां सवर्णछरत्‌ । कीलाटायःकृतो योर्भः प्टिकालठेपन{पिकः ॥ ५४ ॥ सण्डूकपारदक्षिलादठयः समानाः . -; समर्दिताः क्षितिषिदेश्षयमन्न जहुः । यन्तोत्षमेन शरभः प्रतिपादितेन परदिनेरिह्‌ पतन्ति न विस्मवध्वम्‌ ॥ ५५ ॥ जानमाना णा जा मनकनननो क. वेन्माधं । 2ग. संनद न 3 म. (रणायोर३ न ग. करङ्ग्मः। ५ क. म्मयो ५.1 ४ ४५, ^क्प्य; सः । ५ प. णः खरिङ्ाः। क, १1, +र {ग्ट वप्राश्रश्च ति सेन्द्र 1३ ॥ < ७, 4नाद्$ः । ९४, दवैः । भनोचः ॥ ` > + २ . भु दिकवा्ित्तस्ः] धृहयोगतरद्धिणीः॥ ` "= +: ६६ छोर गन्धं टङ्कणं भरामि तेनो न्मिश्रं मेकमावतयेत्तद्‌ । ; “ ,; त्रां छस्व तुर्यवज्गान्तराठे | रप्यकूस्मास्तस्तन्पसिद्धो क्ते ॥ ५६ ॥ ` ` छोहमेकी तारतालमेकी सिद्धमत दीजद्रयम्‌ ! | दतददरपतिटाहसेकः हिङ्क्टखण्डपक्षखण्डम्‌ ॥ ` ` शशिहि दिरण्यमरपिकाऽपि धुवमक्षीणयियामनेन छक्ष्मी; ४ „ . अथ बचद्धमतसख{टः , शन्धतेखयुगलछायसि मध्ये पतिषारिवहामेष्पत्ति प्ट \ नैरुमेकवटिकल्पितयिष्ी सयमः प्टवगपत्यभिपिकैः ॥ ५८ दुरदुस्यापि प्रेषेव्येन गही तववादपर्व् कर्मणि सष्टल्धः हति स्िद्धमतसखारः । अधोऽषटाङ्घटतश्न्युह्पः विध्यान्ति प्सेकतावृताः । ^, ` रसगन्धरिकाः सर्पाः पाकाद्ययिषिपेकरियः "५९ ॥ खोरन्तरम्‌- { साटूकक्टिखाकौस्थिरम्मापापागंमस्मना हस्तीव बध्यते वक्बटोहखण्डकया रसः ॥ ६० \ दखाटान्दरम--- । मकमास्करगन्धायोवङ्कस्य क्षारमस्मना \ हस्तावं बध्यते छोहवस्वच्तिकया रसं; ॥ ६१ ॥ ८" युक्त्या पप््यापे खांटान्तरम्‌ । इति रखनवेधमे । ; „^... भथ वाद्लटतपः- एतास्तु केवरमारो(खो)टकपमेव पिटिता निबध्नन्ति । कटमस्य फत्पप्रमित्तमायुः -\- कि वा पर्वोक्तयास्षमजारिताः -पृवाक्तफटदा वन्ति \ उच्यते समजीर्णश्चायं हातवेधी द्विगुणजीणंः सहुस्रवेर्ध 1 एवं लक्षायुतकोटिवेधी समनुस्मर्षव्यः । चतुः्पशिगुणजीणस्तु धूमस्परशा- घटोकशब्दतो विध्यति ॥ अ प क मैरेयकं) ष्य) व करीषयणरििगभणिणप सिपक ्ऽ ५ "णण % कृ, न्त्‌ तुप्ुन्‌- १ २४, वमादचेदः॥ `. ८. ६ , "~ - | 1 1 (११ भि नि) २७ > र विगछमटपिर विता ; ` { दिवमाता । ; ` अथ सारणोच्पते- : अन्धमूषा तु फर्तव्या मोस्तनाकारसनिमा ३ ` ' | सेव च्छिद्रान्िश्ता मन्दृगम्मीर साएणोचिता ५६२१ अस्पामेवान्धपषायं तैठमपगतरुटकं पिमटमापएूयं तसिन्नधि- , नफमपात्मनि वुतषीजप्रप्ेपसमकाटठमेव समायर्तनीयः सुतवरः । वव सयो मपाननमाच्छाद्नीयम्‌ । एततेटाक्तपट यण्डयन्थिवन्पनेनासणा-. सिैपीजास्पामपरुना सारणक््मणा भिठितपेत्सारितिः सम्थक्संयमितथ विहतेयः प्रतिस्षारितस्तु द्विगुणचीजेन + तद्रदसुसाशितिस्दु भिगुण्णीजेनं तिविधाधामेव साद्णायामरुणासितकमणोः क्रबरणार्धमीपद्‌पत्पत्चः शवहरे पिश्राप्नीयापितति \ . + सारितों जारितेश्चेव पनः सारितजारि्तेः 1 | सप्तककठिकायोगाकोटिेषी मवेद्र्तः ॥ ६६॥ ` “ इत्यादीनि कमाने पुनः केवठमीश्वराजुग्रदसाप्यद्दान्न पपश्िताति प अयव कामणम्‌ श्िखया.मिहते चागते वङ्कः घा ताटकेन शद्धेन 1 -फमश्चः पीते श्दलेः क्रामणमेतत्सधुहिष्टम्‌ ॥.६४.1॥ अथय खीटमागेण जारणम्‌- -. >^ रखनपेधनानि-- "' ` ~: ++ ^ 4 ८४ - खोरकं स्वणस्रतुत्य समावत तुं कास्येत्त्‌ । माक्षिक कान्तेपापाणं जिठागन्धं समं समप १६५.) मूनागम॑र्दयेद्यामं वमाश वटीक्रुतपू 1 एप दिडव्दी ख्याता योज्या तवच जारणे †॥ ६६ १ ; दरदं माक्षिक गन्धं राजावतं प्रवाठक्म्‌ \.. 2, - ~ , . -शिलाहुत्थं च कद्धुठं समं चूण प्रकल्पयेत्‌ ॥ ६+% 11. ; `" नि | न्न्‌ । म गरक) किमिः ग॒ ॥ = र # क," ता मध्ये ब दूति-पषटल्तरम्‌ 1 += क, -कमवप्ठीद्‌द्ुतर कति पाठान्तरम्‌ 4 ' ,५.५ ^ + 1 ,* ~ ग्मः नण्णकण्णग्मूष्‌- = न~ कृष्न = १ क, तविलाम्या०। रग. न जत्र विः] 3 क. ग्ग वि ६४ इ, न्तः 1 वप्त जितायोः । तप्ृहलधिक्रायोः इति रदेन्दः पादः ॥ |, ५, [ दिबलसित्तफः। पंदयोगतरङ्गेणी ॥ ` ह, धार्म्यं पीतरक्ताभ्यां कद्णीतटक? सहु । भावयेदहिवपान्पश्च सूयतापे पुनः एनः ॥ दद जारितं सरतसखोटं च फत्केनानेन संयुतम्‌ । ! पालुकाहण्डिमभ्यस्थं हारावपुटमध्यगम्‌ ॥ ६९ ॥ ` निदिर्नः पचपच कट्को देयः एनः पुनः 1 ५ रञ्जितो जायते सूतः शतषेषीः न संशयः ॥ १४० ॥ छोहं गन्धं इद्णे ध्मात्तमेतन्तल्यं चर्ण मानुमेकाणूदहिवद्ते; 1 दतं गन्धं सघसाम्येन कुप्यामीपत्साभ्यं चित्तःनो विस्मयस्व ॥ इति सिद्धमतफटकः-। थ्‌ कि, ४ अयु सिदपूणकल्कः- ' रसद्रदेताप्यगन्धकमनःशिछाभिःः क्रमेण वृद्धाभिः । पुटमतद्युत्वं तारं ' चिर्व्वदं हेमकूशिरियम्‌ ॥ ७२ ॥ ' अष्टानवातिमागं च रप्यमेकः च हाटकम्‌ । सूतेकेन च वेधः स्याश्छततांशविधिरी रितः.॥ ७३ ॥ चन्द्रस्येकोनपश्वाशत्तथा. शद्धस्य भास्वतः) वाह्वरेकः. स रेकः. शाता दिप्परारितः 1 ७४ ॥ षिव रजेतयोनिताग्नयानिखंनोपच्येतं । एव सहधवधाद्यो जार णषीजवङ्षादसुस्मतेव्याः चत्वारः प्रातिवापाः सलाक्षया मत्स्यपित्तमाधिततया । तारे वा छसे षा तारारिषिश्य्षा कृषो १७५ ॥ . तदृमुक्रमेण गदितः सिक्थकपस्विितो देयः अतिषिहुते च तसिमिन्वेध्योऽसी छम्मदेधेन ॥ ५६॥ तदन्न सिद्धवैदेनाऽऽपु३ प मस्भाकविच्छादनपवकववताय स्वगु तिप येन्तमपेक्िते्ये इति 1 विद्धे रसेन -यद्‌ दध्यं: पक्वारथ स्यापयेद्ुपि ! तत आनाय नगरे विक्रीणाति विचक्षणः. ७७ ॥ [7 ` कग तत न्म + र | # क, द्रहः दति रन्द्र । १, श्तु मृतः । २ क.सुपं भाः 1३, प्येपोऽदौ दण्डय "रम्यम, । ॥ द & व न न. ॥ ५ ४ | ~ सद निगहमहविरचिता-; दविनलारिशपः 1: समितः सेन्धवसखण्डकोटठरे पिधाय पिरि सिकतार्यतस्थुपि । वेद्ध गन्धाद्िभिरपद्शिना समस्तमश्नात्यक्षनायमीक्षजः ॥ कपाषटबूुणकज्नदी हसथ गन्धस्य चं दौरजः सिद्धाख्यं सके कतं पछमथ द्विम रहीमिः चुतम्‌ ॥ मयो मन्धम्‌ते चतर्दक्षपुटेः स्याद्न्द्रिमोपादणं तत्तारे मधुना पुटेन धमनेनाकंच्छवीमीहते ॥ ७९॥. = फर्पा ईति वहुव चनाच्चयसिधां प्ठेपेनेति ज्ञेयम्‌ 1 ` : ` ˆ ˆ: ति सिद्धचुणकर्फः । | 3 जथ रसचिन्तामभेः कियन्तः सिद्ययोगाः-- . -: ~ ` चतवारः स्वजिकामागा यवक्ष।रस्तथा पुनः स्षारिकिवणं दृयात्तत्तथावेधमेव च ॥ १८५ ॥ काकमाचीरसस्यान्ते दीयते सवमेव तद। `- न्टपित्तटपनत्राभि प्ृक्ष्माणि पटयोद्रयोः ॥ ८? ॥ तपतप्तानि तान्यरस्मिन्काचमाचीरके श्म । एकविंशतिवाराणि तारतां प्रतियान्ति च । ८२॥ एवे शुभ्राणि जायन्ते रूप्पानय॒नानि किचन । ˆ -आरदारसम ङुस्दा म॒तचङ्ख निफांजपेत्त्‌ + ३ ॥ एकादृश्ाविमगेन मवेत्तारं न सुश्षयः \ एषा राजवती स्वेद्या पएच्रस्पापि च रथ्ये ॥ ६४ ॥ ति राजवत पिधा! अथ हेमकरणमयोगः- . विवार गन्धकहते ताश्रं हैमद्रयोरिद्म्‌ | । र चः क भं कप # _ 1 त तटस्य मापके यासयेस्सवरमिदम्‌ ॥ ८५ ॥ अष्टवणें मवेद्धेम तात्रगन्यकमारितम्‌ \ , एतयोर्दूपते रम्यं जायते काञ्चने श्युमम्‌ ॥ ८६ ॥ ग्भ [ | ऋषा 1 ।* ष्ठ मापते ०1 र्कः सख्यश्च) ३ क. गतपम्य ) गस्यैनोधस्य। र ॐ, पृस्तरेत नते धुतमाप्नविश्रान्दतया श्रय इति याषृत्‌ कमस्य निध्या विरम इदि पागन्तयम्‌ ।॥ ५९. समर ॥ ‰ छ, दार्तपा 1 ७ कप्त 3 तष्ट ; ठ , ~~~ <~"; ८: ` [किबिवद्िलतप्गः] = वहयोगतरद्विणी । ९५३ मामं द्वादृन्नकं तीक्ष्णं चरणं घङ्स्प पै चयम्‌ । तथा नागस्य क्तेव्यं चयं सं च ताछकम्‌ ॥ ८७ ॥ तण्डुटीपरसेनेष पर्दृनीपं दषेद्यथा । अन्धम्रपागतं ध्मातं दत्वा टद्कूणमंशकम्‌ ॥ ८८ ॥ प्रकुर्यां पुनप्रपा यतं च षठमेधते । । समं तारेण योक्तव्यं रजतं स्पान्सनोहरम्‌ ॥ <९॥ पारद! पटकः स्यषहिपटं पीतखपस्म्‌ । सम्दयेदद्रहं तावदस्ो यवसीयते ॥ ९० ॥ पुनजभ्दीरनीरेण मुखेन च समन्वितम्‌ । दोापयेच्चाऽऽतपे एपिष्टया श्टक्ष्णं करत्वा चं धायते ॥ ९१ ॥ अकदुग्धस्य दातव्या मावनास्ता यथा तथा। अस्य फत्क्षस्य सिद्धस्य माग एकस्य८)रङ्णः ॥ ९२॥ ताम्रं भाग्यं दरवा धास्यतामन्धप्रपया । -सवर्णं दिव्यतेजः स्याच्छुह्माद्‌तिरव्पते \ ९३ ५ , प्रार्‌ सीसकं गन्धं छुनर्दा तचतुष्टयम्‌ । चीजपराभ्मसा पि घाहं दिनिचतुरपम्‌ ॥ ९४ ॥ अथ सुष्षमाणि पन्नाणि तानि तारस्य ठेपयेत्र ! ' दीजपररसेनैव तानि माघ्राऽपि तावती ॥ ९५ ॥ एकाधिका मवत्यच् मावनाश्चास्य विंशतिः । विशोष्याऽऽवेतिते तारं मवेत्तारस्य काश्चन्‌ 1 ९६॥ हेममागद्वुषं तारं तथा तश्र चचुष्टयम्‌ । एकतः कियते पत्रमतिसृक्ष्मं निरामयम्‌ ॥ ९५७ ॥ । जम्धीरनीरसेपिषठं सपरस्याष्टटङ्कणम्‌ । तेन्‌ तान्पथ पत्राणि छेपनीयानि वै बहू ॥ ९८ ॥ , आवर्तचेच्ुनर्दृच्या श्रृपके गटिताने च । तदु त्तानि मवन्त्यच हेमरूपाणि नान्यथा ॥ ९१ १, ग्ण शम्‌ २क, नना र। ३९, स्वी रपि स०। *य, ` ्या०। ` | - | ३५ ` ` | २५४ मिमहमहविरदिता-~ ` { द्विषतवद्विष्तप्कः] ` एति हेमष्हरणप्रयोः 1 अथं तारखूप्णौ- का कदक्चस्प निर्यास एटमाच समानयेत्‌ \ शियधीजस्यं चणनं रसन परिमदेयेत्‌ #" २०० ॥ पटमाचं च शत्यस्य पञ्च सुक्ष्म पिधापयेत्‌ । बहुशो ठे पितं कूत्वा धमं द्वा पुनः पनः ॥ १॥ पश्चात्तप्यते पचं शल्यं हेमापि जयते ॥ २॥. प्रमाण्यं हेममक्षिकं त्य खात्‌ । पारद गन्धकं सत्वे कृष्णाभं च एय नयेत्‌ ॥ २१ ,, नेभ्युरसेन ताान्पष्रा ब्नपुररसेन च । धं।जपरं तदुतक्राय तच्च कत्कघ्यस्य यत्‌) ४॥ क्षिप्त्वा पिखन्य तम्दुय पद्यते युमिपध्यगम्‌ । एक दिकश्शदहास्पस्य तुपाश्चिं कुरुतेऽनिक्षम्‌ ॥ ५ ॥ हानेः शनेर्यया मूयाच्छनकेः पात उत्तमः) तच यद्यन्य (4)तदधात्तारे दादृशमामिर॥६॥ मापमानममूं दृयाच्छृलक्ष्णकस्कं च मूपरसे । एवमुर्पाद्यते तार सारदहेमनं संक्षयः ८॥ गन्धका्दिश(तितम भगाः दद्ध मदस्ययम्‌ 1 छया मोसपद्रस्पापि फीत फास सथा + < ५ टुद्छुटां दुद्रदस्या{स्मिश्रुणे दवाऽथ मावनाः। एक विंदान्मिताः पषा तारे तोटेकमानफे ॥ ९ ॥ करुतयन््रोपरर प्रान्नो टेपमाचं तद्ापधम्‌ 1. दयात्तारं च कृष्णं च मापेक्ं हेम टेपपेत्‌ ॥ १० ॥ वाधकासप्तकं तारं हेम तम्जायते दरम्‌ ॥ तरछप्णा निगदिता साक्षादास्धिनाश्नी 1 ११॥ अथ पात्पं भवेद्धेम मेटसीयं च ततप्तमपर्‌ वर्णयग्ममवस्थतत्तारं हेमत्वमाप्रुयात्‌ ॥ १२ इति तारद्प्णी \ ११. त्द्‌ भेलन धिग, मस्ये । 3 फ, श्टुतार्ये ।४ क, श्त्रयेऽस्य तत्‌ । चिन्त्य पग मायाः 1६१, शदो नौस्यादरस्थार । ७ क, गहमन्कणें ।.ठ ग, कृष्टी निभ ९१, हृष ` प द्विषतवद्ि्तप्ः) . धृहयोगतरद्धिणी । , ऽप ताररृष्णी- . ` ` गन्धकं मागें सयात्पारदस्येकमेव सः । ठेभमाक्षिकमे शकं दरद्‌ ताक तथा ॥ १३॥ स्र स्तन्येन तद्ध्रष्टा तारपवं प्रटेपयेत्‌ । शाराषस्य पुरे फूरवा मन्दायिस्तत दयते ॥ १४॥ आ1रण्यशशाणक्ेः पश्चातारमादापते चतत्‌ । फनफेन सम देयं प्रपके प्रकटे च तेत्‌ ॥ १५ ` अावत्य तेन तारेण तषट कृष्णा मदिष्यति । , अम्टर्वतक्षपानि इदटिनापि पूनः एनः ॥ १६ ॥ अथदा मधु मध्ये च दाटपेद्रू(रपश्चकम्‌ | आपव इुदयते रूपं काञ्चनं दृशशवणकभ्र्‌ ॥ १७ ॥ हति. तारटरष्णी । अथ ताररष्णी दिती ¦ सापासद्यभीजानि रविर्ीजानि पानि च । धत्तुत्कस्य धाजानिं बृहत्योश्च दयास्तधा ॥ १८ ॥. करवीरस्य यीजानि सममागानि कारयेद्‌ । ष््ि षले दृद-गुद्धमकडुग्धेन सप्था॥ १९॥ मावयेत्सषंपास्तेटमक्ते पश्चाच्च गन्धकम्‌ । करतेरषद्‌ पुनः सष दन्नं दिष्टा प्रपलनतेः ॥ २२० ॥ आरप(नि मयोक्तानि पुरा प्रोक्तानि मानि द.1 कषेपणीषानि. तद्वन्धस्योपररे प्रमितपनेच र? दैखसमा्जनेगदिम्यःशटिक्था च तत्‌ । निचध्यते, ततः. पश्वाद्यसाऽपि काहछप्कय। ॥ २२ ॥ : “. प्रोहयिस्वा सुक्लमिमामश्चिं त्च च कारयेत्‌ तष्धा माजनं पलां जवलछमानासदोपधात्‌ ॥. २२ ॥ -तैथ मन्धकसर्पीतं मनजिमे निपतत्यधः तेने वै चारकपन्रा परिपतन वहता ॥ २४॥ ११. कनी । रक्‌, र अदाः ३ प. तारी म । ग, नीव मेखयेव पुग | ५य, ,. कदी ॥-६ ष, श्यकं पु? । ७.१, वज्ञ. चैनाज्यते गा । ८ क. थया अत्रव मृखप्री च ५०। ४६ नी शति दतीया तारक्रप्णी 1 विममष्टविरर्बिता-~ . [ दिचरवारि्त्कः 1. तावन्त्येव पनस्तष्टा पनरा परिक्षिपेतर } भवान्ति दनि सम्याणि शुवणा सपवणकम्‌ | २५ ॥ अपरं नवदण च सुवर्ण तत्र मेयत्‌ ) अष्टवण मवत्पषमव यजसा फम्‌ ।॥ २६॥ तथा तथा मवेदूब्रद्धर्ब्णकानां वरा ष्ठह । तारकृष्णी निगदिता दिपदामपद्‌ भु ॥ २७ ५ ~ + अथ हेमरकी वणेब्रधिस्वाममे- सततं स्वेद्ये्चाणि दिनासि चथ माक्षिकम्‌) यवस्य कासिकेनेवं व।सापतचरसेनं च ।॥ २८ ॥ दिवसं सरू पक्स्वा फएटव्थक्ाथमध्यगम्‌ 1 स्पेद्येहिवसं पश्या ङ्णाद्रमधुप्टतम्‌ ॥ २९॥ ताभ्वरटपिष्चा साक च वटिका मापसेमिताः। कर्तव्याः ह्योपिताः सवा मालित हन्ति सुद॒ते 1 २२६० ॥ एकेका सा प्रदातव्या तास्मिर्हे्नि शनैः हानेः 1, एवं दरगुणाहाराद्धेमरक्ता म्रजायते ॥ ३१ प जायते सुन्व्रं साक्षादुदयादित्यसंनिमम्‌ । दनवर्णं श्चुमे स्वर्णे ्विंशद्भु्ाप्रमाणके ॥ २२ ॥ गुखकद्ितयं दयादणयग्मोपपा्िका ॥ हेमरक्त। समारषाता द्ारियरभ्वसिनी नणाम्‌ ४.६३ \ एति हेमर्त्यी वणवद्धिस्त्वागमे ! आथ टदतात्रम्रषायः हेमत्ताटे भ्रदातष्यं चाचरं मापाधंक दत्तम्‌ । ताम्रे जीर्णे छयमे ष्युद्धे दिगुणे चारणं. मवेत्‌ \\ ३४ 1 निश्चहभाद् सस्यासु वणहीनास्न दीयते, हेम्ना देन्नोऽस्य गुखक्षा चणयगमोपपादिष्ा.॥ २३५ ॥ इति -टदयुताप्रपरयोमः । + ॥ $ * ^ । + ` 9 ध, कध्निः। ११, श्ट्टी द्विः ३९. सनी दिभ्यप्रार । ॥ [ द्विचत्वादिाप्तसछ) -वृह्योग्तरद्निणी + अथ हेमविवा- ¦ ` ˆ भागैकमथ ताम्रस्य तारं मागेकदुत्तमम्‌ । दद्धशा्म भवेदेक भागमेकं तु रङणप्‌ ॥ ३६ ॥ धर्मपागरते ध्माति यावरक्षाण मवश्रयम्‌ तष्रं पत्तं भवेदेतद्रटं कयकरं एरम्‌ ॥ ३५७ ५ एतत्तारं भवेद्भागमेकं हेमतयं मवेत्‌ 1 दशवर्णाकमादाप धा्मत्तीयं प्रयत्ततः । हेम तञजायते रस्पं चम्परुप्पप्रम्‌ स्पुटम्‌ ॥ ३८ ५ इति हेम विया । अय्‌ रत्तन्धमम्‌- . - भृतां शिखरम्रटवारिणा मद्‌पेद्ट्टम्‌ । तम्परषां छेपयेन्मध्ये तम्मध्पे निक्िपेद्रसम्‌ ॥ २९ ॥ प्वदद्भूपभाणे तां मषामङ्धारङे क्षिपेत्‌ । एव बद्धो मवेस्पूतो मरपानतस्था दो भवेद्‌ ॥ २४० 7 मुखमध्य्मतास्त्ेन्शुखरोगपिनाश्ञनेः \ दायरे कमित सूते जरापलतजिन्नरः ५५४१५ स्तम्भयेच्छसस चतं कामोत्यदरक्ारक! 1 पुननवं वयः कुयासपाधकानां न संशपः अक्तिकामो मेदेन्पत्या वटीपचितनाश्ननः ॥ ४२ ॥ अन्यच , पुव्पिततमरौजमद्विरिमध्ये चूतो निथोजितो युक्तदा ४ | बद्धो मदति छियादादवसेः पुष्पप्रमावेन ॥ ४२.॥ इति रसबन्धनम्‌ ६ . , - ~ - अथ दररदारुष्िः- एतावतस्त सस्कारान्कत सूतस्य चोक्षभः तास्मुख्या्कूयतः; सूत्दा स माय रगन्नुत्तय ५२४ ॥ रछरजटह्वत्ि) [1 ल ५-*- क-म नबा ग क क 0. ॥ २५५ थै क, ० वपि २८ ख्याने; + „< ˆ - २५८६ ` पिमलमहविरविता- `. { परिच्यद्िरः] दुग्धोणागरहधमसाररजनीरकतेशिका कासि विष्वा ध्योपङुमारिकनठवरानिम्बुदवत सरम्‌ । पयो पाद्यम्धरनति दाया विपचितं स्विन्न .ुताग्राङाप्रयई- पिष्टं माण्डतलछासलाश्रयगत सत समभ्युद्धरेत्‌ ॥ २४५ ॥ ठवणसदिठदोटायन्वमध्ये दिमिकं मजगनयनवन्ध्याम्‌ ्वःकल्कान्तरस्थः । तदनु दहनतौपे फाशिके स्वेतः स्पा- ` त्सपटमरिच शिय्ण्युत्तमः ग्रीरसेन्््‌ः 1 ४६५ शतांशषमुत्त्म हम सुताप्ते पिद वृतम्‌ । प्(रयित्वाऽथ स्वय रस॒ज।णव ठि एहेष्‌ ॥ ४७ ॥ एतावदुप्यश्क्त\ कतु सुतस्य शोपनं मनुजः स्पे्ुनमर्दृनम्रध्वपातनमेतघ्रय कुयात्‌ ॥ ४८ ॥ अथ वा द्रद्कृषट सन्न ठटवणाम्बुमाज.दोटापम्‌ । ` रसमाद्‌ाय यथेच्छं कतन्यस्तेन भपजं योगः ॥ ४९॥ निम््ररसेन संपिष्ा प्रहरं दरदाददटदम्‌ । ऊरष्यंपात्तनयपम्बेण सम्राह्या निमठा रसः ॥ २५० ॥ इा५ दरदाः । आभ" पर्द्पाकानयन्नरााण \ तत्र वद्धिकाषन्त्र- पातालयन्वदययं पु्योक्छमेद ज्ञेयम्‌ । जृटसननषहय (वामम हण्डिकां शरुन्मय( पध्यं रसकणिपकां दुदम्‌ । सन्पक्पर्च समस भ्त्वा रत्व ग्पा वचक्षणः॥ ५१ 1} सुताद्चपके तस्या व्वा युदा पकरटपयेद््‌ । अथवाऽस्या धषारछद्ं त्वा दमं रसादिकम्‌-॥ ५२ ॥ तेन माभण तस्यान्तः पारदायपपेद्धिसय। खो्सण्डिरयः पश्रालेहटण्डय्ा यधो बिलम्‌ ॥ ५३५... ताभ्रादिषातुनाऽऽमुयय तदुषयधयेजलम्‌ । | अधाभद् क्रमक्षः कुला सात्रपा ज्वादटयत्सुधाः ॥ ५४ ॥ + ननन ~~~ ~-------~- ~ ~-~--~----~ पतय = = पनहणन (ग नज १ क. त{द्मु ।२क. रदं ददम ३ क, द्ट्‌ण्४ { दविषवादिङत्तपद्ः } ` ` पृहयोपतद्भिणी 1 +. ' रणः: अभिः प्रहरगाण्धो दिप्छः पच्यते रसे (स). शं गन्धाश्रपकोऽहषरतः पारपष्यते ॥ ५५ ॥ अथं मृदादयं पथा- लद्धाथननिमं दं सिद्धां शमिता फुर । सुव्णपर्पामेणस शमिता नियोजयेत्‌ ॥ ५६ ॥ दृश्वाण्डनद्रयेणैव मर्दयित्वा दं मिप सर्वच मुखपुद्रेर पुचस्पारिन थ्यते ५७ ५ एतां भद्रामम्बुयग््रतिष्यर्थं दुठमां कर । जङाशियोग्रतो नैव प्मियतेऽपो कषावन + ५८ ॥ दति मदनषरद्रा 1 अन्पच- चिरं छोहर्जनः चिग्धमयस्कान्तरजेःसमपर्‌ 1. छागं श्षकरच रुधिरे वञ्मीक्षीरेण मदयत्‌ ॥ ५९ ॥ ठेपनं तु प्रयत्नेन वज्चमुद्रा प्रजायते । दाति पञुदा । सिक्थमाटकमाष्ाप तरपोच॑क्षयुणे जठे ॥ २६० ॥ प्रक्षिष्याऽऽवतेयेष्टीहे कटाहे चण्डवद्धिना । यावात्तठेदुपयस्य जलद्धटपश्कम्‌ \ ६१ ॥ ततोऽन्यच्ताध्यमाने तु जठ तच्ाऽऽगदं क्षिपेत्‌ एदं पुनः पनः कुषायावक्तननायते पनम ५६२॥ मुद्रा पोम्पमतिस्वत्पं गह्लीयात्तस्मपसनतः॥ तेन मद्रा पिधतिष्या जयन्यस्य साधकैः ॥ न भिद्यते जेरेषा र्पणादि कद्ाचन ५ ६३.॥ इति मद्नणुद। 1 | पङ्शस्प्यठटवण चतुगवक्ञातरप्रकम्‌ १. छ कद्वदृकश्ेमाभा च ग्रहासताद्धपरवरः ॥ ६४ ॥ एतश्चय जारयिखा खोट्बद्धं त -कारयेत््‌ । ` तत्छार पञ्चणलक्र द्विगुण छागरादरम्‌ ॥ ६५-॥ -- ~ : । ग्गो गौराणि ष भ पान) र, + शष्ठ छ] | = ] १. - ~ : ६८५ ` ` विपरठमहदिश्यित~- ~ ({ द्वितलाितिसिक एतदयं मर्जपेत्तदतसीपैठमप्यगम्‌ । - विधिनं मगयेचाययावत्स्यप्रणफयद्‌ 1 ६६ ॥ पश्वादपरराटस्य चर्ण प्शथचपटोल्मितम्‌ 1 चल्चीक्ीर दहपठं धप सभ्ययप्रमद्पत्‌ ॥ ६७॥ तायटोहपनेः पूत्वा यावस्िक्यैरसनिमम्‌ । पपा मदूनपूव्रा च फथिता र्सधादिमिः ५ ६८ ॥ | अन्पब- संजारितं सिक्थकिटं पटं धुभ्रोपठं पटम्‌ । पठं पजर्सं तटऽतकी ज मजपेघ्यम्‌ ॥ ६९२ ॥ प्र्जपत्ररनस्तव टाहिहिजस्नथा) ज ` ;: पथ्‌ पट्‌ शाणतुषठतं क्षपपत्छयमेफतः ॥ ¶॥ ७० ॥ वीक्षारेण संमद्यं गाठ तन्मदनोपमम्‌ 1 | ` सुद्रेषं मदुनास्या च जठयन्वायमीपिति १७१॥. ति मदेनयुद्रा! | अथापरा मदनमुदा- \ अधस्ताप उपर्याप भध्पे च रत्तणन्पकमै । - यदि स्यात्पुष्ट्ा सुवा मन्वृमाग्पोऽपि सिष्पति ॥५७२॥1. यदि कामय तदाऽन्तमपमाऽस्थितम्‌ १ . १ पूर्वदस्नारणा तेत्र गन्धकादरपि स्मूता 1 ५३1 । अथापरा मदनमुद्रा- टोईसिधान(ढःपाण)जं चुरण परमं कुडवद्वयम्‌ । छटवणं तञ्चतुथाक्षं तन्तुषाक्षं च सिक्थकप्‌ \ ५४ ॥ ' टे छागयकरुत्खण्डं रुधिरेण वैमद्धितम्‌ । कार्ट्ञीरूरसेनेव देषः स्याथन्धस्न्धिके ॥ ४५ ५ जदछाथिमोगतीं नेयं पमेद्यते पद्नाभिधा 1 ` मरदियं वारियन्वस्य कथेता रप्घादिमिः \ ७६ ॥ मण्डूरचूणं कमठे सधरविमरदिति किचिहु(दु)माम्बुसिकूम्‌ । ~ --------~--“-- ना ा - नधतज न -- - ५ क. दपद्मनग्वितिम्‌ ! २ फ, प्युस्तः 4 9 क, प्रमित + क, उष्मा 1- नु (चिद्‌* दिक्रमेर ! मि० | ५ [द्विषा 1 | प्रदयोगतरद्भिणी | २८१ विठदिति फन्यवपिधौ तदसैनं भियते नेद च दृद्यतेऽगरौ ॥ ५७५ ॥ , घ्रं च कटिकाचणं निरम्बक्ष्(रसदितम्‌ । जछमुतरेति फचिता केश्िरपारददेदिमिः ॥ ५८ ॥ हति मद्नपदा । अथ पारदगुणाः- पाठः खोरो जटोका च मस्म चापि वतुथंफम्‌ ! बन्धश्चतुदपो जेयः सूतस्य मिपगृत्तमेः ॥ ५९ ॥ पाठः -पपरिकाचन्धः पिष्ठीगन्धस्तु खाटकः । जदौका पक्कबर्धाऽस्या मस्म मस्मनिमं मर्देत्‌ । सूतमस्म हिधा ज्ञेषमर््वगं तटमस्म च ॥ २८० ॥ ऊध्वंस्म यथा- सूतः पश्चपछः स्वदोपरषहितस्तक्तय मामो षणि- रा रद्ी नवसागरस्य तुवरीकर्षश्च संमर्वितः कुर्यां फाचद्रुख स्थितश्च सिफतायन्मे चि भिय सरे पक्षो दद्विमिरुद्धवस्यशुणमाः सिन्धूरनामा रषः ॥ ८१ ॥ अन्यच्च- मागां रस्य श्य एष मागा गन्धस्प मापः पदनाह्नस्य । संभ गाठ सफड सुमाण्डे ता कजर्टा कारटृते निद्ष्पात्‌। ८२ सर्सध्य मुकपरटकघदेतां मख सद्णा भारेकांच दुच्वा क्रमाभिना जीणे किनिाजि पक्त्वा तां वाुकायस्यगतां ततः स्पात्‌।॥८३॥ । बरधरकपष्पारुणमं र्तस्य मस्म परयाज्यं सकाठामयेषु । निजानुपानेमरणं जरां च हन्द्यस्य पष्ठः कमकवनेन ॥ <४ (1 वते सक्छीद्रपिष्यल्यपि द कफस जि उय॒षणं साशरिदण एते सटासतेन्दु्रणषति तवरा गर्गखश्व(र्बद्ध्‌ः । चातुनत्िन प्रष्टा हरनर्नफरछा इईाटमरापृष्पचन्त्‌ किंवा कान्ताठछारामरणरसपतेः स्पादुनूपानमेतत्‌ ॥ २८५ ॥ ५ क. यत्रि दग मू) बेपश्चः} 3 प, (वेषः स्या? ग्व. 'तत्यभगि। ५ क. च भतस! - | “ " १६ १८९ प्ेमटभष्टदिरचिता- ({ दिनिद) अप्रति सोगपृन्दं हपति कायं मदृष्रट षरे । ` प्रहातानि च मूते सिन्दूरस्य रतः एूसाप्र्‌ ॥ ८६१ सप रस्याऽऽ्युनानागवगर्हनव्रायनटक्षिखा ससा वट्दम्तेनोरटरुपितात्रद्धिपुदिरः अपि प्राहस्लीणामपुठबठहारी निधुयने रसः तिग्ररादपो सकटरसराजो दिजिपते ॥ ८७ ॥ छपर फकटीं कटं ररिद्घुः करभदुषम्‌ 1 फरीरं चति पट्‌ कावुीन्सससुग्यजपेभननः}} ८८ 1 यस्य रोगस्प यो योगस्तनेष सह सेषितः तेन्तो हरते प्पापि नरफुखरथाजेनाप्‌ ॥ ८९ ॥ पारद; सक्टरोगदहा स्मतः पड्सो निचिढयोगवहिरूः प्छम्‌तगप एप ी्रितस्तेन पर्गणगणे ्िराजते ॥२५०॥ दति पारदुगुणाः अधं तदगसभम- सृतश्यतुप्पलमितः समष्युदद्धगन्धः द्धगन्धः स्यादहमसारप्द्िर्कमिषश्‌ केण । रंमरदुयेदिमटकषाटिगप्ष्पत्तोपे घ्र षेमिशप [सतसामठमापकेण ॥ ९१ ॥ पतापेधाय सकं जट पन्यमर्भ संध्य संधिमरदितिन पुरा कमेण ¦ आपय यन्त्र्षुफेन दैनानि चाष्ट वष्ट क्रभेण तदधो पिद्धीतं विद्रार्‌ ॥ ९२ पशाच तजनदटय्दुस्य रस रटस्थ- माव्य माजनवरे सुभिपट्‌ःनिदध्यत्‌। सपर्य ष मरगिश्जामिरेजातनूज- मयाच्छमेऽहाने रसं षरमेकगुखपर ॥ ९३ 1 ताम्बु(ठकाद्लटयुत ससित पयोऽनु पीत्वाऽम्डमापटवणे रहितं सदन्चम्‌ ) अद्याक्कियन्त्यपि दिनानि ततो यथेच्छं सक्ष सनजेद्ध नरो देगदामपः स्यात्‌ ॥ ९४ 1 9 कर्ण, ते 1 शक्रः 1 ३९, प््यामूर्नाः 1-3 क श्तेपिचह्यं। | | दिबलारिरत्तसतः}, = दृेयोगतरङ्गेणी ! २८९ हति तट मस्म ॥ | अथ भस्ससूतगणाः अगस्रपैजाः शभ्रां वहिस्था२ स्थिरो धमः) हेमादिधातमोक्तां तच्फत स्यान्म्रतः सूतः प ९५ रसायने निषदापप्रा सयोगपाद्यतिष्क्रटः मस्मसुतोऽखेलातिङ्घनाक्षनस्त्वनुपानतः ॥ ९६ ॥ हति. मस्मद्त गुणाः अथं कपुरिरसभ्रकारः भारंकतुदराखरिकासेन्धव्रगख्जं रजः कुडवम्‌ । प्रत्पयेकटद दण्डधामाधायास्यापराहजः स्थाप्यः ॥ ९.५.॥ छुडवमितोऽथ तदरध्यं देया दण्डी वदास्पापातमुखी €) अथ तत्सध(.मुदां फूता तदध हुताशना ज्वाट्पः ॥२८॥) अंभणपद्कममितदारुभिरनु नातिहुबटस्थटः सभि क्रमेण दयाहरुदुद्ितवस्मंना दयु निकम्‌ ॥ ९९. ॥ चदुन्रु ततो पश्चदाद्युष्त्या कर्प्रसनिम सतम्‌ | अ्ाय काचकम्पे निधाय नवसागर दयात्‌ ॥ ३०० ॥ संयद्य चाथ काटेर्ध्मणसंमितेः पचेदम्लप्‌ । पुद्टीडमरकरमध्ये वितसिचतुरण्टावकाशश. तु ॥ १॥. फतुष्यं क्रमदहन तदहः .प्रज्वटयेन्सष्यम्‌ । शशिचवटमुपदिलभ्रं युक्त्या संगद्य रक्ठयेययत्नात्‌ ५२५. ट्ठ वा-वह्ाध्र गुडेन जाणन रोगिणे. दद्यात्‌ 1 दृग्धदुनि त पथ्य द्य चास्मवच ताम्ब्ूटम्‌ 1. हरति समस्तं रागं कपुराख्यो रसो नूणाम्‌ ॥ ३१४, फिद्धकरिफेसरी सकटफुएटक!लानलःऽ. सटलवणाचनाङ्कृद्‌वणगजातदरातप्रफएुत्‌। सुवर्णसमवणकरद्रटहताशषतेजस्कंरः समस्तगद्तंस्करो.रसपतिः स कप्रकः ॥ ४॥ शति फपररसः न्रा "क्म क, रोक्षमः। रभ. त्ता मृतिः. 1 2 क. देयो इ०।, * क, व्रहृष्यात्त मः । ५ प. पाई) ६ क, चेदम्‌ 1.५.१, वद्धः परय क, दप ६ ग गत्तमृत्तपादप्रदः +. प ॥ २८४. निग्ठमद्टविरचिता- `. दरिावािरिसकरः) ध्विटादिफेनषलिनी षिषमुशिदिग्धे “ द्रे निषुध्य रस्गन्धकखव्राणि 1 ;. > . गौर्या पयेत्तद्मु छावपुटैः दतेन | सोवर्णचीनजदठरे दिनियजितारि ॥५4॥ | ष, 1 ज, ८: ई, रसराजम्‌ : ~ ` ~ ^ ष ५ बौ ^ # , निष्पेपपेदहशशवृकशान्तरतश्च तेषा , तोधरपूपमुपकरप्य विद्युष्फमकफ;। । „.. कवमैः परतिपटं प्रदिधाय द्ग्ध- मेवं प्टेद धिशतत रसराज एषः; \ ६ ॥ रेतस्तम्भे पिधत्ते षपृपि च घनतामथिमान्यं निहन्या- यक्माणं त क्षणेन क्षपयति सहा पीरपं स्यातमो(ति । उयेःशुटप्रपेहामिटकफगदष्टदोगपण्डुधरतिदपः- कासम्बासोदुराक्षिश्रवणमुखगद्‌ानाद्च खादत्यवरयम्‌ ॥ ४1 एति सयाज, । ऋ अथ दर्द्ाः- पश्वपटं द्रवं पठमेके -* “ दद्धबलि षि वष्ठिगमतायाम्‌। . ` दल टिक विरवस्य तयाश्टं ~. - ` -: मापिता (ता) विनियोज्य च. कष्याम्‌ 1.८ रिपचेस्िकताप् दिनि दहनेस्तदृनु स्वत एव हिमं चं हरेत्‌ । दृस्देश्ष इति क्चयम्ाशरे मववीह रसः-सकलासयमजिद्‌ ॥९ १ ति द्रदेश्ष;ः\ इति संक्षेपतः परोक्तः सारः दूतरिधिर्मपा नानादन्नष्त्छमङ्कष्य क्षिएरस्य नवनात्दत्‌ ॥ ६१० ॥ इति श्रीयोगतरल्िण्यां रपोव्ठतिदश्चषणतछ्कारमारणवाद्कयत्त माम ्रिच्वारिशस्तरद्धः ॥ ४२ ॥-.. ह 7 ~~ | , ) 3 | | ; 4 ॥॥| ऋ | ह” | ॥ ५ * ५ र्न 1 ५ ` 4 न "ष | कक ~ > ह =^ ^ | > ` [सिषक्त] वबृहयोगतङ्गिणी फः रदु ‡ भष त्रिदतािश्स्नरदः 1' ,, अथोपरसाः कथ्यन्ते गन्धको वञ्जवेकान्ती सिन्द्ररं षोटगेरिके। , समुद्रफेनः खटिकादयं शम्बकताक्ष्पजे 1 १.४ कासीसं कान्तपापणो दरारी शुक्तिदिदटटो ४ फट्कुष्ठशङ्कमृनागषहूणं च शिठाजतु ५ २॥ उक्ता उपरता एते दव्यनिणयकारिमिः। ¦ : तत्र. गन्धकमाह- ` भ्वतद्टापे पुरा दृष्या क्ररंडन्स्या रजता ष्टुत्‌ । - दुकूलं तेन वस्ेण प्नातापाः क्षीरनीस्थौ ॥ प्रसूतं पद्रनस्तस्माद्रन्धरः. समजायत ५४॥ पणयुक्तमाह- चतुधा गन्धकः पोक्तों शक्तः पीतः सितोऽसितः ॥ श््तो देमकियासुक्तः पीतशेव रसायने) = "अणादिटेपने ब्देतः भषठ; कृष्णः छदुखमः ५५१५. | शुद्धत्वमाद्‌- सदृग्धमाण्डस्थपदस्थितोऽपं द्युद्धो. मवेत्कर्मपुटेन गन्ध! ॥ ६ ॥॥ इति गन्धरुगाद्धः ¦ “` ` थ गन्पक्गणाः- गन्धकः कटुकस्तिक्तो षीोष्णस्तुवरः सरः + पित्तलः कटुकः पाक फण्टरवीपरपजन्तुजित्‌ ॥ ७ \५ हान्त कुषहस्षयष्टीहकषवातान्रक्ायनम्‌ । अशोपितो मन्ध एष कुषसताएकारकंः ॥ < ॥ दाकरोजशश्चपमावर्यं करोति च रुदिमणुत्‌ 1 बति गन्यकरूगणाः | | ` अय वज्जम्‌- दध व्यस्थिसमुव्पश्नः पषिस्तस्य कणाः क्षितौ ५९॥ विकाणासति तु वज्ारूपां मजन्ते तच्चतार्दधम्‌ । ना ~~ मनन 9 ग, प्तरधद्म्‌ 1 कर ( 4 ६२९ दिम्टमष्टविरसिता~ ` परिपवाद्ित्तफ्ः) | ` + ५६ प्र्प्‌ पणब्रहू-~ श्वेत द्विनामिप रक्तं क्ष्िफरय तत्रार्तम्‌ ॥ १९ पत्‌ वपार्पप्रतितिःफूष्ण स्पाय्ाधसस्तंकम्‌ । पएखीनएसफ तेनु षतुवपमपि स्पृतम्‌ ॥ ११॥ त्स्प प्रीक्रा- रच् क्र ग त्की द प्ताः फटक्संपरणास्तेनोयन्तो भृहत्तसः पुरुपा हीरकः.पाक्ता रेरा पिन्दुषिवाजिताः ॥.१२॥ ` रेयापिन्दुस मार क्ताः पटकोणासो [लियः स्थताः `धिकोणायतेना दपा पिज्नेयास्ते नपुंसकाः" १६॥ सप्पा पुरणः ठा षपका रदयन्पकाः | स्रीधनं देवंसिद्धेपथं कमेण रपान्नएप्तकम्‌ | १४ ` पिपी रसायने पोक्तः.क्षधिपा रगनाश्नमे.। षर्दिं स वेशयजातीयो वयसः स्तम्मनेऽन्तिमः;॥ १५.॥ खी तु. स्रीणां प्रद्ति्या कव. कव प्रदीयते । सवपा सवदा योर्वा; पररुपा वटवत्तसः॥ १६॥ अत्‌ दज्वाषनम्रू- व्पाधीरन्द्गतं पर॑ -दोटावण्त्रेण पापे सप्ताहं कोदवकराये कुटि विमटं मवेत्‌ ॥ १७ १ ~~ न॑ = १ | है ८ ह कः व्याघ्री कन्दगतेः पुज मृदा, लिगं पटे. पचेत्‌ । अहःगाव्राच्छयुद्धव्य हयमूत्रेण.सेचथत््‌ ॥ १८॥ (नृ क धर्चीक्ष(रण. षा. सिन्च्यात्कदिशं पिमर मध्त्‌ ४, ॥; दति पचदप्रधमम्‌ । 1 अथं वजब््मब्‌- तिवपद्दरकापसमूुखमाद्ाय पपपेन्‌.॥ १९.॥ ` च्‌, न्य्‌ क्रामने स्याः ` [ भिचला्रस्तरन्तः 1 -सृदयोगतरद्धिणीं । २९१ चरिषपनागदह्पा वा निञद्राषेः प्रपेपयेन्‌ । तद्रक्ष क्िपेद्र्ं रुद्ध्वा गजपुटे पेत्‌ ॥ २० ॥ ` एर्व सप्तपृरचने चिकी यतिभ्रच्छति । अथन्पिपरकारः क(स्पपात्रस्थमेफश्य मतरे वज समावपेत्‌ 1-२१॥ सःसपक्घत्वः सतप वज्मेव शतं मवेत्‌ 1 अथान्पप्रदार्‌ः तेःसपकरत्दः. सतम खरमत्रेण सेधितम्‌ ॥ २२॥ च गष ञः -= च त भस्पो मवति तद्रज शङ्कूशीर्ताश्षन्वरम्‌ ॥ २३॥ तजे भमीररुफपिष्तगद्ान्निहन्ति वम्[पिमष सरत चवप्रततमभर, शोपल्सयप्नममगव्रभहमेदः- ण्बूद्रभ्बययुहारे च पण्ठयाण्ल्यम्‌ ।॥ २४ ॥ ति षञचेमारणंभ्‌ अथ वेकरान्तगणाः । उक्तं च गौरीमते- पाण्डुरागं पन्वपीडां किडास दाहसता तम्‌ । अद्द्धे वद्चदकानं कुरुत।ऽतो विशोधय रप ॥ पेक्रान्तं वञ्चवच्छोध्यं ध्मात च हयमूउङे । दिमं तद्भस्म संयोज्य वजस्थाने विचक्षणैः ॥ २६.॥ वाता पत्तानिठध्वसि पसं देहदाल्यकरत ! पाण्ड्द्रस्वरन्वासकसयक्मप्रमहुटत्‌ ॥ २५ ॥ इति वेक्रान्तगणाः अथं वैकारतमारणम्‌ । उक्तः च गुरीर्मते- वरात्‌ -दञ्जखण्डा.ये देकस्या मनन्त त जातायःशो पृतं -हिसो.गुणास्तेषां च वज्वत्‌.॥ २८ ॥ इति चेक्रान्तमारणपरं । | > श्त १ ~~ भि । वा म क भाकानषककनाकणान ~ [र न 2 यय्‌, १ "य मह ब % प्यः । ९२८ । विमष्ठमष्टविररितत- | तिचा | अथ सिन्दुरभ्‌- सिन्रं निम्बुकवाषैः पिष्ट्वा वद्र विकोपयेत्‌ । ततस्तण्डठतोयेन तथामूते 'धिद्युभ्यति ॥ २९ ॥. सिन्दुरयुष्णं षीसर्पसुकण्ड्रविपापदभ्र । . . ` .भद्मस्षधानजननं वणक्षोधनसेपणम्‌ ॥ १० ॥ शति सिन्बरूरम्‌ । अथ योटम्‌- यों रक्तहरं शीत चश्ु्य दीपनं सरम्‌ १ ज्वरपस्मारर्ईुठप्र गम शयविश्षोधनप्‌ ॥ ६१ .॥ दति षोठम्‌ ¦ | - अथ्‌ श्पामवाोटम्‌- एपामयोष्टं तीक्ष्णमस्धं एवुफण्डपिपापधत्‌ 1 छतापस्मारग््धाक्षर्कपान्य च नाह्नपेत्‌ ॥ ९२8 इति सयामधाछम्‌ १ ` थ ५ . , -‡ अथ मानुपवोटम्‌ । “` अपरं मानुषं पटं सद्योवणरजापहम्‌ । मद्मास्थप्ताधिजननं चिदोपश्मनं टिम ६९ ४ धावृशान्तषपःस्थप्चटाजाकद्युषारस्म्‌ । परमेहुकुषपिडकासवचधणविपापहम्‌ ५ २४ ॥ हेति मततिपरोहछम॥ ` अथ गङ्न्नयम्‌- गोरिकं किंचिदाञमेन मृष्टं ह द्धं प्रजायते 1 म, गरक द्ाहपित्तास्रकफदिष्माविपापटम्‌ १ ३५ ॥ ष्वक्षप्यं वास्तिकण्डप्र शातं सुक्षमुददसुत्‌ स्वर्णगेरेक मन्यन्त भष्ठं सामान्यभेरिरात्‌ पाषाणगारक तन्पाद्धक्षाटक्ष्माविषपहम्‌ + ३६ ॥ _. भमन ~ + हति भेरिकचचरयम्‌। | ¦, ` >. च य, वृद चम॑ (२० १ > भ्‌. दति मिरि९। { भिचेर्बातिप्तप्रः 1 `` धहधोगतरद्धिणी ॥ अथ समुद्रफेनः- सयुव्रफेमशवक्ुप्यो ठेखनः शीतलः सरः । फणद्ावसजायुथहुरः पाचनदीपनः ॥ ३७॥ अध्द्धः स फयोत्यङ्घम्घः तस्माद्दिशोधयेत्‌ । समर्दप्तेनः संपिष्टो निम्बुतोयेन शुभ्पति ॥ ३८ ॥ एति समद्रफेनः। रकार अथ सटिकादपम्‌- खदी दाहाघदुच्छीता ररी दक्षुपोदिता । तद्दरपापाणखटिका चंणर्त्िाञ्निरद्धिमा॥ ६९ ॥ दति खरटिकाद्यम्‌ । । अय गम्बूकरः- शम्द्रकः शीतलो नेच सुजास्फोटवषिनाशनः । हाीतस्वरहर्स्तीक्ष्णो माही शी पनपाचतनः ॥ ४०।॥ ` एति श्भ्वुकः । , ,, अथ रसाञ्जन रताश्ननं एदु श्टेष्मप्रखने्र विकारनिर 1 तिक्तोष्णं प्रषृर्व॑ति व॑णप्नं च रसायनम्‌ ॥४१॥ एति रसा्ननम्‌ । अथ कासीसदेयम्‌-- फासीसद्यमम्छोष्णे तिक्तं केयं शोदितम्‌ । हन्त कण्डु वप(न्वतमूचक्रच्छरुफतददसर्‌ 1४२१ हात कासासष्टयष््‌ + य कन्तिपपाणः-~ सुम्बकी ठेखनः शीतो मेदो किपमेदापहः फण्ट्‌ पाण्टूदरष्टेण्यपे(हमछापटोदहहत्‌ ॥ ४६ ॥ दति फान्तंपापाणः । | चै ष् पवः | #। | ९९० पनिमष्टमद्ररिरयिहा- {निषत्तः भध" कपर्दिका वणरिक्ा धिधा परोक्ता श्येतद्ोणाऽरिता पस ॥ पीठा चेतोह ष्वक्षुष्पः भ्येतक्षोणा हिमा वणा ॥ ९५४ ॥ अनि -पिन्दुमिः भ्य ट{ज्छिता देखपाऽ्प.षा 1 .घाटग्रहष्ठरी नानाफोतुफेपु च पिता -) ४५॥ पीता गुरमयुता पृष्ठे रसयोगेपरु एमिता । ^. साधनिव्कपमाणाऽप्ती येष्पोगेषु युर्पते ॥ ४६ ॥ सिस्स्प्रमाणा भध्पास्ा हया पदहीननिष्फिका । कपर्दिफा. हिमा नेवा स्फोरक्षपाप्धाः।॥ ४४७॥ ` „ फणन्नापाप्रिमान्यप्ी प्पता्षटफमारिनी\ ` एति कपर्िका । ~" ^ 1 अथ ' शुक्तका- छ्यक्तिफा रिशिरा'पिच्तरक्तज्वर्विनारिनीं ॥ २८ ॥ प्ति ्ुक्तिछा। . ॥ ॥ भ्व्य चद ५" अध, दरद्‌ दरव क्िविधः पो्तथर्मारः दुकटुण्डैकः हप्तपावृस्वुतापस्तुःगणवन्ता,पथधात्तरम्‌ ॥. ४९५ ~ वमारः शुष्वणंः स्पास्स पीतः धुकतुण्ठकः जपाङ्सुमसंकाशो हेसपएदो महो समः ५२) अषश्यद्धो दरदः कएूयवार्यं श्चण्यं छम भ्रमम्‌ । मोह मेहं च संकशोध्यस्तस्मदिद्धस्तु दिश्ुःलः॥ ५१ ॥ ., मेपीक्षरेणः दसवमम्दवगथ माष्ठितम्‌ । “ स्तदा प्रयतनेन शुद्धिमायाति निञ्ित्रम्‌.+ ५२॥ पपापततिक्तं कटु दिष्टं स्पाक्नेचामयप्नं कफपित्तहारि । हटासक्षरवरकामलाघ्र प्रीषहामयातो च गर पिनाश्रपेत्‌ ॥ ५३॥ पति वृरत्रुः १,६८ -. ^“ ` , १५१ अध कद्रकृषटम्‌-- नि 44 -------- -ष्िमावषेकवेशे प्रु फङ्कृ्टपुपनापते 1. . . . तदेक नटिकारू्प^ह्यारन्यदेणकनासकपर्‌ । ५४ + 1. [ ्रिबवारिरसष्ः] शृहयोमतरङ्धिणी १, पीदप्रमं गुरु भिग्धं कङ्कट. शिया समम्‌ । मुद्रतीव शठाकामं सच्छिद्रं नरिकमिधम्‌ ॥ ५५ ॥ रेणकोस्पं तु फएदरुतं शयमिवातरजोनिमम । त्यक्तसस्षं ठु प्रायः पदस्मद्धीनवीप्कम्‌ ॥ ५६ ॥ "कंदं रषनं विक्त कटूष्णं वणक्षारफम्‌ । कु मिक्षोफोदृरभ्मानगरमानाहफफापहुम्‌ ॥ ५७ ॥ इति फष्कुढम्‌ । भयं शद्सः- | , शङ्कः क्षारे हिमो प्राह पहणीरेकनाश्नः ॥ ने्पुष्पहरं वण्यस्तारुण्यपिडिकाप्रणात्‌ ॥ ५६.५४ भष्ठद्धो गणको नेष शद्धाऽम्छेः स गुणप्षः इति शद्धः । . ` `“ ` _' ` : अयं दक्षिणवतशङ्ख-- "` ' शुक्षिणावतंशङ्कस्तु विशेपन्नः हविर्भिः ५.५९ ॥ ग्र्ाटक्ष्मीष्षपक्ष्वेरक्षामेत्राकिक्षयाक्चमी.। इति दक्षिणावरतक्ङ्कः ॥ :'~; +". . अथःपूनागससमयपरपक्षसस्वगुणाः ताञ्नमूमननगिि्ोपिष्टन्तमेन ताने +` ` शडगश्णढलाक्षोणमत्स्यपिण्याकटङ्णेः । टठमेतैण संयोज्य मकयिसां धमेस्छखम्‌ ॥ ६१ ॥ मुश्वान्त तास्रदस्सच्व ते "प्छ आपि बहिणाम्‌ \ ` .. ~, शनागप्च्छ एशष्शर सदङ्कुहवणप्रपात्‌ ५॥ ६२ ..दिषं. नडयति.तत्पात्रगतः सुतोऽभ्रितो दढ; ॥ ६३.॥ एव.मयुरपक्लात्यस्रच्वस्यारि युमा मृताः; \... इति मूनायसत्वमरुरपक्षसत्वगुणाः। ` -: ७ क ह ॥॥ ~, नत्स्ट्टलटषएानेन स्थाक्रं वापि जङ्तमम्‌ । . "९ २९६ + ,1 र ५ क, भ्य्षास०। २४ मतिकक्यद्ियी । ३. व्वमेना०। * भ, भ्नाताजिश् पिर । “ ५. न्‌.) शुरङक्षाचनरने स्वागमह््द ) ६१, युक द्विभीमः 1 * क, नतैः | [ष्मे१ १५ निमघ्यमहविरचिता-~ . [ विचरित. अथ टदसर्कणः- | अहाद्रषटङ्णो वास्तिश्रान्तिकारी प्रयोजितः ॥ ६४ ॥ ` अतस्तं श्ोधयेदेभं वद्वावुल्फुटितः दुधि; । टङ्कणं वद्िकस्स्वणेरूप्पयोः शोधनः सरः ॥ ६५ ॥ पिपद्पदहसे हयो वातश्टेप्मरिकारसुत्‌ १ ति ददणः दुस्पपरषदूणः अथापरष्टङ्कणः-- = ' ` ˆ - ˆ" अधरों नीदकडाख्यषट्ूणो गणत्तस्तथा ॥ ६६ ॥ अथ शिलाजतु- ` . निवापे घर्मसेतत्ता धातुसारं धराधराः। ) पेणास्वलममुश्चन्त ताच्छठाजहु त्यते ५ ६५ ५ भधुर्‌ कदु तिक्तं च जपापुष्पप्रभ च यत्‌ \ क्षीतं विपारेऽपि कटु तत्छुवणश्ुतं मवेत्‌ ॥ ६८ ॥ शजतं कुरू भ्वेतं पीतं स्वादु .शिटठाजवु ¦ ताश्नान्सयुरकण्ठपमे तीक्ष्णोष्णं चे तथा. मवेत्‌} ६९ ४ यन्तु गरग्गुदपकाशे तिक्तं च.टवणान्वितष्‌ । विपाके कदु शते च सव्॑र्ठं पदायस्तम्‌ । ७५ ॥ वातिप्तितु साव ऋछेष्मपित्ते तु राजतम्‌ । ताभ्रजं कषसगे तद्द (द्‌)योजं तु चिद्रोपनुद ।॥ ७१ ॥ अथं शिराजतुश्पेधनम्‌- अभोष्णकादटे रविताप्यत्ते व्यये निवाते समममिमाये ! प्त्वारि पाचाण्यासेतायसानमि रपस्याऽऽतेपे दृत्तमना वैधानतः११५२॥ शिखाजतु पष्ठमवाप्य पावे निक्षिप्य. तोयं द्ियुणं ततोऽस्मात्‌ । उष्णं तदधं जठमच दस्वः!.पिक्षोपयेत्तन्प्रद्तं. यथावत्‌ ॥ ७३ ५ ततस्तु यच्छृप्णभुपेतति चीव संतानिकावद्‌विराक्षियोमात्‌ । पात्रात्तदन्यच ततो निदृष्यात्तस्यान्तरे कोष्णजदं निधाय 7५9) भक, चाम्क । क| ' ` .% क. णद्‌ पोप्ययादसद्तः २ क, थ्‌ ०} ६४६, तटः स्याद्‌ + ४ ९, यद्‌ शृदमः । - [ तिक्प्वादवित्तरहः] हदयोगतराङ्गेणा +. : २९३. ततश्च तस्माद्परन्र पात्रे तस्माच्च पाचाद्परत तत 1 पुनस्ततोऽन्यच् निधाय करप्णं यत्संहतं ततपुनरादहरेच ॥ ७५ ॥ यदा दिष्दद्धं जटमच्छमुध्रं प्रसन्नभावान्मटमेत्पधस्तात्‌ । तदा व्पजेत्तस्पणिटं मलं च शेाजतु स्वाजटञ्चुद्धमेवम्‌ ॥५६॥ हति शिटाजतुकश्षो धनम्‌ । रद्ध + लाजतु +. क्रा ॥ अथ शुद्धशिखानतुपरीक्षा- घ्र क्षिपं त निधरमं यत्साटिङ्खेपमं मवेत्‌ 1 तुणयेणाम्भसि क्षिप्तमधो गति तन्तुकत्‌ ॥ ७७ ४ मोम्र्रगान्पि मठिनं शुद्धं जेयं शिदाजनु ४ दति शुद्धशिठाजतुपरीक्षा 1 + था शद्धा भ मू । अधाशद्धाशेखाजतुकंगण्यम्‌- अश॒द्धं दाह्रामभ्रमपित्ताच्चशोषपणम्‌ । शिलाजतु प्रकुरुते मान्यमय्नेश्च विदूयहम्‌ ॥ ७८ ॥ हस्यशचद्धशिलाजतुवेगुण्यम्‌ । अध्‌ शुद्धन्थिडानतुगुणाः- + क्िटाजतु रसायनं कटुक तिक्तमष्णं एमि क्षयोदरामेददभरीन्वयथपाण्डुकण्डहरम्‌ । | प्रमेहवसिङुषटजित्कफषमीरदनामह- दर पदटतमान्नामपत्तशासङ्ृच्छर प्रण ॥ ५९ ॥ . इदि शिठाजतुगुणाः ! ` ` अथ पटकः पद्य दाहाप्षिपित्ताद्रक्षोफघ्ः शीतलः सरः ! हति पटू; 1. ` . अव व्दटक- वाटुफा ठेखनी शीता बणोरण्चतना्चिनो ॥ ८० ॥ इति बालुका १४७, यपु तिः। क, प्रागग्र । २९४ पिमेमषटिरदिता~ ` [ परिष्लार्शलःः :. „ अय रलानि. - ~ हन्धपछीन्दसूर्प्तुमणंयः पुष्परागः 1 4 यञ्चवेदसममिवपद्यरयगा नकेत्यमी-॥८१॥ ^; ~“ ` ` अधोप्रलानि- “ ` “५ * युक्ताविद्मल्ङ्घाश्च राजादर्तस्तयेव चं \-* ` १ छपरस्नानि षष्वारि कथितानि परसीपिमः ॥ ८२ रलनापरस्मणन्पेतानि लोधनीषानि पान, । ,. . अद्युद्धानि न कषरति गुणात्रोगांप्ु तरश्ते ॥ ८२ ॥ हपामस्पादिनमीटस्व्वतिपसणतनुश्वाय गार्गः स्था८... ,. क्षीरुञ्छापोऽतिषीपोऽष्यय मिहिरमणिः सूर्पतत्तोऽभिमुकत्यात्‌ \ न्दुः स्पक्षतोऽम्मः दवति शशिमणिः पुष्परएयस्तु पुष्प- प्रसुपः भीवज्मुचे घनसम मिहत स पिकेष्ठो्टरिष्डे"॥ ८४ ॥ पद्यं यहिदाटेक्षणसष्ये गदितं स्पाय गोमेदृस्लं “` गोम॒त्राम पिघमजटवृनटनिमं पश्यन षति 1-= भुक्ताशष्पमवटं सारथैधिपतिनं पिम्दरिरूपातमत- त्राजापत तु पीतारुणषषुपमि क्षोणिजातोप्पमाद्नुः ॥ ८५ ॥ ति सास्सथ्रहात्‌ । [त तै + अयेषां शोपनपरू-- +. ` होध्यत्पभ्छेन भाणिक्पे-जयन्त्या मोक्तिकं शुदि । विहुम क्षारवमण साक्ष्य गादुगपतः शुचि 1 .८६.॥ ..; ` पुष्परागं च कोटित्थक्राथयोगोन श्ुध्यदि । तण्डलटीपजटवन्च नीरं नीरीरसन ख ॥ <७ ॥१ रोचनाद्धिश्च गोमेद वैदूषं चिफलाजटठैः | एतान्येतद्यूतस्विन्नान्याश्चु द्यध्यनि दोय ॥ < ॥ .. अधेपां :मारणपू- . टद्ुचद्रावसर्िः शिटातटक गन्धकैः ॥ ,. वद्धं पिन।ऽन्यरलानि भरियन्तेऽष्टपुैः खदु ।॥ <२,.॥ ; भ 9 क, भ्ड्वेदेनः { २ ग, श्युतापरेन्नार | [ भिचलासि्तङः] शहधयोगेतर ङम \ २९५ £ ।^ ९" अ्थेर्षां गृणा , “ द (५ रलानि सोपरतनानि चधुष्पाणि सराणि च । ह्वखानि कषायाणि मधराणि शुमामि च ॥ ९५ ॥ वष्पाणि मद्गलान्दायुस्तुषिपुशिकरपणे च । ग्रहालक्ष्मीदिषक्षेण्यपापसतापभिन्त च 1 ९१ ॥ यक्ष्मपाण्डुप्रमहाः कासश्वासमगदरान्‌ ` ज्वरवीपपकुषा पिदाटङच्छवणमयान्‌ ॥ ९२॥ सन्ति पुियशःकान्तिपण्यानि चं नृण मशम्‌ । दति रतनापरलमगुणाः । 1 4 4 १५ अध दिषाणि „ °च ४ न्द सस्पुषो मस्तकः करा -दावीकःःसार्पपस्तया ॥ २६ 1) सेकतो वत्सनामश्यःभ्वेतशुङ्खी ' तथे वष एतानि मषज्यकते-षिषान्यष्टो हयध्धेपष। ९४ ॥ दित्रयुत्पटकन्वामं संपेप्यं सक्तुवम्दवेत्‌ ४१ >: सक्ुकःतद्रेजनिीपाहीपवेग मवोत्मणम्‌ { ९५ ॥ इस्वषेमं च रोग्नः मुस्तककृरि मस्तकम्‌ । फमकरिति-मदेत्रोम. वार््ीकोऽहिफणाषतिः ॥ ९६ ॥ , ; {जृरहत्सापंसे ज्ञेयः. सर्पपाम्रकणान्वितः ++ ` -द्थुटसक्षमैः कणियक्तः -श्वेतपीति विरोमक,॥ ९५७ 1 „, उवरादिप्तरोगघ्नः-फन्व्‌ः, सेकत- उच्यते. । .५,, धः कुन्दो. गोस्तूनाक्रारो न वषं; पञ्यमाद्चुटाद ॥-९८ ॥ “सरः. ; न स्थृटो-गोसातादूभ्वं द्विविधोःवत्सनासकः 1.८, आशुकारी ठघुत्पागी शुङ्कः करष्णोऽन्यथा .मप्रतः- ९५. ॥ भयोज्यो रोगहुरणे जारणायां रसायने 1; . ~ \ गोाङ्कवाहिधा द्धी श्वेतः .स्याद्रहिरत्तरे ॥ .१५०..॥ +~ ~ ~ एतानि सक्कफाकषनि वातरक्ते चिदापके । „९, . मोहोन्माद्पस्पृतिषु कुषटेए च निपोजयेत्‌ ॥ १ १. , ^ काटकूटा मेषशृङ्गी दा्टुराख्यमरथापरम्‌ । , ६ ददाहटश्.ककःटो ग्रन्यिहास्विकोऽपरः 1 २॥ योनिमा णन ननन नमि १८६, पो रोनी सः। ) १६ तिप्ठमष्टपिरथिता- - [प्रियास एतैश फेसरश्य यमु च पण्डितैः \ स्पाज्यानोमानि सोनेषु एव्फमि दश्च त्तः ॥ ३॥ एत्तफन्वौ मवेच्ृष्णो जम्पीरफटपचं पः। . तत्काटरूदं जानो पाद्रतिमात्रं पृततिप्रदुम्‌ ।॥ ४ ॥ गेपशुद्गाहतिः रन्दो मेपश्रद्रीति श्लीस्वते । दुर्ुद ददुशकरारमन्त्मठं षिः सितम्‌ ५५१ एटा कटां पकरि शुद्र पदान्तर एसि पन्धिष न्यिः एष्णवयणंऽतिमीपणः 1 ६ ॥ सखाप्रपोः एद्त्तः स्पादायतेः पीत्तमर्भकः 1 ` दञ्थुफायः धग्पपधा हारिः स्पाय फनः ॥५॥ गोशदाभरेऽ्र सक्षि नासपाञसं प्रयतते 1 एन्दरं टथु्गस्तिनयद्र्तशुद्री हु तष्य ॥ द ॥ द्युप्कार््वत्मफिखरफ मध्य तत्कप्तर पिदुः। , ` भ्यदुष्ास्पद्स्थानषा यमदुटति सोच्यते ॥९॥ शरयादे धाुयादे षिप्रवादं ए विस्सयिद्‌ । दुरोतानि प्रयुर्यन्ते न भंपज्ये स्तापमे ॥ ११५॥ एतेषं मतमाह- फाठसूटो बल्पनामः शुद्कशचं भरदीपनः। हारखिखो घह्यपु्ो हार्दि; सक्ररुस्तथा ॥ ११ ¶ ` सोराष्टिक इति प्रीक्ता विषभेदा अभी रव फटकूटोऽपितो स्त चिन्टुभिमंहुभिसुतेः ॥ १२१ पट्ोपमो मवति 1 अयं लु देवासुरसमरेषु माचिनाश्रोऽङ्रस्य रक्ततः ` सस््पन्नस्प पिप्पटसनुशस्प तरोर्निषतिऽदहिच्छवमठयकोट्णशर्गमे- श्पदतादिपु सयुत्पधते । ` । - ह| घत्सतनामः सिन्दुवारसदरक्षपतरो वस्सनाभ्पाफतिः स्मीपिऽस्य पृक्ष. : घटीतुणानि न वर्धन्ते । अपं तु पयतदोणीपएरपद्यते 1 शद्ककस्तु गोरृङ्गफतिद्िशाखोऽस्मिञ्छद्े बद्धे मोद््धं रथिरं मवति । अयमा््रुकपव्रसटरशषपद्ः पद्धिलेषु नदीरुच्छेपत्पद्यते । पदीपनो छवलदेङ्गारसद्शक्ोणद्यतिर्महादृाष्टकारः - खररपताक्षति- . पचः समुद्ङुष्छपृत्थद्ते । अदछातमयो महुप्दुदमरस्पायं भारयति 1... भ म कायकारण नागन ककय 2 | #' ष, स्मुपत्षे पर। [भिनतवारिशत्तरङः], = वहद्योमतसद्िणी ॥ श हाटाहछस्ताठपन्राङ्तिर्नीखपत्रो . भोस्तसाकृतिफलो ऽसितवर्णो भोस्तनाकरतिः कन्दो मवति 1 एतत्समीपे दूरतो वक्षादपो नोत्पयन्ते। . अयं घ्रातमाद्ो मुरिर्दः व्रह्मपुन्रस्तु वह्यपुननामनंदकच्छपुरपदयतं । पटश्िपचसदरपनः पटाशयजसद्शफटः स्थुः कन्दी मह प्रमी रागहार स्साथनफरुच। हार्दि हरिदक्षित्रे हरिदापत्रसदशपत्ो हरिदराप्रन्यिसदुरायन्यिम- हाप्रमावो रसायनक्रचं मदति। सक्तस्तु सक्रुकेन च परितोऽन्तः श्वत ठे(मलः पषतदेश सपुस्प्यते । सो्िकः सरष्रदंशो जायते । सेहपणंः फुष्णागरुवदश्चः रष्छप- श्ियवत्स्ठः कन्दुः परूपकपव्रसहटशपत्ो महाप्रमादः बाहाणः पण्डुरस्तेषु क्ष्रैय रक्ूवणंकः 1 . पट्यः पीतप्रसः शदः कृष्णामः स त॒ निचितः । १३ ॥. ; रसायने विष .बिप्रो ददहेपुा दु. बाहुजः । ` ऽना प्रयत. चदय दधाथतु + १४५ विप. प्राणहुरे,युददया भाणक्च रसायनम्‌ योगवाहि पर श्टप्मवातहूत्सनिप्राताजित्‌ ॥ १५ ॥ इति षिपाणि 1 ~^ -" ``“ ` ` ` "अथ विपशोधनम्‌- | „ किवं तु खण्डश कृत्वा, वन्नसरण्डेन; बन्धयेत्‌ । गमरूत्रमध्ये [निक्षिप्य स्थापयेदयतपे उयहम्‌ ॥ १६ ॥ गोमूत्र वु प्रदातव्यं नूतनं प्रत्यहं बुधैः । स्यषेऽतीते तदुद्धुत्प-शीपयेन्पद पेषयेत्‌ ॥ १४७१ कर, शः कनेः ऋः “ ˆ , शुष्यत्यव्‌- विषं सेवापारयं भवति उा(ऽ{तनित्‌ । अथान्पभरकारः- . खण्डङेत्य.दिपं वख्परिबद्धं ठु दोठया ॥ १८ ॥ अजाप संस्विननं यामतः चद्धिमाप्रयात्‌ १ अजादुरधामावतस्तु गध्यक्षीरेण क्षोधपेत्‌ ॥ १९ ॥ “ + # प, -मीपतो दृटः । २ भ, दृहयाकृतिः स्थः! 3 क. दयु धातुषु १ पिः ५ 1 14 * “+ ह । = नम क + ५ नच ऋ रेट . विमहंमहमिरिति (पिषेः, अयान्यभकार्‌ः - विपन्य भठे न्यस्य माहिपे बुददुपितम्‌ । करीषाग्नौ एयेयामं वन्लपतं दिप छुषि॥ २०.॥ एति पिपश्चद्धः अथं पिपमारणमू- . यिन रक्कणेनेव दिुणेनापणेन च । . पिपं संयोजितं शद्ध मृतं मवति सर्वथा 1२११ दैवाद्थातेपितस्य षिपस्थोत्तारणमन्नो संधा । ॐ नमी मंगवति धौपोणे हर रर्द्ररषरं २व्धरठः ररर ठी 2 हर. ३२ हा रक्षवरष्षीरद्ध २ मगवति भीषो्ेयः भसं सः ९ दरं र रस ¢ सण्टार्वरस्पहीं द परं पिदैमममारुपयोगेपेमं वद्‌ शतरि र खः ३ स्वाहा 1 । ऋष पिधायाः स्मतिमात्रेण प्रणदयन्ति द गुष्यकाः सतज तोयमे परोक्षयेदिपदूषितिमर्‌ ॥ २२४ "" उत्तिष्ठति प वेगेन तच्छिएावन्पते कुर्ते निभन्धितं यदेतेन एुन्दुभिर्वावुयेन्नरः ॥ २३.॥ कभ्चुवा परं काऽपि धूयते यत्र तद्धविः । ` ¦ तञ क्षणेन पुरुप निपवपं सविषं नरः ॥ २४ ॥ पिपयारं यदा हषा मम््मावतपेन्नरः | तत्षणान्निविपलं स पयाति भदिवोचकः ॥ २५ ॥ अथं विपसेवनमाचापिपिः-- .. शारट्राप्मवसन्तेणु वषधर चं न श्चस्यते दास्यते तु विप शीते-देमन्ते वाऽपि माचया #॥ २६॥ प्रथमे स्राषपी. माचा तीये सर्पप्द्रयम्‌ । “ पुतीये व दत्थ चःपथ्वंमे दिवसे तथा ॥ २७1 ९ च सप्तमे वाऽपि कमवुध्या विंवरभयेत्‌ । शप्तसपपभाश्रेण प्रथमं सप्तक नयेत्‌ ॥ २८ ॥ मि म 0 त + वी निन नक विन क यकि ऋः ह अ~, कि १ क. रख रग, लभः) ग. गाश्चारौर) "ग.चः दतः रेषरेर ५क, न्‌ च्छिएवातः। ६ ग, निपाकः} फम्‌, ग्िपदि। । ठ पिषलारिशतङ्कः1 शदद्योगत्द्गिणी + २९९ करमेण ्वासपेततदरा्टितीये सप्तके; विम्‌ 4 यवमानिं (विषं.सम्य.तृताप.सपतक कतरा ॥.२९॥ पुद्धचा ,हान्या-प(च). दातव्ये शवुध सप्रफे.तथा ॥ यवमाच्रं यसेत्स्वस्थो गु्ामानं ह दुखवान्‌ ॥ १३० ॥ गुश्चामाच षातरत्ती वातरोगी कर्फ्यावमना , अश्ती तियस्य. परपांणि,चद्वर्पाणि यस्प.च्॥ ९१॥ तस्मे विप न दातव्यं दृत्तं स्यादापकृारछप्र) _ ठ्‌ातष्य सवरोगेषु.पित्तरक्तगद्‌; पिना ॥ ३२५ माजाधिकं यदा मत्यः प्रमादृद्धक्षरेदिपम्‌ । अशो ःवेगास्तक तस्य. जप्यन्ते देहिनः मृश्च ५ ६९५ प्रस्वेदुः प्रथमे घेगे द्वितीये वेपथुर्मतेत्‌ । दाहो वेगे-पुरतीैःस्याचदूर्थं पतनं. कि ॥ २४ ॥ फनस्तु पश्चमे पगे. पठे विकठता मवेत्‌. । जडता सप्तमे षेगे सरणं चाष्टमे धरुवम ॥.३५ ॥ पिषषेगारिति ज्ञाता तसतीकारभा चरेत्‌ ४ भथ -रिपे पथ्यष्‌- शृतं क्षीरं तिता क्षाः ोध्र्षास्तण्ड्लाटयवान्‌ ॥ ९६ ॥ भरीचं सेन्धवं द्वीक्षां धुर पानक हिमम्‌ । बरह्मचर्यं हिम देशं हिमं काठ दिमं जलम्‌ ॥ ३७ ॥ ` "विपस्य'सेवको भर्त्या भजेदेतहिदक्षणः उट . विषस्य पणा ` । । +॥ न्न न ` ` 'ध्यवापि हीतसुष्टाहि ङुठदातादनारनम्‌ ॥ २९ ॥ आयमान्यन्वासकारसप्रीहद्रमगदरान्‌ । गठ्मपाण्डुवणाद्ासिं नादायेव्कमशो ब्रणाभ्र ॥ ४०१ इति विषगणाः - | अभरोपविषाणि- अकक्षीरस्नुहिष्षीरलाङ्गटीकंस्वीरकम ४ . . . गुञाहिफेनो, ध्रः सक्तोपपिषजातयः ॥-४१ ~; भ्ण विभलमषटविरवित- -[ तिषा क्विदिपमशिजिपठावपि गणयपन्त्युपपिपे पथ । स्नहाकठाष्टी गखाहयारिकिपयुष्ठपः । भपादोरमतािषिना नयेपदविषनादपः ५-४२ ॥ अध गचशुद्धिः- „ .गृखा फकाञसिक स्विन्ना परवरं शुष्यति धुष्‌ ! ति गुजाश्युद्िः । भथ ठाद्गशीशद्धिः~ छाङ्कटी श्रद्धिमापाति दिनं मोनतस्थिता ॥ ४३ ॥ ति उाद्गलश्ुद्धिः+ , ॥ अथ 'विपुमुष्टिशोषनमरू-. ` फिविद्‌ज्येन सयो षिप्एशिदयुध्यति ॥४५॥ दत विषुष्टिशोषनम ` | अथं जेपाटशुदधि नेपाल रहत्‌ व्वगहुररसत्तानिर्मठे माप ` निकषितं छयहसुष्णतेपविमद्ं सहे सव्रसोदितम \ टेप नूतमखप्रेय विमतेह रजऽसंभिर्म' ` निम्बुकाम्बुदिमदितं च दुक्षः शद्ध गणास्पं मवे ।४। हाते जपाददद्धिः | अथ धत्तुरवीनशोधनेम्‌- ^ धत्तरवोजं गीमूतरे चतुयामोप्ति पनः कण्डित निस्तुषं एतवा योगेषु नियोजयेत " ४६ ॥ हति धचूरचीजशोधनप्‌ । , ५. - „ .. . ~ „. भधाहिकेनशुद्धिः- :-; अहिफेन शृद्भयेररसे मन्यं निसप्तधा ॥ .:~.. “नः धुध्यत्यकतेधः पोभेपुः. पोययेत्तदिधानतः ॥ ४५.॥ व्प{हिफेनश्चु ॥ । १५ # ५ “ ना [ 44“ 1 १ न च = ,४ 1 ^ ^ छ 4 क क । + ॥ | ' भ ॥ >" । ॐ को ल ¢ भ #। ह । श्र हह + | | ~¬ ^+ छि अग ऋ. क ज ४ # क नौ ५ १ ् . % पः पा--सकस्तु स्य । पनेर] ` शृह्ोगतरद्विणी दण अथाकोयुपैविपाणां गणाः~ अद्यं सर षातकुषठकण्डूविषापहैम्‌ ॥ ` निहन्ति प्ीहगुलमाशोयशृच्छठेपेद्रकिमीन्‌ ॥ ४८] हित्यकगुणाः । | | अथ सेहृण्डगुणाः- सेहण्डो रेचनस्तीक्ष्णो एीपएनः कटुको गुरुः ¦ सुटमाष्ठिटिकाध्मानगुत्मक्षोफोदतनिटय्‌ ॥ ४९ ॥ हसित दोपाचिप्टाहङ्ष्ोन्मादाश्मपाण्डुताः ति सेषुण्डगरुणाः अथ्‌ कटिकांरीगणाः- फठिकारी सरा कुषठशोफाशोघ्रणश्रुठ जित्‌ #॥ १५०. ॥ तीक्ष्णोष्णा कूमिसुखष्वी फपिततठा रमपातिनी । दति कटिकारीगरुणाः । निति अथ गुजागणाः- गुखा ठधर्दमा रुक्षा मेदिनी श्वासकासजित ॥ ५१.॥ फेश्या वष्य फुषकण्डशुकेलुपचणापहा । ` त्वच्या ने्रामयहरः श्टेष्मपित्तवणापहा ॥ २ ॥ हति गुखागुणाः | आथ करवीरगणाः दछ्रवीरदयं नेचरोगक्षटवबणापटम्‌ 1 छ धृष्ण फ़मिकण्डम्नः सलितं तिपवन्सतमर ॥ ५३ ॥ इति करदीस्गणाः ॥ ` ` - ` अथं बिप्मु्टिः- ` र, ५१ + _॥ पिपमु्टिसिक्तकटस्तीक्ष्णोप्णः श्ठेप्मवातहा 1 सारमय विपान्मादृहयो मदुकरः सरः ॥ ५९६ ॥ इति षिपमु्िः 1 (म वषसकाकनग्ि न अषप म | क, तू. कान्णाव [ २१. क्रा प्तः | न ?; ` ~+ ‰ ११ त्रिमषठमह्पिरविती~ = ` [ तिषलारित््ः) , करपिद्रिषरु्टिजिपाठापदि गणपन्दयुपषिषे मरधा। स्युटारलटादटीपद्िपारिपिपमटपः नेपालो्मताहिफेना सपोपदिपनातपः † ४२१ अथ गजाशुदिः- , शुखा फासिकस्स्थिन्ना प्रपर धुष्पति धुम्‌ । हति गख द्धिः \ अय खाद्ग्टीशुद्धिः- । छ्रीं श्रुद्धिमाणति दिनं गोषरूसंत्तिपता # ४३ ॥ दति ट्ुटाशुद्धिः | | ५ अथ .पिपमृषटिशोधनम्‌- . दिविदुग्येन समले पिप्युशि्ष्यति {४९1 इति दिपम्िश्ोधनम्‌ 1 ` अधं नेपाटशुद्धिः~ ` जेपाठं रते त्वगद्ुःररसरानिर्मठे भाष्टिपि ` भिक्षिपतं छयहयुप्णतोयपिमटं सत्वे" सवासो्वितम्‌ \ = एप्त नृतेनखपरेषु पिमतप्रेदं रयःसनिम" ` निम्पूकाम्बुतिभावितं च ददुः शुद्धं गृणणाह्यं भवेत्‌ (1४५१ हार जप्टद्यद्धिः ओ ति अथं धतूरवीनशोधनमू- * धन्रवीजं गोमूत्रे चतुयामोपितं पनः 1 ` ` ` फण्डितं निस्तुषं कूत्दा योगेषू विनिषोजयेत्‌ ५ ४६॥ दति पतसूरयीजश्षेप्धनम्‌ \. : ; ` . ,. ... , ,, अभाफनशुद्धिः- ; 5. . अहिकेनं शङ्कवेररसेमषव्पिं चिसप्तधा † : +. ; शुष्पत्थुक्तेषुः पो)।प-योजयेततहिधानतः ॥ ४५.१५ त्प कनष्ठुद्धिः ॥ .# ष | न क्का क = न ‡ ह न न । श्रै ट = च ५१ ^ ई प ~ ~ कैः = = १ ध । ३. द. १ + > + + त ¶ १ न्‌ ¶ु, ध्रा रि # १ २९। त्रा * = क ति कि कि । 2101 1 ष न 3. ^ ॥ पृ प्िनसाशततरः] ` बदेयोगतरद्तिणी 1 अथाकायुषविपाणां गुंणाः- अर्द्रयं सरं बातङ्कष्ठकण्ड् विषापहम्‌ । निहन्ति प्रीहयुल्माशोयङृच्छटेप्मोद्रक्रिमीद्‌ ॥.०८ ॥ ह्यर्दगुणाः \ अथ सेहृण्डगुणाः- सेहुण्डो रेचनस्तीकष्णो दीपनः कटुको गुरः द्यूलमाष्ठिडिकाष्पानगुल्मकोफोदरानिलान्‌ ॥ ४९ ॥ ` हन्ति दोपान्विपप्ठीदङ्कष्ठोरमादाश्मपाण्डुताः । ति सेदुण्डगुणाः । - अभ्‌ कटिकारीगणाः- कटठिकारी सरा कुशोफाशाव्रणदठा जित्‌ ॥ १५० ॥ श्नि तीक्ष्णोष्णा कृ मिनु्टप्वी पित्तटा गमेपातिनीं । हति फटिकारीगणाः 1 ` अथ गजागणाः- गा छथा्दिमा रूक्षा मेदिनी श्वासकास जिद ॥ ५१ ॥ श्या पष्य कषटकण्डशुकदुप्तचणापटा 1 त्रच्या नेवामयहरी श्टेष्मपित्त्णापहा ॥ ५२॥ हति गुखायणाः \ ~~ ^" अथ करवीरगुणाः- , करवीर्यं नेचरोगक्षछवणापहम्‌ 1 टधरष्ण कृमिकण्डभ्नं साक्षत विपवन्सततम्‌ \) ५३ ॥ हति ररदीरशणाः न अथ विषमु्टिः-~ विपुषि स्तिक्तकटुस्तीक्ष्णोष्णः श्ठेप्मवातहा ॥ सारम्‌ पाद्पान्मादृहये मदृकरः सर; ॥ ५४ ॥ इति षिपयु्िः १... , 1 गषारेषय्यगयणन्वकोषकीषषाान मिण ााकाषा्राणागा | ३ छ..ष्व्‌ । दोष्णा १० | ९ प."ऋ्ररो दव") ` %. १ ३ ४ विमद्यमहटपिरद्िता- निवना 1 अथ जेपाखुणाः- .; जेरछोऽतिगुः चिगपो रेची पित्तपफापहुः ॥ ती्ष्णो दर्तः पटमुरमादरयिग्न्धरुर्‌ + ५५. इति जेपाठगुणाः ॥ 6 ज ॥ + # ~~ 1 अथ धत्ररः- धुरो मदवर्णाप्निवान्तिषएर्ज्दरङुषयुत्रै । ` उष्णो गुरुषणन्टप्मकण्डुकरपिषिपापहः ॥५६ ॥ हरि "धुरः अधारिफेनः- आफूकं श्ापणं रषि श्ठेप्मघ्नः बात प्पेत्तछम्‌ \ मवृत्दवाहफृष्टुकस्तम्मनायासमाहफूद्‌ ।! ५५७ ॥1 अतीद -परहण्णा चर हित -दुपक्पादतमर्‌ १, सेपरितं द्विवपेः फैनिदघमयत्यन्यथाऽऽरमिषुत्‌ ॥ ५८ ॥ ; द्यहिफेनः |, | दत्युपविपायि । अथाघ्रच्पातनवषिपिः- भाषयेच्वितं.त्वभं-दिफ.-काशिफेरः ज) -रम्माप्मरणनेर्नरेमटकोत्ध.मटपद्‌ ॥.५९ ॥ तुपाशरद्ुणेनेव क्वु्रमस्स्यः समं पनः. | महिपीमटसंमिश्रान्विधायास्या् गोटक्रान्‌ ६० ॥ खामिना धमद्राह सत्व युति कस्यघत्‌ । मारितं तत्स्रवदश्चपारदाम्या. निपेषयेत्‌ :॥;६१ ॥ सत्वमभ्रस्य शिशिरं चिदोपघ्च.रसायनम्‌। विशेपास्पुस्त्वजनन ययत्तः स्तम्भनं प्रदम्‌ ॥.६२॥ ननेन सर्द किचिद्धेपर्पं युस्त्वकरत्परप्‌ । इत्पश्चकसत्वम्‌ । * । ' न ^ 1 *अयःताटकस्चष्र-- . ` ख क्षाशरनजितिखछाभ्शियच रद्ण ठवण. गरम्‌ 1.६२.॥ ताटकार्थैन संभिधं अ्रपायां स्थिरमानंने 1 ` ` ` ---. रुरध्वा.पुटेदपोयण््रे स्वं सख्ति.सवेथा ५६४ + ` | {कपतितङ्गः] = बदद्योगतरद्गिणी 1. ` तेपाठे््ववातारिवीजमिभ्रे च ताठकषम्‌ {| क पिश्थं घाुकायन्ये सत्वं मुश्ति सर्षथा ॥ ६५ ॥ ति ता्ठंकप रथम ¶ अथाभ्रक्यतिः- अगस्त्यपत्रनिर्यासमधितं .सूरणस्थितम्‌ १ अभ्रं गोषहमतं भासं जापते पारदोपमम्‌ ॥ १६६ ॥ एप्यचर्द्यपिः\! `. इतिं योपतदल्धिण्णं शसोपसिणेपविषानरपसादिकयन भाषि त्रिषत्वादिस्तरद्ः ॥ ४६ ६ ---~---- धष पतुदवारिशित्वणः । रियाननयाकणण्यिणक सथारिषएज्तानोपायः~ क ऋ ¶ पुध्पं फठंस्प भृभोश्मवर्षस्य जटद्‌ दषः दथा भदिष्पतो दिद्कः रिषं मुत्योस्तथा धुवम्‌ ॥ १ ॥ शयष्पति किया! सर्धाः सफछाः संप्रयोजिताः मवनिति भिपजां मृत्य कतत्त इव भूमुभि।॥२॥ क्षीणायुषि परत कम ष्यथ फरतमिवाधमे। यशश दंहसदेहं स्वार्थहानिं च यच्छति ॥ २॥ विकृतिः पंकृतेः प्राज्ञे; प्रदि्टाऽरि्संक्तया । तदिदानीं मुतासूनां छक्षणे संभवक्ष्यते ॥ ४ ॥ अरिष्टं तास्ति मरण ह्रिं च जी दितम्‌ । रिषे रिष्टधित्तान नं चं रिषऽध्यनेप्णात ॥ केचिच तहिधत्याहुः स्थाण्पस्थायिषिमेद्‌तः दोषाणामपि बाहुल्या्रि्टामासः समद्धषेत्‌ ॥ दोपार्णा शमनाच्छाम्पेतस्याभ्यवरवं तु मृत्यवे ॥ ६ ॥ हति वोाम्मठत््‌।! ` . . अथ .युप॑सागरात्‌-- यद्य॒तिष्ठर्यनामा शुषि मिहितकरस्योन्नमन्मध्यभस्य भांयो त्युः समीपे वपुरपि घं मेयस्य धा षस्तगस्ि । ९०६ १०२४. पिमह्मटविरपविता-~: . { शश्त्वािदिप्त हकासे यस्थ शीतो हतवहसदक्ञा एकरतिः साऽपि तद्र द्ापिस्थानं गुदं च पिरत इद सरः कम्पते यस्य. ताद ४ अरर्धत्‌। दिध्णपद्‌ च गद्वु २६। मनयः पर धति अतयम्यमर्‌ स याति शीघ्रं परठाकथात्रां कतुं सपरुस्सरय धतादिमृत्यमर्‌ 1 ८॥ नाप्रापद्यस्थितया करद्‌ःग्रटकयणा ना दरडयतं पाणमा- पवन्द्रो येन दिनायसानसतभपे जीवेत्स एकं दिनम्‌ । सरक ष्वदिषटिखना हुतबहस्पक्षाऽखि दुट्च्छपि स्थल) ष्देवसद्रयेन म्ण धते सेपाया अपि ॥-९-1 शोणास्यः समनोभ्रमो हदयरुग्यः रयावजिह्ात्छो र्णेद्पर्वरनिस्वनचिदिविसगन्परस्योर्वशः. स्यान्नरः नासम रसमाग्रमोठयमगरं पयेन्न थश्क्षपा मर्यं पाति दतुर्थेऽहि मनुजः पीतासतऽपि धवम्‌ ॥ १० ॥ अम्मःसेकसमीरतोऽपि पठक्छे नो यस्य पश्च क्षपा वेत्सोऽथ हद धिपाफरे सरिति पातस्य छयुष्यत्यपि पठेऽपसौ भिधतेऽद्वचथो भमिदिनि पश्येदयथवोरन्तर . जो यः कर्णयुगं च यस्य वदित स्वस्थासतः फिंचन.) ११॥ -शोत्यं यसय निनदन्ति दण्डक्िरणः सेतापरार शशय नो वा धेत्ति हिमाहिमेऽ्टमदिनि प्राणानस्ौ मश्चति। कर्णं दृण्डविधाततो न हि भवेद्राजी(भी)मिमित्तं विना चाधियं मवतीह यस्य नवमे घद्चे त गच्छेर्युतिम्‌ ॥ १२॥ आसमान सङदीक्षते विक्षिरसं तटे जले वा पृतति- . प्यपदुशाद्पु चारे च दशमे.खोशास्तर गच्छति) आक्रष अपि न स्फुटन्ति च कराङ्कल्यो यदीयास्तधा पदत्तं ठिमाहरन्ति करटा नास्येश्चये मतिः ॥ १३॥ अन्पेषां वपुदीक्षते गतिरोऽकस्मादिलटोमाथवा प्राणन्धरश्चरि नेशत गदय॒तः स द्ग वासरे! ` चिच्छा्यः सहसा जयादक्नदिनि स्यान्पत्यंवरयस्तदा गच्छेत्पश्चदृशे -यतिं यदि विधुं पर्येत्समस्तासितम्‌-॥१४॥ ~ यान्ता व्य॒त्कपता चडां च कडयदयाऽप्ना कट बिार ` यध सप्तदुकशे पु पदयतिः तरं यः शष्कमाद्रच्छदम्‌ मत्याऽषादृश्फं दने व्यसुरहा हुद्धियदीया धने्षि स्यादृस्यत्यास्ततया -तद्‌ मादने -यरयोषशणे भानवः, ..१५॥ 1 {[-सदुषत्राष्स्तस्रः] ~ पदयो गतरद्धिणी +. ३०. [7 । यस्तायान समीक्षते स गमयेदथर्सास्तथा विश्शतिं पदयेद्योम घरामिदेषं गमयत्येवेरविशे दिनाद्‌ यः पश्येस्सहसा रविं सविवरं दाविति वासरान्‌ ... ..- जपिस्पोऽय विलोमगं द कटयपेद्‌ पसाख यावशतिम्‌ ॥ १६॥ यो हस्वः सहसा मषेत्स तु चतूर्भसेश्च दी षऽभिमे शत्यं याति तदयिमेषु तु दनिष्वाराच्छवं वीक्षते । ` धीष समीक्षते {दि दिवा तारास्तथा विदुतं व्यभ्रायां धटुरैन्दमस्य मरणं माते द्वितीये मवेत्‌ ॥ १७ ॥ प नाश्ञमुपागते न ठमते सन्धं च समरक्षतं स्वच्छापा गतपस्तक मय शणोत्युद्ःमचण्टारदपं ॥ भासे याति तुतीयके यमपरं टोकं चतुधतु यत्‌ दीर्णे न्यश्चति वित्रवणकशरेदा कुवन्विचित्रां केषाम्‌ ¶॥ १८ ५ माभ पटूलयुतेऽ्थ वा सरजसि स्थीत्वंडितं यत्पवृ मव्य प्रच्छममास्ययं मरणतामाप्रोति निःसंशयम्‌ 1 ्योतियेस्य न वप्यते नयनयोद्वद्रेऽश्गठी पीडिते पठे मासि विपद्यते स. नियतं पीताऽपृतोष्पि धुव ॥ १२ ॥ पीला वारितुषान याति सहसा दद्धिर्वराङ्घ म. ्दक्तान्नस्य न यस्य तषपिरसक्न्माप्ते व्पञ्ः सप्तमे । ` यः पर्यद्धविधा1रेहुरण्मयतर्न्वन्पान्त सासाष्टक सय इयामहद्‌ विवित्रयथ चा जीदेत्छं मासान्नव॥ २०॥ रस्यापां स्तः भवणां करां सचरणां नापा चमेद्‌ं म॒खं पायुश्च स्फदमेपं जीवति जनः स्वास्थ्येन मास्ान्दृश्च ॥ २१ ५ भमवाते पटुहष्ट! कसराभः कृशान्‌ ~ शशधरसमटेखाधारणोाना छउठारे 1. मवति हि धमनीनां काटवास्‌ माटदेश्ो ` द्यतिथिरिव सदे मासि देकाद्क्ञे स्पात्‌ \॥ २२५ यस्पाद्धादुपयाति फष्ठङसमस्तोमोपमः श्राणिनो गन्धः सयति प्ुत्युरस्य नियते स्वत्पद्रिनेः खद्वतः । वैकृत्पं स्वरवर्णकेदानमनत्वद्पासयुद्धीच्िय धाणेपु प्रपतन्ति घस्य सहसा. मन्ता. वस्तुन्यएि ५ २३१ ॥ ~“ ` १ कृ, रदु क ३१४ ३०३ ` | निप्रधमहटविरदिता- [ श्रुधि 1. यः तदयेतिषिप्दमासवपुपच्छिं ्ंठोचष्वतो रोगी जीवति नेति किचिदुदितं तृणापदिहं सया \ २४॥ इति यपसाणरातत । . ˆ उक्तच रमजर्यामू- ~ " अकस्परा्त्तपिङ्कतिरकस्मच्परपो परः+ = अकस्मादिन्धिपोत्पत्तिः संनिपतिस्प दक्षणम्‌ ॥ २५ ॥ दसिरं क्ीतठं पस्य पण़तेविकृतिमवेत्‌ । ` तदरिषटं समासेन द्यास्तश्च मिगोधमे 1 २६१ दिपच्छग्देषु रमते सुदच्छवये प्रकुप्यति १! ` पध्ाकस्पाक्ते लृणोि मत्तायुपमषुं वदेत्‌ ४२७ ॥ | जाद्‌ दिष्डुपदुत्रय्‌ं सुरपव्‌ सन्मातुरूप्ण्टटं ` ~" तासापुमरन्पतीगहिमगोः शक्तं धुवं छाछ । एतेष्वेक्रि स्फुटं तु पुरपः पद्येन यः पेक्षितं सोऽवश्यं विशतीह फाटव्दने सवत्सरादृध्वतः ॥ २८ ॥ . स्थलेऽपि कशः कु शाऽपि सहसा स्थटत्वमादम्यते "^ ` इयाम वा कतकप्रमो यहि मवेद्‌।र+ऽपि फुष्णच्छनिः शुरो मीर्रपीह धर्ममिपणो श्चान्तो विकारी पुमा- नित्पेवं प्रतेरुशन्ति चनं मासेऽटमे पुच्युदम्‌ ॥ २९॥ अथ चछार्यपुरुप्रटक्षणद््‌~ अथातः संप्रवक्ष्यामि छायपुरुप्रलक्षणम्‌ \.. येन विज्ञातफतेण चिक्राछज्ञो मव्रे्नरः ५ ९०1१ । फाठो व्रूरस्थितस्यापि मरेनोपएमेभ लक्ष्यते । त वक्ष्यामि समासन्‌ यथा शिदार्म ॥२१॥ एकान्ते विजते गत्वा परत्वाऽऽदित्य. ॐ पुतः निरीक्षेत तिज्तं छाथ कण्ठदेशे समाहितः पततष्वाऽ6कादामीक्ेत तततः. प्रयति #शङूरम ॥ ६२ ॥ (1. उ> छ परबह्यणे नमः ! इति मन्तन अ्ात्तरदतं. जप्ता ततः प्रश्यति शस्र्म्‌ ।॥. ~- शुद्धस्फटिफसंकालं सानार्पधरं हरम्‌ ५,२३ ॥ | ऋष रि 2 2 1 ता 8 +र १ (व क्क ----~--~-----~------------------------------ "=+ ~न ॥ १ ` ` भक, च्वाहम्ड } ९ क, प्ट दीटयैर्यत्य + > ग, न्व प्रभः) [ पथचस्वारिशिपतरङः } -- बदधीरतिरद्धिणी य -६०७ पण्माप्ताभ्याहयोगेनं भवरार्णा-पतिमपेद) वषंदपेन ठे मीय फर्ता हतां स्वयं प्रः ॥ ६४ ॥ विकाछठन्ञव्वभाप्तिति परमानेन्धमेव षं ! ' सतताम्यास्यामेन नास्ति किंचन दटमरम्‌ ॥ ६५ ॥ तषूपं कृष्णवर्णं यः परयति व्योति मिमे । पण्मासान्प्रद्यमाप्राति स सोमी नात्र संशयः ॥\ ३६ ॥ पीति ध्याधिमैयं रक्ते नीः हव्यं विमित । नोनवणस्वेरुपेऽस्मिन्नदेगो जयते महाय ॥ ३७ ५ पट गुल्फे चं जठरे विने पमा रिशेत। अधवेपणं देपेण क्मापदष्त च ॥ ३६ ॥ विने दक्षिणः पाहीं स्थमेन्धुभ्रिपते धवम्‌ । वामं कहीं तथा भाषा कनिरपति नं सशयः १९. ॥ शिरोदुक्षिणबहिभ्णां विने पृल्युमा विशेद्‌ । अंहिरा भसिमर्णं विनी भष्टये विने नर्व । अटामि! क्षन्पंरानंकषे दावे च तक्षणात्‌ ॥ ४० ॥ हति च्छापाधुरर्वलक्षणम्‌ । इतिः सोगतक्िण्पामरिदकारक्ञानच्मयाएत्परक्तणकथनं नाम्‌ चतुश्चष्वार्शप्तरद्नः ॥ ४४॥ # | ॥ | भष धषु पवारिशस्दरण्ः + ` -अय नाडीपरीक्षा-- सद्यः खातस्य भक्तस्य तथा सदावगादिनः। त्ुपार्तस्य सतस्य नाडी सम्पद्रन बुध्यते ॥ १ ॥ अङ्कमू मामे पा धमर्त -जीवसांक्षिणीं 1 तचेश्या छं दुःखं स्तेयं कायस्य पण्डिते! ॥ २॥ सौर्णां मिषर्ामहंस्ते वामे पादे चं यल । शांलेण संभदृयिनं तथां स्वानुमयेन चः॥ २-॥ एकाङ्ग्टं परित्यज्याधस्तावुङ्कटमछतः परीक्ित्रत्वषचासावम्पासाद्वजा्थतेषश्म न भ ¶ र ( ५. न्यू 1 +. ] ३१द्ध . जिद्यं भिष्ं युरिलकुरिरं व्यफलं ध्याङ्टं धा चिगष्ठमष्टपिर्विता- { प्ठनणादिि्तप्ः{ ` अपे यात्वा नाडी सभ्ये पत्री पिता । शन्ते श्टेपदिकाराऽथ नादी स्तेय धुधैः सदा. ५॥ सर्पन्ौकादिगतिं धते फते प्रमसने मारी । पिते फाफछठादकगण्टादेस्तथा चपठाप्‌,॥ ६ ॥ रजटंसमपुरर्णां पराषतकपोतपोः । ; कुद्रस्य गतिं फि वा नारद धत्ते फफोल्यण्य ॥४१ गहुः सर्पगतिं नादो मुहुमकमतिं तथा । धातरतोत्यणा धते दादुपीदाप्तमन्पिति ॥८॥ ` पपटपगतिं तददग्दम्टेप्मवक्ती वटे \ हरिं सगि चत्त पित्तश्टपमान्विताऽ्परा 1९ प पाएङटो पथा काठ ङटते चदिपेगतः - स्थिष्या स्थित्वा तथा नादी संनिपतेन जापते ॥ १० ॥ स्पदृन्ते-चेकमानेन चिदाद्ारं पदाऽपरा। स्यस्थामेने तद सनं सेमी जदि नास्यथा ! स्थिष्वा स्थिष्या षति षा सा केपा प्राणपातिनीण ११५ ; 3 स्थिरा स्थत्वा वहति धमनी फाति नक्ष च सक्षमा । निरयं कण्ठे स्फुरति एनरप्यङ्खीः संस्पृशे ~ मादर चहुदिश्तरेः संनिपातादुध्या ५ १२१५ पुव पित्तगतिं भमखनसतिं श्ठेप्माणमापिभरतती स्दस्थानादद्धमणं सृहुर्षदुधतो चक्राधिरुूटेव पा! मीमतवं दधती फटापिगतिका सृष्ष्मध्यमातेन्वती रा साध्यां पमन वदनि प्वेद्धुधा जाडीगतिन्तामिनः)?९।४ गम्मारया या भवेन्नाडी तां ददेन्पप्तिवाहिनीम्‌ । उवरश्पमेण- धमना सोप्या पेमवर्ती मवेत्‌ ॥ १४॥ -छामकोपद्मदहा क्षीणा प्विन्ततसयप्टुतः । मन्दारः शयणधाताश्च नादी मन्द्रया सता ॥ १५॥ ˆ असक्पणां मवेच्छोप्णा सामा गर्भी मरसीयपसीः। .छष्ना वहा, द्‌ पताश्चस्तया वमवत{ मत ॥ १४ ॥ ११, सनका 1.3 क्‌. ननु! भरम्द्‌ न्द्‌ क । हक ६्$्न्थे 1 ४ क, इर्चिद्‌ा भा प. ५ या षर मदद +र} - ` „१९ ^ । [॥ # नौ ॥ [ पूवाः) ` षृहयोगतरङ्धिणीः ९४९. पपटठा क्ुधितस्यापि तप्तस्य हृति स्थरा । क्षीघा नाडी मलापति षिनार्धेऽभि तमो ज्वरः ॥ १४॥ दिनिकं जाषितं तस्थ द्वितीये म्रेणते धुवम्‌ । । भ्त्यकाठे भवेन्नाडी शीर्णा उमरुकोपमा ॥:१८ ए एति योगतरङ्धिण्यां नाडीपरीक्षाकथनं नाम पञ्चचत्वारि शप्तरक्नः 1 ४५ | सप्र धट्वत्वारिशष्षः ॥ - अथं जिहापरीक्षा- पाता जिह सरस्पक्षा स्फुरिता मारुतेऽधिके । ग्रा इयमा मवेवित्ते कफे शुभ्राऽतिपिच्छिडा ॥ १ ॥ कण्णा सुकण्टका इष्का समिपाता्धक्तु सरा) नाभ्रते मिभिता ज्याऽरिषटे छष्चषणवर्मिता ॥ २ ॥ , शति योगतरङ्षि्यां जिहापरीक्षाकयनं नाम पदुचत्वारिस- स्रः ॥ ४९६ [| भष सतचताशस्त हूः । । "णि `. अथ स्भाः- चुमाश्चुम माविफलं बूते स्वप्नो नर्णां यतः) अतस्तादेद विस्त साभिस्वप्रं बवीम्यहम्‌ ॥ १॥ 1 ` !रवप्रास्तु प्रथमे यामे संवत्तरदिपाङ्तिन पटमिमसिद्दितीपे तु निभि मश्चिस्ततीयके ॥ २॥ ८ :‹ चतुथ ब्रहुर स्वप्र मासकन फटप्रदः अरुण।द्‌ वेलायां दृश्ञाेन एलं मवेत्‌ ॥ ६.॥ जाराहिण गादुपङ्खराणां प्रासाद्शेटाय्रवनस्पतीनाम्‌ । वि्ठयुटेपो रुदितं शतं ष सखरेष्वगम्यागमनं च धन्यम्‌ ॥ ४ ॥ ==. १ ग दूयामाऽपिर पित्ते पीठा वृदे क्फ तिताह।२प. मिभ परिभदोषा ररि ३ ए, -तुं ष्वाकिव०। * स, पोहय फः । (| निपलमेषटविरवता- ¶ पिप्तवत्वाक्धित्तर् स्वपरेपु पक्षते यस्तु राजानं फुर हयम्‌ । मुवणं धपमं गां च दुटुभ्यं तस्प वधते + 4॥ प्रासादयेऽन्मश्ावियो षा तरति चाग । अपि वृसिङुटे जातः स चल्ला निपतं मवेत्‌ ॥ ६ ॥ दीपं वा एषितं वृक्षं छन्यां चक्र ध्वजं एयम्‌ । छमते यः पुमान्सवपे पज्यं तस्य दिनिदिशेत्‌ ५॥४७॥ भातुपस्य तु मासानि पस्तु सप्रपुः मक्षपेत्‌ 1 अपक्तान्पेव .स्वांणि श्ण तस्प तु पक्फटष्ठः।॥ ८ \\ पदे पएश्वश्तीटामः सहं दृक्षिपे अजे ) मस्तकाशनते राच्यं मन्ता हदेयशमात्‌ ९7 , उपानह ध्वजं चक्रः ठव्ध्वा यः पतिदुध्यते.\ हनः द्री = मीः असिं वा निं तीक्ष्णध्वानिं तस्यं निशि ॥ १०१. तावमारुह्य यः स्वे नवीं तु विदुर्डायदा प्रवासं निदिजिचस्य काप्रमार्गमनं पतः ॥ ११7 दन्ता य॑स्य विश्षोयन्ते केश्चा यस्व पर्तन्तिष! ` धननाशो म्वेत्तस्य व्याधि्पाडाऽव्दसश्यम्‌. १, १२॥ अमेद्रवन्ति य स्वपर शह्धिण दषनरेऽथवा (: | पानर् वा वराहा वा तस्य राजङुरबदयम्‌ 4 १६१ ` ` स्वपऽभ्यत्छस्तु स्जसा तटिन व चते द । ; छेदेन वा तथाऽन्पेन ष्पािं तस्य विनिर्दिशेत्‌ ॥ १४ रक्ताम्बरधरा नारी रक्तगन्वादुरपनः । अवगहति पं स्वे करपाणं तस्पं निरदिक्षत्‌ !॥ १५॥ कष्णाप्बरधरा नास्तं कृष्णमन्धासुटेपनां अवग्रहति य॑ स्वप्रे रूस्याणं तस्य निदिश्षेत्‌ । १६ पीताम्दरधरा नारी पीतमन्पातुखेपनः। ` 4 | अवग्रहति भ॑ स्वपने तस्थ शृत्युं विनिदिशेत्‌.॥ ७७॥ ` श्चेताम्दरधरा ष्टी श्वेतमास्थोपक्षोमिता । उविगरूहति य स्वप्र तस्य॑ भीः सवतोमुरा ए १८ 1 वपन चे दिवाहे च स्वप्नान्ते यस्तु परयति । स्वगरहे नतन चेव प्रत्यु तस्य- विनिदिशषेवे ॥ १९. ॥ \ -आदित्पमण्डलं स्वप्रे चन्द वा. यदि पर्यत्ति सा ० स्वस्थस्ु धियमाप्रयात ॥.२५ १ 1 २, नि = छ {ततार } = पृर्योतरङ्गिणी १ ८ - द. धस्तु श्वेतेन सपण द्यते दक्षिणे भुजे द्रष्यलामो भवेत्तस्य संपणां दशमे दिने ॥ २१॥ निगङयध्यतै यस्तु परञर्वा बध्यते मृङ्गमर। सुपुत्रो जीयते तस्य पतिष्ठां च स विन्दति ॥ २२॥ पक्त पिवति यः स्वरे सुरां वाऽपि कथयन ॥. प्राह्यणो ठभ्नते बिद्यामितरस्परु धनं वषु ॥ २२ ५ हीर पिच यः स्वगे श्षफेन्‌ दहन कुतम्‌ । अहोभिरदृशमिश्चैव प्रापरेत्यर्थं म सेरायः॥ २४ ॥ नबरोद्ते पयःपानं धनलछासफरं परपर । श्वेतपाटपाम्बरं छनं चन्दनं च धनप्रदम्‌ २५ ५ आसने शयने पामे करीरे वाहने गृहे । उवल८माने विध्येत तस्य भ्रीः स्वंतोमुखी ॥ २६ ॥ यस्तु मध्ये तद्धागस्य भक्षयह्धिपायसम्‌ 1 निपण्णः पौष्करे पते स भ्रदेद्धर्णाधवः ॥ २५ ॥ रक्तं ददास्प्रवेद्यस्य पः; सायाद्रुधिरेण वा । हिस बा छिद्यते .यस्व तस्य राज्यं दिनिदिशेत ॥ २८ ॥ खरोष्माहिषं यानमेकाकी योऽधिरःहति । तत्रस्थः प्रतिबुध्येत मरण तस्य निर्दिशेत्‌ ॥ २९ ५ तथोक्तं शाङ्गपरे- स्वप्रेु न्मान्युण्डां श रक्तकृष्णाम्बराघच तान्‌ । श्यङ्कांश्च विकरतार्छृष्णान्पाश्षान्सायुधानपि ॥ ३० ॥ बध्नतो निप्नतश्वापि दक्षिणां दिक्माभितान्‌ | महिपोष्रलराख्न्‌ क्लीएंसो यस्तु पदयतिं.1\ ३१ ॥. , प्र स्वस्था मते व्याये सेमी यास्व पञ्चताम्‌ । अधो यो निपतत्युचचाज्लेऽयौ वा विठीयते ॥ ३२ ॥ श्वापदेदैन्यते योऽपि मस्स्याद्यैगडितो मेत्‌ ! यस्य नेघ्ने विदीयते दीपो निवणतां यजेह ५.३३॥१. तठ चरां पिषेद्राऽपि छोहं वा कमते तिलान्‌ ५. पक्षाच्च ठमते घ्राति षिरेर्छपं च मानदः, ॥ ३४ 1. १. "लत्ि! धृते पिरकृ.न्तो किरि) + ने ५ भन = ५ ॥ ध) , ६१२ , पिमदैमष्टदिरपिता- ({ मष्टवताद्विप्तफः. स स्वर्यो ठम रोगं सेमी यादयष पञ्चताम्‌ । दुःस्वप्रान्पपमाकीनि ष्वा चूपान्न कस्यचित्‌ ५ ३५॥ घ्रानं कुषहुपस्येव पद्याद्धेमरि्ांस्तेथा। ` पटेसस्तोच्ाणि देवानां राघो देवाछये स्यपेत्‌ ॥ २६ ॥ फर स्थेदिनं म्या दुःस्वप्राररिभुख्यते । ` - प्छप्रएु पः युरान्भूपखावतः एद द्िजार्‌ ॥ ९७ ४ भोसमिद्धाथितीथामि पडयन्छुखमवाप्नषात्‌ } ` व्या कटुदनीराणि भिता शद्युगणनरि ॥ १८ ॥ आर्य सौपमोैटकरिवाहान्तीः मवेद्‌ 1 ` द्युभ्रपुष्पाणि वासांसि मपमस्त्पप्टछठास्परि ॥ ६२ ॥ राप्य रोमी सुखी मूपार्स्वस्थी धनमरदाप्ुपात्‌ । अगम्यागमनं ठेपो विष्ठपां सुदित पुत्ति; 1 ४० ॥ आममापराशनं स्पे धनारोग्याप्तये विदुः । जखका भ्रमरी सर्पो मक्षिका चपि यं दशेत्‌ ॥ रागी स भूयादारोग्धः स्वस्थो धनमदाप्ुणात्‌ ॥ ४१५ . रात योरत्रश्चिष्यां प्व्मपएयन्‌ नाप पुप्तचाश्शिप्लरद्ः ॥ ४७ ॥ भयाट्वदाारदष्ठर्ड्ः । अथ दूतविज्ञानीयम्‌- , दररापूव यथा घ हिधृमाद्विक्तायते जनैः! ` साध्य।ऽषाध्यस्तथा रोगी ज्ञापते दूतचेश्या "१ ॥ स्वस्तिः भ्वेतवसो द्रुविणयुतकरः क्षधियो चाह्यणो चां ताम्बूकास्यः सुशीठः श्ुमदचनवदुः स्यालक्चस्तोऽ इतः 11 कास्ता योपिन्न दूत्य ग च जनयुगु्ं मद्वहीने नरोगौ ` शोकातां वा संद्न्दा न॒तहतपतितम्र्टशब्दान्छबाणः #॥ २॥ आमत्पोपाश्रयेधो बठमथन दिशं पश्िमापुत्तरस षा ` शंमोः काष्ठां स शस्तः -परद्शि न पुषाद्गारमस्मा दिसंस्थाः। रक्तस्रगगन्धवखास्तुणठगुखदटन्छेद्िनिः पट्तेडाम्पक्ता दक्षोजनासाछकगिहितकरस ये च पिश्षिप्तकश्चा; ॥ २५ ष 1 ऋ 1) । काक व्णक ०, पिं ' , -¶ प्‌, ते ^ ॥ + [ अहषरवारिशिप्ताहः} हयो गतरद्किणी १ ` ` ६१६ ` ८" “ ` . तथोक्तं रसमञ्जयाम्‌- -. , षतो रक्तकपापक्रष्णवसनो दण्डी जर्दा भण्डित. सटाभ्यक्तयपुमयंशकूरव चा एनोऽध्रपणक्षणः । मस्माद्वगरकपाठ्पालुयुश्षलीसपंऽस्तमे व्याकुठो यः शुग्यस्वरसस्थितो गदवतो कृतस्तु कालानलः ॥ ४॥ याभ्यां दिति प्रा्जटयो विपभेरुपदस्थिताः ये वेद्यमुपसर्प॑न्ति दूतास्ते स्युधिमर्दिताः ॥ ५॥ प्रतुहरनयनकराभ्घधिगुमिरसषेदायिचन्ददिग्ुगाः णयवक्रम्‌ |ठ | ड [ठ त ध|न|प|फ | घ |म |म|थ|र \ ` दिन्यस्याधो .विदिखेदाद्ीन्हान्तांस्तथा वर्णात्‌ ॥ ६ ॥ खण्डान्त्यस्दरषभानथ कृत्वाऽचों टश्च पुथक्षु । दृतातुरयोनन्नोवंछुमिः संशोधिताद्यु संख्यासु । जावत्य(पक रोगी भ्रियते हीने समे ध्यापधिः॥ ७॥ टुतनामाक्षरसेख्याया रोगिनामाक्चश्संख्पायामधिकायां रोगी जीवति हीनायां श्रिते समायां ष्यायिध्िरं तिष्ठतीति विवेकः अगोदाहरणभ्‌- दवदृत्तस्प, सग्णर्य नामाक्षराहाः ४८ अष्टमागकशेषः 1 यश्तद्त्तना- माक्षरा्काः ५० अष्टमागञेपः । एवमत्र देवदत्तस्य मरणं निर्दिशेत्‌ । ण्न क दूतास्वादेतवणवन्दमाखख हषा पिधाय निमि. 1 १ "ग्गणयाणणणणीकिशिषिषयासकषणेणैररगिौकषयणरिणीषणणशिणिणिि भ मम ० नक्रगननकककानकान १ ॐ, भिः माऽ्मा ज्पोः | ) ॥ | ` ` ^ । न २१४ भिम्मष्टषि्विता-+- ~ {पवष । मक्ता ष्योममे शृसयमाद् विषवेदत्यद्रं सजापनम्‌ ५८४ दृति योगताङ्गिप्यां ददर्शं नामाएनप्व्दरस्वषः ॥ ४८ ॥ + ५ अन नेः यानान च ५ कै “ भथ नवृवावारिपदरहः 1 अय शकुनाः सराध्पासाध्पत्पमार्यान्त ककनास्तु द्रु मा्मः। अतोऽमिधास्ये शकरुतस्तिदधिक्ञादुं सुजादताम्‌॥ १ धाने मातद्कविप्रास्तुरगवपफठच्छन्रमापोदेकूम्मा योपरित्पुवान्थिता पा समुरमिरपि तधा सखञ्जरास मयूराः । पीणा-मरीप्रषुद्धनम्बुजपरहरया वेषमाद्भःल्पपोपा- प्राः सिद्धान्नमूम्ुमुमपुस्वधूचन्वनाद्याः प्रशस्ताः ॥२॥ एणः कफिोऽ्पसष्ये श्म दह कथितः; सष्यतः सारमेष- श्यद्रीयानाद्ुवशशफर्द्िधिपयोरूप्यमोमायुमेषाः । ' मरता नीयेद्नश्च उदटदनटलशियः श्येतो ध्यजा(दा , 4 वित्ते शस्तेऽन्र सिद्धिः प्रमति भिषजो न्नान्वेया किं पहूक्तः॥३॥ तथा चोक्तं शा्गपरे- वित्ता. रागिणः कतु गज्छतो मिप! शमम्‌ । याच्रेयं सोभ्यङ्षङ्ुनं प्रोक्तं दुतं न श्चोामनम्र ॥ ४) वेयहानाय दतस्य गच्छतो रोगिणः फते । न शुम सोम्यक्षङ्धन प्रदीप्तं द सुखादहम्‌ ५५१ विक्षु शख्क्तासु वक्तारो मधुरं प्रठतोऽनुमाः वादगा दाक्षणा काऽपि काकुनाः कमसिद्धव्‌ा;1६॥ पुरतो दिष्ठु कृीपाद्ठ वक्तार नाच साधकाः। ˆ. ` 'पुग्धाद्ग्दिनङृर्पक्ता धमिकायां स. यास्यति.॥-४ ॥ दीपा र्ना शोपा; पञ दान्ताः शमा दिकः "षि न्ना ागणग्यान ॥ ग न नान न= न~ १ द्‌, “दौशभि सु०६*२ क, च! ॥ श्र 4 रि नना नः ¶ च जाः ह १ +न 1 # ४ [ प्षरप्तएः ) पृहद्योगतरेद्धिणी । ` ३१५ प्रनत दग्धमीक्षाने पिदरपुमितनिन ` प्रस्येकमदमहरेगुदऽां मारकरो दिक ॥ < ॥ इति योगतद्किण्यां शकनपिचापे नाभेकोनप्ा- शस्तद्भः ४९ ॥ भप पदारत्लरद्ः) अथं पर्णस्वरविषारः- वणह्त्नि मण्डषे अहउषएओकाद्विण्िंद स्पक्त्वा रक्षजणं कमष्यथय फिथीन्‌ भवश्च पदकम्‌ ॥ अकग्ठागुरुशरूसीरिङुज पिच्छन्यान्पधाधः कमा त्पोच्णादीन्पपि सक्तमानि च पुरावत्पश्चे पञ्वाय्रतः) १॥ आर्यायाः प्रथप्राक्षर मवति यत्क ततः काष्टका ` वाठार्यश्च दुमारकोऽप्यथ युवा वृद्धो मृतश्च क्रमात ॥ मं षारथ्च पिधिस्वरा मवति चेदेतन्पूताख्यं तदा भृत्युनिश्यपतोऽन्पथा सकृदिति प्रोक्तो भरणं विश्वपः 1२॥ उक्तं च सुधा्रागर- किविष्ठामकरी पाटः इमारस्त्व्धटामसते । सर्वि युवा दत्ते वद्धो हानिं भृतो मतिम्‌ ॥३1 अस्वरों मेपसिंहाचिरिः कन्पाद्रन्दककटाः उस्वरो मीनधनुषी एस्वरस्तु पुटावपा ॥ ४ ॥ ओस्वरो मगसुम्मां चं राहीनां च अरहस्वराः ततिमासां अरि जेयाः . यच्र युतमासे मृतपिप्थियत्नक्यनं मतदार ! तत्नरावह्यं सत्यरन्यय कदापिदिति गरुसकेतेः। ` अद्रादिगमगपर्यन्तं म्ये रलं पतितम्‌ ॥ ५॥ पन्द्राकिजन्मनक्षचमेफनाडचां यदा मवेत्‌ ! क. , 8 ऋ | 4 क्न . + ! . । | विता- . [एकपात] ६१६ लिमहमष्टिर =-= -र ५. । अ०-प० पु अ | इ | उड ए | ओ | पू०.भ० आ | | व्व त च्य | ग्‌ ० हण 1०, | छ | ज | श | ट ठ ख | ठ) त्‌ थ द अ दि० स्वाः ध | ज । प फ ध ३९४ म्र प्र० ' म | म | - र) र | ल॒ | . यु | पष स ह्‌ | धु० भ्र उ० र ३।.४। ५ | र | - न्न्य | ७ | < | ९ | १० | ११ }_ _री°प<्ड० -१--[> © | ० © | © र< | -ऋञजन्छ ५० ` ० प्र अथै | प्ण हु9 ये 0 7. [५ ;: ---[5-1-:-। रो० | प० | विं (- ऊॐ० | मु० [आ ° ० | एति योगतरङ्खण्यां स्वरषिचारो नाम पशाद. । स्त्रः ५५ ॥ भपष्ददाकप्वरहुः | =. अथ मू्नपरीक्षा- . ` , , घाएमाद्या दिहायोपसि धिमछछतमे मायने रोगिजन्तो. - ध्ठं (धु)त्दाऽतिस्थेर्ययुक्तं भिपगतितिपुणः संपरीश्चेत मूत्रम्‌. . + भिन्द तस्य दुस्वा तदुपारे वित्ते तत्र साध्योऽथ जच्छ साध्यः पिण्डायमाने तदनं तटगते स्पा -सिनदधोऽप्पसताध्यःट ॥. |, = | ॐ हदु कटकं ग. पुरतडर्पम्‌ } [ भिष्षर््गः], ` पृहयोगतरङ्गिणी ॥; ३१४. नीद रूक्ष सितं धा प्रमदति इते मारुते चाथ पित्ते पीतं तैटप्रमे वाऽरुणमथ कफतः पिग्धञ्यभ्रं घन च । उष्ण्निग्धं सरक्तं भवति रुधिरतश्चाथ सामेऽभ्डुकत्पं सरोवीरप्मं निरामे विमटमिसितं जेयमह्य मूत्रम्‌ ॥२॥ , द्वदे तदद्िवणं मवति पहुकिपं संनिपपतातवृद्धा- ्ाजीणाच प्रच मवति बहुतर तण्डुलाम्मःसदक्षम्‌ । िन्दुस्तैटस्य मूत्रे प्रसरति च यदा दिश्चु साध्यो विदिक्षु स्यान्नो साध्यो मरुष्यो भ्रमति तरति दा मजति भ्रंशते द॥६४ शाखं खदगं शर वा ठगुडमरि दं सेमं गान्नरखण्डं ,. कूर्मं मिमूर्धतयु मुस्टमपि चतुमार्मकं वानुकु्ात्‌ । मूत्रे तें न जीवेदिह यदि मसुजश्च{थ जीवेच्छुधांञ्च- हंसे मच्छश्चहम्यं सरसिरुहसरस्तोरणं चामर वा ॥ ४१ इति मघ्रपरीक्षा। इति ध्रीयोगताङ्गिण्यां मूप्रपरीक्षानमिकपशचाशस्तरद्रः ॥ ५१ ॥ भ्य द्विप्ाशतरद्ः॥ अथ मटपरीक्षा- घद्धं श्यामं मरुति कपिते पित्तकोप तु पीतं पानीधामं सफेनं सरुपि कफमरे सन्मापण्डुर च । गते कद्ध सरक्तं जछनिममथ तदृट्रद्कोपे दिचिङ्क सर्वद सरोपैर्मवति किर मदं रोगिणः र्वटिङ्कम्‌ 1११ दर्गम्धि इ्यामवणः मठमरुणनिमं पाण्डूरामं विचिनरं ` मासामं मेचक ततसमवत्ति मरणायेव रागान्वितस्य ॥ , दिद्धं हौधिल्ययुक्तं मुहुरपि च खुद्धरनःपतस्स्पादृ्ज#ण- ` * ` दर्यो दिङ्कमान्रमेतनिगदितमगदेरछक्षणं वचसोऽपि ५२५ ` इति श्चीयोगतरङ्धिण्यां मर्परीक्षा नाम्‌ द्विषा" स्द्ः ॥ ५२ ॥ भप त्रिपवाशस्ठस्ः $ ॥ क, +, ६१८ , „+ „ परिगलमटङिपपिता ् ५.०4 ~ पिगटमहदिरपिता- ` -[नणासत्4 अथु रिपरीक्षा-.. ` हद्व धमाभनन्तस्व्टदनिरठरवि स्याद शशस्य पितारदीतं दस्दिनिभमस्णनिभं दीपपिददरि दष्टे । श्वेतं साधि तेमोरहितमरि कप्यदददरूपे.दिषिद्र निरमुं र्कदर्णं रटुपमदयितर्म मीपणं संनिपातते ॥ १॥ एद राद च मरं दिकथितिमपर्‌ मटितं चस्य चश्च स्ताराषा पय पदयेघ्न किमपि करि धोर्प्वगं पर्या स्पतै। शाद्‌ य प्रेषे वाः चभयुतमथ षा-फम्पयुक्तारदा थां हरिरव्ययः साध्यान्‌ सथतिरहि मनुजो पेगयकः कवादित॥र॥ २१ धीयोपताक्िण्या दथिषद्ता नाम्‌ निषर्धष्तरद्टः + ऋ कः रं भप चटपदददश्द्वरषटः। अथ सप्रा्यव्पाएवान्र्पकः निरामाश्षो निशायां प्रमव्ति च् सथा छण्ठकपे पराष्ो हे द्होऽतिसृष्ष्मा ठपुर्य धमी परस्यटन्ती द जिह । हीपन्ते चस्प शीद् बटदहनमनःश्क्तपः सेदि स्तदद्धूपलज्य ददन्ति स्मरणमिह्‌.युधाः केवट रामनान्नाम्‌ ॥ पे यत्राः { प्रिश्याः ) मेना ये चिरसमयमचा पेचये सर्वदोष ये ध। से(पव्रदा ये बषुटरितिवता ये च मन्दाभिमाजः॥ येऽ्चयुग्रा ये सद्ापादहुपि च निजष्तात्सर्मणः कायवेतः संजाता ये च पेऽतिष्टुतबछरचपस्तेऽप्यसाध्या यदा; स्यः! ` . शक्ताश्च हृष्येमा श्वसिति च हद्यं यन्थिशटीं च पः स्या- नमूढो विंभ्ान्तनेन्ो श्रित इह नरः क्िण्यहिदयतृपावान्‌ । ` सश्च यद्‌ रुव) स्तः {शरास फवदचया यस्य सामन्तवन्तों यौ रोगी देष्यराचचः स्वापति'च' दवथुस्पेद्रोमश्वियक्तः \॥ ३ ॥ यः स्वप भ्रतयुक्तः पदति च मद्रं वः सराध्ायिषरूढो तैलाम्पक्त यमाङामनुचदति च वों यान्त्थमी मेतमावम्‌ । यो टृश्वेक्केशसंयामपि च नंखमुखान्याद्यु खदैहिनायेः इपासेर्ि्रान्तनेन्रस्वटिततमचचाः क्षिप्रमिति भरद्‌ ५ ४ ॥ ००11 हः गा पकाय्ानाचचणाा ष्णा 0 ० अन # "णगि % %,..१ घटा । ४ हि ` { पपपपाराप्तः। धुटैथोगतरद्धिणी १. ९१९. उरगक्षतमिपदरस्वितिमूठतिपवाः- मरणिषुं कि बारे भासुमामाक्मानप्‌ । प्रतिपदि च चतुर्थद्धादशषीपष्ठेकाद्च द्िणहरिहसेक्तो रोभिणां पृल्छकाछः ॥ ५॥ स्वात्याश्टेपारीद्रपव दि शाक्रे रोगोत्पत्निजायते यस्य पुसः तद्धैधज्यव्याएतो निष्पयदनेः स्याद्दुग्धान्धेठभ्धजन्माऽपि वद्यः ॥ ६४ इति धी योगतरद्धिण्यां पतपराध्यभ्याधिनिरूपङ्द्रप्पाशत्पद्कः ॥ ९४ ॥ भप प्पाशस्वरष्टः । अथ मेपज्यद्हणविधिः- मेचादितेतये श्तौ च वसुमे स्वात्यश्विनीरेवती पुष्य दाऽपि पनर्वसावथ विधो रिक्ताङुहबाजते । दारे भार्मवनीवशीतमहसां स्वस्पेन्दुतारामले वेद्यस्यापि द भेपरम॑ षहुममण सं्ीटेद्‌युद्धिमान्‌ ॥१॥ अथ तैपञ्यग्रहणे मङलं यथा- प्रह्मदक्षाश्विस््रेन्दमृचन्वाक्मनिटानटाः छपयः सोपधिग्रामा मृतसंधाश्च पन्तु षः" २॥ रसायनमिवर्पाणां चिदुक्ञानामिवाम्‌तम्‌ । सुथेवोत्तमनागानां मेपज्यमिद्मस्तु ते ॥ ३॥ अच्युतानन्तमोविन्दनामोञचारणभेषजात्‌ । नेडयभ्ति सकटा रोगाः सत्यं सस्यं वदाम्यहम्‌ 1 ४ ॥ , अथं भपज्यकालाः मेपन्यमभ्यवहरेत्ममाते प्रायशो धः कषायांश्च विरहैषण तच मेदस्त वरितः ॥ ५॥ क्षेयः प्रश्चविधः काटो भेपरपग्रहणे नृणाम्‌ । किचत्सग्रादये जति तथा दिवसमोजने प ६ ॥ साचतने मोंजने च सुहुश्च!पि तथा मिशिः १ प्रायः पित्तकफोदेके विरेकवमनार्थयोः 1.७. १.८, परयान्धरावूर। ५१ २० 'तिममहविर्विता- . ] प्षशातद्गः] - छेखना्थं च भेपञ्यं भमातेऽनन्तमादहरेत्‌.। एवं स्थात्थमः कालो मेषज्यग्रहणे नुंणाम्र ॥ ८ # दति प्रथमः काठः; , अथ हितीयः काठः 7 ,; | सैपर्यं `वेशगेऽपाने मोजनाये प्रहस्यते ! अरुचो सिजमीज्पेश्च मिश्रं सुविरमाहरेव ॥ ९॥ समानवाते विभरणे मन्दऽययाषथिदीपनम्‌ । एृद्याद्भाजनमभ्ये तु मेष्य कशो भिपर्‌ं ॥ १५० ॥ व्यानकोपे तु मेषर्पं मोजनानते समाहरत्‌ । ` हिक्षाक्षिपककम्पपु पूरवमन्ते च भोजनात्‌ । ११॥ , एवं हितीयः काटठश्च भक्तो भेषज्यक्माणि ॥ इति हितीयः काटः अथ ततीयः काठः- उदाने कुपिते बाते स्वरमङ्ग्िकारिणिं ॥ १२॥ गासयासान्तरे देयं मेपज्यं साध्य मोजे । प्राण दुष्टे श्भ्यस्य युक्तस्यान्ते द दूयते ॥ १३\५ आपं प्रायशो धीरः कालोऽयं स्थतततीयकः इति हतप कालः । अ चतुर्थः काठः- मह्हुश्च तरखर्दिदिमः्यसगरेषु च ॥ १४॥ सान्न तु मपजं दद्यादिति काटश्चतु्थकः हति चतुथः काठः | अथ प्रचमः कठः ऊर्ध्वजञ्चषिकारेषु ठेखेमं षंदणं तथा ॥ १५ ॥ पाचनं. शमने देयं तदृक्नं भेपजं मिदि । दध्येव प्चमः काटः पोको मेदज्यकमणि ॥ १६५ इति पश्ठमः साष्टः १, च्छे बुद्गे त, २क्‌. न्ने सूने देदमनर्ध। , , ,. [ प्रपपपाशष्तरहः } बृहधोगतशङ्किणी 1 २१.. व्‌ मानः छर्प्वणस्य कल्कस्य शुटिकानां च सर॑ः । तरषधुत्तपाऽपठेटष्यः पातव्यश्च दतु्रवः ॥ १७॥ शउस्तुटयद्चर्णे प्रमवति सितता च द्विगुणिता समीरादूी दिवे ष पठटमनुपानं फपगतम्‌ । मितिः फर्पा. हिद्वुमधितमिह मृष्टं प्टुतमिदं मवेद्यावत्तायत्तदूचितरसेमाव्यमम्डेः ॥ १८ ॥ पक्त्वा काथपटं हि पोढशपठे तोयेऽ्टशेपं पिबे- तद्वाध्टकटांशगभिह्‌ सितां दोपेपु मध्वन्यथा 1 पणं क्षीरगुडाञ्यकल्कतिठजान्मूच्ाच कप क्िपे- रक्षारव्पापशिठाजाहेश्चटवणाजाजीमुरा टङ्कणम्‌ ॥ १९ ॥ तेठमदयपतादीनां मात्रा त दिप्टोत्तमा । प्त॒ष्कर्पा मध्यमा स्यद्धीना कर्पदटयपासिफा ॥ २० ॥ देय स्थूटश्षरीरणां वयःस्थानां तु माच्या । राटस्य प्रथमे मासि वैया मेपजरक्तिका ॥ २१ ॥ अषलेद्दीकृतेकव क्षीरक्द्रसिताधृतेः । वधयेत्तापदेकेकां यावद्धवति वत्सरम्‌ 1 २९५ भापवद्धिस्तदूध्वं स्पायावत्पोडक्शं षत्ससः । ततः स्थिरा भवेत्तावद्यावद्र्षाणि सप्ततिः ॥ २३॥ ततो बाठकवन्माचा ह्वासनीया शतैः शनेः । मात्रेयं कत्कचृणानां कषायाणां चतुगंणा ॥ २४ ॥ मिति्नास्त्पिव मानायाः काटमर्िबटं वयः । धरकरतिं देश्शदोपो च दीक्ष्य मायां प्रकल्पयेत्‌ ॥ २५ ॥ तत्तद्रोगाथिकारे तु तत्तन्मानाः प्रथक्पुथक्‌ । षिषिच्य फथयिष्यामि पुरस्ताद्‌ स्तसश्ायम्‌ ॥ २६ ॥ इति योगतरद्धिण्यां मेषज्य्रहणमुदुतमद्धटपश्चकारमात्राकथनं नाम पञ्चपश्चाश्चस्तरष्ः ॥ ५९ ॥ 1 ह" - ० + | ~~~ ~~~. १ इ, ्रःए$९। १२० 'तिमष्महविधरेता- पषपधाग्त्ः छिखनाथं उ भेपस्यं व्रमातेऽननषाषहस्त्‌ । एप स्फापयपः काठ म॑पञ्यग्रहणे नृणाम्‌ < ५ एति प्रथमः पाटः अथ हितीयः काटः- मेष्य रदौणेऽपाने मोजमाप प्रक्षस्पते 1. . असच यिचमोज्यश्र मिभ रोवेरमाहसत्‌ ५९१५ समानधाते पिगणे मन्दऽय्मादथिदीपएतम्‌ । धृद्याद्धाजनमप्षे तु मेपस्यं कुशो भिषक्‌ ॥ १०॥ ध्यानकोपे त्रु मेषज्यं मोजनान्ति समासते । . हिद्षाक्चपरूकम्पयु पवमन्त प पजनात्‌ ॥११॥ एवं हितीदः फाटश्च भोक्तो भेपञ्यकपीभे । एति हितीयः काटः | अय त्तयः काटः उदनि पिते चति स्वरमहूुगरिकाररिणि ॥ १२५ ग्रसयासान्तरे देयं मेपन्यं साप्यमोजने। प्राणे प्रदुष्टे साध्पस्य अक्तस्पानते च दीपते॥ १२१५ जपं प्रायक्षो धीरैः काटोऽपं स्यातुतोपफः इति दुतीयः सायः अय चत्ुणः काटः गृहुर्थहुश्च चुररछादटिकाण्वासगरेपु च ॥ १४१ सान्नं ठ भपजं ृद्यादिति काटश्चतुथकः एति चतुथः टः । अथ पथमः काटः- ऊर्ध्वजघ्चविकरिपु टेखेनं बंहणं तथा ॥ १५॥ पाचनं शमनं देयं तदन्नं मेपजं निशि | दरयेवं पच्छमः काठः पोक्ते भंषज्यकमणि ॥ १६५ इनि पथ्चमः फषटः \ ५ स. मे बुरूणे तय क. तनन्‌ दामने देदष्दनृ्‌ ` .] श्रपशतष्ः] = भृषयोगतरङ्किणी 1 १२१. थ मानाः~' फरपस्वूरणस्य फट्कस्य गुटिकानां च सर्वशः । प्रददत्तपाऽवलटेदरष्यः पातष्यश्य पतुर्रवः ॥ १७॥ गरखप्तुरपश्चूर्णं प्रमषति सिता च दिगुणिता समीरादम हिते घ पटमदुपानं फमगतम्‌ 1 मितिः एप. हिहपयितमिह्‌ मृष्टं प्टुतमिवं मवेद्यायत्तावत्तदुचितरसर्माग्पममटेः ॥ १८ ॥ पक्षतया फाथपद्ं हि पोटक्षपटे तोपेऽ्टशेपं पिषे- तष्टापटकठाक्गाभिह सितां दोपेप मध्वन्पथा । पुरणं क्षीरगुडाज्यकल्कतिलजान्मूत्राच रूपं क्िपे- रक्षारष्यापकिठानाहिद्ुलठवणाजजीप्रुरा टद्कुणषर्‌ ॥ १९ ॥ तेटमद्य घृतादीनां मात्रा तु दिपटीत्तमा 1 तुष्करपा मध्यमा स्पाद्धीना कपद्पासिफा ॥ २० ॥ देयं स्थुटशरीराणां वयःस्थानां तु मात्रया । पाठस्य प्रथमे मासि षा मेपजरक्तिका ॥ २१॥ अपलेदीकतव क्षीरक्तीद्रसिताधृतेः । धर्धयेत्तादेकेकां पाषद्धदति वत्सरम्‌ ॥ २२॥ भापवृद्धिस्तदटू्वं स्पाययाषत्पोदक्ष षत्सणः। ततः स्थिरा मवेत्तावदयावदर्पाणि सप्ततिः " २३॥ ततो षाठकवन्माचा ह्वासनीया हैः शनेः । माचेयं कत्कचूणनां फपायाणां चतुर्गुणा ॥ २४॥ मितिर्नस्त्यिव भात्रापाः काटमग्िदलं व॑पः! प्रकतिं देशदोपौ च वीक्ष्य मालां प्रफलट्पयेत्‌ ॥ २५ ॥ तत्तद्रोभाधिकारे त॒ तत्तस्भानाः ए्रथक्प्ुथक्‌ । पिच्य फकथपिष्यामि पुरस्तादृस्तर्घक्षयम्‌ ॥ २६ ॥ इति योगतरङ्गिण्यां भेपश्यग्रहणसुहूर्तमञ्ट्पश्वकाटमाश्राफयनं नाम पए्पदादास्तरद्धः ॥ 4९ ॥ | वह = | "~~~" ----------------------~---~-------- ~~~ षि र्य ५ $, श्र॑द्क्क१। ६९९ (8. 9 षि | वि्महमदविरवितता> [ पथशवादाप्तरछः 1 - धय वटूपसदाप्षरङ्गः ) अथ ज्वरादिरोमोदेशः-~ : =. एवरीऽतिसासे यहणी दयेश{ऽजीण 'पिपेचिंक । सिता च'विटम्बी चं फुमिररकफाण्डुकापषे ॥ १॥ हलीमकं रक्तपित्तं राजयक्ष्मा ह्यरष्रतम्‌ + "कासो हेषा तथो भ्वासेः स्वरमेदस्तवरदकः ॥ २ ५ छ दृस्तुष्णा च म्रः! च तथा पानात्यथाद्षः वाहाख्पश्च तथोम्मदिो ह्यपस्मारोऽनिलामयपः ॥ ३ ॥ धातर्तमरुस्तम्म आमवातोऽथ ` शुलखरुर्‌ + पक्तिंजं 'श्रुठमानेदमुवावरतोऽय गुट्मरुक्‌ ॥ ४1 हदीमो 'मूत्रङ्ृच्छर च मूत्राघातस्तथाऽदमरो । प्रमेहो मधुमेहश्च ' पिरका. च प्रमेहजा ॥ ५॥ मेदोदोषोदरं शोथो बुद्धिश्च गलगण्डकेः । ` गण्डमाटांऽपची अन्थिरयुद्‌ श्ठीपदं तया 1 द ॥ विदिपिव्रणशोधथो चद्व वणौ म्यनाडिको 1 सगेद्रोपदं शौचदुकदापस्त्वमामयः'॥ ७" शीत पित्तमरददंश्च' कोठकश्चाऽऽभ्दट पित्तक्षम्‌ 1 विच्पश्च.सविस्पतोरस्तथेव च भसूरिक्षाः ॥ ८ ॥ ष्वुदास्यकणनाकाक्षिशिरःसीवाठकामयाः 1 विषं चेव्पयपष्श्चः संहेऽस्मिन्पकी तितः ॥५॥ - तच शोपभेदानाह- - पथरी न्विद्धि संसग (तिधा तत्र ततान्नद1 "घनेव समया वृद्धया पडेकस्यातिशायमे ॥ १० ॥ ` अयोदुक्षसमस्तेषु-प [द दयकातिकश्येन तु) एव तुस्थधिकेःः परटषःतारतम्पविकत्पनात्‌ ॥ ११.॥ पश्चर्धिशतिरित्येवं वद्धः श्षीणेश्च तावतः । एफकवु द्धिसमताक्षयेः पट्‌ ते एनश्च पर्‌ ॥ १२॥ १५१. €} शराटस्तद विर २१, पद्मे 3 ग, एकं सुर ४ स, गये वडवा ~ | । [ र्वाश्तरद , बृहयोगतरङ्धिणी-), ६२३ एकस्सयषदददध्याः सविप्ययाऽपि ते.4, „+ भेव्‌ाहिपिर्मिर्दिशाक्िपिः स्वास्थ्यकारणपर्‌ ॥ १६ ॥ संसगत्रिसरुधिसादिमिस्तथेपां । दोपाणां क्षिपस्मत्ताऽरि बुद्धिभेदः आनन्त्यं तरतमयोगतश्च पातान्‌ | ९ , , , जानीयादबहितमानसे यथास्वम्‌ \ १४५१ हति वाग्मह्ात्‌ ए , . . ` ` दोपादिवृदधेनिंदानमाह- धाते वृद्धे मवेरकाद्थं पारुष्यं चोण्यकामिताः + गाद मल्‌ धद चप माचस्फतिविनिद्तः ५, १५५ ; . रिप्मचनेजगाचाणां भरक्तव्वं क्षीणमिचियम्‌ । शातेच्छतापमुछछःः स्युः. प्ति वद्धेऽदधानि-घ्यता ^ १६ ॥ 1: : , कडि पतं प्रस्थेदो दुीपट्रेपास्यतिक्तता। कफ बद्धेऽतिनिद्तवं शाक्टय दिष्मूचह्रमषम्‌ ^+ १५७॥ ग्वं संधिरोधिदयं मखे सेकश्च तुप्तता । रसे वृद्धेऽप्नषद्रेपा जायते गाजगारवम्‌ ॥ १८ ॥ टदाद्‌प्रचेकर्खादश्च मदाः श्वासो भ्रमःऽपिच। भद्ध सथिरं कुयाद्रात्रमाखक्तव्णताम्‌ ॥ {९.॥ लाच च त॒था रक्त शेरा; पूरयततोऽपि च । मिं वृद्धं दु गण्डोस्थस्फिगुपस्थोरुबाहूषु ॥ २०॥ जङ्घयोः कुरुते बद्ध तथा गाचस्य मोरवय्‌ । “ उदरं पाश्वयावृद्धिः कासम्वासाद्‌यस्तथा ॥ २१॥४ का गन्ध्यं धिरधता गाप मेवोबद्धः मबेदिति)। ' व्द्धान्यस्थीने वन्ति अस्थीन्यन्पाने व{कस्थपु ॥२२॥ * , रचसन्ति-तथा दन्तान्दिकरटान्महुतस्तथा । “ मजायद्धः+ समस्ताङ्कनेचमोरदमाचरेत-- २६ ॥ शकाम्मरी शुक्रवद्धो छ्कस्यातिप्वतेनम्‌ । “~ भदप्रबद्धाबासेषो जरे च सृजा मेत्‌ ५ २४ १ + क. पुरत पीरृलनिःतरं सावद्ासपाटः 1, ह क मूततेति मवमरश्चशपारः 1 ~~" नव~ ~~~ पैः प ` पपरक, छप्पर ६२४ । तिमहमषविरयिता~ {षट्पदाः भ्रमे घद्धे मृहुमवमाष्माने पस्िभेदना | स्पेदे यद्ध तु दौर्गन्ध्यं स्यावि कण्डू जापते ॥ २५ ॥ अरतिवातिप्रयुत्तिः स्याघोमन्प्पं चाथ धाऽऽतपे । अहुमर्दुथ् जायेत षिद्ध स्यादृतिषेऽधिके ॥ २६ ॥ स्तनयोरतिपीनवं क्षीरसावो मुदः । पोष्य तच मवि स्तन्यापिकयस्य टष्षणम्‌ ॥ २५ \ उद्रदिप्रषुद्धिस्तु थुद्धे गर्मऽभिजायते\ स्येदश्यं गमवत्याः स्यासपप्के ध्यस्तने मष्टत्‌ ।॥ २८ ४ अथातिवृद्धानां दोपधातुमरानां दासनमाद- तत्तद्धास्रकराहारविहारपरिेवणः । दोपधातुमछानां हि हासो मति देहिनाम्‌ः॥ २९ ॥ एवैः पर्व ऽतिवृद्धत्यादषयेद्धि परं एरम्‌ । तस्मादतिप्रषृद्धानां धातूना हासन हितम्‌ ॥ २० ॥ ` अथ दोपधात॒मटानां क्षयस्य निदानमादह~ असात्याञ्चसदाङ्तोधकोकदिन्तामपग्रमः। अतिष्यषायानदामत्यर्थषशोधनैरपि ॥३१॥ पेगामां धारणाधापि साहटसादृभिपाततः 1 ` ` वुोपणामय धातूनां मलानां चं मवेतक्षयः॥ ६२ ॥ तेषां क्षीणानां दक्षणान्याहु-- ` धातक्षयेऽत्पयेशटत्यं मन्दृषाद्ततदं प्विसं्तता.। 0एिचक्षपेऽधिकः श्टेष्मा प्हिरमन्द्‌ प्रमाक्षपः ॥ २२ ५ ` संधयः शिधिदा मूख रक्ष्य :दाहः स्फ्ये । ह्पएडा फएण्ठदोपश्च त्वङ्दयुन्पा नुद्धसक्चये ॥ ३४ ॥ शिराः श्लथा हेमाम्डेच्छा. व्यङ्पारुप्यं क्षयेऽसजः कण्ठटाठकन्धराषस्छन्धवक्षजठरसष धिय ॥ २५ ॥ उपस्थप्राथपिण्टाप दयुष्कता गात्ररु्ता। प्रधना सिग्धमांसस्प िङ्ग स्यान्मेदसः क्षये ॥ ३६ ॥ तादो धमन्यः शिथिला मभेयुम{ससंक्षये 1 ~ - ~ ~~ ` परोहामिवुद्धिः संधीनां शून्यता तनुरूक्षताः ॥ ९७ ॥ ' % ग. ते \शरद्‌ः। , [.षपपाशसार््ः) व बधो गतरद्धिषी 6 ‰९२५ अस्थशुटं तनौ रौक्ष्यं नखदन्तन्चुरिस्तथाः+ ` अस्थिक्षये टिद्गभेतष्ेयेरा्येरुदाहतम्‌ ॥ ३८ ॥ शुकार्पत्वं परषभेदस्तोदः शुन्पत्यमस्थनि ! लिद्धान्येतानि जायन्ते नराणां मजसक्षपे ॥ ३९ ॥ शकक्षये रतेऽशक्तिर््यथा शेफसि मुष्कयोः 1 रिरेण श्चकेकः स्पात्सेरे रक्ताल्पश्चुकता ॥. ४० ॥ अथोजःश्चयस्य निदानमाह- . ओजः क्षीयेत .कोपक्चचिन्ताश्मोकप्रमादिमिः।\ खश्वतीक्षोप्णकटकेः फर्पणेरपरेरपि.॥ ४१॥ अथ क्षीणौजसी. लक्षणम्‌- मिमेति दुर्बटोऽमीक्ष्णं चिन्तयेशथितेष्ियः। दुश्छायो दुर्मना रुक्षः क्षामः स्यादोजसः क्ये ॥ ४२.॥ पुरीपस्य क्षपे पर्व हृदये च व्यथा मवेत्‌ । सशब्दस्फामिस्यो्वगमनं ुक्षिसंवतिः ॥ ४३ ॥ कुसिसंवृतिः, उद्रसंकोचनम्‌ । | मूतरक्षयऽल्पमूचत्वे चस्ती तोदश्च जायते ¦ स्वेद्नाक्ञस्तवचों रक्ष्यं चक्षपोरपि रुक्चताः॥ ४४॥ स्तब्धाश्च रोमकूपाः स्युिङ्गः स्वेदक्षये -मदे्‌ 1 , आ्तिवरप स्वक वाऽमावस्तस्याल्पताऽ्थषा ॥ ४५॥ जायते उदन. योनी .छिङ्खः स्यादातवक्षपे । अमाव; स्वल्पता वा स्ात्स्तन्यस्य मवतस्तथा ५ ४६ ॥\ म्टाना पयोधरावेत्टक्षणं स्तन्पसंक्षपे.1 अनुन्नतो मभेक्कुक्षि्ममस्पास्पन्दनं तथाः! ४७ 1 , . इति गभक्षये प्राज्तेटक्षणं सथुदाहतम्‌ । अथ. क्षीणानां ` दोषधातुमलानां वधेनमाह- ˆ ' तत्तत्संदधेनाहारविहारातिभिपेवणात्‌ ।\ ४८ ॥ तत्तसाप्य नरः. श।घ्रं तत्तत्क्षयमपोहति 1. ओजस्मु वर्धते नृणां सुत्निग्पेः स्वादुभिस्तथा ॥ ४९ ॥ युष्येरन्येविक्ञेषा्च क्षीर्मांसरसादिमिः। । अन्यच- “ दोपधाघुमटक्षीणो षलक्षाणोऽपि प्षानवः ॥ ५१ ॥ द२३ विमठमहदिरचिता-~ [पन्नः . पततप्रदर्धनं यत्तदत्तपाम्‌ प्रका्रक्षति 1.८ पद्यदाटास्नति दु क्षीणः प्रथयते तरः पचः ५ तस्यतस्य स छामेन्‌ तत्ततक्षथमप्टति । ; तच्च फेम श्चीणः रिं राहृक्षतीत्याशदश्रायामाद-~ धपादकटतिक्तानि सुक्षशीतखपुनि च ॥ ५२॥ , यवमुद्रप्रिषट्‌मुश्च यातक्षाणेऽभिकाद्क्षति-\' तिखमापकछत्यादिपिष्टासविङपि तथा ॥ ५६ ॥ ;मप्युघुक्ताम्टतक्षाणि फाश्िकं च. तया दपि । कटुम्टदवणोप्णानि तीक्ष्णं क्रोधं विदाहि च ॥ ५४ ४ सभयं देशमुण्ण च पित्त्णोऽभिफादक्षति । मधरधिगधश्ीतानि ठवणाम्टगुरमि द 1५५ ५... : द्पिषक्षीरं द्वा स्वपर रफरक्षाणाऽभिराटति। ` ˆ रसष्चीणो नरः फाटक्षत्यम्मोऽतिशिशिरं पुनः 1 ५६ ॥ „ , शथिनिद्रां हिमं चन्रं मोत च मधुरं रसम्‌। दुं मांसरस मन्थ मध. स्पिभुदधोदुकम्‌ ॥ ५७ दराक्षादाडिमद्यक्तामि सद्रहटवणामि.द । ` , र्कसिद्धामि मासानि रकक्षीणोऽभिकाद्भश्रति.॥ ५८ ४ अन्नानि दपिसिद्धारि. साउवांश्च पहूनपि। | !; ; , .स्थूठक्रमादृमांसानि मांसश्चणोऽभिकाङ्क्षति,॥\ ५९ ॥ | खाटखवा भधुराम्टपदिर्सप्षयोगपाचिताः। : \, , , मेदःसिद्धामि मांसानि अाम्पानरपोद्कानि च.1६०.॥ सक्षारणि रिण, मेदुःक्षीणोऽभिकादटक्ति । ; -अस््थिकषणस्नधा मांसं मजाप्स्यन्नेहसंयुतम्‌ ॥ ६१ 1. स्वाद्रम्टर्पयुतं तरब्पंमरनाक्षीणोऽभिकाङक्षति रिखिनः फुष्टुरस्याण्ठं हसतारसया साथा ॥.६२॥ ग्राम्पादूपादुकानां. च शक्रक्षाणोऽभमिकाद्क्षति। " यवान्नं यवकान्न च शाकानि विदिधानि च| ६३॥ मसरुरमापयपं च मटक्चाणोऽभिष्ाद्रक्चषति । पयापिक्रसं क्षीर.सगदं वष्रोद्‌कम्‌ ॥ ६९.॥ { णार] -युहयीगतरद्तिणी.रं ६७ भूचक्षीणोऽभिठयति चपुेधरुकौणि च ! , -अभ्यद्कद्र॑तनं मदं निवातशयनासने 7 द्व , शष्प्र(वरणं चेव स्वेदक्षीणीऽमिकादक्षति । , कदम्डठवणोप्णामि विदाही गुरूणि च ॥ ६६:॥ फंठशाकानि पानानि सखी वाज्छत्यातवक्षये। सराश्ाल्यन्नमसिमि मोक्षार शकरा तथां ॥ ६७ ॥) आसवं दुधि ह्यानि स्दन्पक्षीणाऽ्मिकाङूश्चाते ममाजाविषराहाणा गर्मान्वाज्छेति सस्छृतान्‌ ॥ ६८ ॥ चेसद्यल्यगरकारादौ मो चः गर्मपरिक्षये । भथ दोपधातुमछानां बद्धानां -च विकित्सामाहः पुथतः- # ¡¦ .अत्यन्तक्ुस्सित्तावेतौ सदा स्थूटचेश्षो नरो 1 ६९ ॥ रष्मण चाऽपि मध्यस्य छदीत-कुशाठो 1मेषद्‌ ! { ,3 ,.' अन्यच श्षिपयेरचंहयेच्यारि दोपधातुमछान्मिपक्‌ \॥ ७० ॥ , नरे रोगान्वितो यावर्रोर्गेण रहिता मवेत्‌ + .. - अथ, बछलक्षणमू-.. ¦ : एसादिश्ुक्रपयेन्तं दु(प)्धातुनिमित्तकमर 1 ५१ ॥ चेशासु पाटवं यत्तु षठ तदभिधीयते । ` |. . । अथ वटस्य क्षयनिदानमाह- अभिघात्ताद्धयाच्छोधासिन्तपा च परिश्रमात्‌ + ७२ ॥ ` धातना सक्षयाच्छोकाद्छ संक्षीयते नृणाम्‌ ३ „ .".. <, अथ बरक्षपस्य रक्षणम्‌- .. गोरं स्तन्धताःगाच मुखम्कानिविवणंता ॥ ७३ ॥ "तन्दरमनिद्ावातेङ्गाथो पछन्पापत्तिटस्षणम्‌ 4 ` -*अथ्‌ चलव्रद्धठस्षणमाह- दोपप्ताम्पकरं यन्न॒ वद्धिस्राम्पकरे च यतश. ] धा्चएरकर्‌ दन्य षटं तद्भिवर्धयेत्‌ 1 .. ˆ "शिति पचम ग (क ॥ | 3 + न 1 ण भन १.द. ` ध्स्र्या क | ९२८: ` ;निमलमहविरयित्ता- † प्तपधाश्तः]. अथ 'वल्बष्वश्च॑णमाह- ` ` छश्ेऽपि बटवान्कधित्स्थुटऽप्यत्पवटो यतः तस्माच ाएटुत्वेन वटवन्तं विदुबुपाः ॥ ५५ ॥ इति धीयोमगतरङ्िण्यां दोपमदादिकाङक्षानखागख्कयनं नेम पटूपषाक्षः तः ॥ ५६ १ भप पप्तपमारप्तरहः 1 अथं अवेयापकार्‌ । | यतः सभर्तैरोगाणां ज्वरो राजेति पिश्रतः1.; सतो ज्वराधिकाराऽच् परथमं परििषशूयते ५.१ ४ ततर रोग्ञानोपायमाई- निदानं पवेख्पामि शपाण्यपशयस्तथा ! संपरारिशेति विज्ञानं रोगाणां पञ्चधा स्सतपर \२॥ यत्तु म स्याद्धिना येन तस्य तंद्ेतुरुष्यते । संनिकृष्ट विप्रकृरं प्रधानं व्यभिचारिषं॥३॥ चतुधति निदनं स्यात्तपपयायान्दुवे यथा ) नदान कारण .हेतुनिमेत्तं च सिवन्धनम्‌ ५.४ ॥ मृटमायतन चीजं भरस्पयश्वास्य धादक्राः स्थानस॑श्रपिणः छुद्धा माविव्याधिप्रयोधकम्‌ ॥ ५ ॥ दोषाः कुवन्ति यषटद्धुः एुवषूपं तटुच्यते । मख्यत्तामान्यमेदेन द्विपा तदपि कथ्यते ॥ ६ ॥ यथा वातज्वरे जम्मा सख्यं गोणं भरमा तत्‌ । व्याधेः स्वरूप पष्वक्त तट्रपं भिपजां जगुः ॥ ७ ॥ संस्थान ष्यश्नन ष्ठिद्कुः छष्णं व्विहमाङ्पतिः। रूपमेको छक्षम वेति तच्पपापासगुैधाः ।॥ < ॥ सुखानुवन्धयाहहुन्य।ध्याद्‌ विपरीततः [शदेक्षां दकश्चोपशयो सेय ऽनुपक्षयोऽन्यथा.॥९%॥ ` स वष्टादृश्षधा ज्ञेयो हेत्वादिभिरुदीरितैः ! 1 , देत॒व्याधिविपयेस्तदिपयंस्ता्थकारिणाम्‌ ॥ १०५. ~. # धनुिहान्तगेत्तो धम्य ग, पुस्तकध्यः ! | ` तोर] धृदयोगतर्िणी १ १२९ ओ पधात्तविहाराणासुपयोमं सुखावहम्‌ । विद्यादुपशयं च्याेः स हि सास्म्यमिति स्थतः दिपरीतोऽ्तुपक्यो ष्याध्यक्ताल्म्यमिति स्पतः ॥ ११ ॥ दीपेति कर्तव्यतया समेतं सप्राप्तिरुक्ताऽऽमयजन्म तर्ज; प्राधान्यसख्यावठकालमेदविकल्पयक्तरिति प्श्चधासा) १२१ प्रा्िरयाक्िस्तथा जए पिराश्तिश्य(धिजन्प च 1 एते सप्रा्िपयणाः कथिताः प्रवस्ुरिमिः॥ १३॥ पाणां समवेतानां पिकर्पाऽलालकल्पना 1 संख्या व्वष्टी ज्वराः पञ्च पाण्डवः षटक्षया इति ॥ १४ ॥ हेत्यादिकात्सू्यावयतैषंडावरविदोऽधनम्‌ ! नक्तं दिन मक्तागी्व्याधिक्यले यथामटठम्‌ ॥ १५१ र्वातन्छयपारतन्ञ्याभ्यां व्याधेः पाधान्पमाद्शेच्‌ इति प्रोक्तो निदानार्थः स व्यासेमोपदिहियते ॥ १६॥ सषपामेव्‌ रोगाणां निदानं कुपित मलाः । ततकोंपस्य तु परोक्तं षिविधाद्ितसेषनम्‌ ॥ १४७ ॥ , कष्िद्धि रोगो रोगस्य देतुभूर्था प्रक्षाभ्यति । न प्रक्एम्यति चाप्यन्यं देष्वर्थ्‌ कुरुतेऽपि द ॥ १८ ५ , जवरस्योप््तिमाह- दक्षापमानसकम्दरुदनिभ्वाससंमवः 1. , \, ज्वरांऽ्टधा परथक्द््टसं पातागन्तुजः स्मृतः ॥ १९ ॥ ज्वरस्वरूपमाह- छवरञिपावज्िशिराः पट्मनजो जवलोषनः , _ भस्मप्रहरणाो रोदः काटान्तकर्यमोपमः ॥ २० ॥ स्वररैतुमाई- मिथ्याहारविहारास्यां दोपा द्यामाङ्चयांधयाः । वाष्िनिरस्य कोष्ठा्चिं ज्वरदाः स्य॒ रसाद्ुगाः ॥ २१ ॥ स्वेदृषराधः संतापः सवद्भि्हणं तथा) युगपद्यत्र रागे तुस ज्वरो व्यपद््ियते! २२१ क, {^ (देशपणम्‌ ह" ५ ३९९ ` तिमहमष्टविरविता ¡ एपपाश्षपताङ्गः 1 - शौव; सवेगेहषा सय॒द्धानतैधिमागगैः "+. दिष्िष्यमाणोऽन्तरपिर्मषत्पाह् चहिश्वरः ॥ ९३१ सणद्धि चाप्यपां धातु यस्मात्तस्माज्ज्वरातुर मदत्पव्येष्णमाव्रभ्व सििद्ते-न चं सवतः ५.-२४.॥ भमो रति्षिवर्णयवं वैरस्यं नयनघ्ुवः । ..-. हच्छदेपो युहुध्वापि शीत्तवातातपारिषप ॥ २५॥ जम्माङ्गम्वों गरुता रामहर्पोऽहरिस्तमः अभरहुर्पश्च श्षीतं च मवत्युत्पत्स्यति ज्र ॥ २६ ॥ ` सामान्पतो रिश्नपस्तु जम्भाऽत्पर्थ समीरणात्‌) पित्ताश्नयनयोद्‌ाहुः कफादन्नारुविस्तया ॥ २४ ॥ सचि समावायः सथदुपग्रफोपएञे शपेरन्पतयभ्यां तु संसृष्टं दनं विहः ॥ २८ ॥ घाततञ्यराग्ररूपे तु घृतपान प्रशस्यते । पित्तज्यराग्ररूपे तु कथितं भृदुरेचनम्‌ ॥ २९ ॥ फफज्वरस्य प्रागपे छदनं कारपेन्पुषहुः । दद्रजज्यरपषषह्धि द्वद्कमं समाचरेत्‌ । .धिदोपजज्वराग्राष् पथादापं विकत्पयेत्‌ ॥ ३० ॥ इति ्घरपूर्वरूपोपक्रमः अथ वातज्वरनिदानम्‌- वेपथुधिषमो वेगः कण्ठोष्ठेमुखक्षोपणम्‌ 1 मिद्धानाशः स्षवः स्तम्भो गाणां रीक््यमेव च? ३१॥ शि सोहुद्राचरुग्वक्यवेरस्यं गाट्विर्‌कता । मदन्ति पिरिधा वातवेदनाः पद्दुप्तता.५ ३२ ५ पिण्डकोदे्टन कणस्वना वक्चफपायतां \ ॐरुसादो दधुस्तम्माो विण्ठेषः संधिजानुनाः ॥ ३६ ॥ शाष्ककासो वमिटठोमिदन्तहर्पो मम्मी । असणं नेचमूत्रादि तररपरठापोष्णकामिता ॥ २४ ॥ शुाध्माने जम्भणं च मवत्यनिलजेज्वरे। अथ ` पित्तज्वरलक्चषणम्‌- ` वेगस्तीक्ष्णेऽतिसारश्च नित्रा्पतवं तथा वमिः ॥ ३५१. ‰ १, .भत्वमार्वं 1 २ ्टप्रिशतेः । $ ग, (दना भतिद 1 1॥ भ्परपाशस्तत्ः 1 ` यहद्योगतराङ्किणी \. ६2१. कण्टीस्रखनासागां पाकः स्वेदश्च जायते । प्रलापो वक्ष्यकटुता मुछा दाहो मदस्तृषा ॥ ३६॥ पीतविण्मुत्रनेजरवं पत्तिके भ्रमर एद च । अथ भ्टेष्मज्वरटक्षणम्‌- स्तैमित्यं स्तिमितो पेम आठस्यं मधरास्यता ॥ ३५७.) शुद्मूच पुरीषत्वं स्तम्मस्तपिरथापि च 1 रवं हीतमष्क्छेदां रामहर्पोऽतिनिरता ॥ ३८ ॥ अङ्घपु पिडकाः शीताः प्रसेकच्छवतन््िकम्‌ 1 कण्टः पठाप उप्णाभिलापिता दह्धिमा्दवम्‌ ॥ २९ # " प्रतिद्यायोऽरुषविः कासः कफजेऽक्ष्णोश्च शुष्कता अय्‌ चातापत्तस्वरखक्षणच्र- ष्णा मदां भ्रमो दाहः स्वप्नाः शिरोरुना ॥ ४० ॥\. छण्ठास्यक्षापो वमथ रामह्पाऽरचिस्तमः . . पवमेदृश्च जुम्मा च वातपित्तज्वरकूतिः ५ ४१ ॥. अथ वातेन्टेष्मज्दरलक्षणम्‌- , स्तेमित्थं पवणां- मक्ष निता मोरषमेव च। शिरोयहः परतिदयायः कासः स्वेवाप्रव्तनम्‌ ॥ ४२॥ संतापो मध्यवेगश्च दातश्टेप्मस्वराकति; ॥ .. अथ पित्तष्ठेष्पज्वरलक्चषणम्‌- . ठिप्ततिक्तास्यता तन्द्रा मोहः छासोऽरुविस्तथा ॥. ४३ ॥ महद्‌ हे मुहुः शातं पतिश्टेष्वनज्वराङ्कातेः ॐव त्नपातस्व्च्छक्षपय- क्षणे वाहः क्षिपो शीतमस्थिसथिक्जिरोरजा ॥ ४४ ॥ ` सस्ाषे कटुपे रक्ते निभे दारि टोचने\ सस्वना सरुजं फरण कण्ठः. शुकेरिवाऽऽयतः ॥ ४५ ॥' तन्द्र मोहः पलापरशथ्च कासः श्वासोऽरुविर्भमः\,. परिदग्धा खरस्पशर जिष्ा चस्ाङ्कता परमः ॥ ४६ ॥. छीवनं रक्तपित्तस्य फेनो न्मिधितस्य च । किससे छोटठन वृष्णा सिद्रानाक्षो हदि व्यया ॥ ४७ ॥+ ६१६२. निमष्ठमहविरष्विता~ - ` ( स्पथारस्तरहः) :; स्येवुमृच्एरीपार्णा -िराहटश्चनमत्पशः 1 छत्व मादिगाचाणां प्रततं कण्ठकूजनपर ॥' ४८ १ फोहानां इयामरक्तानां मण्डठानां च दशनम्‌ । भृकत्वं श्रोतं पाको गुरुतवमद्रस्प च । ४९५॥ तच्छीतं महणनिद्रा दिवा जागरणं निक्षि । सषा वा तनैवःवा निद्रा महास्वेदौऽय मैव षा ॥५०॥ गीतनतंनहास्पादि विङूतेदाप्रवर्तनम्‌ । विरात्पारुथ दोषाणां संनिपातज्वराकृतिः ५ ५१ ॥ ति संनिपात्तखरदक्षणम्‌ । | अप कसदश्वरकातच्- दृ्युल्णेः रोल्पणेः पदे स्यु्हनिमध्याधिङेश पट्‌ 1 समरेको विकारास्ते संनिपातासरयोदृक \ ५२१ नामान्याह~ | चिद्धश्वकषर्करास्यश्च मह्विस्फुरकाबुमौ । शीधकाररा फम्फणश्च व्याटाफरत्य भिपस्तथां ॥ ५२ ४ सल्ामक्ररचावन्या कर्कटः पाकलटामिधः । फटपारटसंमोहारित्येपाममिधाः स्परताः 1 4४ १ , अथ, विद्धाख्यः- - .. नरम ॥पपासा दाहश्च गरव एशरसाऽ(द्रुड। घातपतोत्वण. मन्दकप्ते .विद्धामिपे. मवेद ॥ ५५ 1 | अय्‌ शकराख्यः | शत्यं रकासऽरुदिस्तन्द्रा पिपसा दाहरुस्रटमाः । अंथ तदास्पः- ` छर्दिः शेयं युहुदाहस्तुष्णा मोहोऽस्थिकेदना 1 श्टृप्म्‌ पित्तोल्बणे मन्द्दाते महाभिष. मेत्‌ ।\ ५५७ ५ ,. , अथ विस्फरणास्यः- शिरःपश्यस्थिशुरं तदपठापश्रममोरवम्‌ । - पातोष्मणे विस्फुरके दयनुगे चाऽऽस्यज्ञापिता 1 ष ॥ 9. पत्ते 1 २.७, ऽति. ।,६ १, ग, श्वं कटय, । ५.१, ण्म" । ![ पृस } - पृहद्यागतरद्धिणी.# १४२: भथ -शीप्रकारी ` , “-श्त्ठीवनता रक्तमू्नता स्वद्पदृाहतृद्र्‌ 1 ` “ भूखा च पित्तवहटठे द्यतुगे शीघ्रक्परणि ॥ ५९ ५ अथ. एम्फणार्यः-- ` आलस्यारुविषहष्टासतन्दराकासवमिभ्रमेः 1 कषरोल्णं एम्फणास्यं वातपित्ताषरं विटः ॥ ६० ॥ ` ` अधं व्यादाङत्पास्यः- | प्रतिरेषाछर्दिराठेस्यतस््रा रुच्पप्निमारदवेः । दीनमध्पापिकमटः क्माद्याठाक्तिः स्तुतः ५६१ ॥ अथ सद्आभास्यः- | हारिवने्रमू्रत्वम्दाहवृष्णारुदिभ्रमेः । सद्लममाख्यो हनवातो मध्यन्टेप्माऽपि पित्तयुक्‌ ॥ ६२॥ आथ कृङ्चार्पः~ ^ शिसेरुग्वेपथुभ्वासप्रठः!पञ्छर्यरो चकः 1 फफचार्यो..दीनपित्तो सध्वश्टेप्माऽपिकातिरः-॥ ६३ ॥ अथ केकंटाख्यः शी तमां रवतन्दाश्चे प्रदाणंऽस्थिशिरो तिरुक्‌ ॥ हीनपितते मध्यवातेऽधिकश्टेप्मणि" सर्केटे ॥ ६५ ॥ अथ पाकलस्यः वचा मेद्ऽभिदार्वटयं दहतृष्णारदिभ्रभेः । हानश्छेष्मा मध्यवातोऽधिकपित्तस्तु पारूलः ॥ ६५ ॥ अथ समोहः भ्वासंकासप्रातेदययमरखशोपातिपाभ्वरुङ् । मध्यपिन्ते हु।नकफेः संमोहाखपेऽधिकांनिरठे ॥ ६६ ॥ अथ कृदटपाकंटः- ` सम दृषदा) दोषाः सवापद्वकारकाः । तओ है अ, छटपाकटनामाने स्विन्नः पर्वते | ६४ ५ नन्न्ननन्न्न्------ --------------- --~-- --------~-----ना १ ए. "हय ¶ दण्म्दबष्दि ! २ १ प्रदादं ५२ ~. ६६४ ` पिममहरिप्यिवा- य एणदतश्ः} हमि भ्रपोरदा फमिपाताः पाोष्दलाणण्तः। दण्यानसर फतानेय शप्त सनिपाताप्रामान्तसपषः पपा | सथिणानससग्षहवित्रिश्मरूणशाः । कण्डकष्मफशीनद्धतस््काः सप्रष्छापद्यः ४ ६८ ५ शफरी मिश्रा ऽभिन्णसा जिद्ुहादिपः एष पाष्पाः स्यप्राप्न पसनिपतोद्धशा जवः ॥ ६५१ तेषां शरारपिमाहु- सपिगे सपि पिवह्ाव्यन्नके दुरा दामः ६. सदाहे पिदातिरखपा पष्टरिशाति स्मे ॥ ७५ ॥ धीता पणर तु तन्वि प्यपिशतिः। अथ वा पारतः सा कण्ठकुष्म अपतदृक् ५१) फणकि प्प चिमातं स्पाद्धुपनेये दिनाटकम्‌ । श्फष्ठीप्यां ददटानि चतुरश प्रापे ए ७२ ॥ निरे पोटश्षाहास्पिन्पाद् पदापएपया , षदं त सनिपातनिं प्रमाणं प्कतितप्‌ | ७३ ॥ पं पिगस्तन्धिफभ्योभः साभ्पः स्पारिषरिभ्रमः फट प्राप्पः कण्ठङ्कन्मः कणक! सिदुरस्तचया 11 ७४. फष्टात्कष्टतस क्षपो रदो एन्ि मनमि 1 अन्तरो मप्रनेञ्थ्य रका प्रापकः । । दीताद्ःअरपमिन्पासः एर सष्पाः चप माका, ७५१. परथग्टक्षणान्पाद्‌ अथ सपिग समुद्धदति संपिपु श्वपयरुपरर्पण्षर. स्तनौ च मस्वुर्तपः प्रततमद्रमदाद्पः “दख्दिपिद शामिनी स्यजति पच्च निदा नप धिदोपजानिनं पवर्‌ तमिह संधिमं षट्ते. 1) ५६४, ` अधान्पफः . नोति सतते शिरः प्रषमपुयदादारति- . . - प्रठापफफष्टिक्रनम्वसनवेदनावानपि ‰. वरतः) =, बृहद्योगतद्गिणी ) ; -, ` रेरे ह तनुरपि तनूनपाद्धतिरमूनताणा मदे. ` ततमन्तकरमन्तकामिधमुदाहरन्ति ज्वरम्‌ ॥ ४७ ॥ अथ रग्दाहफ.- ‡ ~ , नुषातिदायफरज्ञ्वरः प्रचुरतापताम्यत्ततुः रिरःसततचाछनं च्यथितकण्ठमन्याहमुः लर; भ्वाषिति पद्धति प्रठपतीति यस्मिन्ध कः स्यतः परततद्ाहक्न्युनिवंरेण रुगेदादकः ॥ ७८ ॥ अथ चित्तेनमः- हैसेत्यसत्परेयति भोहतोपभमान्मदारतश्च नरीनृत्तीति । विराय गायत्यपि येन जन्तुशित्तभ्रमाख्यं ज्वरमेनमाहुः ॥ ४९] छ क अथ कणकः- व्पथल्िदोपज्वरदिरतौ मवति श्ुतेरधो यः। प्रङपनमदृमोहुकम्पकण्टग्रहवधिरत्वकरः स फणकोरूयः ॥ ८० ॥ अथ कण्ठङ्न्नः- हुस्तम्मदाहारंचिश्वासकम्प- प्रटापामेतापन्यधामोहस्एत्‌ । शिरोरुग्ञ्वरां येन राधो गटस्य धरुवं जायते कण्ठक्ब्नः स्प्ंतः सः ॥ ८१ 7 अथ्‌ भुताङ््‌ः- दिमभ्छयषपुवमिस्लमयुकासटिष्वाज्यरः स्वरक्षयविमोहवाङ.मवति येन जुष्टो नरः । सपि भ्वसुनकम्पनपरुपनव्यथोपटुत्‌; , कफतसरणाद्तिः स किठं शीतगात्रः स्मृतः ८२) अथ तन्िकिः- ` कदिनविएुछकण्टको रसज्ञा क्ठममदेकरणंसजोतिकण्ठकण्डूः । ` तृडतिसरणतीवतापतन्ाज्वरकसनश्वसनानि तन्धिके स्यु॥ ८९॥' शः (श ८. । ॥~ नक. ५ ६ ४ ^" ६९६ चिमद्मष्टविराचिता- | प्पश्श्ढः ] „ . धि अथ प्रलापकः- प्रठपएति तर्सोसिष्ठति रिदितनो पेपते मुहुः पतति । ०एवरमपवाहाकुटितो पेन नः सं प्रठापकः परोक्तः ॥ ८४ ॥ अय रकएीषी- प्पिपासाह्ासारुविदयथफषसारतिमदु- प्रमभ्वाताप्मानातिषुतिदमिदिक्ास्वरकरः स्मतो रक्तछीवी पथटतमंशेशोद्रतसुजः परिम्छानो सेमी सुपिरमपि येनोदिग्ति द ॥ ८५॥ भ्वरिति.प्रटपति मुद्यति सततजवरकारापायन्तुः 1 ग्रहि संनिपाते अयदस्ताक्सिपण्ठटो मति ॥ ८६ ॥ | ` ` अथाभिन्पाप्तः- › यस्तु संभिग्रदावीनां सर्वदः समायुतः १ . ˆ - पिशेपाष्यदमयोहायः सोऽमिन्पसोऽतिदुःसहः ॥ ८७ ॥ ` अथ जिहवकः-~ फठिनतेरकण्टकाधुतर्सनो न शुणोति मापते नापि । ज्वरतापकासमोहस्यासदतो निदकादतः \॥ << ॥ दोपे विबद्धे नेऽ सर्वसंपृ्णदटक्षणः संमिपातस्दरोऽपाध्यः फुच्छसाध्यस्ततोरन्पथा ॥ ८९ ॥ सप्तमे ददृवसे प्रापे दुमे द्मशकेऽपि षा! पनपारतमे मत्वा परराम पातिःहन्ति-दा १.९० ॥ अथं निदरपिमयददा- ; - , सप्तमी द्विगुणा पादन्नवम्येकाद्ा तथा! एषा धिदोपमर्यादा मोक्षाय च वधायद। ९१५ संनिपातज्वरस्थान्ते कर्णमृठे दारुणः । , . ^ ~ रथः, संजायते तेन कथ्िदेव्‌ प्रमुञ्यते 1 ५२.॥ 1१ | । + र म न । ५ * ` ` - थम्‌, (कण्टा 1 । ४7 + ` [ सपशार ) षुयोगतरद्धिणी.। १९५. { ~~ `. . अथ साध्यासाध्यत्वमाह- एवरस्य पर्य ज्यरमध्यतो घां ज्वरान्ततो च श्रतिशटशोधः कमादसाध्यः खल कणटसाध्यः हुसेन साध्यो मुनिभिः प्रदष्ट १३५ अथाऽऽगन्तुमाद- अमिदाराभिश्लापाभ्पाम मिपद्धन्मेदातेर्तः; । आगन्तुजायते दोपयथास्द ते पविमावयेत्‌ ॥ ९१ ॥ अभिचारारमेशशापाम्यां महस्तप्मा व जायते । मूताभिपद्धदुदेमे दास्यसोदनकूम्पनप्‌ ॥ ९५ ५ कामशोरुमयद्भापुः को धाप्पित्तं चया मलाः मृत्ताप्मिपङ्गाक्कुष्यन्ति भूतसामान्पठस्षणम्‌ ॥ २६ ॥ हयावस्यता रिपक्ते मोहोऽतासार एव च । मक्तारावेः पिपासा च तोदश्च सह्‌ मुय ॥ ९७ ॥ ओषधीगन्धजे सखा शिरोरुग्वमशुस्तथा । कामजे चित्तविभ्रशस्तन्दाछस्यममोजनम्‌ ॥ ९८ ॥ हृद्ये चेदुना चास्पगाचं च परिष्ष्पप्ति \ ` मपासखापः शाका मवेत्कोपाच वेपथुः ५.५९ ॥ अथ दिप्मञ्वरपरकरणम्‌- दोपोऽत्पोऽहितसं मूतो ज्वसोर्सृष्टस्य वा पुनः । धातुमन्यतम भ्राप्य करोति विषमज्वरम्‌ । १०० ४ यः स्यादनियतात्साटार्छीतोप्ण(भ्यां तथेव च॑। घेगतश्चापिं विपमः स उदरो विषमः स्पूतः॥\ ११ पच प्रकारानाह सततः सततोऽन्पद्यस्ततीयक चतथ । पच्वेते किपभाख्याताः संनिषातोरणोद्धव्‌ाः ॥ २॥ धातुगतानाह- | | सतत। रसरक्तस्थः सततो रक्तधातुगः॥ | भन्पर्चप्क प्रहुरुते दीपं पिरितधतिगः ॥ ३ ॥ ५ ग. भिषातास्याप्रस्वर्यानयापतः । क. पणः | रवाः । 3१, शध; एकं ५ ७, १. दोपः पिः {~ चिमटिमद्ं विरपित्ता- ;[प्र्पक्ीक्िप मेदोगतस्ततीयाख्यमस्थिमज्नागतः एनः , ङुर्यायातुधिकं चोरमन्तकं सोगसंकरम्‌ ५.४. _ - , ` सृततमाहु- =... ~ ` 3 सप्ताष्ुषा षृशशाष्ं वा हदृक्षाहमथापिषा। सतत्पा यो विसर्गा स्फात्संततः स निगद्यते ॥ १०५१ अंथ सततकः~ | ` अहोरात्रे सततक द्रौ फाटावलुवतते । | अन्पेयष्कमाह- पद्यष्कस्व्वहोसच्रमेककाठं प्रवतते ६7 तृत।वकचतुक- त॒तीपकस्त्रतीयेऽदहि चतथऽदहि चतुथः दिनदयमतिष्षम्प चऽभ्पेति स चतुथकः ॥ ७1 विनिमेके सषुत्सर्प पोऽभ्येति स तृतीयफः | पिप्मतम्‌- . ` केिद्धूताभिषङ्घोच्थं द्ुवते विषमज्वरम्‌ ॥ < ॥ तरविषपृतीयमाह- ` , एफपपिताचेकम्राही पृष्ठाद्रातकफालभकं{ 1 | धातपित्ताच्छिरोप्रादी चिवि; स्याततुतीयकः 0९ प्वातुधक्ये दृश्यति परमाव दहिषिधो ज्वरः \ | तचाङ्घग्रहस्पर्रः | जङूपाम्पां श्टेष्मकः प्रव रिरसोऽनिलस यदः ॥ ११५ ॥ : . हदये दैत्तिकः प्ाक्तो स्शरश्येवं धिधा स्थतः ६. विपमर्वर्‌ एवान्यश्वातुशधिकविपययः॥ ११॥ अस्थिमजागताः दोपश्चातयकादेपर्ययः। छ्यहं द्यहं उवरयति दिनमेकं. विपरश्चेति ॥ १२१ , "स भध्ये ज्वस्यत्वादहं अध्यन्ते च विसुश्चते-1 ^. , नित्ये मन्दज्वरो रुक्षः घनकस्मेन सीदति भ १३॥ --. क, (निभं उवः “` | ` {ज "ल >> ॥ ५ ५ ^ { ्यश््ादस्रः 1 बा वहयोगतरङ्घिर्ण। ` १९२ स्तदधाङ्कः श्टेष्ममूपिष्ो नरो. वाततववासकी । पररिमल्िव गान्नाणि धर्मेण गौरवेण च्‌ ॥ १४ ॥ मस्वृज्वररदिठेप च.सं शातः स्पालटेपकः ॥ त्वस्स्थौ श्टेप्माकिल श्षीतमादौ जनयतो ज्वरे ॥ १५ ॥ : तयोः प्रश्षास्तगोः. 0पत्तमन्ते दाहं करोति च 1 करोत्थाद्‌। तथा पित्‌ त्वक्स्थ दृाहमताव च.॥ १६.१ तास्मन्परश्ानत पवतर! कुरुतः शातपन्तत्तः ६ षादेतां शातदाहादा ज्वरां सप्तगजा-मता | दुह पवस्तयाः कष्टः फुच्छसाध्यत्तमश्च सः ॥ १७.॥ अथ सष्ठधात॒गतस्वरलटक्षणमाह- - 4 गुरुता हद योदश; सदन छद्य॑रो चक । रसस्थे तु ज्वरे चिदु दैन्यं च(स्योपजायते ॥ १८ ॥ रक्तनिष्ठीवनं दाहो मोहश्छर्दन विभ्रमो ६ प्रलापः. पिण्डक्रा तृष्णा रक्तभाप्ते ज्वरे णार्‌ ॥ १९५ पिपडकोद्रे्टनं तृष्णा सृष्टमूद्पुरीपता ॥ ` ` ऊप्मान्तदाहपिक्षेपौ रटानिः स्यान्भांसगे ऽवरे ॥ ९२० ॥ - शरक स्वेदस्तृपा मूर्खा प्रलापश्छरदिरेव च 1 द्‌।गन्ध्यारोचकां ग्टामिरमेदस्थे वाऽसदिष्याता ॥ २१ ॥ भेदोऽस्थ्नां कूजने श्वासो विरेकण्छदिरेव च । विक्षेपणं च गाचाणां विद्याद्स्थिगते न्वरे.॥ २२ ॥ तमःप्रवेश्न हिका कासः शत्यं वमिस्तथा 1 अन्तदृहि। महोभ्वासो ममभेद्श्च मस्मे ॥ २२॥ ेफसः स्तब्धता मोक्षः "शुक्रस्य तु विशेषतः मरणःप्राघ्रुपात्तच श्युक्रस्थानगते ज्वरे, २४ ॥ साध्यास्राध्यत्वमाह- ' रसरक्ताभतः साध्यो. मसिमेदोगतश्च यः । अस्थिप्रजागतः कच्छः शुकस्थो नेव सिध्यति, |. २५॥ तपारद्दट्‌सन्तपएु वात्‌।येः प्राकरतः समात्‌ | वक्कताऽन्यः स्‌ दुःसाध्यः प्राकरूतश्वानिरोद्धवः ॥ २६१ वपाः मारुतो दष्टः पित्तश्ठेप्मान्ितो ज्वरम्‌ । ुपाव्पित्तं च शरादे तस्य चनुबछः कफः ॥ २७ ॥ ६४० ˆ चिमदमहषिरविता-~ [ पएषपपरप्तछः प्सकत्ण पितसतगाय पतत गानशनाद्भयप्र) ~ ` पफो षसम्भे तमपि वातपित्तं मयेन ॥ २८ ॥ काटे यथास्वं सर्वषां प्रचत्तिवद्धिरेथ च। निदान्तेक्तोऽ्मुपशया पिपरीतोप्डारिति ४२९१ ~ - अन्त्वेगस्य लक्षणमाह- अन्तकहोऽधिका तृष्णा प्रठापः म्वततनं भमः \ संभ्यस्यिद्यूठमस्वेदैर दोपवर्वोषिनिग्रदः । १३५ ५ अनरण्य खिष्ानि ज्वर्स्येताति भिद्विेद 1 बर्ि्विगस्य टक्षणमाह- संतापोऽम्याधिफो सादये पृष्णादीनां च मादवम्‌ ॥ ३११ पटिर्पगस्य्‌ दिद्ानि सुखस्ताध्यत्वमेद च । ९ अयाऽऽमस्वरः-~ छाटापरसेरूहटासहद पद्ुष्यराचकाः ॥ २२५४ ~~ . तन््रदस्याविपकास्यवेरस्यं गरुगात्ता। छुना षटुमचत्वं स्तन्धता पठवाङ्ररः ॥ ३३४ + आमच्वरस्य दिद्भुानि न वद्यात्तघ भेपनपर्‌ \ भेषजं द्यामदुपस्य भूयो जनयति ज्वरम्‌ ।\ ३४ ५ + ` . विपमहेतुमाह- | धोधनं श्षमनीयं च फरोति पिपमऽ्षरम्‌ 1 ` पर्यमानटश्चणम्‌- | ज्वरवेगोऽयिका ष्णा प्रठापः श्वसनं प्रमः ॥ ३५ ॥ भदप्रचुत्तिरकरशः एच्यमानज्वसकूतिः। | | निरामज्वरलक्षणम्‌- | षुकषामता ठदुत्वं च गात्राणां खरमारदृषम्‌ः ॥ ३९ ॥ दा पप्रवत्तिरत्पाहो 'निरामज्दरटक्षणम्‌ । स्वरस्य दशोपद्रवानाह- श्वासो गूद्धाऽरविरछर्दितृष्णातीसारकिदयदाः ॥ ३७ ॥ , # ग, द बराहवचो स्वेदनु । भर {२ क. प्रदतिरथसे । 7 ^ + १ 1 \ ` '[क्पपधारप्तरङ्ः ¡ यृद्योगतरद्भिणी । ` -"श्षषः हिक्षाकासोऽह्नमेदश्च उवरस्योपद्रवा दृश । पिपमे पन्च गदानाह- वासातिसारम्रछ( मूत्रकृच्छ्रं पिसंशिता ॥ २८॥ पिपमेषु ज्वरेषु स्युः पञ्च कृच्टूतमा गदृाः। वहृलक्षणम्‌- वट वत्स्वल्पदापेषु जवरः साध्योऽनुपद्रवः-॥ ३९ ॥ हेवुमिरषहामेयुक्तो ठि मिर्यहुटक्षणः 1 तनाप्राप्पलम्‌^ उवरः प्राणान्तक्रद्यश्च शीघ्रमिन्दियनाङ्ञनः ॥ १४० ॥ ज्वर\्ीणस्य दयून्यस्य गम्भीरे देधंरानिकः । असाध्या बठदान्यश् केशसीमन्तङच यः ॥ ४१ ॥ गम्भारस्तु उ्वरो सेय ह्यन्तद्षटेन चुष्णया । हिक्षा्वासत्रपायुक्तं गूढं विभ्रान्तटो चनम्‌ । संततोच्छरासिनं छनं नरं क्षपयति ज्वरः ॥ ४२॥ स्वेदो छखरे हिमवान्नरस्य शा तादतस्यातिसुपिच्छिटश्च । कण्ठध्थिते याति त यस्य वक्षो नूनं यमस्येति गहं स मव्यंः४२। यस्य स्वेदोऽतिषहटः पिच्छिखो याति सर्वतः । रोगिणः शीतगात्रस्य तस्य गव्यं विनिर्दिशेत ॥ ४४ ॥ धातुपाकटन्षणम- निदनाक्षो हदि स्तम्भो विष्टम्मोः गौरवारुची । अरति्थछहामिश्र धातुपारस्प रक्षणम्‌ \॥ ४५ ॥ नमेरर्ष्वं हदोऽधस्तात्पीडिते ठु व्यथा,यदि । घातोः पाक्‌ तद्‌ शियुद्न्यथा तु मठस्य च ॥ ४६ ५ दापपाकस्प लक्षणमाह दापपङृातिवेकरर्ये टघुता.ज्वरदेहयोः + इन्धियाणां च वेमट्यं, दोपपाकस्य ठक्षणम्‌ ॥ ४७ ॥ . त्नीपधै. देयमाह- धरदौ ज्वरे ठौ देहे प्रबरेषु मछेषु.च ! ` पकं दपं विज नायाज्ज्वरे देयं तदोपधम्‌ ॥ ४८ ॥ भरिम्ठमदेविरदिता- | भष्पारत्रद्ः] उवरमोक्षटक्षणमाह- ` दाहः स्वेदो भ्रमस्तष्णा फम्पो विद्रमेदसं जिताः । कूजने वािधेगन्ध्यं जवरमाक्षणटक्षणप्र ॥ ९ ॥ ज्वरस्वेदमाह- 2 च्रोतसां मादृवं छरुत्वा नीखा पावकमाशयम्‌ । , दव्वा,प्रातकरफस्तम्मरान्स्वेदा ज्वरमपोहति, ॥ १५०. ५ , अयु कदतञर्टन्षणत्र- पिगतक्रमसतापमव्यथं विमटेन्धियम्‌ ¦ युक्त प्रक िसच्वेश्च प्िद्यात्पुरुपमज्रम्‌ ॥. ५१.॥ दहः छधुग्यपगतक्रुभपोहत्तापः . पराको मुखे करणसोछवमष्यथलम्‌ । सवेदः क्षवः प्रकृतियोगि मनोऽन्नचिप्ता करण्ड्श्च मूत्र विगतज्वरटक्षणानि ॥ १५२.४; इति योगतरङ्गिण्यां जत्ररनिदामकयनं नाम पप्तपच्राश्च- र स्तर्‌ड्‌ः ॥। ५४८ ॥ अथष्पश्शत्तरश्रः ॥: ~ अथ सेज्वरेपकमः-- - `“ अंशा यते शेषाणां विषक्त नेवं कक्ष्ये ५ स्माधारणीं किया तत्र षिपातष्या चिङित्पङ्ेः ॥. १. ॥ अथ निवातसेवनगुणाः .- समान्यत ज्वरी पूव निवाते मिटये वसत्‌ । ` „“ निबातमायपो-षद्धिं तनोत्यारोग्पमेव चे॥.२॥ अथः व्यननानिरस्य-- व्यजनस्यानिलस्त्रप्णास्वेदमृछछश्रिमापहः + : . ~ * .प्रित्त्ाहाच्द्ाटामद्ाहमयजदाहनिंत ॥ ३ ॥ अथ चमेव्यजनस्य- चमव्प्रजननजो त्रातो ब्रातपित्तप्रकोपानित्‌ ॥ ~ ` , ४. - `श्ठेष्मलो द्ाहमूछाचकोपजिदह्धिमान्यंकृद ५ ४ ॥- . #॥ [ भ््वपततङ्गः ] -बुष्टयोयरतरद्धिणीं 4. ` ६४३ अथ वृशन्यजनस्प- ` : ` पक्ष्पममनो वायुरुप्णः पिताक पन ॥- ` अथे सोर्जुरानिटस्य- सारयुरस्ताठवृुन्तोच्यसिदोपघ्नोऽल्पवीजितेः ॥ ५ ॥ अथ मायुरवस्तरवेत्रनाः- मायुरदखवे्त्यचामराणां समारणाः दोपः सौस्यनमकाः सिग्धा हयाः सर्पजिताः ॥ ६॥ नवज्वरे मवेद्यलद्वुरूष्णाम्बरसवतः थतु पक्ष पानीय पिबेक्किविन्नेवारयन्‌ ॥ ४७ ॥ विनाऽपि भेपजेन्याप्धिः पथ्याषेद निवतते 1 भ तु पथ्यविहीनस्य भेषजानां शतैरपि ॥ €॥ तरुणञ्वरे निपेधः- परिपेकान्पदेहांश्च सेहान्संशोधनानि चै ! वा स्वप्नं ध्यचापं च ्पायामं ल्िशिर जट ॥ १५ फछोधम्रबातमोर्यानि षजयेत्तरुणग्वसं । प्रिपेकादिसेवनापगणानाह~ शाप छाद्‌ मद्‌ मूख भ्रम तप्णामराचकम्‌ ॥ १४५ ॥ नवज्वरी सटमतं परिपकादिरेचनात्‌ । ऽवरे ठद्धनमेवाऽऽदौ उपदिष्टे ज्वरे ।॥ ११॥ क्षयानिठमयक्रो धकामरोंकमयोम्धवात्‌ । ` * उक्ते च~ : भ दद्दवेन्मारंतजे ज्वरे च | क्षयोद्धवे च श्युधिते च जन्तो ! नं शुः दु्टबाटव्द्भान्‌ , ~ ` ` भ।तास्तुपातान पि सोध्वंदातान्‌ ५ १२५ ८ वन्‌ चरणमाह~ ` आमाशयस्थो हत्वाऽथिं सामा मार्गाव्पधापयन्‌ । विदधाति ज्वरं दोपस्तस्मालयंनमाचरे \॥ १२ ॥ अनवस्थितद्‌ापायरेटद्‌् वनं दृपपाचनम्‌ 1 „ ज्वरम दीपनं कादक्षारुचिठाप्रवकारकम्‌ ॥ -१४ ॥ | > 1 १ निममहेविरविति- ([ मष्टपाराररदः } . अथरमोक्षठक्षणमाह- ` ˆ `; दाहः! स्वेदो भ्रषस्तष्णा कम्पो विदूभेदसेजिताः। कूजन च{तित्गन्ध्य ज्वरमाक्षणदटक्षणप्र ॥ ४९ ॥ ७परस्पद्माहू- स्रोतसां मार्दवं कृत्वा नीला पावकमाशयम्‌-। ` एत्वा: व्रातक एस्तमप्र्स्वेद्र ज्वरमदद ति, ५.१५०. ५ अव वम्तजद्टन्षणम्‌- विगतक्रुमसंतपमव्य्थं विमटेन्धिधम्‌ ¦ युक्त प्रकृतित्रस्येश्च विद्य व्पुरुपमर्दरप्‌ ॥ ५१. ॥' ददु छधुव्यपगतकरुममोहतापः पराको मुखे करणसाष्टवमव्यथतमपर्‌ । स्वेदः श्रवः प्रकृतियोमि मनोऽन्नरचरिप्मा , क्टश्च मूध विगतन्धरटक्षणानि ॥ १५२.४ र्ति योगतुरङ्धिण्यां प्त्ररनिदानक्यनं नाम पप्रश््ाश्चु- ` ~ स्ह्नः ॥। ५७ ॥, = ˆ “ नयाटपद्चादष्तरन्रः ४ अथ सर्वेज्यरोपक्रमः-- - .; ˆ अशा यत दोपाणां विषक्त सेव. श्यते ५ .› साधारणी क्रिया तत्र षिधातभ्या विक्ि्सश्चिः ॥ १.॥॥ अथ निवातसेवनगुणाः~ . समान्पतो ज्वरी पूर्वः निवाते निप षसेद 1 “" निवातमोयुपा वृद्धि तनोस्यारोग्मेवः च]. ॥, अथः व्यननानिटस्प- ष्यजनस्याधिटस्नष्णास्वे द्‌मछाभ्रसारपहुः १ ` .त्तदादयस्रदाहा मदाहमद्यजदाहनित्‌॥ 2२ ॥ अथ चर्मन्यजनस्य- ` चमव्य्रननजा वात्तो ब्रातिततप्र्तेपाजित्‌ 1 ~ „ - - श्छेप्मटो दाहमूट्रौघ्रकोपरजिदद्िमान्यक्ृत्‌ + ४ ॥ [ जेह्प्राशप्तरङ; 1 -बृहद्योगतैरद्धिणी.॥; ` ४४३ अंथ वशव्यजनस्य~ । ` पक्षत्धजनज षायुरुप्णः पित्तोद्कोपन; । - ` अथे खानजुरानिलस्य- सार्जूरस्ताठपुन्तोत्यसिदोपघ्रोऽत्पवीजितः ॥ ५ ॥ अथ मायुरपस््रवे्नाः मापुरदद्वेवोव्यचामराणां समीरणः दीपल्नः सौख्यजनकाः सिरपा हय सुपुजिता! \ ६ ॥ नवज्वरी भवेद्यलनाहुरूष्णास्बर सवतः । पयत पक्र पान।य पिवेक्किविद्तवारथत्‌ ॥ ७ \ विनाऽपि भेपनेन्यधिः पथ्यादेषं निवतंते । न तु पथ्यविहीतस्य भेषजानां हतैरपि द तरुणञ्यरे निपेधः- परिषकाम्प्रदेहांश्च सरेहान्सश्ञो धनानि चै! दिदि स्वपरं व्यवायं च व्यायामं शिक्षेर नट्‌ ॥ ९॥ फ्ोधप्रवातभोर्यानि दवर्जयेत्तरुणज्वरीं । ` पुरिपेकादिसेयनापगुणानार्‌- शोप छदि भद्‌ मूहछा भ्रम तष्णामरोचरुम्‌ | १०५ नवज्वरी सठमतं परिपकादिसेदनात्‌ । ५वरे ठङ्वनमेवाऽऽदौ उपदिष्टमते जवरातै [११ ॥ क्षयानिटमयक्रोधकामशोंकमयो्धवात्‌ । उक्‌ च~ भं ठदःवेन्मारुतजे ज्वर ख ` क्षयोद्धदे च श्धिते च जस्त । भ शष्ण इवटकच्टिवद्धान्‌ * ` मतस्तृपातन पि सोष्वंवाताच्‌ ॥ १२१ सड धम्‌ावरणमाहू-~ ` ` आमाशयस्थो हव्वाऽथिं सामो मागान्पधापयन्‌ । विदधाति ज्वर्‌ दोपस्तस्मालर्धनमाचरत \ १३॥ अनवस्थिंतद्‌पाप्रेडर्‌्घनं दौपपाचरम्‌ । ज्वरं द्‌।पन फादक्षारचठायवकारकम्‌ #.१ ४ ॥ ४४... धिमठमष्टविरदितरा+ [मण्याः } धद्यप्पनेरुधा सन्ति ठट्यनारि स्वकमहु । लदप्थरी रयनक्षानं टद्टपनं सप्रपाचरेद्‌ ॥ १५॥ उक्तं यु चरके यतुप्पफरा संशद्धिः पिपासा भारुतातपो 1, पाचनान्युपयासश्च प्यायामद्यति ठद्पनंपर्‌ + १६॥ ` तथोक्तः सुधते- आनद्धस्तिभितेद्‌पैपवन्तें काठमातुरः 1 तावच्वनशपं एपचतः संसगमा चरेत्‌ ॥ १४॥ टट््पनप्दवभादह-~ दोाणामेव सा शक्तिटटपने या सषिष्णुत १ महि शोपक्षये ए श्िःषहवे छद्‌ पनं महद्‌ ॥ १८ ॥! तत्र दपपमाणम्‌-~ घातः सप्तराघ्ेण दृशरामेण पे्तिषकः । म्ठेप्मज) दक्षिन जरः पाकं प्रपयते ॥ १९ ॥ तरुणज्यरमाह- आसपतराचर तरणं उवरमाटर्मनी पिण। 1 भध्यदा दशरात्र तु पूराणम्रत उत्तरम्‌ ॥ २०॥ पटाविरा7धना चन ठट पनेनोपपादपेद्‌ । धटायेष्ठानमार)ग्य यद्थाऽ्यं क्ियाक्रमः ॥ २१ ५ ६ नदटद्पनमाह~ फफोत्छेशश्च हलासः एीवनं च सुहयः 1 कण्टास्यहूदयाध्ुद्धिस्तन्दा रा स्याद्धानटर्टःरिते ॥ २२१४ दल्घनाततिक्रमे दोपानाह~ पर्वमेदोऽङ्मर्दृश्च श्वासः होपो मुखस्य चं! ह्वच्चङ्ाश्चारुचिस्त्रष्णा दौत्यं थोचनेचयोः ॥ २२ ॥ मनसः सथ्रमोऽगभीकष्णप्रभ्ववातस्तमो हहि 1 ~ देहाभिटहानिश्च छद्रथनेऽपति फते मवेत्‌ ॥ २४ ॥ खद घनय॒णाः वातमूत्रपुरापाणां विभ गाचडाधवे ) हदेयोद्धारकण्ठास्पद्द्धौ तन्दराकमे. मते. २५ ॥ ` भूमशुषरासः) = वृहदरोगतःङ्गिणी 4. दषः स्देदे ज तिऽरुषौ वाऽपि-क्षुतिपासासहोदपे 1 छतं लदःयनमादेश्य निष्यये चान्तरार्मनि.॥ २६ ५ छटदङपनेन क्षपं नते दूपे सधुक्षितेऽनले । पिञ्डरत्वं एधत च क्षुचेवास्योपनायते ॥ २७॥ सो्केरो वठिने देवं षम श्टेमिकज्वरे 1 पित्तपराये पिरेकस्तु फा्थः प्रलिथिष्ठाक्चपे ॥ २८१ सरुजेऽनिठनजे कराय सोद्ाव्त निरहणम्‌ । कफ़ामिपन्ने शिरसि कायं मूधपिरेवनम्‌ ॥ २९ ॥ जरं देयमाह- तरृष्णा भरसयती धोरा सद्यः पाण पतः । तस्मादयं तृषाताप पानीयं प्राणधारणम्‌ ॥ ३० ॥ तुषारा मोहमायाति भोहास्माणाच्िमुश्ति । अतः सर्वस्विवस्थाप्ु न क्चिद्ठारि वायते ॥ ६१ ॥ एतेषां मन्द्पानीयदानम्‌- ज्वरे नेचामये कु मन्दाद्नवुव्रे तथा । अंतेषकषे प्रतिश्याये परसेके श्वयथा क्षये ॥ १२॥ पणे च मधुमेहे च पानीयं मन्द माचरेत्‌ । एतेषां शीतलजलमाह- मू! पि्ोष्मदहिपएु विपे मेहे मव्‌ दपये ॥ ६३ ॥ भ्रमक्कुमपरीतेपु मार्गोरथे वमथौ तथा । ऊध्वमे रक्तपित्ते च शीतमम्मः प्रशस्यते ॥ ३४ ॥ एषामुष्णजर्पान्‌ -शस्तम्‌-~. नवग्युरे प्रतिश्याये पा्व॑दयुरे गठग्रहे । - सयःशयुद्धी तथाऽऽध्माते व्याधौ वातकुफोद्धवे ॥ १३५ ॥ अरुधिग्रहणीगुत्मभ्वासकासेयु विद्धो ! दिक्षा. सेहपाने च पिबेदष्णं जठ नरः ॥ २६ ॥ ` तेनाप्णोदकमाह- य्ताध्पमाने निव निष्फेनं निभं मवे १. अपविद्धं मवदि.तदुष्णोृरभ्यते ॥ ३५७ ॥ + ^ -२३४६ । भिमटमषहटरिरविता.- ": [ स्पश्चद्रास्तक्कः ] ध गृर्णा # फफमेदोनिठामप्र दीपन वरस्तिोधनमरं , | श्वासकासज्वरहरं एथ्मुष्णादृक सदा 1३८ # अष्टमेनोशंशेषेण चतुर्थनार्धकेन वा । । अथ चा. कैथनेनेप सिद्ध मुष्णोदकं वदेद्‌ ॥ २९) तत्पदहीलं चाचश्रपदटीनं दु (पित्तद्द्‌ \ विपादृहीनं श्टठेप्मप्रं पाचनं दीपनं ठु + ४०॥ देद्रजे संनिपाते च ज्वरे पथ्यं तद्‌ तिजित्‌ । शरदि चार्धपादीनं पादहीनं तु हैमनम्‌ ॥ ४१ ॥ शिशिरे च वससे च शीध्मे- चार्धावशेपितम्‌ । विपरीते ऋतौ तद्रसावुप्यष्टावशोपितम्‌ ॥ ४२) अन्यरच- वसष्वङ्कृए धाणेपु वेदेषु तपु क्षयाः एकमागावशेषे स्याद्म्ध दर्पादिपु कमात्‌ 1 ४३॥ हेमन्ते शिशिरे षम्बु सारसं वा तङागजम्‌ । | वसन्तशीष्मयोः कोपं वाप्यं वा नेर हितष्‌ ॥ ४४ ॥ नाऽइदेयं दारि नादेयं वसन्तभीप्मयोङषेः ५ ४५ \ उक्तं च~ पानीयं पानीयं शरदि वसन्ते च पानीयपू । नादेयं नाऽऽ्देयं शरदि -पसन्ते च नाऽयम्‌ \ ४६ ॥ विपवर्पचएष्पादिदु्टनिञ्लरयोगतः । ` आद्धिदुं चान्तरिक्ष दा कोपंदा प्रापि स्य॒तप्‌ 1५ हस्तं शरदि नादेयं नीरमशुद॑के-परम्‌ । दिवा दिवाकरकरनक्षाकरकरोनाकति #-४८ ॥ ४ 5; सुष्टभश्ुदकः नाप्ना तोयं दोपच्चयापहम्‌ ! अनभिष्यन्दि निदो पमान्तरिस्षजोपमम्‌ ॥ ४९॥ . . तप रसायनं मेध्य तत यु सुधासमम्‌ 1 उष्णोदकपनगुणानाह- | -भिनत्तिःग्टेप्मसंधातें मारुतं चापकर्षति. ५० निन ५ न 4 ॥ | ह कं 7 ~ “ ॥ + न ~ गिः ° 6) ५ +“ ५ % ४ क, 8 ~ + 4 गर वि१।१० ^^" `“ “ | ॥ षि १ , [ सष्पथाराप्तणः 1 - = क सद्यो क्तस्य घा'जाते ज्वरे. संतर्पणोःत्थिते। वमन वमनाहस्य हास्तामेत्पाह दाम्मरः ॥,५८ | पृहद्योगतरद्धिणी + ` , ` १४५७. अनी ज्यच्पाश्चु सातपुप्णादक. प्नकतिः# तस्य क्रिया धादयपतेन. षिषटम्मिः दुजर पवनादहतम्‌-॥ ५१. ॥ छुतश्षीतं चिदहोपन्न. बाद्यान्तम।वशीतलम्‌ ५ दिवा शुत तु यत्तोयं रावा तद्कुरुतां पजेत्‌ । रानी श॒तं दिवा तज्ञ.गुरुत्वमधिगच्छति ॥ ५२॥ समयान्तरगणावदि- रामं जठ, पाकमुपैति यामास्पक्तं पुनः शीतटठटमर्धंयामात्‌ \ पक फवुष्ण- तु ततोऽधयामाक्ाटास्लयः पीतजटस्य पाङ.॥५३॥ एवं विपक्रदोपस्य स््ररिणः सप्तमेऽहटनि.. ` कषाय, दातुमिच्छन्ति पचनं टघुदीपनप्रः ५ ५४१५; -.. तथोक्तं बरद्धवामरे-. सवेज्यरेधु दृ त्यः कपायः सप्तमेऽहनि ।. | अथ वाःलङषपेत्तावधथाददाशेग्पद्श्चनम्‌ । ५४ ॥. निपेधः- । | न कषायं प्रश्ं्न्ति कदावित्तरुणञ्वरे ।. ` कछपायेणाऽऽकुटी मूता. दपा जें उदुस्तराः ॥ ५५ ॥ धः कपायः.कपायः स्यात्स वन्यंसतरुणस्शर्‌ । फपायेण फपायेण दोषाः स्युदुर्जया खरे ॥ ५६ ॥ वृमन कमः | म्रोजनान्ते उवरे जाते उरिति ्ाप्येद्धिप्‌ 1 ` तदृन्नमन्यधा तस्योद्रे पक्त प्रवाभ्यते ॥ ५७ । तथोक्तं वाम्मद- । > वमितं टद्पयेप्माज्ञो ठद्रदितःन तु वामयेत्‌ । . ----धमन क्िशबाहुटयाद्धन्पाछदटवनक पितम्‌ ॥ ५९.॥. जिम ्मणम्नन्न म, क क्म्‌ टूट्यस्यत्र इदसप ग, -पुरदके--ष्ेपतः ` िवायोेगे लदान परिवसयेत्‌ ५ | ॥ नी , 26, , ए 7) पं २४६. विमह्म्टपिर्दिता- ` [जएय गुणाः फफमेशोमिठामपर दीपन यस्ति्ाधनम्‌ । भ्तामफासज्परह्र पथ्थ्मप्णददुफ सषा ॥ ३६१ अ्मेनोक्षपेण चत्रथनापङकेन घां । | अथवा छयनेनेव सिद्धमुप्णोधुकं वदेत्‌ ३९) तर्पपदहीनं दातधप्रमर्धानं तु पितस्‌ । ` चिपवुहीनं श्टेष्यप्रं पाचनं फीपनं छथ ॥ ४०॥ दमे संमिपाते ख ज्वरे पथ्यं तर्दृप्रिजित्‌ ) हारदि वार्धपाषीनं पादहीनं तु हैमनम्‌ ॥ ४१॥ किशिरे च धसन्ते घ गप्मे.-दधिवशोपितेम्‌ । पिपरीत क्रतौ तद्ररमापुप्यष्टाषजेपेतम्‌ ॥ ४२१. .. अन्पच्ु- धम॒ष्वद्तेय षाणेपु पदेषु धिषु ्क्षयोः एकमागावरेपं स्यादम्बु. धपािपु कमात्‌ ॥ ४३ ॥ हेमन्ते शिशिरे षाम सारस वा तडागजम्‌ । वसन्त््रीध्मयोः कौपं बाध्यं वा नैर हितम्‌ ॥ ४४ ॥ . नाऽदेयं षारि नादेय धसन्तमीप्मयोदधेः ॥ ४५ ॥ छप च- पानीयं पानीयं ज्ञरदि.वसन्ते च पानीयम्‌ ! नादेयं नाऽभ्देयं शरदि-वसम्ते च नाऽभ्देयम्‌ ॥ ४६॥ विषवत्यन्च एप्पादिदु्टनिश्च॑रयोगतः । आद्धिवं बाऽन्तरिक्षं वा कापं वा प्राचपि स्मृतम्‌ ॥ ४७॥ हास्त शरदि नादेयं नीरमशदफः-परम्‌ ¦ द्वा दिवाकरकरनिश्ाकरकरोनाशे ॥ ४८ ॥ > .सजुष्टमशुदृक नाघ्ना ताप दोपत्रपापटुम्‌ । . अनमिष्यन्दि निर्दपमान्तरीक्षजटोपमम्‌ ॥ ४९ + -,, धत्थ रसायन मेध्य कणत उदु खुधासतमद.! उष्णोद्कपामगुणानाह- ,, भिनतिःन्ठेप्मसंधातं मारते चापकर्पति.॥ ५०॥ "` ह ॐ, ३ += ६ = ++ न नष त $ श (मेभ प मः -( शसषाशत्तकः ] - = षृहधोगतरद्गिणी + ~ ` १४७ ~. अरीरणःः जस््पस्याश्च दातपुप्णद्क निश्िः# ` -तस्य क्रिंपा- ॥ ध[रापत्तिन विषट्म्मि. दुजरं पवनाहतम॥ ५१. ॥ छ(तरहीतं चिदोपत्न बाह्यान्तमावशौतलम्‌ । एवा शृतं तु ःयत्तोप.रा्ा तद्रुरुतां भजेत्‌ । रात्री श॒तं दिवा तज्ञ. गुरुत्वमपिगच्छति ॥ ५२ 1 समयान्तरगणासाद्‌- आमं जद पाकमुपेति यमारक्तं एनः शीतटछमर्धयामात्‌ } पकं फदुष्णं तु ततोऽधयामाक्रालाल्लयः पीतनटठस्य पाके. ॥५६ एवं षविपक्रदोएस्य उरिणः सप्तमेऽहनि.1. ` पाय, दातुमिच्छन्ति पाचनं ठघुदीपनम-ः ५ ५४ 1, तथोक्त बृद्धवाम्पटे-- सर्वज्वरेध दात्य; फपापः सप्तमेऽहनि 1. ` अथ षा-टङर्षयेत्तावथावदारोग्यदशेनम्‌ ॥ ५४ ॥; निपेध = | न कषायं प्रकषसन्ति कदृाचिततरुणज्वरे \ ` कपायेणाऽऽङकटीमूता, दोषा जतु सदुस्तशः ॥ ५५ ॥ धः. कषायः कपायः स्यात्स वज्यस्तरहणञ्वरं 1 छषार्येण कपार्येण दोपाः स्यदुजया चवर ॥ ५६ ॥ वमन्‌ कम्‌; पोजनान्ते. उरं जाते उरितं दामयेदद्धिपक्‌. ४ ` तषश्चमन्यथा तस्योदरे पर प्रबाध्यते ॥ ५५ ॥ ` तथीकतं वामर \ सद्यो. सक्तस्य वा-जाते ज्वरे. सतपणःस्थिते.। यमन दमनाहंस्य शस्तमित्पाह षारमरः ॥,५4८ ॥ - धमितं छद्रचवपेसाज्ञो छद्षितिन सु वामदत्‌। ~ - --षमन द्विशबाहूुत्यान्दम्पालद्‌्वनकपिततम्‌ ॥ ५९॥. _. । "ष्णि शनषकापेषय) ग्रणेनयरषाणयणणकवनगयः षणो ण ण पप पपयिि म # कम इत्यस्वाप्र इद्मप ग, पुष्के--षद्ेपतः ` कियपयोगो निदानं पर्विभेयेद्‌ + _ । ब, 9 | , ॥,, 2 ° अ = क ५ २, तद्र्यम ॥ ९६८ पिपयमषरिपयिका- १४... 0 हटष््वनाचेप्िपकेपु दोपधाप्तुम्ेपु च द्रो छधुमि षक्षीणे उदरे यपं प्रदापयेत्‌ ॥६०॥ पत्ीपपदानप्तमपाम्तषयुणागुणाः- दीप धिष्षे भवति मेपममष्रहीनं ` हन्पात्तदामपमसकापमाश चेद} ` तट्‌ःटवृद्धपषतीपृूमिश्य पीतं वटानि पर्या समुपयानिि ण्ठक्षपंष।६१॥ सदुलोपीऽनिः स्वास्थ्यं तुरतृष्णा पुमनस्कता 1 कटधुरवमिन्िपोद्ारः चुद्धो जीर्णौप्धफूतिः ५.६२ ॥ कमो दुदोऽद्गसदृनं भ्रमो मूर्छा िपेखना। छरति्छहानिथ सावश१पधाङृतिः + ६३ ॥ आओपधक्ेपे मक्त पीतं तथोपधं सशेपेऽनने । न करोति गकोपश्म प्रकोपयत्यन्पपमां्र॥ ६४ ॥ दीप्रं दिपकयुपणाति पठं व हन्पा. दक्नावृतं न च पएनर्वद्नान्निरेति । प्रापमक्तमेषितमधोपएधमेतदेव दयवि मारुशिशदद्धवगद्धःनाम्यः ॥ ६५ ॥ तप्य म्वति पङ्ेपु दौपधातुम्ेपु-ब! काठ दा यादुवाऽकाठे सोऽन्नकाट उदाहतः ॥ ६६ ॥ ` “` ` ` अन्य रामे पाक गते नणां पदा मोभनछाछसा । ` भवेत्काठे ह्यरूटठे धा सोऽक्नकाठ उदाहतः " ६५ ॥ | भज विशेषमाह~ | ज्वरितं पदेऽतीते ठदधितं एध भोगयेत्‌ । "पाचनं शषमनीपं वा कषायं पापयेदपि ॥'६८॥ ' ~-परषेऽत्रीत ईतिविशेपंणं दातस्व॑रपर क्षेपम्‌ \ , ` "पित्तर्वरे दक्षाहैऽतीते श्टेष्मन्वरे.द्वादशाहेऽीते । .॥ ५ ~. -. " + त्वनयवोद्राए इति क, पृध्तके पठान्तश््‌॥ ` - ¢ गर । १ १ बृहधोगतरङ्गिशीः! ` " ˆ अन वृद्धवारभटुः= चट्दृशदएदशाहेषु श्यतीतेषु क्रमेण वै । वा तपित्तरूपातङ्भष्वन्नफादटा इमे अपः ॥ ६९ ॥ दे संमिते च व्याधादारोग्यदृकमे। सति पदगयुपादि कत्पयेदतिमैपरणात्‌ ॥ ५१ ॥ अत्र पिदेह्‌ः~ सर्दज्वरेषु सप्ताहे माघ्रावहधु भोजयेत्‌ । पेगापापेडन्यथा तद्धि ज्वरषेगास्िवर्धयेत्‌ ॥ ७३ ॥ एति मोगतरद्किपयां स्॑खरेपक्रमो नामाषटप्ाशस्तरङ्कः ९८॥ [मग्पधराक्षतः } सप्‌ नधपदादत्तरद्ः । न्ना अथ ज्वरे पथ्यानि तत्र शाकानि तश्डुर्टायकवास्तुकबाटमूटकपपटान्‌ $ पटोट तिक्तशाक च गुदुचीपटवान्परि॥ १॥ काठ शाकं निम्बपुष्पं मारीं दाधिकादृलम्‌ । जीवन्ती चापि चद्धेरी छनिषण्णकम।विके ॥ २॥ पत्रशाकपियाणां तु ज्वरितिनां प्रदाप्येद्‌ ! ! ` | , अयान्नम्‌- मूद्रान्मदराश्चणरल्कुटत्थांश्च मङुषकान्‌ ॥ १ ॥ यूपाथ ूषसास्म्यानां ज्वरितानां भकर्पयेत्‌ ! , ज्वरे मासान्याह- ` ठार्वतित्तिरवर्तीरङुरङौच्छवतंरादू्‌ ॥ ४ ॥ कट विङ्कमयुरेणश शच चिवघुगाभ॑कान्‌ । उपचक्रवकोरात्पबस्तनृणमयृरसम्‌ ॥ ५॥ दापपेन्मासित्तात्यानां ज्वरितानां यथाबठम्‌ 1 न्व = गिरिक पगरण : 3 २, वः ! प ६४९. ४. जिम्टमहविरपिता~ -.. ` [ नत्पश्राश्तरङ्ः ]: अथ फाति : : सन्ताकपीटुककोटपरोठककरिदिकपु-॥.६.॥ फटक्षाकङफते दथ. सव. नित्रहमेव च.। | अथ. प्राणधान्यम्‌- ` धत्से पितधान्पस्य तण्डलाशून्धो ज्वरे. हितम्‌ 1-७.॥४ र टिकाथं प्रदातव्यं -हिवपापिततमत्पशः गोधूमादि यथासात््यमन्यद्रप्यल्पमपयेत्‌ ॥ < ॥ अथ ज्वरे पाचनमू- यत्पच्याममाहार पचेदृमं रस च.यत्‌.1, “~ - यदंपक्तान्पचेहोपांस्तषदधि पाचनमुच्पते +^ २ #॥` - प शोधयति यहापान्समान्नोद्‌रयत्यपि। समी करोति सव द्धा स्तस्सशमनमुच्यते.॥ १० ॥, तयोः -संमरदानकालमाह-- पाययेद्‌ातुरे सामं पाचनं सप्तमे दिनि! दरामनेनाथवा ह्वा निरामे. समपाचरत्‌ ॥. ११ ॥ अथ वातज्वरे शाहिपरण्यादिः-~ ~: ताखिपर्णी बला द्राक्षा गुडुची सावा त्तथा॥*. ` आस कथि ए्िचेर्कोष्णं तीचवातन्वरच्छिष्म्‌ च्छिव्म्‌ \ १२१५ कर्ताः किराताब्दाग्रतोद्छ््यवहतीद्रयगोश्चरेः ।.- सस्थिराकठशादिण्वेः क्राथो पातज्वरापहः ॥ १६९१ काश्मयादिः- काश्मरीसासवि।दाक्षाचायमाणाऽप्रतामवःः फपापः सगदः पाता वातस्वरप्नेवारणः.॥ १४ ॥ अथ पेत्ते-कटूफरादिः- - ` : कटूफटेन्द्रयवारिषटतिक्तामुस्तेः शते जलम्‌ \ | पावनं द्श्टाभऽहि स्यात्तीपे पिततिर्वरे सरणम्‌ ॥ १५ १ क, ‰, ततःस. १४० = ` ˆ नेवपपरि्तस्ैः] = पृषठयंमिरतरङ्किनी 1 | - “षः । धागेशताप्- राट मापर्पदंकपमिवद्धमूमिभ्ववासाकटुरोहिणीनाम्‌ २) काथं पिबेच्छकरयपाऽवगा तप्णाद्धापचज्यरदादेयुक्तः, १६१ पृन्द्ति~ एकः पपरक; भे; पित्तञ्वर विनादान्‌; । ; फिं-पुनयदि पुतं चन्द्नोश्षःरपान्यकः ५ १७ ॥ अथ भ्ठेष्मने बीजपुरादिः- दीजप्रशिफापय्यानागसय्न्धिकेः जतम । सक्षारं पावनं श्टेष्मज्वरे हदृश्षवासरे ॥ १८ ॥ ~ शूनिम्बादिः शाङ्कषरात्‌- ॥ मूनिम्बनिम्बपिप्पल्यः सटी शुण्ठी शतावर । गु ची बहती चेति क्राथं हन्यात्कफज्वरम्‌ ॥ १६ ॥ आमलक्यादिः-~ आमटक्यमया कृष्णा चिचकश्चेत्ययं गणः । सर्वज्वरकफातद्ःमेदी दीपनपाचनः ॥*२० ॥ ` चातुभेदावरेहिका षन्दात्त- फर्फटं पौष्करं शष्णा जद्धी च मधुना सरह \ श्वासकास्रज्वरहरः भष्ठो लेः क फान्तक्कत्‌ ५ २१ ॥ छिलाद्ध वाम्बधरपन्वयवास विभ्ये दस्पशंपपटकमेषकिरातपतिक्तेः 4 मस्ताटररूपफमहोपपधन्वयासैः छाथ धपयदृनटापत्तक प्ज्दरण ॥ २२५ पथक्‌ पधकं तरिमिश्चरणैः कथितः. कायेवरतादिषएु योगः ज्वरे गुदुच्यादिः अधुतारिटकुचन्द्‌नपद्यकधान्योद्भवः काथः । ज्वरहलासच्छर्दिस्तष्णादौहारुचीर्हन्याद्‌ 1} -२३ 1 अथ वात्तपितते पपटाञ्दाधूतोदाच्यकरातेः साधितं जम्‌ ! पथ्चमद्रमिदं भाक्तं घातपित्तस्वरापटम्‌ ॥ २४ 1 ५२ तरिमहमषटपिररिता- { मरषारसरहः विफठाकाङमरीराघ्नाराजवक्षादरूपकः । | श्रृतमम्मु हेरेतूणं भात्तपितोद्धुवं ज्वरम्‌ ॥ २५.॥ ति दृर्वाद । अयं षातण्ठेष्मने धुदादिः- तुवाशण्ठीगुदूषोनां कपापः पाष्करस्य श । | कर्फवाताधिके पयो खरे वाऽपि चिदोपमे ॥ ९६॥ भथाऽसेगयपश्चकम्‌- आरोवधदणाभूदयुस्तातिक्तामयाकरनेः । काथः शमयति क्षिपं ज्वर षातकपोद्धूषप्‌ ॥ २७॥ अय्‌ रित्तन्दटष्मजेऽमृताष्टरम्‌- भमुनारिष्टकटकामु सेन्‌ यषनागरः । परोषच्वन्दमास्णं च शृते पिप्पणठिषुणपुङ्‌ ॥ २८॥ अप्रताष्टकमेतन् ए्तिश्टेष्पर्वरापहम्‌ । हति दाद्कधगात्‌ 1 प्ररोठचन्दनरूवापाठातिक्तापुतागणः ॥-२९.॥ पिक्तन्टेष्मरदरन्छरदिद्‌ष्कण्टयिषपापः , प्ररो पिनुमम्दुं ष पिका मधुकः ष्टा 1:2० 1 पाधित्तोऽयं कषायः स्पालित्तश्टेप्ममवे- उरे । अथ सेनिपातने दशमृखादि चिराय पश्वराते धा वृशरचमयापिवा) ३१॥ छङ्कयनं संमिपातेषए फयादारोग्पवकषनात्‌ । कण्टकारीद्रप घुरण्ठा धान्यक् सुरदारु षच्‌ ॥ ३२५ रमिः हुतं पावनं स्पात्‌ सर्वर्वरनिवाण्णमर्‌। क्षाटिपर्णीदिशिपर्णाशहतीदपमो क्षुरः ॥ १२५ शिल्वाधिमन्धस्योनाकपारटाष्तक्षमरीयुतेः । शमृणभिपि ख्यात कथित प्रजठं पिष्‌ ।: पिप्यलीचूणंसयुक्त संनिपातस्वरापहम्‌ ॥ ३४ ॥ = ण ऋ " 7 # * 11 ॥॥ १, भ्‌. ण्डा कि 1 , ~ , [ मवपदाशतपछं ] - बुदयोगतरङ्गेणी । ` १५९ भाग्यादिकाथ आरोग्पदर्पणतः~ मा्गौमूनिभ्वनिम्बैर्जटठदृकटुवचामग्योपवासाविक्षाठा शद्मोमन्तापरोटीसुरतरुरजनीपारटाटुण्टुकामिः । घराह्मीदार्वायुहची चिवुद्तिविपयापुष्करवायभाणेः पाठाश्याघीकटिद्कखिफठसटियुतेः कलिपतेस्दरयमभेः ॥ १५ ॥ कषायो द्रातिंशकाख्यलिकदकशकटितान्सनिपताशक्षिहदन्िं श्वासं शर्ट च दिक्षां फसनयुदृरुजोभ्मानमन्यासरजभ । ऊरुस्म्मान््रवृद्धि गठगव्मस्तं सर्वसंधिग्रदातं हन्यपेकोऽपि सिंही गजनिवहमिव प्रस्फुरहानृषाएम्‌ ॥ ६६ ॥ | नहटद्वाङ्ग^ मूनिन्वदास्वशमूमरहीषधास्व विकैन्दर्बाजधनिकेमकणारूपायः । सन्द्ापरटापकसमास्वचिकाहिभोहश्वा- तादियुक्तमसिरं जवरमाक्षं हन्यात्‌ ॥ ६५४ ॥ इन्[त्‌~ किपापास्तु गुणालाभे कियाम् प्रयोजयेत्‌ । एवस्थां शषन्तवेगा्यां न कियासंफते हितः ॥ ६८ ५ चिकित्साकलिकातः- निम्बाष्द्दासकटकाचिफलाहरिरा- ्दापरोदटनिष्कथितः कषायः । | पेयल्िदोपजनितज्वरनाश्चानायं | छथः समं मगधया दक्षमूखजों धा ॥ २९ ॥ प्वतिक्तकषायः- छुद्पुष्करमूनिम्बयुद्षी दिश्वमेषजैः । पञ्चतिक्तकनामाऽयं क्राथो हन्त्यंटधा ज्वरम्‌ ॥ ४० ॥ दुरव्यम्बुदेरे तिक्तफठचिकं च श्ुद्रापरोडीरजनी सनिम्बा । छाथं विदृष्याजूज्वरसंनिपाते निश्वेतने पुंि.विबोधनार्थद्‌॥४१॥ या मा १ ड, -नयदिरुस्वः । ४५ ऋ , . विमदमहरविरचिता- , (तकृषाश्रतङगः | .. इति सोगशतात्‌ । . ` - -अधाष्टाङ्गावलठेहिका-~ ` ......- . ` ककल पौष्करं की म्य पं यासश्व काव भ्ह्णं वृर्णीङ्कते घना सहं ठेहपेत्‌ ॥ ४२\। . दरषाऽवछटछहिकां हान्ति सनिपातं छवारुणम्‌ । दिका श्वासं च कासं च कण्ठराधं व धुधुरम्‌ 1 ४३॥- सेतद्ोज्यं कफोदेरे चणमातेकमजे रसे; \1 ४४ ॥ दव्यष्टाङ्गगापरेहिका 1 अथ दशमटायष्टादशाद्ः- दुशप्रली सदी शङ्क पोष्करं सदुराछटमप्‌ । शुण्ठी कुटजबीजं च पटोठं कटुरोहिणी ॥ ४५॥ अष्टावृश्षाद्धः दध्येप संनिपातज्व पहः फास ह पाभ्वार्तिभ्वासदिक्ावमीहरः ॥ ४६ ॥ अथ चतुदशाङ्कः- विरज्यरे वातकफोत्वणे धा चिद्‌ापजे-वादुकमठमिभ्रः 1 किराततिक्तादिगणः प्रयोज्यः द्ृद्धव्धिनि वा चरिवृताकििप्र इन्दति किरातं जागर भ्रस्तं शुचीं चतंययं गण{1 ` ` मृनिम्बकारषीतिक्तावचाकरूफलजं रजः ॥ ४८ ॥ उद्धूठनं धिद्ापात्य स्वेदुभिष्यन्दजे स्वरे । मरिच पिप्पटा छण्ठटी पथ्या छोधं सपुष्करम्‌ ।॥ ४९५ मूनिम्बकटुकादुष्ठं कारवीन्दरपवा सटी । एतानि समभागानि सृष्ष्मचुर्णानि कारयेत्‌ ॥ ५० ॥ ` भ्रस्वेदै कण्ठरोध च संधिमर्दनमिष्यते॥ ` एतदुदेधृठनं ष्ठं संनिपातहरं परम्‌ ॥ ५१ ॥ स्वदाद्रमे भु्कुटत्यषूरणौरुदृ्रठनं शस्तमिति दुवन्ति । जीण शङ्ृद्रोष्वणस्य माण्डं सेदापहं युण्ठमयत्तमं हि ॥ ५२१४ ~~ = 5 ` ०. ` # छ," "ति । चरन | बृ्धोगतरद्गिणी + ` १५५. सारपगरहात्‌- ववानिका दवा चुरण्ठी पिष्पटी करी तया} एतैसद्धटनं शस्ते धिदोपोत्थे जरे नृणाम्‌ ॥ आस्यास्तरणं स्ते संनिपात मपे नरणाम्‌ ॥ ५३ ॥ छश्ध्नं वालुरूास्वेदो नस्यं निट।वनमं तथा । अवठेहोऽथचनं चैव प्राद्पयोर्यं विष्ठोपजे ॥ ५४ ॥ अथ षाठकासपेदः- . खर्परमृष्टपरस्थितकासिकसंसिक्तवाटकास्वेषुः , शप्रफति वाततकफामपमस्तकशुठाद्धमद्काषुन्‌ ॥ ५4५ ॥ शय नस्पभरू- सेवं श्वेतमरिषं सर्पपाः छुएमेव ध ¦ धसपमूरत्रेण पिष्टानि नस्यारसं्ाकराणि च ॥ ५६ ॥ भथ निर्णीदनम्‌- आर्वफस्प रसोपेतं सेन्धं सकटुश्र षः । आकण्ठं धारयेदु।स्ये निष्टीषेञ्च मृहुमरह्ुः ॥ ५५७ ॥ एेनाऽऽस्यहुद्पक्कोममन्पापान्वं्िसेणदान्‌ । छने द्ाङरष्यते श्टेष्मा ठापवं चास्य जायते ॥ ५८ # अथ रिरीषायञनम्‌- शिरीषयीजगोमू्कष्णामरिवसिस्पेदे; \ अशनं स्यासवोधाय स्रसोनशिावपेः ॥ ५९ ५ अयारजः श्वेतटोभमखनं मारेचं त्थ 1 गो पित्तेन समायुक्तं 'तन्द्रानाक्षनसुत्तमम्‌ }। ६० १ ६ ५ अखनं सेम्पगरेम्पे मधसिन्धुशिखोषणेः.। भरमोह्राहिः मवति "भाषितं भिषजां दरः ॥ ६१५ ` [त्वारः] पातुमृतज्वरामे र्तस्य रससश्द्धी र्तस्य रक्तमोक्षणम्‌ \ मांसस्थे रेचनं शस्तं मेदस्थे दासदहिष्णाता ॥ ६२५ बेत्न्‌ दमन स्वेदश्वास्थिस्थे स्वेदमदमें। भ्नाश्ुक्राभषं ददवा तमक्ताप्पं सरं ददेत्‌ ॥ ६९२ ५ हवि पगरलदत्ल्यम्‌ ४ १५६ , :चिमष्ठमहदिषडित्रा- [नकारा ] अथ सिद्धार्थादिः- सिदद्धाथक्षो दया दिष्टः करखः सरदार च 1 मलिष्ठा चिरटा श्वेता कटमीपवक्षटुध्यमर ।॥ ६४ ॥ विपद शिरीप ष निशा दार्वी समांश; अजामूषेण संपिष्टो मोमूतेवाऽय दर्णितः ॥ ६५ ॥ सर्बज्यरं निहन्त्याह्यु सिद्धाथादिः प्रठेपतः ४ ६६ ॥ अयोद्रूटनं सारतग्रहात्‌- ` शसविपमरिषमषेशापियफठमस्मकमूषतरवसुमिः ` भागितयुद्थृष्टतमिव्ममितस्येव्रीत्पदरम्‌ ॥ ६५. ॥ अथ रम्पादिकिंयाः- तप्तापोटाञ्छयं प तात्वादिपु ्रिदोपने 1 इत्रामिपेकमदेवमोजनहटजाप्यतः मन््रक्षाविमिः कार्या संनिपाते प्रतिषि ॥ ६८ ४ इहि सामान्प्तनिपात; \ ' अथ सधिगादीनां वचिकित्एा- स्तः. सपिभ्वसिन्धूत्थः कौटतथः कुरतेतराम्‌ । आमान्यमनटदस्थाऽ$श्ु मारुतामयरग्जयम्‌ ॥ ६९ ५ हादीदहरतरूचमास्यदिरदारुराघ्ना, समाः , ्नागरदुधान्विताः पिब शतादरीसंयुताः मदुरदटनपाचितास्द् पुरेण संधिपद- | | ˆ व्यथापहृतये वृथाशिशिरसेवन्‌ मा कृथाः; ॥ ७० ॥ बप्वाकवदकच्छुरः सहुयराप्रतामहुराः घुर दद्वषरनागरावरुणददराप्नापुयः #ुपातरपम्‌(रमिः सह मदन्ति सं धिद्ह्‌- व्यथोसजदिमङ्कुमभर्मणपक्षषातदुहः ॥ ७९ ॥ ` . ` इति,षवादिक्रथः.॥. `. : ९ =< ५ „~ क ऋ» पद्ण्ट्ः नं धशात्ता* | | गतर ारातल्ः ] धहदयोगतरद्भिणी १ .. दय अथ -संपिगः- « - ` शासैरण्ड्िफा षिश्या देवदार्वगुताऽमयः । जयायाऽऽछ प्रमत्मन्ते प्रमनयवां सजाम्‌ 1} ४२॥ ` पुरदारुदाठीषधाटतादछरहाः शुण्ठियुताः शृता जले ॥ सपुराः हामयन्ति सेषिताः सतते संधिगतं सदागतिम्‌ ॥ ५३ ५ पय्पाक्षिदाप्रम्थिकसिटवस्वदिमीतकारग्वधसिद्धमम्मः पीतं सप्ङ्ुष्ठतेलमाद्यु परमखनध्याधिमपाकरोरि ॥ ७४ ॥ मुस्तेरण्डप्राणदाबाणदारच्छिन्नाराक्षामीरुकर्चरतिक्तम्‌ । ` वासादिभ्वाप्वमृटीयगाद्पं हन्यान्मन्य(स्तम्मस धिप्रहातीः॥७५४ पक्ष सर्जरस्रसपपरिन्दुवार- निन्वच्छदाभिल्लिगदा(%)रनदे छेदुप्पात्‌ । धपोऽयपमाघ्च मरुदवततिमपाकरोति सिद्धा्थंस्जरसङ्ुन्दुरुमिमितो वा ॥ ४६ ॥ इति संधिमः 4 अथान्तकचिकित्ता- ` विषाय देयोदितपरष्णवारे सर्व॑ज्वरे यपगदुापहारि श्वरच्छिदं जी रितदं च निर्यं मरत्यंजयं. चेतसि चिन्वयस्व ॥५५॥ करपरप्रकरावदातवयपपं सद्ोगपुव्राज्ञष दाभ्वद्ध क्तजमेपु माबुदयुषं माटस्फुरक्चुपम्‌ । संएणाशतफुम्मसं मतरं शुधराक्षसाछाधरं .. पिदह्ोत्तङ्नराकुखापरुिरं उन्द्रा्घम। रि स्तुहि१५४८ ॥ भिपग्मिरिति निर्भतिं संनिपातिऽन्तकाभिषे भेषजं जाह्वील्ीर वेदयो नारायणो हरः ॥ ७९ ॥ ह्पन्तकष्ये कित । *“ “ ~ अयव रर्दाहुप्रताकरः उरीरनठयन्द्नाम्बुधरवमीश्वैरयं पडङ्कगण उल्वणन्वरतुपातिदाहामयात्‌ । जयेजठसहागुहायगटगोष्षुरेवां परं क्षिरातजटकच्छुरानठदपपटाम्मोधरम्‌ ॥ ८० ४ १. .६ि एवरादियुषादिण ! न्ने १५८ चिमटमहषिरधिता-- [ मपशपास्तर्; त॒पठुकटुकामपाकद्वटारहगधतै धातं जमिति हिन हति दहपस्युद्ध तप ४ पुणाहूमठपाद्धषामसतुरष्कतोपा्य१- | स्सराहुशपुसनतः समधमिश धृपोचतमः ॥ ८१ ४ हुति पृष . पनारीरवाघ्चीकठितस्यानिम्वनटिटा - ,.. ' नपादरक्षाएनद्मङटकपाद।नक्नकछम्‌ ॥ , * ` सम मुमीमिम्बामष्ठकदुशमटेरतिषिठं ˆ , पटादूपापिवातें परमयति शग्दाहमतुदमरं ॥ <२ ] एभिः प्रपोयेदपिप पकषेप्यति न शम्यति पदि धृहस्तषा कुषत्सुचिर शिशिरं पिपिम्‌ 1 ८7 प्रहमयति दहमविप्दन्धप्कन्धुपटवेटपः पैनोऽपि विमटमटपजरसमि पीऽरिनः सपदि ॥ &४ 9 मटयजदद मिभितमद्रस्मितिमतस्परिष्टत सहेदशः | ्तमटठं धुतयद्गःधतं वछात्तरणदृारणद्ाटएमपोदति ॥ ८५ ॥ सद्यः स्फरपद्ररिन्वुमरन्दुपिन्दु- . ^ संवोदसङ्गयुरमीकएतद्द्दनीराम्‌ ¶ === `... 2 ,. उद्यतरद्गतरदीष्तषहसकान्ता- - ` | स्पश भयत सरसा तरुदारतीराम्‌ ॥ £६॥ वरमरकतपुष्परागद्युद्धस्फदिककतासिठतत्थसनिवेशामर + नषदिकसितगाटशोणदयुध्रोखटलठछित्ताणप्तमाथपेत वापीम्‌ द७५ 'परिरदितरिश्पक्षतिषाताद्चयापै-- रधिश्तयुपहतिप्रज्ज्वटा राजतेः 1 तदरुहतरखण्डद्स्तप्प्प्रावतस्ा :, ` प्रहामयति निकाम दादि दाहमाद्यु1 ८८ 1 परिद्हटवटुःसहदाह खाग्वेधुरितः स्पुरितज्वसरवेदुन च्रिचन्व॑नलिप्ततमुः स्रजः सरसिजदरनयुयभिता, मजेत्‌ ॥, ९१. छसत्टुसमकाननष्ुभमनास्मक्ष्मात्तनु-- =. । : ` प्वर्छत्कनककानितिमेः पद्‌ हिकाप्रकाण्डः कतम्‌ { | को ननन ननवो ना - । ~ इः बनभ, ना नऋ म । ˆ % ण्ठ पद्मः, [सष्श्नारसाहः] पृ्योगतरिद्भिणीं १; ६३५९ ` | विकारि ची वि दितसस्पकषकपरपषुः | प्रयुक्त पृदुसीकरं विएठकायमानं भजेत्‌ ॥ ९६ ॥ स्पयषनस्तेनमध्यावोर्नोजितदिजपतिदहिपकुम्मपुगद्विषः । चुदतयः कथिता द्वथुष्यधापरमनाय पुषः परमोपधमरं 1 ९१॥ छतपिभटज॑टप्तुतिरतिप्रथठस्तनयुगनिहितात्तमशिशिरैर्साः वपुरसि धहाः क्षणपपि तापज्चरमददुवथं शपयन्ति सहसा॥९२॥ वाप्यः फमलंहातिन्पो जठयन्त्रग्रहाः शमाः । नायश्वन्दनदिधाद्ध्यो दाहरेन्यदहंय मताः ॥ ९३ ॥ भुक्ताषटी चन्दनशीतलानां शुमन्धपुष्पाम्बिरमूपिताताम्‌ नितम्बिनानां इुपयोघरणामालिक्गनान्याशु हरनि इष्िम्‌ ९४॥ कगन्ताबहुटताम्टेपपश्रस्रक्चन्दनादि भिः । शान्तद्ाहः सवा हर्पप्रणः स्यात्पथ्यगयुद्धनरः॥ ९५ ॥ इति स्ग्याहमतीकारः अथ चित्तवित्रमपतीकारः~ कणोपणोग्राठटवणोत्तमानि करञ्षीजं क्षणदाभषानि । पष्याक्षसिद्धा्थकदिङ्ुनद्यण्ठीयुतानि बस्ताम्बुषिमेभिताकिपर्यी पिष्षा शुरं नयने विधेया प्रचेतनेति प्रथिताऽन्वितार्था । विततभ्रमापस्प्रतिमूतदोपशितेक्षिरेगभ्रमनाश्षहैतुः ॥ ९६॥ फुभ्मो+द्धवतरोरम्मा गुडदिभ्दकणान्विततभ्र्‌ । [नेहन्ति नसि नूनं हि चित्तषिभ्रमनाक्ननम्‌ ॥ ९५ ४ मुरमुधनमेफाहपभुकमरटयोद्धवेः गमसत्तरुमधृन्िभेः पुरपाणिजपांदयुरमिः ॥ ९८ ॥ छोहठामजकेलामिधुपाश्रित्तभ्रमापहः , . गरहदोधहरः भीदृः सोमाग्यकर उत्तमः) ९९} ,शष्ीक्षामरदारुमस्स्यक्षकलामुस्तामटठक्योऽषएता ,, पय्यरेवतसमसनएकरजरा८जनीफठेः सयुताः । हन्युशित्तरुजोऽथ ददुरदटाद्रास्षापरोदटीपयः पथ्यापप्टरजदृक्षरुदूकाशषम्दरकपष्प्यः शताः ॥ १५०५ ॥ इति वित्ति श्वमपतकारः नन ननन््-----=----~---~--=--~-~---"~---~--~---~-~--~- ७, उदामतः पर्‌ 4 छ. क्षगद्यवृष्वतवं $ ) + क, देददादः इ. ‰ नरद्‌ © %, ५४. रहः 1! ६# इ, एरोलः = क, भारेवदब्याधिषात दस्यम । + पिः । 3 #५६ ¬ ^ ६६०: चिमछमहिविरवितार ` -[ सपेपाशत्ा अथ कर्णिकदिकित्ा- ` ' वमश्िकिस्सायुवितीऽस्य धपः भहंपदः स्पात्कवटग्रहथय। नस्पं खं संजनपत्पवद्पं ठेपस्तु सर्वपु एतोऽषटेपः ॥ १ ॥ . परठेपस्नमस्ं भवत्यत्पमेकः समपिक्तदोप च रक्ावसेकः ॥ ,. विपकं च श््रकिपा पुयजिस्सा बणस्वे गतं चेदहुतं ति किता॥२ तिशारिक्षाठामयमाणिमन्थदार्दीद्घन्दीमृटक्तप्रठेपः! ` भमाकरस्तरयुतप्रभावादस्तः समस्ताऽप्यथं कणकप्रः ५९२५ हिमाद्रिजादपतिय्रठासिन्धुप्ठेकपाः कणंकमाद्च दन्युः॥ ठेपेन रो्टीतकपीटुसिन्धपुचीन्द्बह्ी फुरदसिका च ॥ ४॥ तच्थाठटस्रपपरिटठानदसारगन्ध- फा{स।सकषटपटुद सपद करडा, । ठेपाव्पटंकपयुताश्च सयावशुकाः सस्वनाः सपदि कर्णफषदेनाप्रःः ॥ ५ ५ कदफएटकुटित्यकण्डनसपवाश्वुण्ठामिरेतिदहा दपः अथ छषणसोमवत्कटगेरिकसटिनाग्रेरुदितः + ६.॥ जम्बीरनीरमर्दितमूयाविपतिन्दुकाशू्मका सीसम्‌ 1." ` आतसाटक्तुत्थयुत क्णककारकसरि प्राथेतम्‌ ॥ ४७॥ मदनफटमावुदह्वा मूकामरवारनागरानटयुक्‌ 1 ; अपहरति गन्धम प्रटेपतः फणमलानि ¶ ८ ५ गुरंद्हनगद'नकुम्माः पुप्करकातससद्निसरक्षारः र्धिकिरणेरष्टिमभिदं ठेपनयुदिते कठोरफणंक्षाजित्‌ ॥ ९ १ अश्िशिरजटपरिमुदितं मरिदकषाटवणजं रजस्सरेतम्‌ । नस्पपिधिसेधितं किट कणकरुङ्नादानं कथितम्‌ ॥ ११० ॥ मार्गाजियापुष्करक्ण्टकारीकटुधिकोयावनष्कण्डर्वीभिः 1 कुलीरशृङ्गीकटुकास््ामेः कृतः कपायः किं कणकम्नः ११ ॥ वृशमरठमस्स्यक्चकटाचपटातिफछामहोपधकिर(तयुतम्‌ । भरिचं कथिता चठवपदान्त कणङूरुजः सकुटाः ॥ १२ ॥ ह ^ कण्ठकृन्नचिकित्सा- . मरेकञयषणपुस्त+कर्वीकटिद्धःसिंहाननषार्वरीभिः । - - ‡ कृतेः कुन्तति कण्ठङ्कम्न कण्ठारवः कुखरमश्च पद्रत्‌ ५१९४ ५ # कषु} 4+ क, मूद्र । प प, [ नवपषशत्तरद् 1 थटयोगतरष्िणी । ६१ विभ्धपथ्योवचमुस्ताधान्यकन्ृणकट्फटम्‌ । माद्रीद्सररजःणङ्गीक्षोद्हिशुमतमन्वितम्‌ ॥ १४॥ कफवात्तमरुच्छुटकण्ठकुञ्जहर परम्‌ । ` अथ गोमूत्तयुदःपुस्तकर्टुकट्फएठवत्सकम्‌ ॥ १५ ॥ किखतकदटुकाकणाङ्कटजकण्टकारीकशठो. कटिद्फििमामयाकटुककटरफठ।म्मोधरेः 1 षिपामटकपुष्ररानलक्ु्टरशद्धीवृषे. मंहीपधसयेरयं जयति कण्ठकुर्जं गणः ॥ १६॥ अथ शीताङ्गपिकित्ा- मास्वन्प्रठं ज।रङव्योपमाद्धऽ्याय्ीशुङ्कीपुप्करं मोजदेन ! सिद्ध सथः शीतमानच्रात्निमोहम्वासण्टेप्मोदककासान्िहुन्ति ॥ कर्को टिकाकन्द्रजःछुछत्थकरष्णापचाकट्रफलङ्ष्णजीरेः । शिराततिक्ाधिककर्‌रुठाम्बपथ्य!भिरुदरतनमत्र शस्तम्‌ ॥ १८ 11 रसविपमरिचमदेलेक्भियफठमसीकमुचतुवहुमिः 1 , भागोर्भितयुद्धूखसमिद्मभितस्वेद्शेत्यहरम्‌ ५ १९ \ रसगन्धकदयुमणितीवविषं पेकदूनि रद्कणयुतानि महः । शिसिसकराज तिभिप्तिवंरेः परिमर्य मावितमथाभिरसेः ॥२०॥ कुटक्ीकतं द्वि गुणवषछठमितं घनसतारजीरकक णादरसः । अतिशेव्यमोहयुतमप्यविराज्जयति ज्वर तमपि मृस्युकरम्‌ ॥ २१ ॥ दृक्षमुलाम्मसा सिद्धो दशशाङ्कः प्रथितो गणः। साद्रकः स्वरसः पीतः साद्यप्युद्धत ज्वरम्‌ ॥ २२॥ शति शीतगाच्रप्रतीकारः । । अथ तन्दिकिचिकित्ता- निदिग्धिका पष्कर्म्रटपथ्या विभ्वाऽपता तन्दिकरष्ु पथ्या । शरुण्ठीकणागस्तिरसोपणानि नस्येन तन्द्रापिजयोह्बमणालनि ५२३१॥ मरिचकणपचम्पच!{सुक्षिमिहरनागरशार्वरी गवाक्ष्यः छगलकजलकल्किता नितान्ते नसि निहिता नतु तदधिकं जयन्ति॥ तुरद्गलारछाटवणोत्तमन्दुमनःज्िकछामागपिकामधूनि । _ क नियोजितान्पक्षाभि निशितं मणां तन्द्रा समिद विनिवार्यन्ति॥ कृ [द ह 1 9 | क क, कनुक्फरजमप्‌ । + क, दाहदुरिरा 1 । ४६ | #। ९९१ ` त्रिमधमहमिरयिता~ - , {चमर किरातपिपतिन्दुकाकटफय्कपएरवा- वामयति नन्दिकं परसनापटीदठा रसः अध चकृटुसानक्तङ् मिनिटग्भगन्पारनः ' ेच्छिरसि सतत पपि चाऽऽमगप्ास्पितम 1 २६१ इति तन्वकूपतीकारः | अय भ्रटीपकाविकित्सा~ ततगरवरातिक्तारेयतःप्मेदपिक्ता- नटदतुरगगन्धामारती +एरषरोः। भट यनदङाम्रठीशश्चुपुष्प्पः सुपकाः परंठपनमपदेन्युः पानतः नाति शरत 1 २५॥ सान्त्वनरथतेस्तीक्ष्णर्नप्प स्ति मिरपेदसैः। सर्घतो दिति वित्तमस्य प्रतिमानयेत्‌ ॥ ९८ शं हति प्रलटाप्लप्रतीकफारः \ मथ रक्तएोरिपतीकार- रोहिपयन्वयवासफवासापपटगन्धएताकटुकाभिः । हकरया सममेष फषायः समयति क्षतजवक्षमाय ॥ पष्रकचन्वुनपपटमुस्ताजातिषरारुणयचन्द्मवारि छतकनिम्युयुतें परिपकं षार मरेषिह्‌ श्षोगिष्ठहारि-॥ २९ ॥ मधुफमधुकपरूपकपाथधन्द्‌नपलयवदारुसनाथः 4 प्रीपर्ण(फठशीतकपायः ससित इह स्पादृद्जयायप ॥ तिस्वकहाटकभेरिफरक्तश्यामासारपः+शुभ्र।युक्तः अखनसिंहयखस्वरसः सशमपितुमप्मिहागटप्त क्तः ॥ ९० ॥ इति रक्त्टीविप्रतीकारः ॥ | „ अथ -ृम्रने्रचिकिल्ा- पिसिमन्दृपवेपचापयोछीनिफठातिक्तनिदिग्धिकाब्द्पीताः ज्वर ्तरं दिपाच्य पीता अपि चतन्यहर्‌ हरन्त्यश्चीताः ॥ ३१५. ¶ --------~ + वास्य क कनदु्था। कक्‌. प्राङ्मा † क, मपृद्धिश्रा। ` १९७, फदुरवापवापः) | [ष्ारसरहः ] ` बृहध्योगतरद्धैणीं । "९६३. अरिष्टमस्तविफला परोलष्चद्राहरिद्रासुरदारुफटवम्‌ । ¢) (विपाच्य पीता मदमोहपित्तज्यरप्रणाश्षाय मदन्ति सदयः ॥ ३२॥' किरावेक्रप्णोपणराभिक(भिमंदुष्टुतामिः. प्रवरोऽवठेहः । ; भधूकसारोपणराभटोग्ं नस्पेऽखने स्यान्मधुसिन्धुकृप्णमू 1 ९९॥. त्रङ्णन्धारुषणोग्रमन्थामधुकूषारोपणमागधीमेः । भुस्ताभ्बुदण्ठीटष्टनान्विताभिनस्पे, व्वसंमुग्रदुशं करोतिः) ६४।॥ रिविभन्दवचारविमूठमरुत्तरुगन्धवधूतगरागरुभिः । भदुमास्यसरी दद्‌ षिन्दुकरुम्पधुसपंपके रिह धृपवरः ॥ ३५ ॥ इति, सूगनेनपरतीकारः । अथाभिन्यासविकित्ता- अह एव विहोयजेमुंनिमिश्वरकादिमिः । एक एवाययदिष्टः संनिपातारभमको ज्वरः ॥ ३६ ॥ गरहीऽवछटीठः. सितस्षपंफणां सदिद्धन्भृङ्गद्ववश्‌ ङ्गबेरः ॥ इन्पादभिन्यासगदोग्रशक्ति. पथा षिरक्ति शिपयाभिलापः । ९४७ ॥ नस्यं हितं कोष्णजठेनः कृष्णा्ञेफाठिकासा रिव सिन्धुशूतीक्ष्णेः । र्सोनशिन्धूत्यकणोषपणोग्राक्िरीपमोमूत्रयषा्रमे्बा ॥ ६८ ॥ घरणतटाठिकमीोदिषु दाहादटगर्ववंशनादृएि यः । नो. बुध्यते तु मयवश्विक्वरटीदिपैव्यधयेद्‌ः॥ ३९ ॥ छ्ुठागन्यपटाशपृष्करजरादुःस्पशपद्यारसा. श्धधामिः कथितं पयः प्रक्षमयत्याभ्देव सं्ञाच्युतिम्‌ । नायन्तीदेश्तमूखपुष्ररवपान्याघीसटीकारवी.- माग्परण्डकदुचयापरतछता गोमूत्रसिद्धास्तथा ॥ ४०.॥. सटीक्षद्राशा्ठाशिखिमष्स््दमादटरदिकूसा- रसारक्तायन्तीवृपक्तणवचाभेः श्ुतजटम्‌ 1 अमिन्यास्त हन्याहुपठनिरदीरिश्वसनष्ने- ` दरसाक्षद्राम्बषठाः सुरभिजटपकास्तमथ वा ॥ ४१॥ - - सजीरङृप्णाकटुतुम्बिदेमषच्वरटपन्नरासितजीरको रैः ~ हरीतकोकटूफठसुद्ुठव्येरुदधुएनं स्वेदभपाकरोति ॥४२॥ ॐ क, पुप्तके पीदेरिति पारान्वरम्‌ 1 तीतः, नकर इति टिप्पनी चु ॥ % ५, न्तु. विक्तोष ॥२ ग्‌, वस्वा । ८ -दतराप्रीसः1 चक, द्ूमाक्षुः | १६४ पिमष्ठपह विराबिता- ` [-नषपवादस्वकःः माङ्घनिम्बघनामयामुतलतामूनेम्बवासावकपा- ` तायन्तीकटफावचाधिकट्कस्पोनाकक्ञाकट्ुमः षेः दन्नाणसपयखटपारटस्दीदार्वीविक्षालातिवु- दाली ए्करयिष्दकाट्‌यनिकश्षाधाड्यक्चदवदुषेः ॥ ४३ काथोऽयं किट. संनिपातनिवहन्द्राविशकास्यो महा नद्ध पांध्िजतेजसा विजयते सपन्गिरुत्मानिवं । "किंवा श्वासवलासकासगरदरग्हद्रोगहिक्ामर- * ˆ न्मन्यास्तम्ममठामयादितमलावटम्मवन्नानपि } ४४ । आस्‌ संनिपातभेरयो श्प: -;, र, लोहाभ्रतारफणिवङ्ुःषिमाकरभ्यः शद्ध रसं धिगुणितं समगन्पमिभ्रम्‌ । समर्थं + मेघरवसा + रवि षिल्व- ज्वाठाभुख्पजखजजम्दुरसेन यत्नात्‌ # ९४५ # सामद्रप्रपिहितनिस्तटकाचङ्कभ्मे ‡ विन्यस्य मन्दुदुहनेन्न धवेपाचयेन्तत ! उद्धृत्य तद्धिमठविदटुमचुणयुक्त- 1 सकारा सान्ता्चप वपर शदट्रुराख्यम्‌ 1 ४६॥ ` सेमावयत्सुरिन्टवन्तुलतषदमूी- : : नीटीदठनिटनपहु्मकाठमषेः 1 =: -म॒ण्डाभुरामद्नमाठ षिका श्चुमा<-+ क © भत्तामग्दमु ) निमाटतिकामधसेः ॥ ४४ अीजप्रदवणेव मरिचेश्च समन्वितः ष्सो षष्ठमितः. सवः सनिपतदिधातकत्‌ ॥ ४८ ॥ इति संनि्पातमेसवो रसः 1 अथ सनिपातारिः- षष यायक षि ही) ऋ # ४, तेष्ट्टावः 14 मधुश्रिप्रः। * क, भहिदनःव्यष्‌ 1 क, वगम्‌ (८ क, भक । . 9 गः ान्बदे९॥ 3.गशष्परिा „~ र [ नकाशततरङ्गः] =. बृदयोगतरद्गिणी 1 ` ६६५ - मांगी पारदमन्धयोरमठयाद्‌ याखयरूपूपणा- देकश्राज्ज्वटटङ्कणाष्टहनतस्ती श्नोज्नम मङ्धतः ॥ नागदौ चरणोऽहि्तिनत इद्‌ सचृण्य मृङ्गदवे स्थाप्यं सत्तं दिनान्य्ंकमलिदं जपाटनीरेऽपि दध सदरेण ज्वरमर्द्तिं जगद्द्‌ द्रष्ट रसो नितः स्यां धह्मितः क्चषणापदुह्‌ च्रणासयां जसात जपेत्‌ । संतापे शिशिरो. विधिः समुदितः पथ्ये च द्ाटयदुच दघ्ना शकरयाऽ्थ दृपपवक्षता दशदुसातम्पन च ४ १५० ॥ इति संनिपाताः । हत्यमिस्पासः। अथ जिहकः- फटुतेटार्नालाभ्यां ऊुर्धीति कवलग्रह । फवठेनाथ वा सयः कासिरेनाऽऽस्यश्युद्धये ॥ ५१ ॥ किरातातिक्त+कालिषुरस्क भ लिश्कचुरकुष्णा कटुतेटयुक्तः? सन्छव्रुचवः सशमयेद्रज्ञदो पान्मुतो दारीरथेषथा }) ऽव्य; ॥ ५२॥ , (व साहर्पणी^~+मालरमला © मैपमशुष्ठुता । दाम्ूकपुष्पीसहिता सेव्या वाचां षिष्ुद्धपं ॥ ५३ ॥ श्ुदानागरपुष्कराप्तठतानाह्यीवचासुद्वता । मा्मवासकपासयटुस्-वाक्षाथो जपे ज्िहकम्‌ । तिभष्वा (चवमकिमावरीयगदरादत्सादनीवासिद्‌- उ्ाघ। निभ्बपरटपप्करजटा>रुग्द्‌।रभिवा कतः + ५४ ॥ विपमदोपधिमागयिकोषणद्यमणिः~रक्तकमार्द्रकमर्दितम्‌ । ¦ क्रमविव{धतमुहठितज्वरल्िपरभेरव एप रसो वरः ॥ १५५ ॥ इति निह्फः अथाऽऽगनतुज्वराधिकारः- आगन्तुजे ज्वरं नेव नरः क्त ठटङ्नम्‌ ॥ ५६ ॥ न क, अक्टक्रः 14. छङ्गस। अकः कटद्नम्‌ । ( कृ पाडथ्द हात पाडान्दष्च्र्‌ दि क. पापना ८1 फ, रिल्वमृल । © क. कष्टम्‌ । ‰ क, गन्धपटाश्ची दामरे भ्रसिदः १८ + तुटसी । (®. पपटः । ~> क. सर्म: कथायः कृत इति पाञन्तरम्‌ । 24 क. हिः । कशा द्रो चर | २९, शणोऽदिः। ३६६ `~ निमष्ठमहविसविता-- [करः अन्यत्‌- ठर्धनं न, हितं कामजोकचिन्तापरहारजे+; मयमूतश्रमक्रो पटदूनैश्च फते ज्वरे ॥ ५७ ॥ ` अभिक्ापामिचारात्थी ज्वरौ होभादिना जयेद्‌ पूनस्वस्रययनातिथ्वैरुत्पातग्रहपीडजौ ॥ ५८ ॥. मूतषिदयासमुदिषेषन्धवेशशनताडतैः | , „ जयेद्धूताभिषङ्कोत्ं मनःपान्त्वैश्र मानसष्‌॥ ५९॥ भापधीगन्धिपजौ दिपपित्तप्र॑वाधतैः +, ` , जयत्कपधिरमतिमान्सवेगन्धङ्तं भिषक ॥ १६० ॥.. क।धजे. पित्तजित्काम्या अर्थाः सद्राक्यमेद ष। ` साश्वासेनेष्टठाभेन वायोः प्रशामनेन च॥ ६१ ॥ हषण शमं यान्ति कामेकोकमयग्वराः।; स्याप्नदिव्रकपातातं स्थापयेजलमध्यमम्‌ । ६२ ॥ अनय्रा क्ीतक्रियया मयरोगः प्रणक्ष्पति । फामात्कोधज्वरो नाश करोधाक्तामसमुद्धवः॥ ६ २1. पाति ताभ्याञुमाभ्यां वा मयशोकसदुत्थितः। विरपेण ज्वरो यस्तु. यश्च दिर्फोटजज्यरः ॥ ६४ ४; तन्नाऽऽद सर्पिषः. पां कफपि्तोत्तरे नवेद । ` निम्बवारकषायं वा हितं सौमनसं तथा ॥- १६५ 1. . भमक्षुघात्ये मुखीत घुताभ्यक्तं रसौदनम्‌ । , । रंगोर्थानपपाकाभ्वःयो ज्वरो. जायते त्रणाम्‌ ॥ ६६ ॥1; - हामपेत्पाचयेचापि यथा योाभैथिदित्ससः+.।. अभिघातज्वरी कुयाच्कियामुष्णविवजिताम्‌ ॥ ६७ ॥ कपायानमधुरान्तिग्धान्यथादोपमथापिः षा । अभिघातज्वरो न्येत्पानाभ्यद्धेन सर्पिषः ॥ ६८॥ " 4 # ग, पु६३४़ चिकित्छर ¶त्य्यप्रेऽयं प्रन्थः-- लीणामदि प्रजातानां भरजात्तानां तथा इतै; । स्तन्यावतरणेगेव सगे देषैः प्रकुप्यति ॥ १ ॥. तस्य प्रशम श्यम्‌ । | `~, ___--~ न भगु, परतप. 1 २, शक्ोपभर } पज्रः 1 मृहयोगतरद्भिणी ¶ शद्छ रक्तावसेदैमध्येश्च तथा मंस्रसोद्नैः 1 अध्वश्रान्तेष चाभ्यद्धः देवा निद्र च कारयेत्‌ ॥ ६९ ॥ च्यधयन्धशमात्यध्वमद्घभरशसपुद्धवाने । उवरानुपाषरेत्परवं क्षीरमःंसरसोद्मेः 4 ७०५ दत्योणन्तज्वरसधिकारः 1 भथ विपम्वरः~ विपमभ्वेरनाश्षाय दिकित्छा वक्ष्यतेऽधुना १ पिपमेष्दथ कतेव्यमृध्वं वाऽधश्च शोधनम्‌ 7 ७९ ॥ शान्ति नपेधिवृद्ाऽपि सक्षाद्वा विपंमस्वरम्‌ । मधुना दाऽमण लीटा हर्पवाह्चु दिपमस्वरम्‌ ५ ७२५ धं{तिप्रधानं सापर्मिनस्तिमिः सानुधासिनः निण्पोष्णेरस्टछपनिश्ं शमयेदिपमज्वरम्‌ ।! ७३॥ विरेचनेन पयसा सप्पा संस्करतेन चं । विषमे तिक्तकीतेश्च उधर पितोत्तरं जयेत ॥ ७४ \\ वमन पाचनं सुष्छमन्नपानं च ठड्धनम्‌ । कषायोष्णं च दिपमरज्वरे शस्ते कफोत्तरे ॥ ५५ इति विषमे सिया ! घ्ायन्तीरुदुकानिन्तासारिवामेः जत जलम्‌ । संततास्ये ऽवरे देयं वातादीनां निवृत्तये 11 ५६ 1 वरक्षापरोढनिम्बाञ्दकशषक्ाहुतिषूदाप्रतप्‌ 1 जर अन्तु; ए्दिदेच्छीत्तमन्पेदयुर्वरशाान्तये \॥ ७७ ॥ परोटाच्छिभृद्रीकाशम्याकनिरूटावृषेः 1 काथ एकाहिकं हन्ति शफरामधुसंतः 1 ७८ ॥ धोडश्षा्टचतुमाग वातपित्तकफा पथं 1 दीदे कषापे दातव्यं विपरीता तु दारां 11 ७९ ॥ पटोटेन्द्रपदानन्तापथ्पारिष्टामुताजटम्‌ । ज्वर सततफं पानान्निहन्त्याशु प्रयो्जतम्‌ ॥ <० ॥ उजार चन्दन भस्तं शुद्धखी धान्यनाभरम्‌ | अम्भसा कितं पेयं शकरामधु्णोजितम्‌ ॥ ८१ ॥ ननन ' । १" रशिया णी १ द, ^मवेहभप्भ्राप) ९ ण, ° मदिरकीर्मोमनेः । # _ ^ ल +. ९६८ ` विम्महरिरपित- ` [मक्यश्त ज्वरे तुतीयके पतां तष्णादादसमप्तविते । स्थिरासापठकीताक्षाक्षिधावपमहापधंः ॥ ८२॥ हतकत जठ दयास्पितासधविमिभितम्‌ । पदातुयरज्वरे तचे भन्द्‌ चवाथ पावके ॥ ८३1 दोटशपमण्डनरनः पुरुषानुखपं छाप्रद्ववत्पसरभीपपसाऽनुपीतम्‌ । आदिस्पवारमषपादिष्टिनि नरेण प्ातुधिक सुधिरनं जपति क्षणेन 1 ८४ १ कटिष्रुकः परोटस्य पत्रं कवफराहिमी\ परोटं सारिवाष्रुस्तं पाठा फएटुकरेष्णी 1 ८१ ॥ निम्बे पटो धिफटा सष्ठीका मुस्तवरप्तको ॥ किराततिक्तममुताचन्दने विश्वमेपजम्‌ ॥ ८३ ॥ गसुर्यामछकः मुस्तमधश्छकसमदिताः। फपाथाः शगपन्त्पाश्यु प्च पच्छादध च्छ्रम्‌ ॥ <७॥ दठ्कः शिरीपपष्पस्य रजर्नष्ुपसयतः1 नस्थेः सर्द समापोगाज्छयरं चातुदिकं जयेत्‌ ॥ ८८ ॥ अगर्तिपवस्वरसम नस्यं निहन्ति चातथिकमयवी यम्‌ । सहदेवाय मृटं दिध्पिन! कण्ठे मियद्धमपहरति ५ ८९. एकटुालदतुमदिवकत्षमूतस्र्‌ पुताप्र्‌ )। ९४ ॥ सरर्वतीनद्‌) तीरे अपदो वादह्यणो मत्र ` चातुथस्वरनाज्ञायं इदमस्तु र्ठिदकम्‌ ॥ ९१ 1 शति भनण््रेण तर्पणं १०००० टुर्यात्‌ । सितदपामचमुरं पयता पीते दद पत्तिक जंधति \ प्वातुधिकं सचिरनं ताम्द्रठेनेवं मक्षणादथवा}) ५२1 करष्णामटकारामठद।(वावचास्पपरमोमेः। छागठमूचपिषटेनंस्यं तैका हिका दिदरम्‌ ॥ ९६ ॥ क्षी रविकाज्वरष्विमदंरसचपानां मूड उवरापहमवश्यमिदु क्िखापाम्‌१ . ` कक. नरः 4 :" ^" ` - ~~~ __~- .__--_-_--~- ~~~ ~~~ + 9 ग, नें दमेन च ॥ २१, 'स्रपिनाद्‌ । का. न्ग [तमयादा ` पृहटयोगतरद्गिणी ।' ९६९ ~ पद्ध दिवाकरदिनि यदिविाऽहर्माप एधिन्वरं हरति रसितसूचयद्धम्‌ ॥ ९४ ॥ शतं पवः ककरा च पिप्पत्यो मधुसर्पिषी । पश्चसारमिद्‌ हेयं मित्ते पिपम्वरे । क्षतक्षीणे क्षये फासे हदोगे चोपदिजयते ॥ १९५ ॥ मुस्तापठकगदूचीपिभ्वो पधफण्टकारिकाक्राधः। पीतः सकृणाचर्णंः समधुर्दिपमज्वरं हन्ति ॥ ९६ ॥ एति भृस्तादिक्ायः! अथ पिप्पटीवधमानम्‌- महाचटामूखमहोपधाम्पां पायो निहन्याहिपमञ्वर हि । कीत सकम्प परिदाहयक्त पिनाकयेद दिधिदिनप्रपोगात्‌ ॥ ९७ ॥ रसोनरूर्कं तिख्तेठभिपरं योऽश्नाति नित्यं विपमज्वरार्तः । पिमुच्यते सोऽप्यविराण्ज्वरंण वातामयैश्चारि इषोररूपेः ॥ ९८४ जीरक शृटसयुक्तं विधमज्वरनाङनम्‌ ¦ अभिमान्यं जपेच्छीप्ं वातरोगाप्हं मतम्‌ ॥ ९९ 1 काठटाजाजी तु सगुडा विषमञ्वरनाक्षिनी । मधुना चामया छोटा हेन्त्याद्यु विपमज्वरम्‌ ॥ २०० ॥ कछा० मगरेछ इति ठोकफे सा च किंचिद्ृ्टा गुडतुट्था कर्षभिता भक्णाया । पीतो मरिचवूर्णन तुठसीपन्नजेो रसः, द्रोणपुष्पीमवो षाऽपि निहन्ति विपमज्वराम्‌ ? १॥ क्षीरेण पञ्चवृध्या वा सत्तवुद्‌ध्याऽथ षाकणाः । पिवेस्पि्षा दङ्ा दिन तास्तथेवापकरपयेत्‌ ॥ २॥ एवं विंशद्भिः सिद्धं पिषदीवर्धमानकम्‌ । अनेन पाण्डूुषातास्कासभ्वासारुचिज्वराः । उद्राशःक्षयम्टेष्मवाता नहयन्स्युरोयरहाः ॥ ३ ॥ चिभिरथ परिवृद्धं पञ्चमिः सप्तभिर्वा दृशमिरथ विवृद्धं पिप्पलीवधमानम्‌ । ~ गाय म गन्ना % ग, पुस्तके ध्या एुट्ग्धाप्तासी कणां पिषेत्‌ 1 वाषष्पू्म शतं तस्यास्तां तथैवापररदपेद्‌ । ४७ ९ । च कन १. 1] + - ‡ ४७१ विमहमदरषिरसिता- [ वापरः | दति पिवति पथो यसास्यन श्याप्क्षाप्ः ऽग्रग्णटव्णवराशावातरक्तक्षपाः स्यः ॥४॥ पि एन्द्‌ । उणनािस्थजादटेन कम्नटं पआहपेत्ततः अखपेप्ने्यगुठ च्पाहिकि त्‌ ज्वर ष्य ५१ हति पिप्यटीप्धमानम्‌ । अथ क्षुदादिः- छरा समण्डा; पाना मक्ष्पायं दरणायधाः तित्तिराश्च मयूरा प्रयोज्या विषमम्षरे ॥ ६ ॥ सेन्धवं पिप्पठीनां च तण्डुलाः पितण्डुठाः नेवा नं ष्टिः पिष्टा सदपान्ति षिपमन्यरम्‌ ॥ ४ ॥ निम्पपवं वचा एषं पथ्या सिद्धायक्त पृतम्‌ । ` पिपमज्वरनाङ्षाय.गग्गश्रेति धूपनम्‌ ॥ ८ ॥ भेदा वा क्षक््योर्पं वेपमानस्प धपमे । सरवेयीधदामदरानाङ्लीमिः भ्रधुएनम्‌ १९ प्रदहोद्टतने कुपिमिवा च्वरक्षान्तये। मसूरतिसिकधपः सवज्परग्रहापष्ठः ॥ १० ॥ परंकपावचाकुषनिम्बपचयवैर्धुतेः । पथ्यासिद्धा्थकेधूपः शासतः स्वज्वरापदः ॥ ११ ॥ परध्यामवचासर्जनिम्बा्कागरुदारुभिः स्चन्दरहरो धृपः भ्रष्ठोऽयमपराजितः ५ १२॥ ` ' इत्यपराजितो धपः- रुद्रजटा गीगुह्कषिडाठविष्ठोरगस्य निमा; । मदनफलं .भतकषेश वशषप्दगस्दनिमट्पम्‌ ॥ १३ ॥ घत्तयथमयुरचन्द्रकच्छागरोमाणि सपपाः सववाः। हिद्धभवास्थिमरीचाः सममागाभ्छाममूच्रस्तपिष्टः ॥ १४५ धधनावाधेना इमवनस्त्यतान्तवनर्वसाज्ञयत्तम्‌ । यहशाद्धिनी पिदा चप्रेतपिकारानय धृः ॥ २५ ॥ इति माद्ेभ्वरो- धपः । % - 9 करभा विभिः पथ्याः बुड्टावि.। “{ भेकक्वाशतरहः ] वह्योगतरद्गिणी 3. २.४१ ज्वरवेगं च काट च चिन्तयञ्ञ्थयते तु यः| तस्पेषश्ुतेर्वाऽपि पिपयेनाशपेत्स्पतिम्‌ ॥ १६ ॥ संततं विपमं वाऽपि क्षीणस्य सुचिरोत्थितप्‌ 1 ` उवरं संमोजनेः पथ्ये्वरधः समुपाषरेत्‌ ॥ १७ ५ हूुव्रानागरमुस्तपपटघनामूनिम्बनिम्बामूता- मागा चन्वनपुष्कराहुकुटकेस्तिक्ताटरूपान्यतेः पष्रास्येन््रयवान्पितेश्च रचितः क्राथो निपीतः प्रगे क्ीतायं ज्वरम्‌ च्छिनति विषमं चिद्येकषसोद्धवम्‌॥१८॥ इति पदादिः \ अथ दाव्यादिः- वाषीवारुकटिद्रलोितठताक्म्याकपाटासदी शौण्डीवीरकिरातवारणकणाच्ाय न्तिका पद्मके; । उयाधान्पकनागरान्द सरठेः शिग्रधम्बुसिहीशिवा- व्पाप्धीपपरवर्ममूटकटुकानन्तामृतापुष्करेः ॥ १९ ॥ धास्तुस्थ विषमं धिदोपजनितं चेकाहिकं दृध्याहिकम्‌ । काथो हन्ति तृतीयक ज्वरमयं चातुधिकं मूतजम्‌ 1} २०५ इति दा्ष्यादिः । आरोग्द्र्पणात्‌ । अथ शङ्ग्यादिचतुःपष्टिककाथः- गृङ्घोरामटठरामसेनरजनीस्येणकारोहिणी- शाघेरण्डरसोनदारस्रजनीशजदराजीफठैः , -खायन्तीधिवृताहुताकननतानन्तामतामुदिता ~: बन्तीतुम्बुराचे्तण्डूट न्च रिव्वपितस्तनक्त चरः ॥ २१ ॥ “-:-वास्तावत्छकवाजवास्रवसुरावत्पावरी विज बाह्या बाद्णयशिवारणकणापिष्वावयस्थाविषेः। -अूव भाटविकास्मूठमगधाभुस्ताजमोदाद्रयं ::मिशेपागसङ्चन्वनेः सथविकास्फोतावचाकरफरठटैः ॥ 2० "+ < स्निगकतिः शाण पाशकः 1 . - सवं .-गूपादिननादितिनिवना, तवा थोनमूरम ५ १ ५ ५, दुर = च ५ 1 | (ष ष) नी ९५२ चिमहठमषहविरषिता- | तवपपाराप्तार पु सापष्टिधल्यरापिक्षममे धाताप्निसधक्षणे । सव द्विपु समीरणद्धिपषटे शाट विक्री दितम्‌ ॥ २९५ ति शृद्ध्ादिचतुःपटिककथः अथ कल्याणक धुतमू- ज्वराः फपायधमनेटं ट्षमछंदु मीजनेः सुषस्यय न श्षाम्पन्ति तेपां सर्दिसिपटतस्‌ ॥ २४ ॥ विदद्भमुस्तचिप्टणसिहादादिमोरपटैः हयामटावाटकामिश्चन्द्नामरदारुमिः ॥ २५॥ , धहहठक्ष्ठरजनी पानी पा स्विाहपेः । | हरेएकाचिवहन्तीवचाताठीसपन्रफेः ) २६ 1 पठा।वेश्ताटाबुहतीमाखतीपृष्षिपणिनमिः। नतश्च कारिकः कत्कर्ुतपरस्थं विपाचयेत्‌ ॥ २७ ॥ चनुगंणेन पयसा देगणेन जेन च । एत्तस्कस्फाणषं नापक्षपिरुक्त चिद्‌ पयत्‌ ५ दिपमज्वश्छष्वासकासगदमाद्यपहम्‌ ॥ २८६ ॥ हति एत्पाणफ घतम्‌-- । | अथ लयपुपट्पटं पुतमरू- ..: ` देभ्यातनिषम्यममधामगधानरामि- राभि, पटधामितिमे, सयवाश्सपभेः । सापः शृतं पयसि परेपटमेतदृकशं प्टाहोद्रण्व रिपु गुत्मिप पथ्यमुक्तम्‌ ॥ २९ ॥ हति टघुपट्पटं घतम्‌--~ , अथ. मरापटूपर धतम्र~ एत्वाकाश्चिकपश्चकोदटरचकः सजप्जयुग्मद्धिदः सक्षारः सवि! सदिङ््दपषिन्पूद्धवेः फलकैः । ` सूक्तेनाऽषद्रंकसेमवेन च रसेनेतन्मह।पदरएटम्‌ सर्पि) पकछमरोचकाभिसहनष्टीहस्वरभ्वा स जित्‌ #॥ ३० \। इति महापदरपछं 'घतम्‌-~ ` | १ क 3, १२३०१ गीय मरी शोकं ध ९ भ; ियुर्सोि> $ ` [नेकवाश्तष्ः] = पृर्योगतरद्गिणी । ` १५७६ अथ जीर्णज्वरपकरणम्‌- ` यो हादशेम्पो दिवेम्य उध्वं दोपत्रपेभ्यो द्िगुणेम्प ऊर्ध्वम्र्‌ \ चरणां तमो तिष्ठति भन्द्वेगो मिप्मिरुक्तो ज्वरजीणं एपः।॥३२॥ चिस्रप्ताहं विठीनस्तु ज्वरो यस्तुतां गतः । पुदाथिसादं कुरुते स जीणज्वर उच्यते ॥ ३२ ॥ जीर्णञवरी नरः कुर्यानोपवासं कदाचन \ ठङ्वनात्स मधेकक्षाण ज्वरस्तु स्याद यतः ॥ ३४ ॥ मिदिग्धकानागरकामतानां काथ पिबेन्भितरितपिष्पटीकप्‌ 1 जीर्णज्वरारेचकक{सलुटन्वासाथिमान्यार्दिन पीनसेषु ॥ ३५ ॥ हृन्तयृष्वजानयं प्रायः सायं तेनोपयुज्यते ॥ ३६ ॥ हति भिदि ग्धिकादिः। पिप्पटीचर्णसंयुक्तः काथश्छिन्नेद्धवोद्धवः। जीणञ्वरकफ्वसा पश्चमलकृतोऽथ वा ॥ ३७ ॥ अमतायाः फपायं तु श।तदटीकरृतमा {रितम्‌ । मधुपादयुतं पीतं जीणज्वहरं परम्‌ ॥ ३८ ॥ पिध्यलीमधसंमिभं गडचीस्वरसं पियेत्‌ \ नीर्णज्वरकफ्एीहकासासेचकनाक्ञनम्‌ ॥ ३९ ए ` नीणस्रेऽभिमान्ये द शस्यते गखपपिप्पटी ६ कास्ाजीर्णारुविभ्वासहतपण्डुकिमिरोगदत्‌ ॥ ४० ॥ दगुणः पिप्पटी चुणरह्डोऽच्र भिपजां मतः । पिप्पटीमधुसंयुक्ता मेद्ःकफषिनाश्चिनी ॥ ५१॥ ` भ्वासकासण्यरहरी पाण्डुपीहोदरापदा । अथ चणानि- भथ दाक्षादिचूणम्‌- दवाष्ामूता शठी शृद्धी शुस्तकं रक्तचन्दनम्‌ # ४२ ॥ नागर कटुका पाठा ममिनम्बः सदुराटमा+ ` उशीरं धान्यकं पष््ं वारकं कण्टकारिका॥ ४३ ॥ गोनाम ोनययिाािजाणाेमणननानन्भव-मरमनयन, 4 पर टी दुष्डी मुः । -चिमहमषविपविता- [नमर्ारलजः पुष्कर पिषुमन्दुं च धृक्षाषटाद्रपिदु स्तम्‌ । नीगर्धरखुदिन्वासकासन्वपथुनदानम्‌ ॥ ४४॥ | ति दाक्षारिषुणम्‌ । अताऽनमदठदक्पाच आठ चिचक पथ्पा पिष्डठी सेन्पयं तेपा । पयुितोऽपं गणी सेषः सर्षय्धरहरः. पर, ॥ ४५॥) भेदी सवि भ्टेप्महुता दीपनपाचनः 1. हःपामठर्पादि # + 1 अधानन्तादिवुर्भम्‌- अनन्ता पाठं मस्ता नागर कटूयहिणी. ॥ ४६ ॥ सुखाम्यना परागुषूयाप्पिेदसमं रथे; । | एतत्यो य्यरान्हन्ति शुपपत्पाु चातटप्र्‌ ॥ ४७.॥ हएपनस्तादिवृणम्‌ । अथ नारापणास्रं चणम्‌ पण ध्याघ्य निक्षे परकदुनतमधुकोऽओओन्द्रतिक्ताम्डुप्रवाः चायन्त्यु्ाटखवद्यमरदिमफटजस्वस्तुमाधातच शयुः । तोये. मृन्मानिम्याम्‌तङुटकरनो दीप्यपद्षाष्पपोष्डर मागतियलटीक्षजामसं कमिहसरिवटा जातिकोशं पविपा व॥ ४८ । कैरातं सर्धतोऽपं दटितमिति मतं साम नारापणादम्‌ 1 घुण ्वटज्यरप्रं सहं हिमपयस्ाः पीतमासानुरूपप्र 1 ४९ ॥ दति नारायणासख चणम्‌ । अथ सुदशने चुणम्‌- मार्मापदकरटुनिम्ववेलटुटनोशीराग्द्तिक्ताम्‌ता मूवधरानतक्षीतपद्यक विषादीष्पेनयष्टीषटाः काकोली कषपोष्करामरसरी येष्ठा छक्र निक्ष "` ` क्षवे जीवकएण्ठराककपमसख्ायन्तिक्ापर्पटम्‌ ॥ "०,॥ जातीकोदरराष्ूजादठड् मासोम्पापरटोषछीत्वषः शिगोर्बीनिमनन्तया सह गुहाताठीसमेषां रजः १ प + भ. भ. (स्थकु्ुगएपप्‌ वि म त्मपश्रगस््ः 1 . घृहयोगतःद्गिणी । ९४५ तथो्धन किरातेन मिदितं क्षीतादि वाटो जरा चूर्णं हल्ति सुदर्शनं फिल चलुप्यश्चाशतं मेपजैः ॥ २५१ ५ इति द्दरशनं चण्‌ 1 . अथ दपुसुदशनं चृणम्‌- शृद्धची पिप्पटीमृटं कणा तिक्ता हरीतकी । नागरं देवङ्सुमं निम्पत्वस्चन्दुते तथा ॥ ५२ ॥ सवंचुर्णस्य वाधक केरातं प्रक्िपेत्छधीः। एतत्छदृशनं चण ठु दोपच्रयपहम्‌ ॥ ज्वरश्च निखिलान्हन्यास्राच कार्या विचारणा ॥ ५२ ॥ ति ठथ्रखद्शचन चणम्‌ । अथ तारीसायं चणेम्‌- ताटीस्षोपणपविभ्वपिप्पठितुमाः कपा भिवृद्धो रि) पार्थां दगपि प्रकामधवटा दार्चिशशषकषां सिता । . ताठीसाद्यमिद्‌ं सुदच्णमसचावाध्मानमन्दानट- भ्वासच्छर्यतिस्तारश्षोपकसनप्ठीहण्वरे क्षस्यते ॥ ५४ ॥ हति ताटीतायं चूर्णम्‌ ! क्न 9, ॐ अथ सितोपाय चृणम्‌- ` पणं पोडशकुञराध्थिनयमक्ष्मामागमाजः सिता व शीमागपिकाञ्चरित्वच इह क्षोद्राज्ययुक्तं भगे । ठटं हन्ति सितोपलादिकमिदं सवाङ्गदाहं क्षयं पार्वति ज्वररक्तपित्तकसनश्वासािमान्यारुचीः ॥५-॥ : देति सितोपलां चणम्‌ । अथ जीर्णज्वरे तेखानि- पटूतकेतेटम्‌- पुर्वाचकानागरकुषठेमृवांलाक्षापनिशाटोहितयद्विकाभिः ॥ ठं ज्वरे पड्गुणतक्रसिद्धमभ्यञ्जनाच्छीतविदादमुत्स्यात्‌ ॥५६॥ दधो रसः ससारः स्यात्‌ पर्‌तकरे तक्रमुत्तमम्‌ । इति पदतक्रतेटम्‌ । + ख. "रातिः 24 + न न्न फ 1 ६५६.. निमहमट्विरयिता~ | त्पपागपि कः. अथ लाक्षारसविधिः- दुका ठोधमादाय तष्टं च सनिकाम्‌ ॥ ५७ ॥. फिविय् पदरीप्तं पार पोटशधा स्यतम्‌ 1. . -': वसख्रपतो रसो आद्यो खाक्षाषाः! फदहोपतः ॥ ५८ ॥ हति टाक्षारसविषिः)। . ` अथ ठधुलाक्षातिढम्‌- छाक्षाहरिदिामसि्ाकतकेस्तैटं विपचयत्‌ । धट्गुणेनाऽऽरनठिन दृददक्षीतन्वरापहम्‌ ॥ ५९ ॥ एति डपटाक्षातेटम्‌ । | अथ वृरलाक्षादितेरम्‌- 1.) नैडं खाक्षारसं क्षीरं पथ्यस्य समं एरच्‌ । खतुभुणेरिते काप दरव्धरतैः पठोन्भितेः ॥ ९६० ॥ सोधकरफटठ माशिष्ठायुस्तके सरद कः । न्द्नोरपटयघ्चाहेस्तेटं गण्डूपथारणातं + ६१ ॥ दुन्तरोगाः प्रणहईयन्ति ठेपारस्रवेस्वराश्जयेतत्‌ । एतद्ाश्दादिकं तटं दटदटिपद्‌यकम्‌ + ६२॥ दि धृटठाक्षादितेठम्‌ ¦ मध्यपलाश्चाचदम्‌~ पेठ प्रस्थामेत चतुगरुणजतुकाथं चतमस्तरुक्‌- यष्टीद्ासनिकषाष्दमूवकटुका पिश्पश्चं पौोन्दीहिभैः। राश्राहः प्दिसमितेः फुतमिद्‌ शस्तं त जीर्णज्वरे सव ऽस्मान्वेपम ऽप यक्ष्पण शशा बद्धे सगमास्चु च\\६३॥ इषि मध्यमटाक्षादटसर प्ट्चरणतेरम्‌- ठाक्षामधुकम्जिष्ठामूर्वा चन्दुनसारिवा | तेठं धद चरणं नाम चाम्पङ्ाज्ज्वरनाश्चनम्‌॥ ६४ १ इति पटूदरणतेटम्‌ । आयथङ्गि(र्क चदटभ्‌- छाष्वामृं हस्प दे मख्िष्ठा चेन्द्रवारुणी + ` पृषती सेन्धवं ङं राशा मांसी क्षतावरी 1 ६५ ॥ ` `.(र्ादालतप्यः ) -हयोगतंरद्गिणी । }३७७ आरनाडाटकेनाच -पैटप्रस्थं विपाचयेत्‌ । तैटमद्ुगरकं नाप सर्वज्यरवेमोक्षणम्‌ ॥ ६६ ॥ हत्यदुारफं पेठम्‌ । अथं दाहन्वरपतीकारः- घहामिमृते हु विपि ुषहाहविनाशनम्‌ 1 मधुषामितमिभेण निम्बपत्ाम्मसाऽपि षा। दाहर्वरार्तं मतिमान्वामयेस्सिपमेव तु ॥ ६७ ॥ उत्तामसुसस्य गमीरमष्यं कांस्यादिपान्रं विभिधाय नामो। तजाभ्बुधारा षहुट! पतन्ती निहन्ति दाहं व्वरति सुशाता ५६८१ वाष्थः कमटहासिन्याो जटयन्नग्हाः दर्मा; नाय॑श्वन्दनादेम्दाद्यो दाहदैन्यहरा मताः ॥ ६९ ॥ शूतक्षीतमधितपेपिततमद्नफटाटठेपन सदयः अपनयति दहमं स्वजं हस्ताट्भिमुधतठे ॥ २७० ५ शतधातघतास्यक्त 1दृहदा यवस्षक्कसः फोठामटकसंयुक्तेरन्याम्छेन च बुद्धिमान्‌ ॥ ७१ ॥ अम्टपिषटेः -युशीतेर्वा पटाश्तसजे दहेत्‌ । पद्रौपद्षोर्येन फनेनाररिषकेने दवा 1 ५२५ वुदिमं वदुर छोधं कपित्थं दीजपरकम्‌ । पिष्टा मूर प्रठेपोऽय पिपासादाहनाकषनः 71 ५२1 अथ सुप्तथातुगतन्वरचिकित्ा- रसस्थे तु ज्वरे तस्मिन्छुर्यादमनछ्घमे 1 सेकसशमनाटेपरक्तमोक्षानसग्गते ॥ ७४ ॥ तीक्ष्णान्िरेकांश्च तथा कुया पतिगते ज्वरे । मेदागे मेदसो नाशिमस्थिस्थे वातमाशनप्र्‌ ॥ ७५ ॥ , , बस्तिकमं प्रयोक्तव्यमम्यज्नोन्मदैनं तथा.। „ . मन्नेश्युकरे फिवा मोक्ता मरणं तच्च .मापितप्‌ ॥ ५६ ॥ कटुका रोहिणी मुस्ता पिप्पटीमृलमेव द । हरातका च तृत्तोयमामाक्चयगते उवरे ॥ ७७ ५ इति सप्तधात्यतज्वरयिकित्सा $ "षवििकिकिरषयोषष्ययणेणणौशरषषेषिषकिकषकष ० "= क | ), . १, स्त्ये कान्तमाश्रनपर। ` 7.1 ` 7 ` | ऋ । ९.४८ निमहमष्टिरिविताः- [ नारङ्गः] अथ रसा-. - - . - | एक भागो रसा मागद्यं शुद्धं च गन्धकम्‌ । विपस्यचच्रणो मागाश्चतुमामा हिश^मापती ॥५८॥ जेपाटजाः प्रश्च"मागां निम्बुतरवविमर्दिताः छमिदप्रप्रमिता वस्यः छायाः सर्वज्वरच्छिद्‌; । ७९ # होङ्भथेरेण पातस्या परिकेका दिमानने । जीणस्वरे तथां जीण सामे-षां किंपमे तथा ॥ ८० सवज्र नहन्प्पाद्चु दावो देनमिषानटः । ` हति सषज्दश रिः, › , " ‰ „ . , अथ सनिपति पीरभदारयी रसः .. धयप्रण पएञ्वटवण शतप्रण्प {दजारफम्‌) र! ॥ वारत्रयं समाश्न चृणमपा पटन्रयम्‌ । शद्धसतं भत चाम्र गन्धक च. पठ पटम्‌ 1 ष्ट॥ ` छखारकस्य रसे! पर्वे दिनमेकं पिमदयेत्‌ । वीरमद्ौ र्तः स्थातो मापिक्ः संनिपातनजित्‌ ॥ ८३ “ "चिच काद्रकसिन्धत्थमततुपानं जद सह 1 ` पथ्य क्षारदुन देयं दिवार च रसो हितः ॥ ८४५ दति संनिपात वीरमद्ास्यो रसः + €~ 1 अथ बल्लाच्रम्नः-. - । वह्याच्षपथ वक्ष्याम सयः प्रत्ययकारकम्‌ । प्रसभ सेते विगन्ध च तच्छमं गरदं स्वह; }। ५ ॥ ' विभिः सम विप यास्य मारच सर्वतटंयरुप्र्‌ । धराहफेकिमहिप पित्ते; सप्तविमावितम्‌ 11 ८६ ॥ ९ छाङ्कल्या 'देवेदाट्या च" ज्वारामुख्यद्रंकद्रवैः एकविद्ातिधा माध्यं "प्रत्येक. घमक्षो पितम्‌ ॥\ ८७ ॥ ? :-द्विगखामाद्नस्येनः-मतष्ुत्थापयेदधवम्‌ 1. दध्यन्नं ससितं पथ्यप्नपचाराश्चं श्ीतटाः ॥ ८८ ॥ क क, देमार्हाकनरष्टीरी दैमदुगधा हिमावती । , “„ :~^ ` ([ मकरारा्तपः] -युह्योगवेरद्धिणी 1 १४९ सष(द्रगदुघ्रोऽयमसाध्यमएि साधयत्‌ । अस्थिश्रूठानि स्षांणि नाशयरपेव सर्वथा ॥ ८९ ॥ हति षह्माखरसः- | अथ पियाधररप्तः- रसो गन्धस्ताप्रं चिकटु फटुरा रद्कःणवरां निवष्टस्ती हेम द्मणिविपभेतस्सपमासेद्म्‌ । सद्मस्ैस्तत्यं स्याद्विमहदजयप।टोभवरज स्ततस्पु क्षीरेण प्रमुणमदितं दन्तिषठिटेः ॥ २९० शिगसाऽऽस्यप्रीटवं जयति वरिका साममतुट ज्वरं पण्डु गरम ग्रहणिशुदङीटोदरस्जः मरुच्छरूटाजीण पवनमथ सामं छमिगद्‌ पिबन्यं प्ठीहानं प्ररठमरि षिद्याधररसः ॥ ९१ ॥ हति षियाधररस्- अथ विनोदवियाधरः- रस गन्धं श्रुत ताश्रं धिक्‌ विफला तथः । कटुका च 1नवृदन्ता हमाक। टद्भुण विषम्‌+ ९२॥ एताएमि समभागानि स्वाक्तं दन्तिनीफटम्‌ । प्ुणापस्वा तृ तत्सम्पट्मद्पद्ठाप्चकाम्बुना ॥ ९६३ ॥ दन्ता क्राथेस्ततः सम्पर्वरीं टदङ्ाधमानतः। विनादृदिद्ाधर दत्यारूयातस्तरणस्वरम्‌ ॥ ५४ ॥ शु गुल्म तथा षण्डं ग्रहण्यरछरमी खयेत्‌। अजणिमामकात च शुरमादुद्यद्‌ तथा ॥ २९५ ॥ इति पिगेदबिद्याधरः-- - ` , अथ उवरमरारि “~+ रव टिफणिट)हुष्योपदान्नाणि तुल्या ` `न्पच्‌ स्तदुटश्ामा नाण पएतद्पदुष्भ्‌ । मवति गदुमुरारिश्वास्य गुखा्रवारा ` पयति दिवितेन प्रोढमामज्वरारयम्‌॥ ९६ ॥ इति च्वरपुराार - । भनि [पपषष +कः दिव्‌ कास ए + ८६ ` , भिमष्टमष्दिरयित्ा~ ` [कषरा 1. अथ बरहजयरदशयः शुद्धं सूतं पिप मन्द पू्पीनं धिभिः समभू , प्दतु्णां द्विगुणं वणप हेमक्षातवेमावितप्‌ ॥ ९७ ॥ पनुषारि पर्मशुप्कं चूण गुञ्जद्टयोन्मितभर्‌ । लम्बरस्य मलाभिरद्रफस्प स्समधाा ९८॥ महाजसद्रुःश नामि समस्तज्वरनाशनः काहिं द्याषिकत षा एग्राहिपि पा चतुर्थकम्‌ । ४८. िपमं च तरिदृोपोर्थं हन्ति सयो न संशयः ५ ९९. ४: हति ग्रहाज्वरद्वुशः-- अथ चिन्तामणिरस- सूतं गन्धफमभ्रदं समठव सूताभधमारगं पिप यषटयश मयपाटमम्टसुदितं तद्रादटक देष्तिम्‌ पप्रंमञ्लमनद्ःवदिननितामक्षिप्य सति पुट , भागाध जपपाट्ाजममत तस्नहयमक्षीफूत शुशध्वालागरसन्धाचय्फयुते सवश्यरान्नाहपत्‌ 1 द्मुङ संग्दणीगदं सजठर दध्यक्चतसेविना दत्वा कुटत्तकं सहं दः संचूर्ण्य क्षिपित्‌।२००॥ ` तापे सेचनकारिणां हिततमधिन्ताममणिनमितः॥ ११५. दति ध्यिन्तापाणिर्तः अथ सूविकाभरणो रसः खण्डं धरस्य पेषं फष्णं सार्कदरधेस्ट्पमाण्डष ॥ सकासिके सगरे क्षिप्त्वा उलरां निधापयेत्‌ २५ सप्ताहतः सप्रद्धत्य श्टक्ष्णचृ्ण्ितं चतत्‌ । सूवचिकू(गरणा नाप रसो गुपतमो भुवि ॥ ३५ संत्तानाक्षे विच च चलः कास्चिक्षपेपितः । प्रह्मरन्धरे पयाोक्तव्यों महा मोहप्रणाङ्ानः ५ ४ ॥0 इति सुदिकामरणो रस ५, | ॥ ५ | ¢ । 1 ~, ~~~ +र ग्‌, वत्स्ये ज ४ षर, ण, तां सदव्याभिभमत्तां नृग ६ १ क, धदवभे & । „ „. , =+ + ॥ | . प [ मधपद्ाशस्तः 1 ष्रटदयोगतरद्गिणी } ` ९८१ अथ महाशीतज्वराङ्कशः सारसग्रहात- ` अटौ तालकरूमेतदर्धममटठं श्षम्बरुचूणं क्षिपे त्पश्चाद्चच म्वाक्षको वरक्चिखी सथ पुनः पेषयेदे । तेयिस्तच कुमारिकादठमवेः पके गजास्ये परेऽ प्पेकद्विधिचतुर्थक्षीतहरणः शीताद्भुशोऽयं रसः ५३०५५ गुाद्रपमितं दययास्सितया सह वारिणा । सजीरकेण दध्यन्नं पथ्यं शीतस्वराुशे ५६५ हति महाश्ीतखराह्ङुकश्ः सारसयहात्‌ । | अभ चन्दशेखरः- । हु द्धसूतसमं शर्धं मरिच टङ्कणं तथा । पतुस्तुट्या सिंहा योज्या मस्स्यपपित्तेन भावयेद्‌ ॥ ५१ नेदिनि मद्येत्तेन रसाऽय चन्द्रशेखरः दहिगरखमार्दकद्ाधर्दयं शीतोदकं पुन; \ ८ पक्रमर्तं च वन्ता पथ्यं तत्र निधापयेत्‌ । चि दिनाच्च्डेप्मपित्तोरथमच्युष्णं नाश्षपेज्ज्वरम्‌ ॥ ९१४ हति चन्द्रशेखरः अथ मृतसंजीवनी गटिका~ जन्यतरैतस्या साम मोदरुमसरीति। पिषं चिकटकं गत्धं टद्णं मृत्युट्षकूम्‌ । धत्तूरस्य च वीजानि हिङ्गुं नवमं स्मृतम्‌ ॥ २१० ॥ - एतानि सममागाति दिनैकं विजयाद्रवेः । मद्येञखणकाकारा कतेव्या वरिकाऽ्य सा ॥ ११॥ मक्षणायाऽनु पातव्या रदिमटकपायफः।॥ -' `$ मृतसजावना नाश् संनिपातन्वसन्तकूव्‌ १२१५ हति भतसंजीवमी शरि । । अथं भस्मेश्वरः- ` ' मसफषपोडशनिष्कं दथादारण्योत्पठटसमदम्‌ । मरिचं निष्कमात्रं च विषं निष्कं षिचृणवेद्‌ ॥ १९९ ॥ वि, +. ॥ ॥ "६ श * ३८२ तिमलमह्विरिता- , [ न्घारासतरङः | रसो मसेभ्वरो नाक्ना समिपात्तजसान्तपत्‌ । एकशुखामितो भक्ष्य आर्दरकस्य द्रवेण वे ॥ ६४॥ हति मस्मेश्व अच. पद्वत्तना रत्र “१ ` ` ५ गन्यद्रारद्रमरिचं विर धत्तरजेद्रवैः 1 - ¡. दितिं स्मादतं श्चुष्क पञ्ववक्नो रसो भवेत्‌ ।॥ १५ ॥ आर्द्रकस्य वृद्णेव्‌ दातव्यो राक्तकापितः 1 +. ˆ ' सनिपातज्वरं घोर न्रायेन्नात्र सङायः 1१६१. एति पञ्चवष््नो रसः (नि अथ स्व्णमाचिनीवर्घन्तः- स्वणा अुक्द्र्दमस्वि मागचद्ध्या प्रहरेयं सपय ससपम्रदित निम्बनारणः पश्यात्‌ । पावस्प्रहो बजति विमटं मदुपेत्तावदेव शशाद्रद्र मधु-चयपदटया माादनेपागवसर्तः ॥ १७.॥ जीणस्वौ धातुगतेऽतिसारे रक्ताधिते सर्कजविष्ठरगे । मोरव्यभे नेत्र मवे च. रागे बलप्रदः दुग्धयुते च पथ्यम्‌ ॥ १८१४. परद्र काङयस्याश्यु तथा दुनामश्लो णतप +, ; ~) विषमं नेव्रोमांश्च गजेन्द्रमिव केसरी ५.१९५. . तिं स्वणमाछिनीवसन्तः । ` ` "` | अथ ज्वरत्री वेरेका रसरल्नप्रदीपे--. ` रसं, गन्धं च दरदं जपाछं कमवधितम्‌ ॥.` , द््तौरसेन संपिष्य वदी गञ्ामिता कृता. 1 2२०.0; प्रभ्रातते चितपा साधमश्षिताःक्ातवारणा १ एक्तेन .द्वसेनेपा नवज्वरह्री .मेत्‌.॥. २१ ॥ रति ज्वरध्री वष्टिका रसर्नप्रद्‌।पे। अथ नवज्वरहश- . रसा गन्धो विष ण्ठी पप्पी सरिचातिं च ~. ` पथ्या विमातक्ष धाता दन्तीपषीजं च शोधितम्‌ ॥ २२४ चुणमयां समाश्च तु दरणपष्पमवं रसेः... | वटी माषनिमा कार्या मक्षयेश्रमे ज्वरे ५२२ ॥ इति भवज्वरुहरा १ -- „~ ॐ ह | |, | क इः -* [ सपराशरः 1 बृ््योगतरद्गिणी १ ` ` १९३ . ^ ˆ अथोद्कमजरीरसः- सतो गणन णः शोपणश्च सरवैस्तुल्या श्केरं मत्स्येततेः । भयो मयो मदे धिराचं बहो देयः गद्धवेरद्रपेण ॥ २४ ॥ तपि शीतं व्यस्नस्तक्रमक्त वभ्ताकाद्वं पथ्यमेतयदि्म्‌ । अहैवोभरं एन्ति सयो ज्वरं तु पित्ताप्येक्ये मूते चापि एयात्‌ ॥ दत्युद्क्म॑सररसः 1 = भथ उवराङ्कुश नवज्वरे सचज्वरे रंसरलप्रदी पात्‌ 1 दारुमुषा कसिगीवा रस्कः चं परथकपुथक्‌ । रदुःत्यातुपाचेन गह्‌(च्वा एनष्व्र भः ¢ २६ ॥ मदयेद्चिद्नं क्षायां वटी दणकमाजया । मरिचिरेफर्विशत्या सतभिस्त॒टसीदृरेः ५ २७॥ खादेद्टरीद्रयं पथ्यं दुग्धमक्तं सशशकरम्‌ । तरुण विषमं जणं हृन्याजीणंज्वर धवम ॥ २८ ॥ इति ज्वराद्ुशः | अथ हुताशनो रसः~ नागरं क्पमायं स्यात्कषमां च ठद्‌्कणम्‌ । मरिचं सार्धमा्ं स्यात्तावदग्धवेराटकम्‌ ॥ २९२ ॥ विषं कर्प चतुर्थाशं स्षमेकनन दूर्णयेत्‌ । रत हुताशने नाला खायो गुखापमितो ज्वरे ५ ३० ए ; इति हुताशनो रतः अथ शातभञ्ी रसः~ रसदिङ्कठगन्धं च जेषाटं महितं धिभिः द्नोाक्ायथेन समयं रसो ज्वरहरः परः ॥ ३१ ॥ आद्रकस्य रसेभाध दापयेदकक्तिक्यपर । नवज्वरं महा घोर साश्येद्याममाचतः ॥ ३२॥ दाकरादधेभक्त.च पश्यं देयं प्रयत्नतः! शततोयं पिषेचानु दक्षुमृद्धर्सो हितः ॥ ३२ ॥ „ , ट्र ` -विगह्मष्टापिराविता- `“ (ष्षतमलरः) हीतमसीरसो नान्ता सर्बज्दरयुटान्तकृत्‌ ति शीतमसीरसो रसेन्दरविन्तामणेः । अथ भिपकारसो वृन्दत्-)-' श्छ गन्धकताध्र चमाग चङ्क विप तथा 1 ६४ ॥ नेपा स्वण्बीजानि समभागानि काश्येत्‌ । आरके सप्त मान्यानि सप्तमाव्यानि चिद्रफे ॥ २५॥ तिगण्डयां सप्तमाव्यानि (सिद्धोऽयं मिपमारस" 0) ग थामात्रप्रमाणेत वटकान्कोौरयेत्ततः ॥ ६६ ॥ वरीमेका प्रयुखात शृद्ुषेररसेर तु . सवश्वरदहरा त्तेया याममाचं त क्षाम्यति) ३७।॥ हति भिपभारपो चन्दन्‌ । अथ शीतारिः- सितमष्टमनःशिडाहिफेनरसकःम्मो पिजताप्यहुल्य मानैः ! छपवीरतमर्दितिन्निवारे मज श्ीतारिमिमं सितापगश्तम्‌ ॥ ६८ ॥' सेवनान्धरतें तीरं ज्वर क्षतं महोल्मणम्‌ | माच्नाश्चयेण निःशेपं पथ्य यद्राद्ने स्मरतमर ॥ २९॥ षति ्योत्तारि; 1 अथ चातुथिकारिः- दुरष्ः पारदश्येव सितमछश्च तालकः 1 सममाभानि सवांणि शृन्द्रानीरेण मर्दयेत्‌ 1 ४०॥ मुद्रमाच्ां वरद कतया सितया श तव।रिणा । ` णिटेचातुिके योज्यं सद्यः सिचडिकाधृतम्‌ मक्षयेचिंदिनं यागी ज्वरः शाम्यति निशितम्‌ ॥ ३४१ ॥ दति चातकाः) हते भ्रीयोमतरद्तिण्यां ज्वरे प्थादिविचारो नमिकोनपितमस्तरद्धः ॥ ९९ ॥ ,_. हय धरित्मतरद्रः । ४ र अथ संनिपाते मयां लोकनाथो रसः पच्ठभिर्दवणेः दपं विमिः श्षरेस्तथेव,+च । - मदयेद्रोषनाज्ञाप युणाधिस्यविधीच्छया.॥ १ ॥ [पृितप्तपाः } --धृटयोगतरद्ठिणीः। ९८१ एवं संशोध्य. सुतेन्दरे राजिकादिद्म्चुण्ठिमिः। णतेः पिण्डिकां कता तन्मध्ये सूतरु. क्षिपेत्‌ ॥ ₹ 1 | प्ततस्तां स्वदयेदििरण्दीं वस्र षद्ध्वा तु काकैः । । ाोटारभ्नगतां पत्नास्स्यवो यामचतुष्टयम्‌ ॥ ३.॥ एवं शयुद्धगस छता फछमेणामेन भदयेत्‌ । मिरिकणीं तथा मृद्भुवारा निरगण्डिका तथी ॥४॥ जयन्ती शृद्भबेरं च भण्टूकी च तिढच्छद्‌ा । फाकमाचा तथोन्मत्तो सुवुकश् ततः परमं ॥ ५॥ एतासामापधीनां च रसतुत्ये रसेः क्रमाद्‌ । ततस्तत्सुतराजस्प कायां मरिचमाधिका ॥ ६५ घटिका संनिपातस्य निवृक्पथं भिपग्धरः य धराटाकनाथेन समिपातनिवत्तये ॥ ७॥ पतिता भुारेका पुण्या दुप्रत्पयकारेणां । हयं प्राप्य यदीं -यस्मास्पंनिपातास्विनश्यति 1८ ॥ मयुरमीनवाररहछागमाहिपसंमवेः 1 + ~ , ~“ भरव्येकं वाऽथ सर्ध्वर माविता चेद्टियं मवेत्‌. ॥९॥ ठाठयेत्तत् तोयानि घुशीतानि बहूनि च। शकरादाधत्तयुक्तं मक्तमास्मन्प्रदापयेत्‌ ॥ १० ॥ दृक्षवश्च तथा योज्या रसवबीर्यविवद्धये॥ ``: ` ' ' ~ दा। तद्रव्यं मवेद्राय पित्तवद्र महारसे ॥ ११ ५ इति छोकनाधो रसो रसेन्दिन्वामणौ \ ~` १ अथ संनिपातसूयः | श्सेन गन्धं द्थ्ण त्रयह्य त्यादुमागरा देतारहेम 1 मस्मीकुतं योजय मदेयेत्तदिनत्रयं वहिरसंन धर्मे ॥ १२ ॥ विषं च दृर्वाऽच कलछप्रमाणमजादिपिकैः परिमावयेच । वटद्वयं चास्य ददीत वहिकटवचयार््दवसंप्रयुक्तम्‌ ॥ १३ ॥ तेटेन चाभ्यज्य वपुश्च कुर्यात्प्ानं जछेनापि चं शीतेन । यावद्भवद्दुःसहर्शातमस्य मूच पुरीषं च रारीरकर्पः॥ १४॥ पथ्यं यदिच्छा परिजायतेऽस्य मरीदखण्डं दापेमक्तर्क च 1 ` स्थत्पं ददीताऽऽद्कमस्स्यकश्षाके दिनके. घ्रानपिधिं च कयि ॥ हति संजिएातद््य द. ~ धिमष्टपद्रविरविता- { प्ि्तणैः ¢ अथ जलपोगिकः- चूतगस्मप्तमं गन्धं गन्धपा मनश्िडा 1 माक्षिकं पिष्पठीष्पापं प्रसेक च दिटासमप्‌ ॥ १६१ पयु्णयेद्धावयेित्तमत्स्पमापुरके; फमात्‌ 1 ` ` " सप्तधा मावपच्दुप्ठ दय यश्रष्िप दयम्‌ ॥.१५७॥५ ताठपणीरसं चनि पश्यकोटमयापिथा) निहुन्ि संनिपातदुीन्प्सोऽपं जठणोगिकः ॥ १८ ॥ : जपो पिनाशव्यन् रमवीपं न वर्धते । पे रसाः पित्तसयुक्ताः भोक्ता स्वय पमन) भटसेकापगाष्टाद्येपटिनस्ते द मान्पया ॥ १९ ॥ एति जग गिक; वष्ठपमाणमाघ्ना । अनुशनमार्करसः । विदोपनीहारपूपः रसेन गन्पं दिगुणं एशट्रस विमद्य दिनानि चर्म । | रसाषटमागं त्वमुत च दच्या पिमदृयद्वद्विमठेन फिचित्‌ ॥ २०॥ पित्तस्तु समापित एप दैसिदोपनीषएटरविनाश्सृपंः ॥ २१५ ति धिदापनीहारसरपः । भथ रतचडामणिः-, | -सूतमस्म पिप ताम्रं जयपाषछ सुगन्धकम्‌ । \ हैमतेठेन संमद्यं ततो ठघुपुटं ददेत्‌ ॥ २२५ भावपत्कनक्षदावरजामदहिषमीनमेः पिततः पथद्छप्तमित्तं विपधुमरेन शोपयेह्‌ 1 २३६ ॥ ~ पप्तवारं चिदारं षा पश्वादृद्रणं मावयेत्‌ । , रस चृडामणिः; सिद्धः सक्षाच्छ्रीभेरवं महः ॥ २४ ^ ततोऽस्य रक्तिका युञ्ज्याहुआाधं चाऽऽदनिम्बुयुक्‌ 1 , , महारोगे संनिपाते नमे षाऽप्यनवे ज्परे ॥ २५॥। ..; नद्धावगाहूनं कुयात्तेचनं प्यजनानिष्म्‌ । | तक्प्षणान्मङ्गटचघानं क्ष्मं चन्द चन्दनम्‌ ॥ २६ ॥ प्प पप्तं सायं स्वाद्‌ दरासिष्ठुदाडिमम्‌). ... {सितां सथदफरसां कासिकं आानमेष वा ॥ >५. ५1. 7 ५। ,{ गृिषमलरङः } ृह्योगतरद्िणी. १ - ६८७ शठे गुत्मेऽथिमान्याद्‌र अरहण्युव्रपाप्मह + ` वाति स्वह्िक्ेकाङ्कगते दाऽप्यनिले तथाः ॥ २८ ॥ परसूतिदाते सामे वा स्कामुपानेः प्रयोजयेत्‌ । शक्तदोपं विना चनं योजयेद्रजयपेदिह ॥ २९ ॥ तेछाम्डराजिक्षामीनक्रोधश्चोकध्वचट्कमम्‌ । पित्वारलछटसुपवीफठवृन्ताकमेथुनम्‌ # ३० ५ म इति रसष्टडामणिः अथ वडवो रसः- पटुना परपेरस्स्थाट तन्मध्ये पटुभूष्िकाम्‌ + तन्मध्ये रामर्ठी मरां तन्मध्य पारव क्षिपेद्‌ ॥ ३१ ॥ ` विषं विष्य सूतां वाररणाऽऽछोद्‌य सप्तभिः । वद्धि प्रञ्द्टयेच्डत्थ ददं यामचतुद्यम्‌ ५६२५ तद्भस्म तिमा तु दद्यार्पवपु पाप्मद्ु । ग्रहण्यां जठरे शे मन्श्ाम्मो पवनामपे ॥ .३९ ॥ सपमेतसिहन्त्येष छुरधादहृतरां क्षुधाम्‌ । ` तपि शीतकिपाः कषुषद्ाडवारूपे रसोत्तमे ।। १४ ॥1* हति वडशो रसः 1 1; अथ सूचिकाभरणो रसः- पिपं-पठमितं सूतं शाणिङ चुर्णयेष्टुयम्‌ ! - त्वुं सफर कूत्वा काचद्िषं श्चरषवयोः + ६६ ५ भद्रां कत्वा च संशोष्य ततद्वयं निवेशयेत्‌ । वहि शतैः शनेः छूुर्यासहरद्रयसंर्पया ॥ ३६ ॥ ` तत उद्षास्य.तन्मूव्राभुपरिस्थक्रावकाम्‌ ) संलद्मो यो मवेद्धूमस्तं गृह्णी याच्छनेः. शनेः ॥ ३५॥ वायुस्पकश्शो यथा म स्यात्ततः कुष्थां निवेशयेत्‌ । यावत्सूख्या मुखे छग कुव्या निधा ति भेपजम्‌ ५ ३८ ॥ घादन्मात्रो रसो देयो मुष्छिते संनिपातिनि ॥ © (य | ' "ररि पिपी पगवषय षस गषषणरेर क टत ऊर्ध्वं कर्परलण्दा्वणप्य भपाठयेत्‌ $ दाव्याय कुपिक्नायन्पर, भमन पनः पतेत्‌ १६. ददित प्यभ्पृतोऽे पवरोधापदाररः ।., पुस्तकश्योऽवं नण ऽघबद्र. दस्यभो मिदि; ।. 188 शर 1. पिमल्मट्रिरवित~ [ पितम्तरदः | छुरंण प्रहते मूर्धि तचाद्धन्ट्याऽवपपयेते ॥ ३९ ॥ रक्तमेपजसपकान्मूञ्छितीऽपि हि जीति) तथेव सर्पदशोऽपि मृतावस्थोऽपि जीदति। यदा तापो मवेत्तस्य मधुरं तच यते ॥ ४०१ हति धूचिकामरणो रसः । - सूचिकाभरणो रपो रससिन्पोः- =; .. रसवेक्ान्तहेमाभर तीक्ष्णताग्रं मतं समम्‌ `. ` पद्धमिः समं शद्ध गन्धं सवं निगृण्डिकारसेः ॥ ४१५ कधायेशिचकस्यापि भर्दैयेहिषस्च्रयप्‌ 1 * सू्यावर्तिधुनिमृहःस्तिटपर्ण न्दिवारुणी ॥-४२.॥ काकमाची महारष्टी कङ्गु पमेकिणिका । धत्तुरस्तुटसीं दन्ती बृहता केण्टकाारका ॥ ४६ ॥ स्नुह्यर्फविजया मुण्डी. काकनुण्डी जयाऽगता । एतासां मवयेद्राषेश्तुदृश्चाद्नावयधि ॥ ४४.॥ अकामखकपयिण मावयेहिनपस्कम्‌ । दर्या संचरूणितं प्र्चप्तिमव्य दनचयपु ॥५५५॥ विपमु्िकषायेण भावयषहिव्घ्यम्‌ । जेपणछषीजमसेत्थतेटेन दसषचयम्‌ ॥ ४६ ॥ माकि शोषितं चर्ण मधना सह भिश्रयेद्‌ 1 सूचिकामरणाो-नाम रसनः स्यासंनिपातभित्‌ ॥ ४५७ ॥ शाप्येत्सूचिकायेण स्वधां संनिपातिनाम्‌ । ज्वरशुठोद्राक्षारा प्रु(हानां पाण्ड्सेगिणाम्‌ ॥ ४८ ॥ आध्मनिद्यूदमन्दागिकासन्वासाद्रोगिणाम्‌ । ` ग्टेपम्मणः.स्थूटदेहानामनुपानं परथ प्रथक्‌ ॥ ४९ 4 इति भूचिकाभरणो रसो रससिन्धोः । ““' थ चिपुरभेसः विपरङ्कवलिम्ठेच्छं दन्तीबीजं क्रमाद्हू.+ द्रन्स्यम्बुम।दत याम रसाच्रपरभरषः 1 ५०"॥ ि वर्व्यापेण वाऽऽ्ठस्य रसेन सितयाऽथ-दाः॥ = - .. ` ` " "चत्ता क हन्ति मान्यमानिटकोधष्य 1.५९१.112 । ^ # [वितले] = धदयोगतरङ्गिणी 1: ` ८ हनि श्वुठं सपि्टम्ममर्षासि किमिनन्गवान्‌ 1 ' पथ्यं तद्नेण युभीत रसेऽस्मिच्रौगहारिंणि ॥ ५२॥: ति चिपरभरवः। अथ गन्धलोहः~ ' गन्धं टोट मस्म मध्वाज्ययुक्तं सेष्यं पर्थं वारिणा चेरे 1 छुभ्रे केशे काटिमा दीधदरिः पुवं सायते दीर्घमायुः ५ ५३ ॥ दति गस्पलोहः ! | | एति योगतरङ्किप्यां पनिषति रप्तायनाधिकारकथनं नम्‌ पटितमप्तरद्वः ॥ ६० भगेश्पटेदमस्तेर षः । [ १ अथ प्रसयेकं स्वरेपद्बषाणां विकिर अथ हिक्ायाम्‌- . ए्वराविरोधेने भिपग्यिद्ध्यदतेषु -दौो पोचितमेव कर्भ मूछातिसारी वमिदाहहिका ज्वरे विशेषाद्‌ तिदुशिकिस्स्याः॥ १ गरखोया्मिह कूतमाखहषहर- कृष्णामिः सजलदपपरामयाभिः । संशीतं जटमतिसिद्धमिष्टमुक्तं छेहा दा मधघुतिवृता्तितामयाभिः। २१ छीताग्मसाऽक्षिसेकः खरभिर्धपः समनसश्च श्युमाः 1 मदुताठवुन्तवाताः कदृखीदृछकमटसंस्पर्पः ॥ २५ अरुचौ तु विक्तकरपैरसकत्कवलठयहस्तथाऽम्खरसेः । मधूटवणमातुलुङ्धी फटसेप्तरधारणं वक्व ॥ ४ ॥ श्वासे एृशाङ्गणोगः सवटीविशदृट्मसै फो चे । रेः फकटशुद्ध करष्णापश्ुसोमदत्करठेवह ५ ५ \ चिकटुसटी धनशृद्धा गदैमराकिं सपोष्करं सणदि | भ्वासं जयति पणाधरसुधाठतापश्वमूखजलठपीदम्‌ ॥ ६ ॥ करकरतसमीजप्रकविदार्काटोधरठेपनं शिरसि । .. ' अरतिभपहरति दाहं हन्पान्मस्यातछे भ्रान्तिम्‌ ॥:७ ? ए धिम्टमषटविरविता- [पकषत वुत्राठबीजपरकदाहिमबदरे सथुककर्पदमे। , . टेप जपरि. पिपसामच रजतेगुरदी भुखान्तस्या॥ ८1 शीते परः क्षव्रयुतं निपीतमाकण्ठभाग्वेव तदुदमेच । तर्पप्रकर्पपरशमाय पच्च धद क्षीद्रवटाप्रटाजान्‌#॥९॥ घास्रादनी षत्सकवा्वाहरिम्वमरानिम्बपिपाः सविन्वाः | उव राङसिषरं रितं जयन्ति पिन्वपुतावस्कषारिषूाश्य ॥ १०.।४ पाठामुतापपटमुस्तदिम्दाकिराततिक्तेन्दयवान्विपार्य । पिदेजपस्येव जयेन सवज्वरातिष्तारानपि दुर्निवारम्‌" ११५ लीरेण सिर्धरत्यगर्जोऽनिमृक्ष्मं नस्येन सनं पिमिहनि हिङ्नाम्‌ । `` शुण्ठी हरा सितया समेता भ्रपोऽध प. दिष्पयुद्धवश्र ॥ १२१ ^ + इति हिष्षायाम्‌ + मयुरपिच्छस्य मपी स एष्णा मध्यन्विता वा कटुका सधातुः) काथो गुदच्याः.समधुः सुशीतः- पीतः. प्रशान्ति वमनस्य कुत्‌; धिषमसिकाणं मधु्नाऽवरछीढा सचन्वना शर्फरया!ऽन्विता दा ॥१६॥ फ्रष्णां माक्षिकवेदे हिद यित्थरसमिभिताम्‌-। छिषभिह नरो नूनं वमिं जयति वेगतः ॥ १४॥ कासं फणाकणामृटकखिद्धंफठंजं रज॑ः । | सविश्वमेषनजं टिद्यान्मधुना वा बुपारसम्‌ ।॥ १५.॥ वष्करमूठकदाकय्द्धीकर्फठ पासक्काराविकामिः. धुठलितामिरये खदु छेः फासारिपु कफ़गदृहर. एकः ॥ १६॥ विवनम्पे वाताजिक्कमं कु वद्च्दटोमनम्‌ 1. भट प्रवतेयेद्यु तीक्ष्णामिः फवतिमिः.॥ ९७.॥ निबरालाश. उपायानाह- ` मष्ट तु विजयाद्र्णं मधुना निषि क्षयेत्‌ ॥ निद्रानारोऽतिसारे च 'यहण्यां पादके क्षये 1;:१८.॥ गड पिप्पलिमृटस्य चणानाऽऽलाडितं टित्‌ १ . चिरादपि च संनष्टा निद्रामाप्रोति मालवः ५ १९ १ म॒ स॒ काकमाच्या बद्धं सूत्रेण. मस्तके -निध्रतपुः । : दिद्धाति नटनिदे निद्रामाश्वेव.सिद्धमिदम्‌.॥ २० ॥ | |, „न ५ ~ प { दिरशमतहः} = पददयोगतरद्विणी १; ९९१. दीटयन्मन््‌ निव्र्तु क्षीप्मिष्ुरस दधि । अभ्यन्नोद्रतनस्नानमुधकण!स्ितपणम्‌ ॥ २१॥ छान्तायाहुठताश्टेप्ये निब तिः एतेसरत्यता । मनोतकूढा (पयः कामं निद्राखपदाः ॥ २२१ रपे भारे च शदे च पदयूपपपःयु द, निद्रां संजनपत्पान्चु पछाण्डुरुपयोजितः ॥ २६९ ॥ एेक्षवं पोतकी माषाः धरा मांसरसः पयः 1 गोधूमातिठमत्स्याश्च नितरा कुवान्त देहिनाम्‌ ॥ ९४ १ हति नेद्रानाक्ष उपायाः । दुरुहेमवतीङु्शताहुाहिष्न्ेन्पवेः । ठिभ्पत्कोष्येरम्दपिषः शटाध्मानयुतोद्रम्‌ ॥ २५ ॥ पुषे ज्वरापिरोधेन यथाशाखं हिमो षिधिः। ` उवरे शासते प्रणश्यन्ति सद्यः सर्वेऽप्यषद्रषाः }\ ९७ ॥ पिप्णु सहस्रमर्ानं दरादरपतति परमम्‌ । स्तुवन्नामसहस्रेण उवरान्सर्वान्ञ्पपोहति ॥ २८ ॥ इति फिंचिज्ज्वरस्प्यक्त वचिक्षास्सतेमसशयप्‌ मया देरध्वमयादृक्य अन्धस्य पहु नोदितम्‌ ॥ २२ ॥ एति योगतरह्विण्यां उङधिकित्तिते नमिकेषितमसतरद्र; ॥ ६१ ॥ प्रषणागाणण्णग गिगक भयं दविषरेतमस्वरष; अथ दुनठजनितस्प ज्वरस्य चिकित्सा अथ शुण्ठाकाथः- हरीतरी निम्बपत्रं नागरं सैन्धवोऽनछः एषं चुं सद्र खदेददुजखज्वरशलन्तपे ॥ १५ अराचमनटमान्य पीनसश्वास्कासा- नुद्स्मुदकद्‌ (पनाह हन्यद्शदान्‌ । जनर्यति भतिकानिति चित्तमे्नप्रसाद्‌ं पठटपर्मितद्युण्टीक्षोद्‌ सिद्धः -कपापः ॥ २ ॥ कनामा ममम ॐ क्‌, भथ । ˆ" "` » ९२ त्रिमछठमह्विरदिता ` ,[ धिष्ित्मातङ्गः 1 अध्‌ -परीखादिः-- परोलयुस्ताग्तवलिवासकं सनागरं धान्यकिरातेतिक्तकमर । छषायमेपां अभ्ना पिषेन्नरो निवारयद्दुजेठद्‌पयुल्बणम्‌ ॥ ३ ॥ इति पसेटादिः अथ किराततिक्तादिचुणेम्‌~ सिर्णाततिक्तयिवदम्बपिष्पद्ी विदङ्कप्ेभ्वाकटटुरोहिणीरजः । निहन्ति ठाद मध॒नाअपे सत्वर सुदुस्तरं दुजटदा पज ज्वरम्‌ ५४॥ इति फिराततिक्तादिचणम । अथ दुजेठजेतां रसः- ` मोजनादी नरे्क्तं शण्ठीराज्यमयोस्यितपर्‌। - छलक तु सहते नित्यं नान।देशोद्धव जटठम्‌ .॥ ५ ॥ ` महादेकयवक्षारां पीत्वा चीष्णेन ब्रारिणा | नानादेश्चसयुदधूतवाःरेदापमपोहति ॥ ६ ॥ विधं भाग्यं द्ग्धकपदंः पश्चमागिकः मररचं लवमागं चं चुरण बस्रेण हाधयेत्‌ 7७१ आपरद्रुकस्य रसेनास्य इुयन्षिद्रनिमां वटीम्‌। , चरणा वरिकायुग्म छ्ात्तः सायं च मक्षपद्‌ ५५ अयं रसो उवरे योज्यस्तास्मिन्दुजंटजेऽपि च । अजाणाच्मानावशटम्मग्रटप व्वासकासयांः॥२९॥ हुति दुजटजेता रसः ति योगत्घिण्यां दुजेखननितज्वरचिकितपतानाम द्विपितमस्तरः ॥ ६२ ॥ । प्रय त्रिषृष्टितमस्तरहः । न ॥ „8 अभातीत्तारनिदानंम्‌- गुव तिशिग्यरूसोन्णद्रवस्थुलातिक्षीतटेः विरुद्धाध्यश्नाजीभरविपमेश्वापि मोजमैः 1.१ ॥ धहाेरपियु्तेशर मिथ्यायुक्छेधिषर्मयेः 1 शोकटुषटाम्डुमयातिपानेः सौत्मय्तुप्वयेः ॥ २॥ ~ नानमनन । । १", रधतुोदैमोण० १ २ १. गनरताध्यैदाः 131. साध्यैः) [ िपधितपे्ः | ` प्योगतरद्धिणी ` ९९६ जलातिरम्धदेगदिषोतेः फिमिदोपतः। पणां मषस्यतीसासे लक्षणं तस्य वक्ष्यते \ ९ ॥ सशम्पार्पा पातुर प्रबद्धो ष्वान्मिभ्ा वायुनाऽधेः प्रणत । सरत्यतीवातिसारं तमाहु्य॑पिं चोरं पट्विधं त पर्दन्ति 1 ४॥ एकैकशः सर्वश्चश्चापि दापैः शोकेनान्यः पष्ठ आमेन रोक्तः । हौपावस्था नेफरपप्रकारा; फाले कठ व्यापितस्योददूबन्ति)\५)) हृनामिपाधृद्रङुक्षितोदमात्रावसादामिखसनि सेधाः 1 पिरसह्कआष्मानमथाविपारो भविष्यतस्तस्य परःसेगणे ॥ ६॥ अरुणं फेमिठं खक्षेमत्पमत्प मुदुर्मुहुः । शकृदामं सरुकशम्दं मारुतेनातिसायते ॥ ५ ॥ पित्तात्पीत नीछेमालोदहितं षा सुप्णामृछदाहपाकोपपन्नम्‌ । शु सान्तरं सकफ श्ठेप्यणा तु विस्रं शीतं हषरोमा मनुष्यः ८५ वराहसेहमांसाभ्यसध्रशं स्॑रूपिणम्‌ 1 फुष्छूसाध्यमतीत्ारं षिद्याद्दोपन्योद्धवम्‌ । ॥ तैस्ते मदैः क्षोचतोऽर्याशसस्य घाष्पोप्मा वै वष्ठिमाकिहय जन्तोः कोष्ठं गर्वा क्षोमयेत्तस्य रक्तं तचाधस्तास्काकणन्ताप्रकाज्ञम्‌ ॥ १० ॥ निम॑च्छेदरे पिदविपिभरं द्यंविद्वो निगेम्धं वा गन्धवद्वाऽतिसारः । शषोकोरएश्नो दुश्विकिर्स्योऽतिमात्र रोगो वेद्यः कष्ट एष प्रदिः ॥ ११ ॥ सन्नाजीणासदरुताः क्षोमयन्तः कोष्ठं वीपा धातुसंघीन्मङश्वं ४ नननावणं नकशः सारयन्ति शुखोपेते पष्ठभनं वदान्त ॥ १२॥ संस्र्टमेभिर्दस्तु न्यस्तमप्स्ययसीदति । पुरीष गरशदुभन्धि पिच्छिट चाऽऽमरसंत्तितम्‌ं ॥ १२ ॥ एतान्पेव्र तु दिद्धननि विपरीतानि यस्यै, ठापव.च पिशेपेण तस्य पकं पिनिर्दिशेत्‌ ॥ १४॥ पित्तक्कन्ति पदाऽ्त्यथं द्रव्याण्यश्रादि पेत्तिकः। पष्टीपाज्जायतेऽमीक्ष्णं रक्तातीसार उल्यणः ॥ १५ ॥ ~~~ ~~~. ५२, श्माश्तेगौ। रं तरिमद्मष्रविरकिता- {1 प्रिपटितमप्ताङ्नः] ` ` घातः प्रण्द्धो निचितं पटासे जद्त्पधस्तादृष्टिताक्षनस्य + प्रथाहतोऽस्य यहु पटाक्त प्रवाहा ता प्रवदन्तं तस्ज्ा।१६॥ भवाहिक! षातकरुता स्ुटा पित्ता्छदुाहय सफपता फफाश्च । सश्ोणिता श्षोणितत्तमवा प ताः चेटरूक्षपरमाया तास्ता १७१ तासामतोसार्वद्दिकेच्य षटिद्धमं चाऽऽमविपकरता च 4 अपात्पटक्चषमब्रहि- पक्तजागववसकाश्लं यकृष्पिण्डमिमं ततु 1 घुततेठवसामस्मामसवारपयोदपि । १८ १ मांस धावनतोयामं फुष्णनोडारुणप्रमपर्‌ मेयकं कयुरं धिग्धं चन्द्रुरोपगतं घनम्‌ ॥ {९ ॥ छणापं मस्तुदद्भामं सगन्ध कथितं प्रह । तुष्णाद्‌ाहष्ुमण्वासषहछापिभ्वातिन्नोठिनेम्‌ ॥:२३ ॥ संमुखारतिसंमाहयक्तं पवी गुदम्‌ । प्रटापयुक्तं च मिपन्वजयेदतिसारिणम्‌ ॥ २९१. अरसततगदे क्षीण दुसध्मानम्रुपदुतम्‌ । द्‌ पके गताप्माणमतात्तारणयत्छगठ्‌ ॥ २२१ {हुस्तपादादुम्टासाधपपाको मच्रनियर्हः 1 पुरीपस्योष्णता चेदव मरणःयातिसारिणाय््‌ । २३ ५ भ्वासशुछपिपासरात्‌ क्षणं ज्वरनिपाोडितम्‌ । विशेपेण नरं वृद्ध पतीसारिण मत्सत्‌ ॥ २४ ॥ अतीसारी राजसेगी यहणीसो गषानपि । मांसाथिवलहीना यो दुर्टमं तस्य जीवनम्‌ ॥ २५ # घाठे वृद्धे त्यंसाध्योऽयं ठिङ्कैरपटुतः । अपि युनामक्ताध्यः स्वाद्तिदुेषु धातुषु ॥ २६॥ कोथ शं ऽवर तृष्णा श्वासं कासमरेचकम्‌ । छदि मूख च हिद्यां च हदवाऽतीस्रारिणं स्यजेत्‌ ॥ २७॥ अ्तासारनित्तिटक्षणमादह- यस्यानचारं ष्देना मवं सम्यग्दायुश्च गच्छति! दासाय युकोषह्स्य स्यतस्तस्पोदरामयः ॥ २८ 1 योगतरंक्चण्यामतीप्ारनिदानं नाम॒भिष्ितमस्तरद्धः ॥ ९६ ॥ ॥ '"'णणीणीयषिणो ष शि 8 ति ` धो | न न | _ | {दपणितपलप्ः} ` धृहयोगतर द्भिणीं 1 ६९५. | भथ चतुष्पटेतमस्तरहः 1. | अतीसारपवरूपविकित्सा- हितं टङघनमेवाऽऽदो पर्वरूपे दे हिनः;.1- ुयाखानशनस्यान्ते द्रवे ठय च भोजनम्‌ | ४५, हरिद्धादि वाऽपि ++ पिवेच्छीते तु मानवः । पद्रः दा यवागरपु पिप्पलादं प्रयोजयेत्‌ ॥ २५. प्डङ्कयुष्‌ः- मुद्धयप-रस तक्रे धान्यं जीरकसंयुतम्‌\. पडङ्कःयुप मिच्याहुः सेन्पवेन समन्विम्‌ ॥ २१५. अथिसदांपनं पध्यं यहणीदहोपनाशनम्‌ 1. अरोचके .उ्ररे चेव भषटप्रेतसवाहिके ॥ ४. ॥।. पित्वं च धान्यं च.सजीरकं चपाटां च शण्ठीतिटसयुता च-।: पिष पडद्कः सहिता नसणां यपो हयतीसारहरः प्रदिष्टः ॥.५॥, इति पडङ्कयषः.\. ॥ि | त॒ष्णापनयनीं ठष्प्री दृपिनीं बस्तिशोधनां । ज्वरे 'चेवातिसारे च यागः सर्वदा हिता ५.६॥ दतयर्प[सारपवेख्पचेक्षित्सा \. अथाऽऽमातिभारः-~ आमपककरम हेत्वा नातिपारे पिया हिता 1 अतः सवातिस्तारेपु ज्ञेयं .पक्तामद्टक्ष॑णम्‌ ॥ < ॥' ससुष्टमेमिरितिखक्षणं पुर्वाक्तम्‌. \. अथ धान्यपश्चकं. चतुष्क च~. न तु सय्ाहणदयाद्पर्वमामातिस्वारिणम्‌ ।: दपा छयादो. वधमाना जनयन्त्यामपरान्यतून्‌ 1.५" राफपाण्ड्धामयप्रुहकुषगत्मोदुरज्वरान्‌ ॥ दण्डफाठटसकाध्मानयहण्योगदुस्तथा (९ ॥ हिम्मस्प्र स्थध्पिरृस्यापि.वातापत्तात्मकस्य च। क्षाणधातुबछातस्य बहुदो पोऽतिविस्ुतः ॥ १० ॥ मिभ णणणनण्ानेनोगनानकन १ क, कश्च यः 1 द. पिपलुमष्टस्यिदेता-~ [ पतुः 1 आपोऽपि स्तम्ममीयः स्यात्पातनामरणं पमेत्‌ १ स्तां स्तोफं षिदद्धं षा स्रूठं पौऽतित्ार्ते ॥ १११ अभपपिप्पकूस्सः सप(ष्मैस्तं दिरेदयेत्‌ । दुरत्तापि्हुदोषो प पिचद्धमतिद्रा्पते ५१२१. विश्ट्िरूडरप्णाहपायस्तं विरेचयेत्‌ ४ छुरकपमस्य प्विरिक्त तु पेयां युङपाद्िपक्षणः + १६५ मेपरप्रासतचैश्र दीपनीयश्च फरिपितम्‌ ५ सो पिभन्यरभूतं च पुरीपमतित्तार्पते + १४५ तस्पाऽष्टौो धमनं णोर्यं पश्याछठष््नमेव च । शुखानाटपरसेकातं षामयेदतिप्तारिणम्‌ ॥ १५ ॥ पिष्पठीटश्णाभ्पां च साधितेन नटेन धा । एथ्पाद्ारुय पाप्ुस्तेनागरातिषिएान्यितैः ॥ १६ ॥ जामातिक्तारमाज्ञाप फायमोभिः पिपिन्नरः पाठादिषट्रवनमोदथाप्कोठादृठ रय४॥ १७॥ उण्णाग्य पीतं सरुजं जयत्या समन्धषमर । छयुपणातिविएादिद्धवरसावचछामयाः ॥ १८॥ पीव्वोप्णनम्मप्ा जद्यादामातीप्षारयुदद्धतम्‌। वचा पित्यफणारिन्वङुषदीप्यककफटकम्‌ ॥ -१९.॥ सिद्धः जयत्पीतमासपष्णास्तुनः शतद्‌ । हरीतकी सातितिपा दिद्धो पदा ॥ २० ॥ सेत्धवं चात्तिष्टिति पाययेदुष्णवारिणा। आमातिसारयागाऽय पाचयिता चिकित्सति ॥ २१ ॥ आमारिसारयोगेन यस्त्वनेन न क्षास्यति । न त॒ योगक्षतैनारि चिक्षिछति विकिस्ससः॥। २२॥ एरण्डरससं पिष्टं पकमाम च सागरम्‌ । आमातिसारश्ठप्न दापनं पाचनं तथा ॥. २३ ॥ चिचक पिप्प्टीमूटं पवाकटुररोहिणी । पठा षरस्सकयीजानि हरीतक्यो सहीपधम्‌ ॥, २४ ॥ ॥ ॥ 4 ९. (त्यदरार ( ९ ८, श्छोररदम २०१०३ प, गकेव; १ भा + [ च्दःषितषप्तः] = -धृहयो गतरद्गिणी । ६१७ एतव्‌ामतसपुत्थानमतिपतार सवेद्नषरः ४: ` - करएात्मकं सपित्तं च सवातं हन्ति वे धुवम्‌ ॥ २५ ॥ श्वरदधेरणडधान्याम्टयदपष्करसाधिता । पथ्या मधुयुता ठटीढा गुलातीस्ारनाङ्षनी ॥ २६ ॥ सायरातिदिपास्ताक्राथः स्पादामपाचनः \ विरवं मोचरसः पाठा शुचीं बिभ्वमुस्तकम्‌ ।॥ २५ ॥ गुडतक्रेण टुवारं पातं हन्त्युद्रामयम्‌ \ धान्यमागरमरुस्तं च बालकं बित्यमेव च ॥ २८ ॥, आमशुट विबन्धेप्रं पाचनं वह्धिदीपनम्र । पित्ते धान्यचतुप्कं च शुण्ठीत्यागाद्रदन्ति हि ॥ २९ ति धात्यपञ्चरक चतुष्कं च । १ अथाभ्रयादिचतुःसमा गृटिल- दैवदारुवचा मुस्ता नागराऽतिदिषाऽमया 1 सवांजीणंप्रशसनं पेयमेतेः शृतं जछम्‌ ॥ ३० ॥ नागरातिविषामुस्तैरथ का धान्यमागरेः ! पुष्णाश्रूक्ातिसारक्च पाचनं दीपने ठधुः॥ ९१ ॥ धान्यकातिविषोदीच्ययवानीमुस्तनागरम्‌ पठा दिप्णा र्त्वं च दयादहीपगपारनम्‌ ॥ ३२॥ अमय नागरं मुस्तं गुडेन सह यो जित्तप् 1 चतुःखमेयं गुटिका विदौपन्नी प्रकीतिता ॥ ३३ ॥ आद्राततिसारमानाहं सविषन्धं विषूचिकाम्‌ 1 कपमट्सेचकं हन्यादहीपवात्याङ्च चानटम्‌ ॥\ २४ ॥ हत्य सयादि चदुःसमा गुटिका ! { , # 1 इति कालिकहरीतकी\ ___ ____ __ क्त अथ कठिङ्गादिचुणम्‌- भित्वोत्यः स्वरसः पया कदिङ्कुखस्य समाक्षिकः जयत्याममतीस्तारं क्राथो दा कुटनत्ववः ॥ ३५ ॥ ' पयः सक्ताथ्व 'सुस्तानां विंश तिलिगणाम्सस्ता } क्षीराद शिष्टं तत्पीतं दन्त्यां गुठंमेव च ॥ ६६ ॥ एरण्डमूलसकटेरयति सोमेन -मिधितैः-सजषेः । स्विन्ना खादेदमयामामातीतारशुलतः ॥ २७ ॥1 (तक्रं । ` # क, पुस्तके दिस्युरस्येति पशन्वरप्‌ $. १९९; धिमटमहटविरयिता- = {षदरषितमलत्घःत : क्षेरेससद्घनिपण्णकफी जरा.दारिमस्प दठटमर्ुमोदकम्‌ 1. छाथ. एष परिश्ीष्टेता चरणां दन्ति सामसवनुहदुद्धतम्‌ १९८४; ` फदिष्धाऽपििपा दिषु पथ्या सौवर्चछं षचा । लूुखस्तम्मं दिचन्पषन पयं दीपनपाचनम्‌ 1 २९ ॥1 इति फटिङ्धादि चणम्‌ 1 तिरामच्यं शुठार्त छङ्पनादेश्च.कर्वितम्‌.1 नर सश्षमवेक्ष्याग्मि सष्छार पाचयेद्‌ धतप्र्‌ ॥ ४०-॥ घ्षारनागरचष्धःरफकाठदृभ्यस्टस्ाधितप्‌ । सरिरिदथं पिष्दाऽपि भुटातसारशान्तये ॥ ९१ ॥; श्त्यादापिप्नारः । अथ पकातिसार अरषुप्यर्‌ भियद्गुःश्च मधुकर दाटिमाद्ुसन्‌ । अबाध्य पिष्रया दिपथेयवागं पथि तां पिपत ॥ ४२. सषातिारामेषा हि हस्ति प्कान्च सकय । सठोधं धातफी चित्यं मस्ताभ्रास्थिफटिष्कफम्‌ ॥ ४३ ४२ । पिषेन्माहिपतक्रेण पक्रातीसारनाक्षनम्‌ । पश्मं समद्व मक पिद्वं जतु हटादध च ॥ .४४.॥ प्रियेचण्डुटतोयेन सक्षीप्रमगदुं परम्‌ 1 , पक्तातिंम्नारिणे देयो भुस्ताक्राथः समाक्षिफः.॥ ४५ ॥ , समद्भ धातिकापुष्पं मलिष्ठा टोधमेच च! „ 4 शात्मटा मधुकं ठो वृक्षदाडिमयोरत्वचम्‌ ॥ ४६ ॥.4 आप्रस्थिमध्यं दिं च पिरव परिपद्धवः मधुकं. शृङ्गवेरं द द।धयृन्तत्वगेव च ॥ ४७ ॥ ` श्दत्वार. एते याणाः -स्यः पक्ातीसासनाशना पक्ताम उपयोज्यः स्यः सक्तो द्रास्तण्डलाम्बना ॥ ४८.॥; ` दीघव॒न्तः स. पथ्याहा महोपधस्षमन्वितः । ` पातस्तष्डुटतायेनं पक्तातीसारनाशशनः. ॥ ४९ ॥.. ` ग, ससु. रग शली वेशके खयेर॥ ३.१, कथं परिः \ { घत्रपितमप्तफ } -वृ्ेयोगतरा्गेणी । : ११९ पथ्याजानिदरछम्माधोण्डाफठकल्कसंयुतः पीते; । - स्वरसो जम्छकत्कारपकफछातीसारहा चेव ॥ ५० ५ समङ्क धातकी टोधं तथा जम्बु शाहु च 1 ( # दात्मदटीवेष्टकं चेव वक्षदृडिमयोस्त्वचः ॥ ५१ ¶ आम्रास्थिवित्वमध्यं च मधुक च प्रयद्ुवः ) 4 मुस्तकं शंद्घ्ेरं च दीर्धवन्तव्यभेव च ॥ ५२ ४ नवपणानि चतस्य फपित्थफटमेव च । पिष्वा तण्डुटतोपेन गुटिकां कारपेत्ततः ॥ य ॥ पियेच्तेन ह्यपायेन पकातीसार शान्तये । इति समह्वाया गुरिका । अथ कथटकादि- कुटजातिविपाचृण म॑धना सहु टेहितम्‌ ॥ ५४ ॥ चिरोत्थितमतीसार पक्षं पित्ताञ्चजं जयेत्‌ ) पल्ाऽसक्कदतीसारो यहणीमाद्वायदा 1 प्रवर्तेत तदा कार्यः सिषं सराहिको विधिः ॥ ५५ ॥ कथ्चटजभ्वरदूडिमशद्गाटकपन्न विल्वह।षेरम्‌ । जछधरनागस्सह्ति महाम पि वाहिनीं सन्प्यात्‌ ॥ ५६॥ तिं कथटकादि । अथ ठघुगङ्गाधर चणम्‌- मोचरसपरुस्तनागरपाठारट्धतकीडङसुमेः च्रृण मथितसमेते रुणद्धि गङ्ाप्रबाहमपि ॥.५५७ ॥ इति टपगङ्कापरं चर्णम्‌ अह्कोलमुर्कल्कं अट्रोलमृलकरटकः सक्षौद्स्तण्डुठम्ना धातः सेतरेव षारिवेगं शररिति निरुन्ध्यादतीपारम्‌ ॥ ५८ ॥ क्रत्वाऽऽलवाट सुदृढ 1पष्टरामटकामपङ्ू । आपद्ेफस्वरसेनाऽऽद्ध पस्येन्नामिमण्डटम्‌ ॥ ५९ ॥ % 'धनुधिषोन्दभेतो प्रन्यः क, पुस्तद्स्यः। "० गणि पोष नन्वा १५१, उ , - ग. ति कण्ठा ङ = ष = १ ४०९ पिमलषटविरविता~ [धितः ) : क्षदीवेभोपमं चार पद्ध एयर नृणाम्‌ । सयोऽतिसास्मनय साक्षर्स्येण फोभरपत्‌ ॥ ६४ ५ शति पर्ड{{तिक्ारः अथं धातीतीसारयेकित्ता- छदममेरं मुवा त चान्पदृस्तीष्ठ मेपजं धितः समुदीण दोपचपं क्षमरति पत्पाचयत्यपि च ॥६१॥ छ पित्यनिरदचषष्टसं तक्दादिमसापधिता+ ग्राहिणी पाचनी पेया घाति धा पश्चमूटिकीं ॥ ६२ ॥ पथ्वमृटी चछा दिग्दधान्पकोत्पठयिल्यजा 1 धातातित्ारिणे हेया दकतेनान्यतमेन घा ॥ ६३ ॥ वचा सातिषिपा अस्ता पीजानि कुरस्य च। परषठो षातािंसारे च योगोऽप वेयपजितः ॥ ६४॥ पतक भागीं छुण्ठां पडाधान्यं हदमतकौम्‌ } पक्त्वाऽभ्बूमा पिबेत्सामवातातीक्तारकशास्तये ॥ ६५ ॥ भथ पिचातीसारविकित्पा- आमान्वयमतीसारं पैत्तिकं टद यनेजयेत्। ; | छङ्पितस्प यथा सात्म्पं थवागमण्डतपंणेः ॥ ६६ ॥, छत चन्दनयुस्ताम्णां परोटोदौीदयमागरेः पेयामम्टामतक्रां वा पाचनी याहिणीं पिषेत्‌ ॥ ६७ ॥ धान्य द्‌ंच्पशातं ताय चपाद्रटातिसारवाने । ताभ्पामेव उपाटाम्यां सिद्धमाहारमाहैरत्‌ ॥ ६८ ॥ परित्वशक्यवाम्मोदटक्मतिरिषाकूतः १. -. ध कषाया हृस्त्पतासार सम पतस्रमुन्धवप्‌ ॥ ६० 1 दसन सातिविषं कुटजस्य पलस्वचः । धातक! भाद्धषर्‌ र्‌ ख एाययत्तण्डुटाम्तुना ॥ ५७० ५ माश्चिकेण युत हन्याल्िताततीसारमुल्यणम्‌ । मन्दं सदीपयद्धि चठ चाऽऽ निधतपे ॥ ५१? ॥ मुक्त फटफटे टो दाडिमस्य फटत्वचम्‌ ।स्त्तातित्तार्‌ भध्वक्त पापयत्तण्ड्टाम्बुना ॥ ७२॥ ॥ ~क नं ॥। न्ना, = ` ‰7, माचरेत्‌! * + { सवपितमलरः ] = - बृहयोगतर्ङ्धिणी ! ` ४०९, समन्य धातक्शीपुष्पं वि्वं सौवचलं विडम्‌ । सक्षीदं शङ चेव पीतं तण्डटवारिणा ॥ ७१॥ यणं पित्तातिार्र शठं चाऽशु निथच्छति । सक्षोद्रातिविषां पिया वत्सकस्य फटत्वदम्रु ॥ ७४ ॥ तण्डुटोदकसयुक्तं पेयं प्त्तातिसारनुर्‌ । कद्फटढातिषिपाम्मोद्वत्सक सागरान्वितम्र ॥ ५५ ॥ छत पपेत्तातिपारप्रं पातव्य मधयुतेप्‌ । पठ वत्सकसासद्ध चहगणजरे शतम्‌ । | पित्तातिसारे मिपजा देयं दीपनपाचनम्‌ ॥ ७६ ॥ मि धान्यकयधतम्‌ | अथ रक्तातीसारः~- त्र तूर्णी करिया कार्यां रक्तपित्तनिवदणी । छागे साोदकते क्चीरे नागरोतपटवाटकेः ॥ ५७ ॥ पया रक्तातिसार प्रक्षिपणी रसयंता । सपाय मधुना पातस्स्वचां द्ा1डमवत्छकात्‌ ॥ ७८ ॥ सया जयेद्तीसारं रक्तजं इर्मिवारकम्‌ । समङ्गोत्पठमखिष्ठ तिरीरतिल चन्दनम्‌ ॥ ५९. ॥ स्टमगीक्षीरेणः सपात्‌ रक्तार्तीसारनाक्षनम्‌ । ६ति समङ्गः , अथ कृटजाष्टकक्ाथः- इटजाऽतिविपा मुस्ता षाछक लोधचन्दनंप्र ॥ ८० ॥ धातकी दामं पाठा क्राथं क्षीदुयुतं पपकत) दहि रक्ते खद्यटे च आमरोगे च दुस्तरे ॥ दुरजाटभिदं ख्यातं स्वातीसारनाश्चनम्‌ + ८१ ॥ इति सुरजाशट्कक्षाथः ~ अथ वत्स॒कादिकराथः- सवत्छकः सातिषिपः सित्वः सोदीय्यमरस्तश्च कृतः कपायः। साम सश्च च सशोणिते च विरपरचृत्तेऽपि टिताऽतिसारे ॥८२।॥ इते वत्सकादिक्षाथः "*~----------------------~----~-----~---~-----------~~- ~~~, ~ + १, -पारखावुतः ।.क, ३२ ग, शतसा ३ छार न म । ३, ५०२ धिमलम्टविराविता~ { भ्यधि अथ हीविरादिः- | ह्ीगेरातिविषा सस्त रित्वधान्यकषत्सफम्‌ ) समदत धातफी छोर विभ्वे दौपनपाचनम्‌ ।॥ ८३॥ हन्त्यरो चफपित्ताम पिषन्धं खातिवेद्नम्‌ । सकोणितमतीसारं सज्यरं वाऽय पिज्वरम्‌ ॥ ८४ ५ पति ्वीवेरादिः। अध्‌ रमा्जनादिवर्णपर- अआम्रवृक्षस्त्वपस्पकरपिष्टायाः स्वरसं पियेत्‌॥ चरणं स्पच्छाभ्चुना युर र्तातीसारशान्तये 1८५ ¶ षित्वं छागपयः सिद्धं सितामोचरसान्वितम्‌ । खिद्कनृण संयुक्तं रक्तातीसारमाह्ञनम्‌ ¶॥ ६ ॥ गुडेन भक्षयेटित्वं रक्तातीसारनशनम्‌ १ आमश्नृठ विधन्धन्न छुक्षिसेगविनाशनम्‌ ॥ ८७ ५ साने भा पिषिपं करटजस्य फएटस्चम्‌ । धातकी डद्गयेरं च पिपेत्तण्डुवारिणां ॥ क्षोद्रेण युक्तं तदेयं रक्तातीसास्युल्यणम्‌। << घै इति रसाश्माविष्णमर्‌ \ ` बदुरीमुटथत्कस्तु तिछकत्कस्तमैष प 1. मधुक्षीरयुतः पीतो रक्तातीसारनाशनः ॥ ८९ ५ जम्न्दश्नामटकार्ना तु पहवानथ फुष्येप । संगद्य स्वरस तेषासजाक्षीरेण योजयेत्‌ ॥ ९० ॥ तष्पिबेन्मधना युक्त रक्तातासारमाक्नप्‌ । यष्टा मधुस्तिछाः कृष्णाः पद्मरेसरम॒पठम्‌ ॥ ९१ ॥ सादमत्स्यण्डकायुक्माजेन पयसा रिद्‌ । रक्तप्रवा्टकां णुखमेतसपीत नियच्छति १ १२॥ -पसाशनें सातिकिषं स्वग्यीजं कोरमे तथा। धातक नागर चव पारयत्तण्डठलाम्यसा | ९३ ॥ सशखर्कपित्तघ्रो योगो मघसमन्दितः ५ ~~~ ~~~ ~ _ ^ > 1 [ । ` ५१, नुरिति। ॥ # {-चमरितमषत्नः} ` .बृष्योगतरक्गिणी ५ ` ` ०१ अथ पिच्छबस्तिः- ष्‌ शतपाल्पं बहशो रेकं सथ्ुठमुपयेश्पते ॥ ९४ ॥ (}) यद्‌ वायुविबद्धश्यं पिच्छावस्तिस्तदा हितः। कात्मटेराद्प्ष्पाणि परटपााङ्कतानि च ॥ ९५ ॥ संकुटथोलृखले सम्पग्गृह्धी सास्परसि शृते 1 गहीस्वा पटरूपं तस्य भिपटं घतः ॥ ९६ ॥ युक्तं मधुककस्केन माक्षिक तरिपटेन च 1 | ० तेटाक्तव एषो; दृ्या्ठस्तो प्रत्यागते रसे । मोजयेत्पथसा वाऽपि. पित्तातीसारपीरितम्‌ ॥ ९७ ॥ इति पिस्ठाषस्तिः। ` अथ शीरीवृक्षायं षुतम्‌-- प्षीरिहुमामीरुरसे विपक्षं तेजे च कत्के.पयसा व सापः । सितोप्टा्थं मधपाद्युक्तं रक्तातिसारं कामयत्युष्ठीणम्‌।।म्लो इति क्षीरिषृक्षाय्ं घृतम्‌ ` ` अथ्‌ कुटनक्नीरम्‌- निष्काय्य एटममटं गिरिमहिकायाः सम्यक्एटद्ितयमम्यु दतःशरवे । तप्पादृक्षेपसछिटं `खल् शोपणीयं क्षीरे पठद्यमिते कुशलेरजाणः ॥ ९९.॥ ¡ भरक्षिप्पमापकानटो मशरुनस्तन्न शीतठे ४ रक्तातिसार त पाला नेखुजं क्षिप्रमाप्नयात्‌ ॥ १५० ॥ इति. कुरजक्षीरम्‌\ ' ` ., ` . अध्‌. शतावदैकल्कः- पीत्वा हातएवरीकस्के. पयसा क्वीरमग्जयेह्‌ । रक्तातिसारो पीत्वा वा. तया सिद्धं चत नरः ॥ १ ॥ इति शतादरीकल्छः---~ १३.९२७ । रग, तद्रे इरेः प 1 १ ण्ठ `“ भिमहमहविरविता- [रप्पणितमततरकषः] अथ नवनीतावरेहः- गोदुम्धं नवनीतं च मधुना सितया सह्‌ । दीं रक्तातिसार हु मादकं परमं मतप्‌ ।॥ २५ हति नचनीत्तापटेदः । पते मधुतितायक्त चन्दन्‌ तण्डुटगण्चुना । ` रक्तयतिरारमिदैरू पितर दाहमोददुह्‌ ॥ २॥ घन्दुनमचत भ्वेतम्‌ । अय रदन्द्मक्त्कः- रक्ावि्रारिणामार पदः सक्षौदशटरम्‌ । गुपक्षालने सेके प्रशस्तं पनमीोजने ॥ ४ ॥ इति रक्तातीसार # ० ०, अथ गरदपाके धशे दारे च- गदो बहुमिरुदपतिर्यस्य पित्तेनं पच्यते । सेवयेत्तं तु क्ीतेन परोठमधुकाम्बना ! ५॥ पिरेकंषहुधा यस्य गुदं पित्तेन दह्यते! पच्यते वा पयोः काय तेनेव गृदसेचनम्‌ ॥ ६ ॥ दृाष्े पाके हिते छामीक्षीरं सक्षीद्रक्षकेरम्‌ । ग॒दस्य क्षाठने सेके युक्त पाने च मोजने॥ ७) अतिप्रखरषा महत्ता मपेशदि मदूत्वधां ) स्वस्पुपकमाष्षन तदा सस्वैदुयेष्टुवम्‌ ॥ <.॥। =+ गोधुमचृणस्य समितस्य त वारिणा 1 सार्थस्य गोटकं करुखा दु संस्येदयेद्रदम॥ ९॥ न्पथाष्प्रू- गुदु्रंशे गदं सेदेरभ्यन्यन्तः प्रषेशशयते । परविष्टं स्वेयेन्मन्द्‌ श्रपकस्या5ऽऽभिपेण हि ॥ ११०॥ म्रपरस्याथ्‌ वस्या पायुं सम्थक्‌ प्रठेपयेत्‌ । , शूदभरशामेधो व्याधेः प्रणद्यति न संक्षयः ॥ ११॥ शष्टक्मांसं सुस्वि्धं सतेटटवणान्वितप्‌ 1 ---- -पद्पूतेन चाभ्यक्त स्ेदयेततन यलनत्ः ॥ १२॥ `. ' ^ १ [ऋ 1 4 + ५, युध्य, [पुष्ितम्कः] ` ` वृषहटयोगतरद्गिणी ! ` , इद्‌ गुषुभरशमश्षेपेण नाक्षयेस्छिपमेष च । गुदनिःसरणे शस्तं चद्धुराघुतषुसमम्‌ ॥ १२॥ यथाः ाद्वरीकोलवध्यग्छक्षारनागरसंयुतम्‌ घते पिपक्तं पातव्यं गुव प्रशगद्‌ापदम्‌ ॥ १५॥ दष्धम्टलाणिका तस्याः स्वरसः, कोटस्य काथः, शष्यम्टैः दधिरूपसम्टमेत्रपं मिरित्‌ घृताचतुगणं क्षारनागरयोः फट दरदं चद्ेरौ घृतम्‌ । फामटं पद्चिनीपनं यः खदेच्छकंरान्वितम्‌.। पतल्िश्स्य मर्ह न तस्य गदनि्गमः॥ १५॥ अन्यतक्ुदरोगे पक्षात 3 अय्‌ श्ठटेष्मातिसारः- श्टेष्मातिसारे प्रथमं हितं छहथनपाचनम्‌ । . योज्यश्वाऽऽमातिसारप्नो यथोक्तो दीपनो गणः ॥ १६ ]} पताकव्योपयित्वा्िपाठदाडिमदहिङ्कमिः । माजयेत्संस्छरतेयुपैः श्ठेष्मातीसारपी डितम्‌ 1 १७ ॥ गोकण्टकगुहाव्याघ्रीकपायं सुशं पिबेत्‌ \ आमन्टेप्मातिसारघ्ं दीपनं पाचनं परम्‌ ॥ १८ ॥ ; पथ्या सोवर्चलं दिङ्कुः सेन्धवातिविषावचम्‌ । आमातिसरं कफजं पीतमुष्णाम्बुना जयेत्‌ ॥ १९ ॥ चज्यं सातिविषं द्रुषठं बाठयित्तं सनागरम्‌ । . वरसकत्वस्फठ पथ्या छर्वष्ठेष्मातिसारजिद्‌ ॥ २० ॥ पष्याभ्िकटुकापाठधवचामुस्तकवत्सकेः । + सनाग॑रेनंयेत्काथः कल्को वा श्छेप्मिंकसृतिम्‌ ॥ २१ ॥ पाठां वचां चिकटुके फुष्ठं च कटुरो्िणीं । उप्णाम्बुपीताल्येत(नि श्ठेप्मातीसारनाक्नमप्र्‌ ॥ २२.१ इति भ्टेष्मातिसारः। | ि (ण । ननन (कव +. नि „^ गड (कृ द्चप् । # १ | गक ए ह ४५६ विम्महविर्दिता-~ ` | पवतलः} अप सनिपातातिप्रा-, .* सवदट्रातिपिपा शुसा पिन्वद्वादर्यातश 1. फटुमत्वग्दु8ेरिस्वैः कापः स्थारितिापुद्‌ ॥ २६ डप्मया नागरं भु गुदेन पु पोमितम्‌ ! भतः भमेपे गुरिका पिवोपप्री प्रफार्तिता । २४॥ आमारिहाप्मानाषएं शरिषन्य प्रिएमिकाए्‌॥ = कूमीनरोपरं हिन्पादीपपत्पाद्ु दानम्‌ ॥ २५) एस्यप्नपादिगुटिकः । भध बृह्च्यलिपण्यादि- ` मिस्यासधातकीपाठाश्ण्ठीमोपर्साः समाः पीताशन्पनपतीप्तारं गरतकण रामिताः + २६ ॥ शादिपर्णी एभरिपर्णा बरहनी फएष्टकर्फा । ध्टा(न्वतुशा(रित्वयाप्ेपाटानागर्थान्पफम्‌ ४ एतदृषहार्सषोधा हितं सवातिषा्णिर्‌ ॥ २५४ ॥; इति धदच्छाशिपण्यादि । | अर्थं कुटगुपुटपाकः~ | अदेद्ने पुर्तपर्ः दीपाः सुदिचस्थितभ्‌ १ ` नानाषणमतीस्ारं परपाफेरुपापरेत्‌ ॥ १८ ॥ परिष्प पनं कटजधत्कमजन्त दुग्ध ` ` ' , . मदृप तक्क्षणनन्तोषः ष फोधरित्वा.1. , जम्भपछाशपरतैण्डटतो पिरत ` `, घट शेन च पटिर्पनपङूटिपम्‌ ५.२५ छस्विक्नमेतददपीटय रमं गदीत्य क्षोदेण युक्तमतिस्ारवते प्रद््यात्‌ । कुष्णादिपुचमतपरभित एष योगः सव{दिष्ारहरणे स्वपमेद राजा ॥ १५.५ इति कुटजपरपाकः। ` | अथ स्पोनाक्पुरपाकः- ` ` ,, - काईमसपनच्रपतराद्यात्प्ात्करपद्षत्सरत्‌. । सपष्मकरसराद्रा्ठी स्पाद्रसा मघस्यतः॥ २१ ॥ षौ { पदम्ेटतमततपकषः ) भृदयोभतरद्गिणी । | ५०७ । पटपाफस्य पाफोऽपं षाहेरारवणता । पमरपमेत्वात्यलं चास्य पानमिषटं चिकित्वः | ३२५ हरि रधोमाकपुरपाकः कुटजत्वक्फूतः छायो घनीभूतः पुशोभमः । छेहितोऽसिदिषाश्क्तः सर्वातीसारनु्येप्र ॥ ३२ \॥ । हच्छन्त्यत्राहमांश्षेने फाथावुतिविपारज! । भथ कृटजावलेहः- शुटजप्वद्‌ पठत जठदोणे विपाचयेत्‌ ॥ ६४ ॥ प्दतुमागावहेषं त्त कषपायम्र॑पकत्पयेत्‌ । दस्रपएते पुनः काश्यं यावहिहत्वमागतम्‌ ५ १२५ ॥ म्ठातरुं पिडङ्ानि तिषएठा जिक्र तथा । रसाश्मं प्वेत्रष च कटजस्य फटठानि च । ६६ ॥ घचामतिविषां विल्वं एठा मोचरसस्तथा | धाटकं च समह च प्रत्यफ तु पट पटम्‌ ॥ १७॥ निशषत्पठं गुदस्थान चृणीक्रर्य प्रदापयेत्‌ । मधुनः फुडवं दृत््वए धृतस्य कुडव तथा ॥ ३८६ ॥ एवं ठेहस्तु शमयेदरशारक्रसमभरद्धवम्‌ । वातिकं पेत्तिकं वेव श्लैष्मिकं सांनिपातिकम्‌ ॥ २९ ॥ पे च दुनामजा राभास्तांश्च स्दन्व्यपाहति । क्त पितमती्तारं पाण्डुरोगमरोषकम्‌ ॥ १४०॥। ग्रहणी माटुवं कषयं श्वथभुं कामलामपि । . अनुपाने एतं दद्याहधि तके जटं पयः ॥ ४१ ॥ जाणांन्नपथ्यमाोजी स्यादर्शोऽत्पः प्रतिमच्यते । रोगानीकषिनाशाय फोटजा ठेह इरितः \ ४२ ॥ इति दुरजादलछेहः | अन्यच~ कते कुटजश्रठस्य श्युण्णं तोयामंणे पचेद्‌ । । काये पाद्ाषक्ेपेऽस्मिन्वस्रपरते पुमः पचेत्‌ 1 ४३ ॥ सावचटयवक्षारदिडसेन्धवपिष्पदीं धातकन्द्र॑पवाजाजिचंण द्वा पटष्टयम्‌ ॥ ४५ ॥ "~~~ ~~ ~~~ ~~~ ~~~ 9 ग, ' देप्रव्त्रारये- 1 ९ ४, (उपः । ३१, पिमं द्वा प०। 2४ ०८ ॥चमद्ठमष्शिरषिता~ ( पृदुप्पधितग्शतः ) छेद्याद्रवरमानं ठ तच्छीतं मधुश्रयुतम्‌ । पक्ापकमरीएारं नानावर्णं सवेवनपर्‌ ॥ ४१} दय अरहेणीसेगं सेचेतरपयाहिफाम्‌ । हति करनादटेहः । अथ पहदुःपुनम्‌~ छेदे यच्स्तिमे मागः लि्िघे व्रवफत्कपोः\॥ ५६॥ तद्ापि पाकः काप व्रदफल्सो विजानता । या्तकस्प प पीजानि दृ्पाशथ्च ध्वव उत्तमाः ॥ ४५७॥. पिष्यटी शद्धे च ठाक्षाफटुकसेशिणी । पटुमिरतेधृतं सिद्धं देषा मण्डावपारितिम्‌ ॥ ४८ ॥ अतीसारं जरेच्छीभ्रं छिदोपमपि दारणम्‌ 1 एति परद्धुघृतम्‌ । इति संनिपातातिसारः । अय भ्टेष्पपिचीप्िसारः-- समहन धातफी दिल्वमाभ्रास्थ्पभ्मोजफेपरम्‌ ॥ ५९ 1 गिहवं मोचरसै लोधं कुटजस्य फठत्य चम्‌ । पिषेत्तण्हुटतोयन कूपाय कलत्कमेद च ।॥ ५०} श्टेष्पपितातिसारन्न रक्त दाऽय नियच्छति! हति पमद्धाष्विाथश्चर्ण च । . अथ वतिन्टेप्मातिसारः- रतैः स्वाहूकटु प्रायेरुमो वातकफौ श्रेणीम्‌ 1 ५११ कसतस्तावतीसारं कृद्धां दद्धि निहत्य च । वं सफेनं पुरिषं तन्वम मन्द्गन्पिकम्‌ }। ५२ ॥ सश्ब्दवेदनाषन्वं तचाऽऽमं पएष्पश्यति 1 त्यं गुडगुडायन्तं तन्द्रामूच्छाश्रमनेः ॥ ५३1 प्रसक्तससिथिकर्बुरुजानु्रहाप्स्श्ञछिनः धान्यपश्वफसंसिद्धो घान्यविश्वकरतोभ्यवा ॥ ५४ ॥ आहार पपन सज्यो वातश्टष्मातिसारिणे 1 वातातिसारं यचोक्त पाचनं याहि भेषजम्‌ ॥ ५५41 . तदना ्रयुखत संचिन्त्य कफमास्ती । ि { शदरितपरसरक्च ] ` बृहयोगर्तराङ्भिणी । | ४०९ दति वतश्टेष्पातिष्ारः ॑ अथ च्छदतीसारः- विरवचूतास्थिानेयूहः पातः साक्षोदक्करः ॥ ५६ ॥ निहन्पाच्छयतीपारं देश्वानर इवाऽऽहु तम्‌ । पटोटयवधान्याकङ्ाथः पीतः सश्षातटः ॥ ५४ ॥ ककरामधुसयुक्तरछयतीस्ारनाकषनः प्रयद्ग्दश्छनयस्ताष्य पाययक्त्‌ यथाददलटप्‌ ॥ “५ ॥ तष्णातीसारच्छर्दिप्ं सक्षोद्रं तण्डुलाम्बुना । जम्न्वाश्रपष्वोश्ीरं वटशुङ्कयेवरोहक ॥ ५९ ॥ रसः कायां ऽथ वा चणं क्षोद्रेण सह यजतम्‌ ! छर्द्ज्षरमतीसारं भां तुष्णां च टुजयाप्‌ ॥ ६० ॥ नियच्छत्यधचिराद्युकत दति बाऽनंकदहेतुजाम्‌ । ` ति च्छर्यतीसारः। अथ शोफातीसारः- विडद्नतिषिपायुस्ताद्ास्पाठाकटिङ्धकम्‌ ॥ ६१॥ ` भरिचेन समायक्त शोफातासारमाशनम्‌ । फिराताष्दापरतोर्दच्यसुस्ता चन्दनधान्पकेः ॥ ६२॥ दोफातीसारटस्छासनतुहदाहस्वरनादानः इति शोपादीसारः - अथ भयशोकजाषतीसारो- मयशाकसमदमती स्ेथौ षातातिसारवत्‌ ॥ ६२ \ तयोवतिहुरी कार्या हर्षणाग्वासनेः क्रिया 1 तेच .प्योगाः- विधाश्चःकूमिसंसते हिता चोमयशमदा ॥ ६४ ॥ दाकराधातकालोधपाडउस्टपिप्पल)समङ्मनि) माचरसपद्यकेसरसितायुतः क्षोद्रसंमिथ्ः ॥ ६५॥ अङाःपरमवं कृमिजं पिरुद्ध पानान्नद्‌ पत्तमतम्‌ ! अत्तिसारमवं शमयति छेदः कठ्याणको नाक्ना ॥ ६६ ! हति कस्पाणकाषटेहः 1 ४१४ तरिमलटमहपिग्दिता~. {भरष्टः ) अवाऽऽम्रपाचनाकवपिः~ ` "१ ५ लाणरातिषिपामुस्ताक्षायः स्याष्ामपाचनः । ` नागरातिपिपाददिद्धुसतापरधकचन्रकाः; ॥ ६७1 धनतेजोधतीपाशाप्प्पट)ोन्दपवाः समाः । नेन्धवं फौटजं पीं वचा फदुकरोहिणी ॥ ६८ ॥ पड पाटामतिषेषं पिङ्गः गिन्वमेपनप्र्‌ | एठाकुटरजदीजानि छोभं सावरफं निशि ॥ ६९॥ तक्ातिविपाद्युरण्टापित्वं दिङ्कः यषाभ्बुच। | श्ोकादामिहितां पोगाः पडते पादना मतीः + ७? दप्णाम्ुमद्यपोन्यायेः पीता दा श्टक्ष्णचूणिताः। इत्पामपाचनषिधिः ¦ अथ प्रवाहिकाः~- तैठ सिद्धि क्षोदे सिता विभ्वे सफांणितप्‌ ॥ ५१ सरवमाटोढय पातव्यं सयो हन्ति प्रवाहिकाम्‌ } छत्कः स्पाद्राटरि्स्वानां वििकल्कश्च तत्समः ॥ ७२ ॥ व्‌; सारोऽष्टमो मागः खण्डो हन्याप्रदहिष्ठाप्‌ 1 पाट ल्व गदं ते पिप्पलं विम्दमेपजप्‌ ॥ ७३ ॥ लिष्याद्वाते प्रतिहते सश्युठ सप्रथाहिके। अथ ज्युपणांयं धुतेम्‌-, - - : “^ छयपणे धिफटा चव चिचक गसप्प्पदटी ॥ ५४ ॥ # वित्यककरिकाहिस्ािदिद्ः सनिदिग्पिकम्‌ घतप्रस्थं पचेदैमिगवां भरते चहुगुणे ॥ ७५ ॥ तसप्रयोगं पिबेत्काठे हम्पात्तेन प्राहकाप्‌ 1 0) दति ्युपणायं घृतेप्र्‌ । ` ¦ : अथ पुरीपक्षयः दीष्ठाग्न्यतिएुरीपो यः सार्यते फेनिठं शक्षत्‌। स. पिवेत्फाणिते ण्ठीद्धितेठपयोन्वितम्‌ ॥ ७६ ॥ # ग, पुत्तङे दिल्वकक्रिकाऽत्र निस्दपोधिका 1 # न्न न छ, # । ~ = शः =+ ५ कैः, नान्धः पी ~~, „. | छ ह ऋ | [ भृतुष्पणितपप्तकमः] , शृष्टयोगतरद्धिणी । ` ४१६. दुध्रा ससारेण समाक्चिकेण मुखत निःसार्कपीडितस्तु । सतप्त*^फुप्यक्रथितेन दाऽपि क्षीरेण शीतेन मपुष्ुतेन 11 ७७ ॥ पठाेभ्वदतं क्षीर गुडतेखारयोभितम्‌ । ' दीपतां णपपेसातः सुखदं वयसः .क्षये ॥ ५८ ॥ शशास रुषिकरं सखण्डं सघृतं द्धि । विपाच्य खारेत्सेतेच भद्रन शकृतः क्षपेः।। ७९ ॥। इति पुरपक्षयः । पन्‌ इामरान्पय््‌ः विदद्धवातों विटशुटपरीतः सप्रवाहिकः सरक्त पिच्छश्च पयः पिषेत्तष्णासमन्वितः ॥ १८० ॥ यथाऽपत तथा क्षीरमतीसारेषु पाजतम्‌ सरक्तोत्थेषु तसेयमर्प्रा मागेषु संस्फृतम्‌ 1 <१॥ । भय. सवातीसारे- यया शतं मवेदारि तेधाऽतीस्रारनाशनमर । अतीसारं निहन्येध हातमागल्त जटम्‌ + अतीसारेषु पानीयमापिक्याधिक फम्‌ ।॥ <२॥ अथ कुटनाष्टकावठेहः- धक्ताद्राद्ुरजाचुटां ज८टषटेऽषटाक्षं -पनः पाटिकै पाठा श्ात्मदिषातक्षौ चनविपाठन्नाग्रविस्तेः सह 1 ताघिद्यात्छुरजाष्टक जलगवाजाक्षीरमण्डासुपोऽ. तासार यदणीमसुग्दरमसु्िपत्तासृगर्शो जयेत्‌ ॥ ८३ ॥ अच कपएत्याषएटकम्‌- धान्याजाजीयवानीरुचक्रजट्तु्जतिषिभ्वोषणाभ- अन्य्येकाक्तं चिमागं करिकिणमगधादीप्यवक्षाम्टिस्वम्‌ ॥: द्वेतापट्कं कपित्था्टकमिदमरुचिं -गुल्मयक्ष्मप्रतिरया- त(साराज्ञाभिसाद्यहणिगलमगद्श्व्रासकासान्निहन्ति ॥ < ५ इति फरित्थाषटकम्‌ । # &, -पुस्तके--रुतपसुदर्णप्मेततर्ोदनिर्वापिगात्यितेन ॥ %-कः पक्तवा" । ३ न, कक्रुगमृवृद +. भ. धिमषछठमष्टविरिता- ~ -{ षटप्ितम्तार्ः 1... अथु युधरादचणम्रू-~- ` ` `. | | कर्थं गन्धकमधपरदमरमो कुयाच्छमा कनल सयक्षं उयपपातश्च पथ्वटवण स्यादधकप परथङ 1 तश्छक्रासमवचर्णतस्य्निदितं तव्छवमकफुतत प्रदेच्छाणमिने सफासिकपलं सन्दररन्यतीसास्तुत्‌ ॥८५॥ ति ठधदाध्वृणम्‌ । अथ बरुहृहाद्वचूणमरू~ द्यो क्षारवयारिधिक्रटुगनकणावेदमद्दातकोप्रा टे जीर दिद्ङडखिटपटुरसगन्पाभ्रधूमोत्तमाश्च। एतेषां चस्यगन्ध रज उदितिणतासारद्ुटग्रहण्या- नाहपुहंममेहानटहतिपुं च्टादवचूण प्रशस्तम्‌ ॥ १८६ ॥ इति ृटछारईृचुणम्‌ । अथ मृतरंजीवनो रसः | रसगन्धौ विप स्रतात्पादमां समं चतेः।. ररानं मावयेदेमी रसेः सवं विचूर्णयेत्‌ ॥ <५ ॥ सप्राक्षी धातकी सवणा तिंपा विभ्वजवाऽम्बुदम्‌ । यवानी विल्वणन्याकजीरपाद्‌ाः कणा शिवा ॥ ८८ ॥ छुरजत्वक्षापित्थ चं दाडिम उकटिङ्करूम्‌ । इत्पषां गाटक कुता वालुकूपयम्नमं पचेत्‌ \ २.१ युतसञजवनो नास रसः स्यादस्य वकः \ पटपरकारमत्त(सार 'हन्त्यनेनानुशशी दितः ॥ १० ५ चिन्व्दुधातेकादार पवार्प्ुम्बुकणावकचम्‌ \ कुटजो धान्यकं बित्वं पदिन्दरयवश्यात्मलम्‌ ॥ ९१ ॥ विपामयं सर्म चेषां चणन मधना सहे ¦ ति भतसंनीबनो रसः; अथ चन्दुपभावहा-- | मूत इत मत स्वण मत चाप्र सम समम्‌ .॥ ९२१५. ५, भरन सन्वय" | क, शर तत्‌ ॥. पना, ततं तत्रे शतं! प्ठदशितिमसश ] | शृहद्योगतरङ्किणी ॥? ५ १९ | | तत्पं च खादिरं सारं तथ! मोचरसं क्षिपेत्‌ । दैः श्ातमलिमृलोच्थेमदपेखहरद्यम्‌ ॥ ९३.॥ षपामाच्रां वटीं शूला खदेलीरफसयताम्‌ । विद्‌(पजमतीसार स॒ज्वर्‌ साश्येद्‌ वम्‌ ॥ ९४. ॥ हति दल्छप्रमावयः। स्नानावगाहमभ्पद्धंः गुरुधिग्धाश्मोजनम्‌। वयापाममथिसतापमतीसारी पिवजयेद्‌ः॥ ९५ ॥ इति फिंदिन्िगदितमतीतपारविकित्सितप्‌ । पन्थ प्रयस्त्व मीत्याऽत्र नाधिकं किंचिदीरितम्‌ ॥ १९६ ॥ इति. योगतरद्धिप्यां त्रिमद्ठमद्मधितायामतीप्तारचिक्रित्सां नाम -धरतुप्पटितमस्तरङ्ः ॥ ६४ ऋग. णः भय पदवद्रितमस्परः । ॥ अथ ज्वरार्तासारः- यथगुक्तनिदानेत ज्दरातीसारनिर्णयः 1 छतेघ्यो मिपजा तत्र तत्करमेण विधिर्वतः ॥ १ ॥ ज्वरातीसास्योरुक्तं निदान यच्छथक्‌ पुथ्‌ । तस्माज्ज्वरातिसारस्य तेन नेहाोदितं एनः १.२॥ खयवमानं ज्वराद्छि्टमुपेष्षेत मठं सदा । अतिप्रवर्तमानं त साध्येर्स्वेशिसिस्तितः 1 ३१ ज्वरातिस्ारणीरुक्त भेषजं यस्प्रथङ््‌ प्रथक्‌ । त तन्मिखितयोः; सायमन्योन्यं बर्धयेयतः॥ - अतस्ता प्रतिकुवात विक्षेषोक्तपविष्केस्सितेः + ४॥ ठटघनमुमयोरुक्तं -मिखिते फा विशेपतस्तदतरु । उत्पपशिकसिद्धं -छाजकमण्डादिकं पेचम्‌.॥ ५ ॥ पथा~ | | प्राक्निपणी वटाबिल्वनागरोत्पठ धान्यकः \ ज्वरातिर्पार पेया-वा पिबेत्साम्ठां शुगर नरः १६१५ .. ह्यष्यटषरक्मर। -; . . .. | * / (भात * ष 1 गा के कनी शत ब्रह ष तिममटविररिता- , (पटिम अथ पाटासप्रकङकाथः धातक फाथसिद्धा विन्वमेपजकस्किता । काडिमाम्युता पेया ज्वरातीसारशटिन [म्‌ ७, एरण्डमूठयवगोक्षरकारनार स्वन्ना ठिहन्ति विजयां मधुताऽन्वितां ये 1: > पा भरणाश्मुपयान्द्युद्रामयास्तु | भव सशुटविपमज्वरकासहिष्यः ॥ < .॥ मुस्ताकरेणुपपदाक्राथो मधसितायतः । , `: पातो उरातित्तारस्य वष्णावम्पोध नाकश्चनः॥ ९॥ परठन्त्रयवमृनिम्बमुस्तापपटकामता । ` . , जपत्याममतीसारं ज्वरं च समहाप॑धा ॥ १० ॥ इति पाठासप्तकक्षायः सथ नागरादिः- नागरातिविपामस्तामूनिम्बापरतवत्सङैः । सवेज्वरहरः क्वाथः सर्वातीसारनाङानः ॥ ११५ ॥ ऋ 1 इति नागशरदिः। | भथ उहदगरइुच्यादेः गृद्धचाप(पा)माख्याम्बुदङुटजयावपतिविषप. श्िरातोश्ीरालटाहिमिसषि टविभ्वोयधकरतः कषायः पातोऽसी व्यपनयति वलाससहितम्‌ ` उवरातीतारं उक्तृढरुयिवमीद्ाहञ्मनः. १२ ॥ इति पृदददर्च्या इति ह्ीवेरादिः ५ | अथ. हीवेरादिः- ` छीयेराऽतिषिषा मस्ता भित्वनागरधान्यकम्‌ः। पनात्वच्छावदनयन्न शूकंदीपामपाचनम्‌ ॥\,१२३.॥ हन्त्मतस्तिर्‌ सज्वर् वाऽपि विज्वरम्‌ 4 . ,; अथ कलिङ्गाद्कियः- . , कडिद्भगऽविविषा शुण्ठी ---- कषा ण्ठी किरातागबुधतासकग्च ॥ १४॥ _ (पः. + - न 7 [ परिमरः] = दृषयोगतरङ्गिणी {: ` ४११ ज्वरातिसारसेतपं नाशपेदविकरंपत। । इति काठद्ाद्स्वधः अथोशीरादिकाय उत्पठं दाडिमत्वक्च पद्मफेसरमेव च ॥ १५ ॥ सवेवै्तण्डुटतोयेन ज्वरातीस्ारनाक्नम्‌। उशरं वालकं भस्तं धान्यफं पित्वमेव च॑ ॥ १६१ सम्मा धातकी ठोधं विभ्वं दीपनपाचनम्‌ । हम्त्यरोचकूपिच्छामदिवर्धं सातिषेद्नम्‌ 1 १५ ॥ सक्षोणितमतीसारं सज्वरं वाऽथ षिर्वरम्‌ एतयुक्ीयादेक्दाथः । ` | अथ विल्वादिः- ` ` पित्वबाठकमूनिम्बगदध ची धान्यनगरेः ॥ १८ ॥ कुटजान्दोप्ताक्वाथो ज्वरातीसरशूठयुत दति भर्व अथ व्यीपायं चृणम्‌- दयोपवत्सकबीजानि निभ्वमनिम्बमाकवम्‌ ॥ १९ चिक रोहिणीं पां दावीमतिषिर्पा वचाम्‌ । भ्टक्ष्णचुर्णोक्ितानेतांस्तन्तल्यां पत्छकत्वचम्‌ ॥ २० ॥ सवमेकन सदुक्तं पातम्य तण्डूुखाम्बुना 1 सक्षौद्रं वा पेबेदेतत्पाचनं अ्राहि मेपजम्‌ ए २१ तृष्णारुचिप्रशमनं ज्वरातीसारनाशनम्‌ 1 कामटठाग्रदणीदोषास्‌ गत्मार्‌ प्छीहानमेद च । प्रमेहं पाप्डूरेगं च श्चयथं चापकपति \॥ २२॥ हति व्योपायं चणम्‌ । | ^ न, 4214065; ४21४004 प्रा) । ., -.. ` रसः पूषौक्त एव । „| ४.1 + । 1 1१1. र | श्वि श्रीषागतरद्धिण्यां ज्वराद्वापारयिक्रित्ाकथनः.ता.१. ८0.101, ,, . , पष्टितमस्तरङ्ः॥ ९५॥ ` *" ४ प्रि 1 3 प शटिने 1 ४१६ निमदमद्ूविररेता~ `| प्द्वधिमतत । . भप परषःर्तमष्वरदः 1 अथ यदृण्यपिकारः-- अथ य्णीनिदानमरू- | छत(सारे नि तेप मन्दारिता, ( भूयः संदषिती पह्िय्रहणोमपि दूषयेत्‌ ॥ १॥ पणा क चापरा घटौ पित्तधत नाम षाकला परिरीधिता। पएक्ामाश्नयपध्यस्या यहणी साऽभिधीयते ॥ २१५. कटा किं तामाह- धावाङ्यान्तरे यस्य थ! क्ठेदस्त्ववदिष्ठते दरदोप्मणा विपक्स्त्‌ सा कटेत्पमिधीपते ॥ ग्रहणीमाह- एयौकक्षः सवश्षश्च दोविरत्यधमःदछतः । सां दुष्टा धहुशो मुक्तमामप्रेष षिमुश्ति ॥ ४ परं वा सरुजं पुत्ति पष्टुबेद्धं भृहुदेयम्‌ । प्रहणीरोगमाहुस्तमाधुवदविद्े जनः ॥ ५॥ पुवेरूपमाह- पवरूपं तु तस्येद प्रपाठस्यं चक्षषः विदहिऽनस्थपाकश्च व्दिराच्कायस्य गारवम४६॥ पत पाप्ः-~ दटतिक्तकपायातिखूक्षसदुषट मोजनेः । प्राग्तानश्षनात्यप्ववभसयहम थनः प ७ ॥ मारुतः कपतं वहि सद्य कुरते गदान्‌ । , वत्व तस्यान्तं पच्यते दःखं श्क्तएाकः खराह््ता ॥ ८ ॥ कण्ठयस्यद्नोपः शततष्णा तिदे कणयोः श्वन्‌; ` पा््वारुवङ्क्षणमीवारगमीक्ष्णपिधूुविकाः ४ ९ ॥ हुप्पीडाकाद्यैदो्त्यं दैरस्यं परिक्षा । -गृद्धिः सवेरसानां च मनसः सदनं तथा ॥ १०५ ॥ {ष्द्वितम्तप्ः ] ` लक्षणम्‌ .-धृहयोर्मतरद्विणी 4 जीर्णे जीर्यति चाऽऽ्मानं यक्ते स्वास्थ्मुपेति च । स धातगत्मष्टव्रोगर्णुहिशषटरी च मानदः॥ ११५ , दिसदटुःखं दवे .ध्ुप्क तन्वाम्‌ श्ाब्दुफमषत्‌ । पम्‌; पुनः सजुषः कासभ्वासाद्तिऽनिटदि ॥ १९॥ आय [एत्जाः एषटजीर्णविदादयम्टक्षाणचेः पिन्तसुल्यणमर । आष्ठादपद्धन्स्पनि्ं जटं वप्तामिव नदम्‌ ॥ १६१५ षोऽजीण नीटटपीताम पीतामः स।यते व्रुवम्‌ । पूत्यम्टोद्वारहुत्कण्डद्ाहारुचितुडद्तः ॥ १४ ॥ अभ्‌ कफजा- ` शुवतिधिग्धक्षीतादि मोजनादे तिम) जनात्‌ । ५१ छक्तमाद्रस्य च स्पप्राद्धन्स्ययिं फुफितः कफः ॥ १९ ॥ तस्यान्नं पच्यते दुःख हलासच्छर्यरोचकाः । आस्पापदेहमाधुयकासटीवनपोनसाः ॥ १६ ॥ हृद्य मन्यते स्त्यानमुदुरं स्तिमित शुरु । पधा मधुर उद्रारः सदन छषष्वहषपणम्‌ ॥ १७ ॥ मन्नामश्टेष्मस्तद्ष्ट गुरुव चःप्रवतनम्‌ । अकरञश्षास्पापि दषिस्पमाटस्य च कफाङे ॥ १८ ॥ अथ निदोपना- पथग्वातादि निदिं हेतु ठिङ्कसमाग॑मि सेदो निर्दिशेदेदं अहणीदोषसुरबणम्‌ ॥ १९ ४ यटीयन्नास्पं अहणीरोगमाह- . प्रसुतः पाश्या; शलं तथा जरखपर्टाष्वनिः ४ तं वदन्ति पटीयन््रमसाध्यं यहणीगद्प्‌ ॥ २० ॥ अथ सथ्रहणीटक्षणम्‌- अम्त्रक्ुजनमालस्यं दोर्षट्यं सदनं धमः 1. ब्रव घनं सितं धिग्धं सकट वेदनं शकृत्‌ ॥ २१ ॥ ४१७. ५ ¶. "भ्‌ 1 पिप्लवः । २१, क्िेषुनात्‌ । ३ ग. धवेकफषठी० 1८४, भं त्या बकेय ड ९८ विप्ठमटणिरदिता- [ प्रपिष्ट णं पट्‌ सपेच्छित्यं सादं मन्दयेदनष्‌ा ` पक्षान्माताषश्षादाद्रा दुदशद्िद्वुपश्चति ¶ २२॥ दिवा प्रकोपो मवति रन्न षस्य च गच्छि) दुस्य दुतिय दिरराददातुयन्धिनरी । सा मदेदामयातेने सयदददहणो पता \ २३५ अथं साध्पाप्ताप्यरक्षणम्‌-- | लिद्धैरसाध्यो गदणीिष्तारदीपतीारणदो भ दिष्पेत्‌। घनस्य प्रन थरणोपिक्षण्से एत्या तमु ने पिनिष्तते षा ५२४ धाटके धरणीतराध्या यूनि एच्छ प्रकीित्ता+ युद्धे व्वतास्याः विकते मतं धन्वम्ेरिदिपर्‌ + २५॥ दति पोगत्ाद्निष्यं महणीनिदानं नम पटपटितमत्तरद्ः ५ ९१ + धप सप्तषशितमप्तरएः । अथ यहणीरिकित्सा- .' तज पातजा- ` शंहधीमाभ्चित दोपमजीणव्डूपाचरेत्‌ ) | घंष्टपनेर्दीपनीयैश्च सदाऽतीसारमेपयेः १ 7 दपं सामं निरामं च पियाद्चयातिसारषत्‌ । अतीसारोक्तषििना तस्पाऽ्ऽमं च चिपाययेत्‌ ।॥ २। „ पेपादि षट्‌ छध्वन्नं पञ्कोठादिमिर्युतप्‌ 1 दीपनानि चं तक्र व शहण्यां योजपरेद्धिपक्‌ ॥ ३॥ फपिस्थपिल्व सद्धन्ोतक्रदाडिमसाधिता । दागः पायचयंत्फाम शषतपदतपस्पपं |) ४॥ संषतयतिं धनी कसति ` ` , \ शात्या तु परिपक्त च वातं यहणीगदुम्‌ | दीपर्ैरभपजेः पकः सपिर्भिः समुपाचरेत्‌ 1 ५॥ तस्या उपचाराः . धास्यधिरवषटखद्ुण्टीशगदिपणततं जम्‌ । ` स्यदातथहणीदीपे सनष सपरिग्रहे ॥ ६ ४. -* ए. शान्ति) न ~ ग हि । रक | व ५. ८ षितः]; = हदरोगतरङ्गिणी । ४१९ अथ पचमृखायं घुतम्‌- ~` . पथ्चमूलामवाव्योपपिष्पटीमरलसेन्धवेः 1 राघ्नाक्षारदयाजाजीषिडङ्घसटिमिधुतम्‌ ॥ ७ ॥ पदेन मापुदुद्धुस्य स्वरसेनाऽऽद्रकस्य च । छुष्कमृलकक(दम्बरचस्िकादाटिमस्यच॥ ८ ॥ तकमस्तुखरापण्डतोदीरक पादकः । काश्िकेन ष पस्दव्तवा पीतमधिकरं प्रम्‌ ॥९५ श्ल युरभोदयमाटमरपन्ठगदाप्दप्र + अत्र सुरामारे दिगण कप्टटेःदःदेयष् । इति पश्वमूढाद्य युतम्‌ 1 अथ्‌- एुण्डापुतप्- धृतं सामरकदरेन सिद्धं दातादुठोमनपर ! गहण पिण्ड्रयन्च पुहरूदस्दस्पहम्‌ ^ इतिः छण्ठ"'घुतप्‌.1 हवि षातय्रदूणी । ९ चदयहमा तरप -- रसाजमादिचृणम्र्‌- रसाखनं प्रतिषिषा वत्तकषस्प फलत्वची ॥ १६५ नागरं घातकी वेद सक्षोद तण्डलाम्डुनाः । पित्तग्रहणिदोपाक्ञररूपित्नपिहारमुत्‌ ४. १२ ॥ इति रसाखनादिचूणम्‌ । अय्‌ गवय चणद्भू- भाफलक्छाटुकरूल्को नसरयुणर भिशितः-परडः +: ग्हणगद्मल्युयं तकन शितेः जइति ॥ १३॥ नागरातिदेषामुस्तं.घातरी सरसा रूनप्‌ । शरत्सकत्वक्फठं दत्वं पाठाविक्तकरोहिणी'। १४ ॥ .. -पिबित्समांज्ञं तच्च सक्षोदं तण्ड्टाम्ना । „, पित्तञे ग्रहणीदोष रक्त. यदोपवेश्यते ॥ १५५. ४२४ तिमष्ठमषटविरथिता~ [ प्र्पष्ितमपतपहः ] ` अक्ष्यथ शरदे शुठ जदेशेद प्रदाहिफाप्‌ । नागराचचमिदं वृण एरप्णाघ्रेयेप पजितम्‌ ॥ १६ १ पि नामरादचयं चुणम्‌ 1 अथ वन्दनाय पृतम्‌- प्ठन्दम्‌ ददाकोश्चर पा रम्रूप किटचयपर | पटूएन्धात्ारिवास्पफोताप्तप्तपणीपदपकम्‌ ॥ १७ ॥ ` परटोटोदुम्पराभ्वरथषरप्टक्षफपातक्ान्‌। | कटुकारोहिणीमुस्ततिम्यं च दिपर्टाकषफम्‌ ॥ १८ ५ त्रोणेऽप साधयेत्पादशेपे प्रस्थचतपरपयेत्‌ । किराततिक्तेन्द पधषीरामागपिकोपपठेः ॥ १९ ॥ क्षरकेरष्पमेः पयं दसितम्रहणी गदे ॥ एति षन्द्नायं धतम्‌ । . घीटिप्रण्यलोः फाधमु पिते परिवर्जयेत्‌ ॥-२३.॥ नदं पान्यमभिप्यस्ि ठप सवरसरोपितम्‌ । दिद्रहि शुर यिम्मि पिरदे वातकोपनेम्‌ ॥ २१ ५ अय श्प्मग्रहणी- | अथ रान्नादिचु्णभ्‌- . गहण्यां कफदुटाणं तीक्ष्णेः -प्रच्छर्दने कते १ \. ` ठखवणाम्दकदक्षारः कमा विवर्धयेत्‌ ॥ २२४ हठी व्यापाऽभमयाक्षासे यन्थिकं साज्प्ररकपम्‌ । टवणाम्डाम्बुना पेयं श्टेम्मिङ यरहणीगदे }) २३. राघ्ापथ्यासदीच्योपष्ठः क्षार ठखदणाति चं । न्थिकं भातुटुङ्स्य सममेकय चुणयेत्‌ ॥ २४॥ पििदुप्णेमे तपेन श्टेभ्मिकते मरहणीगे 1 इति गान्रद्चुभक्र॥,. . ` ` ` २ , "= अथ पर्वना्हण--- - ` तन्‌ शुण्ठ्यादि सवजायां अण्या. तु सामान्यो 'विपिरिष्पते # २५१५ ` 4 कूण (२ ग्‌, व्वा $ 1 1 ह च , -[ प्रपणिपप्त्कः] ` चहद्योगतरद्धणी । : ` . {श दीपनान्यस्नपासामि चूणरिष्धूतानिषेे 4 १. प्रदिमरयं यथावस्थं सवने यस्तिरुम द 1 २६॥ शुण्ठीं समुस्तातिषिषं गुवीं पिदेज्जलेन कथितां सर्माशाम्‌ । मन्वानटस्दे सतत्रामतायामामानुबन्पे गहर्म गदे च ॥ २५ ४ एति दण्ठ्यादि;। अथ वि्रकादिगारेका- चिचक पिष्यटीमृढ द्रौ क्षरः टवणानि च ष्योपं हिरग्बजमोद्‌ए च चव्यं चेश्षत्र चूर्णयेत्‌ ॥ २८ १ गरिका मातछङ्भस्य दाडिमस्य रसेन षा) कुता विषाचयत्यामे दीपयत्याश्च चानम्‌ # २९ ५ इषि प्दिचकादिररिक्ा। अथ कत्याणकावरहः- भेषज्यमेकतः सर्वं अरहण्यां तक्रमेकतः । ` पथ्यं मघुरपाङित्वान्न द पित्तप्ररोपनप्‌ ॥ ६० ॥ कपायोध्यदिकाक्ञिष्वाद्वेश्वयाञ्च कफे (हितम्‌ १' ˆ ` वाति स्व्ल्मसान्दृखात्सद्यस्समविद्‌ाहि तत ॥ ६१ ¶ तावरपवधयेत्तक्र यावरस्वादद्धावेटकता । ततस्तु हासयित्वा तदन्नं समोजयेच्छमापति \ ३२ ॥ अरुषो सातुटुङ्कस्य केसर सान्यसेन्धवर्‌ । दयाद्धोजनकदि ठे प्रतनं च रोगिणे} ३३ ॥ चिप्रस्थामलकीस्पाहृखहछार्धं च चिवृचतैठय) मन्यौ पच्चण्टुरधिदीप्यहपुषाजाज्यैवरायसरटु ॥ पाठाहछाकणवे्टमाक्षिकमयं ठेहासेजातव्रग- व्वग्वाजोद्रमहरग्रहणिपाण्डवक्षोस्छु फदणाणकः (२४॥ इति कल्याणकवदद्‌ः थ ब्ृद्धमङ्गधर्‌ वणम्‌ मुस्तावाटकलछाधवत्छकव की विभ्वारद्श्रामदा- ठस्जामोचरसाभ्रकोरटजप्विपाच्णस्त गङ्ाधरः + ग्‌, प्टस्दाङ | [ 1 ४२९ ध्रिम्ठमहदिरवित्रा-) ` { सछषितरसरहः ] पीतस्तण्डटवारिमाक्षिकेय॒तः कपो मििते वाटिक्ष- मुरां च थहणीं निहन्ति सहसा सवातिसारामयानर ५६३५॥; वि वद्धयद्गधरं चुर्णम्‌ । ˆ अथं बृहवङ्गादिवू्णम्‌- अधेभ्वेतालवद्घागरुतगरतुगालक्षणा शीतद्यरण्ठीं जीरोक्षीरेमजातीफएटनटदजनलाहोत्परंटेन्युचुणम्‌ । दापातऽत्पासष्क्रज्वछटनवटसुचां गुटमेहप्रतिदया- हिष्ाकासातिसारक्षयतमकगलोरग्रहेएु यदण्याम्‌ ।॥ ३६ ४ इदि एृदवह्मदिचणम्‌ ! जातीफलायं । ह पू अथ व्ुणम्‌- जातीपएटािदहिमवेहतिचन्डजीर- घांशीधिकन्रयमनक्षमितं-नतं च । ताद्टीसदेदङ्खमे अपि चृणमेषां | दिःककरं च सममह्मिद्‌ यहुण्याप्‌ ॥ ६५" दति जातीफलादं श्रुणम्‌ । | अथ बहयकस्वान्यहः- पिप्पटी- पिप्पदमर्टं दिच्स्ने.गनपिप्पदी । धान्यकं च विडद्नानि परास मरिचानि,च ५.६८ ॥) चिफटा चाजग्पेदा च लांदिमी जारषृस्तथा । सोवर्चटं सेन्धदंः च .सायुद्रं रुचकं पषिडम्‌ \॥ ३९ ॥ उपर्वधस्तवच परे स॒क्षपेदटा चोपकुश्विक्ा 1 नागरेन्दयवा देव पड्‌दशत्पेककापकमर ॥ ४० ॥ मुद्रीकायाः पलान्यत्र द्वारि कथितानि हि। चिवृतायाः पटान्यष्टो गुडस्याधतुटां तथा. ॥.४१-॥, तिटतेटं पठार्य्टा रसमामटकं तथा | प्रस्यत्रयमिद्‌ं सव शनेश्र्यिना परेद ॥ ४२ ॥ यदा-पक्त विजार्नायाच्दनमवतारयेत्‌ । उदुम्बर चाऽ्भ्मदटक बद्र वा पथाफटप:। ४३ ॥ # ण, पूस्तङे~रं घा अद्धत्पयेव्‌ । य्ावछं अयग्नीव समीय. मतिमास्मिषष्ट्‌ 1 सर्वो ५० ५ | संतप्तः . पृधोगतरद्गिणी ४ ४२२ तीवम्माच्रमिदं खदेद्र्षयेदा थथाऽठम्‌ ` निचिान्यहणीरोगान्परमेहां घव विहातिम्‌ ॥ ४४ ॥ अर्षसि पश्च गर्माश्च दुष्ठानाहमद्रम्‌ १! ` उरोचाते प्रतिश्यायं दो्॑ल्यं षष्धिसक्षयम्‌ ॥ ४५॥ धातुक्षीणो पयशक्षीणः खीभिः क्षीणः. क्षयी तथा नारीणां चेव संसेव्यो वन्ध्यानां चेद पुचद्‌ः ॥ ४६ ॥ रूपीदार्यं स्वरीदायं मेधामाषहति स्थिराम्‌ । महाकत्याणको दष रसायनमतुततेमम्‌ 1 ४५७ ५ छटपाणक्गुधथेप पिदुपदं सपम्तुयातै । छवरेऽपि च सदा योग्यो रक्त पिते सविदग्रहे ॥ ४८ हति परहाङर्पाणफो गुडः + ` अथ स्जैरसदूर्णप्ू- भ्येतो वा पदि षा स्कः पप्तो प्रहणीगद्ः + गुडेनाधिकसर्जन म्ितिनाऽऽययु शम्पति ॥ ४९ ॥ स्मः राट्ठ इति छोर 1 इति समेरसदूणंम्‌ । | | अथ पिल्वादिवतम्‌- वित्नाग्दशक्रयदवाटकमोचतिद्ध- माज पयः पिचिति यो दिदसत्रयेण । सोऽतिपवद्धप्दिरजं हणी दिकारं . ˆ सामं सकश्चोणितमसाध्यमपि क्षिणोति ॥ ५० ॥ पित्वाधिचष्या दक्र काथेन कल्केन च तिद्धमास्यम्‌ । सज्छागदुगधं हणा गदोत्ये शोफाथिस्ताद्‌सुचिरुद्रिष्ठम्‌ ॥ ५१ ॥! इति विल्वादिपृतम्‌\ ` , अथं तक्रहरीतरकौ- विकाशि तस्य दिकुडवपटी दारिममयाः , . . _ . शपदेद्यस्थीः सार्धं पूतति ठजञुण्टच्ेकुडयेः ! ¶% क, प्रस्थः स? ॥ ४२२ | भिमलमटविरविकरा~; [ परपतषटितम्ताः } पीतस्तण्डुटवारिमाक्षिकयुतः फर्पोन्मितों वाहिका मयां च हणीं निहन्ति सहसा सवातिसारामयान्‌ ॥३५।\ दपि वृद्धयद्गाधर चुणम्‌ । ` ~ अथ बृछवङ्नादिचृ्णम्‌- अधश्व॑ताठवल्नगगरुतगरतुमावकछषणा शीतङण्ठीः जीरोकषीरेमजातीफएटनटदनठाषलोप्पटेरेन्टरयुणम्‌ । शोपार्तेऽत्पाच््चुक्रज्यटनयपठरसचौ गुरममेहप्रतिक्या- हिष्धाकासातिसारष्यतमफगखो स्ह यहण्याम्‌ ॥ ३६ ॥ | इति पहटवट्दिचर्णम्‌ । अथ जातीफलायं चृरणम्‌- जातीपफठाधिदहिमपेटतिलेन्दुजीर- ^ ~" वाक्षीचिरत्रयमनक्षमितं नतं च ॥ ताटीसदेषङ्ष्मे अपि चृणमेषां , . द्िःशष्षरं च.सममङ्कमिद्‌ं गरद्ण्पाप्‌-॥ २५. इति यातीषरटाद्यं चणम्‌ । अथं महाकल्याणगुडः पिष्पटी पिप्पठीमटं चिचर्मे,गजपिप्पदी । धान्थकं च विडछ्गनिं यदाला मरिचानि, च ॥. १८ ॥ धिषा चाजमोदा उ नामी जीरकस्तथा ॥ सीवर्चटं सन्पदः च सामुद्रं चकं "विडम्‌ ॥ 2९ ॥ आरम्वधस्त्वदं एव `सृक्ष्मेटा चोपकु स्का तागच्न्द्रयवा दद पड्‌(दश्त्येकदापकम ॥ ४५ ॥ म॒द्रीकायाः'पन्यचच चत्वारि कथितानि हि। चिवृतायाः पठान्यषटी गुडस्यारधतुलां तथा ॥ ४१ ॥ . तिटतेटं पार्य रसमामटकं तथा ॥ भरस्थत्रयमिदं स शनेघरदग्निना पचेत्‌ ॥ ४२ ॥ यदा प्त दिजानायातदनमवतार्येत्‌ । . उदुम्बर चऽऽमटलकबदश््रं चा यथाफटम्‌.॥ ४३ ॥ षष भिरि नाना १1 1 ररौ (रो * १, पस्वक~ र्‌ सा अकसयेद्‌} ययाहं अयुजत्‌. समस्य. मतिमान्निषद । सवो 1 | [ किमतः) ` धृदधोगतरङ्धिणीहे | २२ ताीवन्मात्नमिदं खवेद्क्षधैद्रा यथाऽटम्‌ 1 ` निषिठान्य्हणीरोगान्पमेहाशैव विंशतिम्‌ ॥ ४४ ॥ अश्ासि पश्च गुल्मांश्च कुष्ठानाहम द्रम्‌ । उरोधातं प्रतिश्यायं द्यं व हि संक्षयम्‌ ॥ ४५ ॥ धातुक्लीणो वयशक्षीणः खीमिः क्षीणः क्षयी तथा । नारीणां चेव संसेन्यो वन्ध्यानां चैव पुरद्‌ः ॥ ४६ ॥ रूपीषारय स्वरीदायें मेधामावहति स्थिराम्‌ । महकरपाणको लिप रसायनमनुत्तमम्‌ ॥ ४७॥ कल्याणक गुडश्चैप पिञ्चपोदं समभ्लयात्‌ । ज्वरेऽपि च सषा योग्यो रक्तपित्त सविद्यहे ॥ ४८४ हति महाकल्पाणको गुडः । ` अथ सर्गरसवूर्णम्‌- भ्पेनो वा यदि षा रक्तः पक्तौ गहणी गदः । गुडनाधिकसर्जन मक्षितेनाऽश्यु क्लाम्यति ॥ ४९ ॥ सजः रा इति छो । इति सजेरसचूर्णंम्‌ । अथ विस्वादिपृतम्‌- पिल्वाभ्दृक्षक्रय पवाठकमोचतिद्ध्‌- भाजं पयः पिबति यो दिषस्ेण । सोऽतिप्व्रद्ध विरजं यहणीदिकारं “ _ सामं सशोणितमसाध्यमपि क्षिणोति ॥.५० ॥ बिट्वाधिचग्याद्रंकशच्वयेरः . काथेन कल्केन च सिद्धमाज्यम्‌ 1 सच्छागदुगधं यहणीगदौत्ये - शोफाचिसादारुचिनुद्ररिढम्‌ ॥ ५१ ॥ इति बित्वादिय॒तम्‌ । अथ तकदरीतशै- `` ४२. निभष्ठमहपिरपिता=- 1 पक्वम] ' समावाप्पाजाजामरिचचपटछादीप्यकपटं टिदन्नेता हन्ति अहणिमनतं दीपयति च ॥ ५२५ हमि तेकरहरीतकी । अथर रसं धः विपं ्पाषं टद टोहमस्म च । अजमोद्‌ाष्िफेनां च सथतुरय मुता्रकम्‌ ॥ ५२ ॥ चिच्कस्य फधायेणं मर्दयेयाममावकम्‌ । ` मारवामा वरीं एवा खादेदेकां जयदुस्ता ॥ ५९ ॥ तुवा च हणा रहस्य तदद्‌ स्मत्‌ । इति यहणीगजकेसरिरसः । ॥ अथ सुवणेरस्तपपर्दी-- =". :~ `": छद खत पठमितं तुयाकषस्वणसंयुतम्‌ । ५५॥ मद्ये{चिम्बुनीरेण यावदेकस्वमाप्रपाद्‌ । प्रक्षाल्योष्णाम्बुना पश्चात्पटमाने सुगन्धे ॥ ५६ 1 दते लोहमये पाच्च धाद्रनलयोगतः । .., . ॥ प्रश्चिष्य दाटयेह्छाद्यां मन्दं टोहुश्लाषछया ॥ ५५ ॥ ततः पाक्त षेदृत्वा तु रम्मापते ्रानः क्षिपत । 3।मयस्थ तद्वुपार रम्मापन्रण यन्वयत्‌ ॥ ५८ \ धात तच्छधित गुखारक्रमवृद्ध मिपेवयेत्‌ 1 मापमाच मद्ेद्यादत्ततः मात्रां न वर्धयेत्‌ ॥ ५९॥ सक्षाद्रेणोपणेनंव टेहयद्धषगत्तमः हरणी हानि शोपं च शवणेरसपपदी ।॥ ६० ५ सद्य दटक्षरी शुक्तदाथिनी चष्धिदीपनी ध्षयकाशभ्वासमहशटातस्तारपाण्डमुत ॥ ६१॥ हति सुवणरसपपरा । अथ यहणीकपाटः डद््धरादिपनबलिसूतकपदमस्म- हाटाहलोपणवषिश्ुद्धछवणबीजेः.\ - ~, ` .अम्भोधिपदिकरशलधराषटविश- `` त्यशोर्विचणिततमे्हणीकपाटः ॥ ६२ ॥ ग, कट्दष्षा 1 [शिकत ` - वंहयो्तरङ्धिणीं । ८४३५ वहोऽस्य हम्ति मधुना सु जीरकेणं ` भुक्तोऽतिसारमपि सयरदहणणमुदयाम्‌ + - ~ -६ आमं विपाच्य स्सा जनयत्पवरपं | वेम्बानरं.जठरव तिनमर्तिमाजः ॥ ६३ ॥ इति श्दिणीकपादटः अयं अरहणीगनकैसरिरसः गन्ध पारदमन्रक् च दुर्रदे टह च जाताफट ~ वत्वं मोचरसं विषं प्रतिविषा व्यपे तथां घतिक्षीम्‌ । ` मष्टामप्यमयां कपित्यनटदु ीप्यानलो दादिमं रद्भुप्ट्धस्प स्म्‌ कप्ठेङ्घकात्कनकजं यीजं च पक्चक्षणभ्‌ ५६४१५ एतत्त यंमफेनमेतदषिठं संमयं संचूर्णपे- द्ध चूरच्छंदजे रसेश्च भतिमान्ड्ुषास्मरीच्याषूतिम्‌ 1 वृत्तोऽरो थहणीगदुं सरुधिर सामं सगल चिरा- . तीसारं विनिदनिि जुर्तिसहितां तीवा विपुचीमपि ६५॥ दुःसाध्यामप्ि चिस्वसीं पारदरदुक्ता्चपनेरय नाघ्ना तु प्रहणीभतङ्कनमद्वंसीमकण्ठीरवः ॥ ६६ ॥ हति यहणीगजकेसरिरसः 1: अथं यहणीकपाटभ्‌~- प्सेन्दगन्धातिविषामयायं हार्यं मोचरसो चदा च! जय! च जम्बाररसेम पिष पिण्डीकरतं स्याद्हणीकणरम्‌ ॥ ६५७॥ तस्याधमापं मध्रुना भरमाते शम्डकमस्माभियुतं निहन्ति । ग्रं यहण्यापयमयिमान्यं कण्वं क्षयं श्वाससरणक्षतं च ॥ ६८ ॥ ति यहणीक्षपाटम्‌ । -- ˆ ` “5... , - , अथ रस्पपरी-~. -; दद्धपारदमन्धाभ्यां कृता पपंरिक्ता णापर । निद्टन्ति हणीं क्षौद्युक्ता पथ्यमुजां-मृशप्र ॥ ६९ ॥ दति दसपपटी.। . .. .- ' ~- अथ. शम्बकभनस्मयोगो , पेपनतन्यात्‌~- द्ग्थराम्यकासन्धत्थतुटय क्षीरेण ठेहणच्‌.। “ ~~ ~ ~ -गन्ककन्‌ मिह्‌ म्पा अहुणीचोगमुरम्‌ 7 ७०५-]-- - ६ति हाम्डकमस्मयोगो मपजतन्ात ४ िमरह्महविरखिता~ ` [नशधितिमातः) निषेधः `. पिच्छिलानि कठोराणि गुरुण्पस्सानि पानिं च) आमक न सेव्यानि ्रहणरोगिनिः कयित्‌ + ४११९ अथागस्तिसुतरार्जः- १्रदटछिसममागं सुस्यदिद्गठयुक्तं द्विगुणितमदहिषेनं धूर्तभोजेन वुल्पम्‌ । निखिटठपिदितवृर्णं पोदश्षांशे पिषं स्या- द्रहणिजलठपिक्षोषी सूततराजो श्मसि; ॥ ५२१ घरृतमरिषयुतोऽये गुम भवष्व हरति पडतिाराङी रजा कठेन ^ निकटुकमधुयुक्तः स्ववान्ति च धुं कफपषनविक्षारे षह्िमल्यं च नित्राम्‌॥ ७२१ र्म । दप्यगास्तसूतसजः । हदि श्रीयोगतरङ्धिण्यां श्रमी निदानवििप्कयनं भम शपतपषटितिमस्तरद्गः ५ ६७ 1) भयपाशटपटितेमप्तश्द्ैः 1 ' , । अथाशपिकांरः- निदानम्‌- पथग्ददेः समस्ठीथ कोणितारसहजानि च $ छर्शासि पदपकाराणे दिद्यादगदृवदित्चये ॥ १ ॥ दोपास्त्वद्प्रंसमेदांति संदूष्य विश्रिधाङृतीभ्‌ । मांसाद्कुरनपानादौ-करवन्वयशा ति ताश्गुः ॥ २१ अथ वाताशहतः- कैपायकटुतिक्तानि रस्षक्ीतठपुनिच।! -भ्रमितास्पा्ने तीक्ष्णं मदं भेथनसेवनम्‌ 1१ ` लद्पम देशक जव शीतः व्यायामक्ष्भं च । दाको वातातपस्परशो देवताश्च मतः॥४॥ + क, गेदास्पि > - ` , (न्वतः | वह ोगतरद्धिणी ४: ` 1५ ॥ „> ४, भ्नेऽदत्यः। ए इः पारेगपा ५ ६४, "(रेदसाः इ? । अथ. पित्ताशादतुः-- कीत्वम्टष्टवणीोध्णानि वयायमार्यातपप्रमाई। वेश्षकाटाविशिर कोधो. मद्यमसुयनम्‌ ॥ ५ विष्ाहि तीक्ष्णदयुष्णं च. सव पानान्नमपजम्‌। पिदाल्णाना विज्ञेयः प्रफोपे देचुररसाम्‌,॥.६ ५ अध कफारोदितुः-~ भधुर्चिरथशीताति ठषणम्डगुङूणि चः अम्पायामदिवास्वप्श्य्यासनडखे रतिः; ॥ ७॥. प्राग्वात्तसेरदा शीतो च देषाराटावचिन्तनभ्‌। ग्टमिकाणां सपुदिष्टमेतत्कारणमरशंसामर्‌ ॥ < ४ अथ तिदोषाशेहितुः- हदछक्षणसंसर्गादिथाहद्रौत्वणानि च । स्वा ठेदुजिदापाणां सदजेर्टक्षणेः समद्र ५ % ४ पुवर्यमाद्‌- रिष्टप्मोऽस्नस्य दीटयः कषुक्षेराढोप एक च. कार्यमुदरारदहुत्यं सक्थिसादिऽट्पमिदकता.॥ १० ॥ गहणीदादरण्डव्त यशद डोदुरस्प द. परवरूपाणि निदि्न्यसामभिवैद्धरं । ११ 8 वाताशं गुदाह्णः षह निटाः शष्ठाथिमिदिमान्िता; म्ठाताः इयावार्णएः स्तम्धा. दषम रकश यराः71१२॥ मिथो विसहश्षा वङास्तीष्या जिरपु टरितपननाः । गिम्बीफर्दनपुशर्जुरकारपसीरढरदनिमाः ४ १९३ केविर्कदरम्बपष्पामाः कडडिस्सिद्धा्भकरूोदमाः शिरपाश्वसिकटनपूसवदरक्षणाम्यपिष्टब्ययाः ॥ १४.॥ कवशद्रारवि्टम्महट्दहारोचकपव्‌ाः श्वसकासाशिविषम्यकणनादुश्रसादटाः (.१५॥ तर्त धितं स्तोकं सक्ाच्दु सप्रददिकम्‌ः। रुदफेनपच्छानेएतें विद्कद्धमुपवेरेयते ॥ १६ ॥ मनामा यययो, शदः 0 ॥ + "+ , -भकामः पडते दुःखः शोणितक्षथस मतेः ॥ २८ ॥ । ¢ न. 7, ऋ द्म्श्डेः ४. ॐ ४, रो ५। १... धिमद्दमटविष्येता~+ | धषपितपहीरहुः 1) कूष्णरवसनपिषपूचनेववंस्ड्ष्य जायते ) गरप्ठहदरारहदटाससदस्तत एव च ॥ १५.१५ पित्ताशः- , पित्तोत्तरा नीखमखा स्कपीतासितप्रमाः। ' - “ तन्वघ्रस्नाविणो विच्चास्तनवो परद्षः श्छयाः ॥ १८ ॥ कनिहा यङ्त्वण्डजटा(कादक्यसंमिम)।ः द1हुपाकज्वरस्वेदुतुण्मृ्ा सा चमोहदाः ॥ १९.॥ ' सोप्माणो पवनीटोप्णपीतरक्तामयचक्षः 1 यवमध्या हरित्पतहाद्दिव्वद्‌नसुवपः ॥ २० ॥ ५ धक > -.. केफाशः- श्ठे्मोत्वणा महाभा चना मन्दृ्नः सिताः उत्सक्नोपिताः; चिग्धाः रूष्धवृद्धगुरुस्थिराः)) २१ † पिच्छिछाः स्तिमिताः श्क्षा; कण्ठ्वाद्याः स्पक्नपिपाः। करौ रपनसास्थ्थामास्तथा गो स्तनस्षनिमाः॥ २२] षटक्षणानाहिनः पायर्सिनामिविकार्पणः ३ सकापष्दास्हष्ाप्पपेकारुदिपीनसाः ॥ २३ ॥ भदक कियोजाख्यशि श्चिरज्वरकारिणिः फष्धािमार्दवच्छहिसमपमायपिकारदाः + २४ 1 ` दसामसकफप्रापपुरीपाः संपघाहिकः । ; स प्रदान्ति न्‌ मिदयस्ते-पाण्डुनिग्भत्यमादयः \॥ ५ ॥ ` ˆ चिदोपाशंः संप; सवलिङ्न्णहुलक्षणेः सहजानि ष | रशं > ` + रक्तोस्वणा गदे कीटाः पित्ताकूतिस्मन्विताः ॥ २६ ॥ वदपरोहसदुशा शखाविदुभ्धनिमाः तेऽ््यर्थं दृ्टमुष्णं च गादविर्‌कपपरडिताः ॥ २७ ॥ सवन्ति सहस. रक्तं तस्य चातिभदेततितः | | क (त । 8 [भदषटितमहरकः} ~ क्हयोगतरंद्धिणी 1." ८१६, शीनवर्णबलोत्सांहो हनीजाः कलुषेन्धिवः ! ` ` विद्यां कठिनं सुक्षमधो वायुने गच्छति + २९ तमु.चारुणवर्णं च फेरि चासृगञेसम्‌ \ . ` अथ वातानुबन्धः- ५, कटचृरुगुदशखं च दौब॑स्यं यदि चाऽधिकम्‌ ।\ ३० ॥ तत्रानुयन्धो वातस्य हेतुयं द दिरक्षणम्‌ | , श. „ .कफचुवन्धमाह- - शिथिलं श्वेतपीतं. चं विक्तिरधं भुरुही तलम्‌ ।1-३१ै1) यद्यक्षसां यनं चासृुक्तन्तुमत्पाण्डु पिच्छिलम्‌ । गदं सपिच्छं स्तिमित गुरु धिग्धं च कारणम्‌ ॥ ३२॥ ग्ठेप्मातुषन्धो वित्तेयस्तच्र रक्ताशं सां बुधः) पश्चात्मा मारुतः पित्तं कफो शृद्वखिनयम्‌ ॥ ६९ ॥ सर्वं एव प्रकुष्यन्िि. गुदजानां समुद्धवे) तस्भादशािः दुःखानि षहन्पाषिकराभि च ॥ ३४ ॥ सर्वदेहोपतापीनि' भायः एच्छरतमानि च \. . ` साध्यलादिन बाह्यायां ठु वटौ जावान्येकदोपोलणाि च ४ ९५ ॥ -अक्शासि छखसा्यानि न विरोत्पतितानि च ! ` ` द्नालि प्वीतीचायां चोः यान्याश्रितानि तु ४.३६ ॥ कृच्छसाध्यानि. तान्याहुः परि संवत्सराणि द ` सहजानि िदोपाणि वामि वाम्यन्तरे वटौ 1 ३४१ जायन्तेक्षासि सेभित्य तान्यसाध्यानि रिष्शित्‌ । ` दीपत्वाद्ायुपस्तानि. चतुष्पादसमन्वित ॥ ३८ ॥ - ` याप्यन्ते दुीतिकाययेः प्रस्पाख्येयन्यतोऽन्यथा 1 ` ` “हस्ते पदे भले नाभ्यां गुदे वरषणयोस्तथा । ३९1१ ,_ शोथो हतप च यस्पाताष्योऽरोसो हि सः! __ ` इत्पश्वेशृठसमोहा चिगृदधस्प रुग्ज्वरः ॥ ४० ॥ + र [ ऋ 9 निम्टमष्टविरदिता-~ . [ एकोनपषतितिषष्वतः } हप्णागुदास्यपारष्य निदन्ुर्युषना नपम्‌ ` . तृष्णारोचकठार्तमतिपरसुतश्षोणितम्‌ 1 ४१. होथादीयारसयकमश्ा रि क्षपयन्ति : मेत्रादिष्प्रपि रक्ष्यन्ते यथास्वं, नाभिजानि हु.#॥ ४२. गण्डूपदस्य सुपाणे रिच्छिटानि भ्रुट्रूनि घ॥ ष्यानो गृहीतया श्टेष्माणं फरसोस्पशस्यचो षहः ॥ ४६॥। दपछोपमे स्थिरकरं वमकीटं हु तं विदुः, घातेन. तोदपारप्पं रपितादसितर््ता 1 श्टेष््रणां ्षिग्धता तस्प(पयितत्यं सदर्णता प ४४॥। दि. भीयोगताहिप्यामप्निदानकपनं नामारपरितपप्तादः ॥. ६८ ॥ | | भधैकोनप्रप्वितप्रष्वरषहः ॥. , अथा्शधिकित्ा- तध्राक्षक्तापपदिकिम्ति वतष्पकारः मायग्यमेकमगदेर्परं च शः। क्षारणं चान्यदुनटठेन चतुर्मित्धः- मिस्पागमेकशक्रतिनः किट सुश्तादधाः:। ६५ स्पादोष्धेरेविरजेधु चिराष्टतेयु क्षारेण क क्षतजपततसर्दवेषु स्थुढेपु वातकपफजेष्यनदेन क्षैः सत्वार्धिरस्य दणिनश्य तततथिकिरसा ॥ २५ दििंस्साकटिकातः ! नवा. `` तस्य प्रतिकरिर्या- दटस्वेदावयो वति पित्ते स्य॒ रचनादयः 1. कफे .वान्त्फाद्योऽशस्स मिष मिश्रा प्रतिक्रिया) पित्तवद्रक्तजे कायः पतीकारोऽश्षसि शुष ३ ॥१ अशेभ्तिसारभदष्णीविकाराः प्रायेण चान्योन्पनिदानमूताः । छन्नेऽगरे, सन्ति. न सन्ति देः रसमेदृतस्तेषु विके षतोऽभिम -- एन्नऽे.सन्ति.न सन्ति दीः रदेदतस्तेषु विशेकतोऽभिम्‌ 11 ५.) चचतः देऽ - `“ [ शसोरसौितता्रः 1 पृषहधीगतरद्धिणी )` यट्ायोरादुटोभ्याय यद्थिबद्क्द्धये ` अ्तपनीपथं सर्वं तस्ठेष्यं भिप्पमर्हसि) ५५ पातातिशारषद्निद्वर्नास्यद्राियिपाचत्‌ + वददुषतविधासेन गाहरिर्‌सणनि दाऽसङ्तित ९ ६१ प्रवृत्तषहुठाघ्राणि पित्तक्षोणितनाद्ानेः 1 िदिभन्पे तं सेकं यवानी विभ्वसं युतम्‌ ॥ ७ ॥ से प्ररो्रनििं शदजाः परापस्तक्रसमाहताः । अथ विलादिमोदकः~ तिथे मष्टठातकं पथ्या युदश्चेति समदाम्‌ ५ दुनापश्याससूसष्त प्रहपण्डुज्वरपपहम्‌ + ८ ४ इति तिटािमोदृकः अथ मरीचादिमोदकः मरिषमहौपधचिचकद्स्नमागा यथोत्तरं दिगण; सर्वसमे गुडमागः मरोक्तोऽयं मोदकः प्रासद्धफएटः ॥ जवटम ज्वलयति जगटरखन्यटयति श्रयुतगुल्सगदाद निश्ोपयति ज्छापदुमशाकि च ना्पत्यश्चु।॥ १०॥ इति मरिवाद्मोद्कः । ` अथ नागकेसरायवटेहिका- भटिपे सोरण न्वं पक्स्वाऽपरौ पदराकवस्‌ । अद्ात्पतेटल्वण हुनामदिनिषस्ये ५२१५ ` वनी तति टाना प्ाककेमरमवनी तक्षकरूराम्पास द । दुधिरसमाथेतास्यासाद्‌गुदज्यः क्षाम्पान्त रकरवहःः॥ १ अपामाभस्य भीमानां कल्सस्वण्डुटबाध्रणा। पीतो रक्तारसां नाशं कुरुते नात्र संशयः ॥ १३ ॥ समङ्धनेत्परमोचाहतिरी दति छचन्दनेः + . सद्धं उागीपय्ये दृयद्गुदने देणितस्मङे ( १४! त्वच विघ्रकभूलस्य पिष्वा स्युभ्मं श्रपयेत्‌ । ` नक्र षा दृपि का तत्र जातमर्ञाहर्‌ं पिचेद 1.१५॥ | 1 पणी णीयो भागि अ १ 1 मी कानकराणवकाकक ११, ततहर्स्‌ समाएयणुः } - ४३१ ४६९ निषहभिरिपयेती- ((पमिनरतति्ः] विरिपित्वाच्निसिन्पूत्यनागरेन्देपवरदम्‌ ¡ तेक्ेण पिधतोऽश्मसि निपतेन्तपसजं सदे ॥*१६ नागकफसरमलातमयन ततिः सतः 1 | : एतः श्ाक्तिमिता छी रक्ताक्षःमुटकण्डनः ॥ १५. दति नागक्षेसराधवटठेषहिका ) | अथ शिरोपवीजादिदटेपः-~ . शिरीषबीजं दघ क्षारे ठाद्घटी सेन्पषं दया । घदीक्षीरेण पपे्टानि गवां पित्तेन "मावयेत्‌ ॥ १८ ॥ अकासि. टेपपत्तन सप्तरात्र पर्नः पनः दिप्तान्येतानि सवामि पिनरपन्ति न सकपः ॥ १९ ॥ इति शिरीपमीजाद्विठिषः : ". “3 अथ राखापुमादिः~ , , - ठेपं रजमिचूणन सुधादुग्धयुतेन य - : अश्ेरिगनिवृ्पथ फारपेत चिकित्सकः|) २९ ॥ ; ~ पिष्पटी सेन्धवं 5 श्षिरीक्षस्य फट तथा + , ^. द्ष्दुग्धमकदुग्धं वा ठेपोऽपे गुदजान्दरेद्‌ \ २१ ॥ हरिव्राजालिनीवूणै कटुमटसमग्वितम्‌ \ ~. ~ एप देषो वरः. पाक्त दयाकशसामन्तकारष्ः | ९२१ हाखेवाऽथं जलकाभिः भोच्छस्नकठिनारञसः 'होणितं संचितं दुष्ठा हस्याल्तः पुनः पुनः ॥ २३॥ 'राठाचुणस्य तेन सापवेणं यतस्य च 1 ~: “ “ धमष्टानेन यस्त्याऽन्ञारक्तघ्ावो .सिवतते॥२४॥ दति रारखाघमाददिः \ ` | अथ्‌ सुरणप्ण्डी- . थथा सर्वाणि कुष्ठानि हतः खदिरयीजङौ । (: {-. ‡" तथेवाश्षि सवाणि व्रत्सकारुष्करी हतः २५ ॥ -हारप्ायाः प्रयोगण प्रमेहा इव पाडश्च । क्षाराभिभ्यां निधतन्ते तथा दृश्या गुदोद्धवः ॥ २६ ॥ मागाः पोडश्वृद्धदारुसहिताक्कन्दाक्करतात्कर्कशा- - - ~ --- दृष्टो चिच्रक्मटतश्च सुषितःः स्थुस्ताटस्नटीयुताद १ वै . { "` [ एीनहतितम्तपतः] ` ` "वहैयोपतरद्गिणी र ; ४६३६ ताटीसचिफएलाषिडङ्कम गधाविश्वोपकुट्पाजटा- , मह्वातिश्च चतुष्पठेद्विपलिकेरेटाटवज्ोषभेः ॥ २७ ॥ इत्येभिः सकरेण्डद्िगणितः छुषरद्िपगमोदकान्‌- येभकतर्न नृणां मघन्ति शुदजाः प्रहा पाण्ड्वामर्पाः । नो मुर्मयहणीमदोषुररुजः फीष्ठे च शुरनि च्‌ ण्वासश्टीपदक्ोफयिद्षिदकफृद्रन्थ्यददाद्ीरे श ॥ २८६ ॥ इति.रणपिण्डा । ,. | अथ. काडकायनगुडविकिता- पथ्यादलछस्प शरुणः पटपर स्था- ~ देकं पलं ख-मरिषादपि जीरकाञ् । -कृष्णातह्ूद्ध वयशददिक्राथिश्चुण्डयः कृप्णाद्पिश्चकभिदं पठतः प्रवृद्धम्‌ ५ २९ ५ एतेररुप्करपलाटकसेयुकः स्या" ^ ~ ,., ्कन्दस्वरूप्फरफलाषटिगणः भरकरप्पः ।,. स्यायावनुक्क्कुरवधमतः समस्ता. ; , योरषो गट! द्िगणितो. षराकुसथ ॥ ११.११ कष्ुपनेन मुनिना गद्वत एिलाय भ्रयर्छरेण वटश्नोऽत्र गुदुाभपप्ः क्षाराथिशसखतपनंरपि येन सिद्धाः सिध्यन्त्यनेन घटद्ेन गु (मयाक्ते ५३११ इति कष्ावनगेडाश्चकिस्सात्तः) " अथं समशकर वुर्णम्‌- दण्ठीकणामरिचन्नागदहस्वगेलं , , .. , \ चुणीकत कमदि्व{धितप्रध्वमन््पात्‌-),. खदिरः समापिते गदजासिपान्यय- . गुरमषरचिग्यछयफष्ठह्द्प्रयेपु ५ ३२.१५ हति समशशकर् बुणम्‌ १,.,....- , अथ. चतुःसमः. मदकः सगा गर चन्छरदुन्दद्‌ स्क ग्न या मददुक्मद्युदु्कम्‌ । अशेषटूनामकरोगदारफं फरोति धृद्धि पदषेव पुरप्प- ॥ ३३ ॥ ति चतुःषमो मीद्कः 1}, * ˆ "५ - ५५५ | ॥ “ ‰ ५३४ ति गह्यमष्ट दिरददा- [योनसप्रतित्तग्कः 1 514 (सन्ध दवस्षाद्दपः सिन्ध देवदाल्याश्च बीजं काञसिरकूपपितम्‌ 1 गरदादछुरापरणेयेन पातयत्पचठानपि ॥ ३४ ॥ दपि सिन्धत्थद्‌वदास्य।द्दटिषः । " | आय्‌ ल्षाच्रूनप्‌- पुयद्गट(कषापेणं शोचपए्चरतं पणा! किवांतदुध्ूमस्वामिः कुतः स्पुरगुदजाद्घुराः ॥ १५ तपायालञ्छन केविद्दुनामद्नं जग्धाः तक्र 'सक्रुप्णं पिबेतां हुनमिश्रवणं कुतः ॥ ३६ # भावितं रजननीचणं स्छद्ीक्षीरेः एनः पनः, धन्धनातुहदं स छिनस्यक्लामभन्दूरम्‌ ॥ ३७ ॥ ६तिष्वारसूच्रम्‌।॥ 7“ .. +५ | अथ. जाणद्रदमा बक ताद्ीसज्दलनोपणाः .तािकास्तल्प हिमाग्त मये. व्करष्मामरटसमान्वता प्िपाटेदमं श्ण यतजतकम्‌ 1 स्यान्यशिप्रमितं गशडत्िगणितरेमिः षता मोदकाः स{सश्वासमदृागिषान्ययद्‌अष्डणटप्रपहापहाः ॥ २ ॥ (वै प्णमदो भोदु । # ^ ) ८, + ^ सवाहा गुहः चिषत्तेगोवती दन्ती श्यर्दृद्ा वचिघ्क्तं सटी 1 गवाक्षीपुस्वविष्वाह्‌ विड्ङ्गानि,.हर।तक। | २५९ ॥ पटान्मतानि चताच.पटान्पष्टश्रप्छरात्‌ । र्रदाश्पलान्पष्टा सुरणस्य च प।डश ॥४०॥ । ट 2णद्य साध्य यतु .गववश्चतपर्‌ । पुते तुत रसं भूयः काथन्यास्गृण गृडम्‌ ॥.४ ॥ हं पे्पनस्तादयावदहवप्रटपनमर्‌ अवतताय' ततः पश्चाच्चणानामानं दापयेत्‌ ॥ ४२१५ चिवत्तेजाषतीकःदृकविचकाटिपठशिकान्‌ 1 ~ . एलात्व रद चप नगणाहु चापप परटुप्रलम्‌ ॥ ४२१४. । ब प रय अका न वि न 9 ५ का 1१ गयि "+ ॐ = न्‌ ` च क + # = क्र १ कक, दुश्ण्कन्दुः। : / ` [ पीनपतिहमहफः) , भृहद्योगतैरद्धिणी ¶ ८३५ = + दु ५ . द्ारिंशस्ड पछान्पत्रं दणायस्वा (निषापयेत्‌ १ ततो साच प्यशीद जणं क्षीररसावनः-॥ ४४ ॥ जयेदर्शा दि इ्वाणि दथा सवाद्राणि द) पञ्च रात्मान्परमहांश्च पण्डरेग हर्छामक्रम्‌ ॥ ४५॥ दीपयेदनदटं मन्दं यक्ष्माणं चापकूपति) पौरसे द प्रतिरृपाय आस्विवात्ते तेथेच उ + ४६५ धर रवयदृथ्देद कल्यषणो ठखेहु उत्तमः ५ वास्यं चाऽऽह्ल हषो वारयहड शः ॥ ५४ ॥ मदन्व्येमं प्ररुञ्छाराः ईतवषनिरासदाः६ धा दारुषः एजननः रटीपदितना शनः ४ ४८ रस्ापयवदर्शैव तेधयनद उपस; १ गुखः प्टादुक्षारोऽयं पन्यसा पएकयदतः ॥ ४९॥ > सारदरपीपद्धेएः स्पशदयाप्टा बन्टी मरेद्‌ । दोपप्ए पया पप्र क्षिता फ फएददे शुः ॥ ५९ (क्षःस्ु पोश्वठ स्िषत्दपितस्तु य शा्ते+ . .. एष्ट पाप्ठः सग्सस्वरसयं मदाना पदनः ६ ॥ सा रई पठं द पृक्रेष्ुरखष्टरोः.॥ ... ., भरष्ा दु पष्डषः पीरा पादेच्प सरिषधिरटधा ॥ ५२५ इति भीदाहुश्चखे युस; १ ~ ~ ~ द न्भ्तपरे [८ क ८५ + \ 1111119 “^ + हदीतसमह विपदय पीवा प्रिर . स्र ाद्पड दखस्टापलं पप्र ५ ५३५ लग स्तद्रापर न्ास्वाद्रवान्पार यल १ शाप श्षादट्प्पदुष्यतादुप्ददयाप्वदम ॥५४।॥ हत्या स्तमोरखः 4 \ 7 ^ । , ` ~ शप परर दर्णा ~ - - > दपोपाग्न्यसष्यरसितस्-तढायरान षा. शुडन तहि. सदतं प्रयोस्यम्‌ः} . ` - षि क क १ इ, "पारः ॥ ३ पाण स्यापपर । पि ४३६. तिमह्सदविरादेता-. ( एकोरपपतिपपरहाः ३ . दुम मशोफगरङ्षश्चकूद्विषन्ध- , , +... ; 2, भयेजयत्यवलतां फमिपाण्डुतः च ॥*५५.॥ वर्ण चृणसमो देषो मोदुके द्दिगुणो गुडः .11.\६ ॥ एति ष्पोपादयं चणम्‌ । ` . ` , ५ अय विजयचर्णम्‌- ६ "^ 11 व्योग्रा्िदिङकद्धिषिपमिशिवकी चष्यतिक्तापरनि ग्रन्पिक्षारेन्दमविधसिकमिति पजय; सोप्णकेरण्डतेटः । हन्त्यक्शःकासगलमश्रहणिकरुमिरुजः पाण्डुरग्भधंवात- | श्वाद्ष्टीहप्रभहज्वरपखा वे एुद्‌ादततवध्मामवातान्‌ ॥ ५७१ हति विजय चणम्र । * ~ 3 + ५५, ५ अथ बृृद्धघातकठेहः- . ,. ~: सुपकम्ातफलानि सम्यग्द्िरा विधावाऽद्टकसमितानि । रिपाच्य तोरेनं चहगुणेन वदुथशेपे' व्यपनीय तानि ए ५८ ॥ ` पुनः पचत्छारचतुगणन चुताशशययुस्तन घन पथाः स्पात्‌ । सितोष्टाषोडशमिः पटश्च विम्य संस्थाच्प दिनानि सप्त ॥५९॥ ततः प्रयुञ्ज्यागिदरठेन भाचां जपेद्धिकारानविलोन्गुदोस्थान्‌ 1 ` कयान्मुरीखान्पनकुष्छितामान्छुप्णदुरि व क ्ुर्कन्तिम्‌।६०॥ जव हयानां ब्मुत्तमं च स्वर मयरस्य हुताशदीप्िम्‌ #.: -;* खावलमत्वं विविध.प्रमाव्‌ नीरोगता -द्विविशतायुपं च ६१५ न दाद्चपमि दारिहारमास्ति न दाऽऽतपे नाध्वनि मैने चं । भ्रपोगकाटेःसकटठामयाना-राजा ह्ययं सवरसायनानाम्‌ ॥ ६२।। इति षृरहद्धलातक्ठेदः १ ` ` "` ~ ` भाक्(सामेस्मस्थेषु तथा मदू।दिजेष्वपि । सिपामक्षस्पुं कुर्वीति तच तच पथोदितम्‌ । प्मकाटं तु संछिद्य दुहेर्षारेण वाऽधचिना ॥ ६३ अय, रत्रा विषरविपगनायःसूतमन्व सप्रज्ञ," ~^ +भ समहुतमगथाऽऽद्रकन्दकेः स्तवम्‌ ।; "1 । भ | + र. ध चै प्र । | ~ (न धि एधा क । + त ॥] # कि | श क चष [ह शो ४ ५ ~ ४ ष ब ॥ । 1} . ^, ना | न + „ ५ ¢ #,। [ सपकितमसरहः}. । ˆ = वृदद्योगतगद्ेणौ 1“ ॥ प्रय गुदजकीर्ट, हन्ति निर्योदितः सोऽ ˆ नरहतिमटवन्प -काषताच्नः ससर्पिः ॥ ६४. ति नितप्पोदिितो रषः . . ` , ,, 44. जअथार्भःकठारी रपः मागः शरुद्धरसस्य भागयुगुलं गन्धस्य लोदा्रयाः ` ' पददित्वा्रिदट्ोपणाजयरमो दन्ती च. मागेः पथक्‌ 1 पञ्च स्युः रषुररद्भणस्य च यवक्षारस्य- सिन्धृद्धव - मागः पश्च.गवां जलं छुषिमदं द्वार्चिश्चदेतत्प्चेत्‌.॥ ६५ ४ रमुग्दुग्धं च गवां जलावधि शतैः पिष्यीकुतंःतद्धमै- ह माधो गुद्कीटङानमनराच्छेदे कुठारो रसः 1.६६ ॥ ६प्यष्ाःकुठारां रसः | | " अभः, 0 ५५ । | , . (मप, , . . _-# +` वेगावरधल्लीयानं कटकः .चोत्कटाशनम्‌ः। ~ . यथास्वे दाषठं दास्नमशंसः परिवजयेष ॥ ६७१ | दितमाहु- 5 ५. ल ठगोधूणवषातांकथदकन्दकटिद्काम्‌ । +. जाङ्गलापमषबास्त्रकम्‌(रच चासो हिप, ॥ ६८ ५ पथ्या गडान्वित्रा सेव्यं नित्यमशाशिक्ारमिः अशा(से तेन शाम्पस्ति न प्ररोहन्ति. चापरे \ ६९ ॥ कपङृन्दि'म सिन्वानि दव्याण्यक्षोधतिभ्ेः १ ` ` विना तक्रस्य गन्प विनाऽ ठपघषाकि च ॥ ५०५ इति योमतरङ्धिण्यापशोतिदनसिष्ठिसपकयने नमेकोन- प्तितमल्तप्छः.॥ ६९ ॥ ++ + ५१० 5 [ + ९५) - ." „४५.14 {> कष पपादकवप्स्दणयः। „१... 1.5.24 ५ कवते ५ द +. १) ५११५६ :~ “^ ~“ , उथिीभ्रमान्पोर्धकरि- “~ ` ` ~ मन्दस्तीक्ष्णोऽय विषमः समश्चेति चतुव; 1": ' »' फफपितानिखाशिक्यात्तेरसाभ्पाजाठरोऽनलठः1 २ समा समापरेरशितां मात्रा सम्पण्विप्पते 1 7: सबल्य!ऽपि नेव 'शन्द्रोदिपमायष्ट दिनः १.२ ॥ = नौ ॐ ४१९ तरिमहमृदमिरविता . [ परपतितमष्ः। कषु{चिःपर्पते फथ्णददाचिष्ं पिप्थ्यते१ ` माचाऽरिमाच्रारन्पक्चिद्ा उखं यस्य दिपध्यते\॥ १॥ तीश्णातविरिदि वं धिदव्छमादिः घरेष्ठ उच्यते) ःपयमह- एिषमी डातद्टान्पणरस्दाश्यपिचनिमित्तजान्‌ 1४४ करात्दसिस्तधः भन्दा दिकारान्करसमधान्‌ +. . समस्ट रदर्ण दनद पिप्ये दातनिभहः ॥ ५४ ताकटे रद्द गो मन्दे श्टरपपिशोपनम्‌ ४ तरप टिप्पां टमानामाह- - सममपि दिप्ष्धिदद्षपानेर्नृणां हितैः ॥.६४ - ` मन्दु संद्धरेदरिं एटूचक्तकपायकेः) * +. तीय एष्दष्वप्णापतेः समतां नयेत्‌ ॥ ७४ देदण्ठषणटदस्णदषट दिप्माभिप्रुपाररेद १ ४, , ~ । १,६१[प रर्‌ रि जरणरप्ण्दष्ठीपिप्टटोतीक्ष्णपष्टं द ददष्यषटा टद पध्ददि कथम्‌ १ पथम दमः, स्वप्रदकच्युणमेषां असर श्प्पटिः. प्रपत रेचनं २५८ ` शति ्रीपा्वःप्िष्दापदिमान्यनिदानयिद्िप्राकपन्‌ . नप प्विदप्स्तयः ७० ॥ . ८ - ४ क । £. ~ श कप टररपरस्ता्कः 4. ^ ५॥ > 1 जीणर तिप्टष्टनिदानमाह- अत्यम्मुपानादिरयधयप्यद पपरपात्स्यप्विपर्यपाच) | कोाठेऽपि दाध्व् छट सगत द्यस्तः म षरं मनते नरस्य ५१५ ष्यामपश्समधदरतिसय सप्यय रण्देन्यतिपीप्टितेनः ४ पद्वेषयुत्तेन दप रेष्यणःसः २ परव्यकपारिषाकमेति. ॥ ९ ५ आमं विंदःदः विरन्धः कफपितामिलेग्िभि॥ ˆ . ~ अजीणः केचिदिच्छन्ति. दपु रसक्चेयतः. ४.१. 1 [ खापतिकसं ] = -धहयोगतरद्गिणी १ ` ४९९ अजीर्णं पमे केचिश्चिदपिं हदिनपाकि श) दुनि प्ट षदाजीर्णं पराक्तं प्रतिवासरम्‌ ५४१ अजीर्णसामान्यदक्षणमांह~ ग्ला निगारषद्ठिन्मभममारतमढताः | दिवन्धोऽतिपरवृदियः सापान्याजणदक्षणयर 1५५ अथाईऽऽमाजीणन्‌- तवाऽऽमे गुरुगोरङ्कदः शोथो मण्डाक्षिभूटमः ` "रदत गययादुच्छणददुग्धः परथत्तत ५ ६ ५ + ‡ । ४०्ध्‌ था 9 अथ. दिषम्पायीणम्‌- विष्टन्ये शूठमासमःनें विविधा वातवेदनाः मटवातप्वततिथ्च स्वस्मी गाहोशङ्णंडनम्‌ ५ ७४ | आच्‌ (दद्राणम्‌ पिषुग्धे धरमतुण्मखाः पिलाय विविधा रुजः । उदारश्च उधमणम्ः स्येदं द्‌ाहुश्च जायत ॥ < ॥ ` अथु रसगषाजी्णम्- रसरोपेऽप्रषिद्धिषे हदवाययाद्धमोरवें 1 प्रायेणाऽऽहारवेपन्पादजण.जायत चरूणाम्‌ ॥ ९ तन्प्ररो रागसषा7साष्टिनाश्षाद्विनरयति । अजं।णेमापें षिषन्ं विदग्धे च यदगरतम्‌ ॥ १० ॥ विएच्यटस्रकः सरमद्धवेचापि विम्ब! - १ ` ' अथ विपूचीलक्षणम्रू- ` `" - सुष्दीभिरिकव भानापि तुदृन्सतिष्ठतेऽनिलः ॥ ११४ यस्याजीणनःसा बद्येदिपूयीति-निमद्यत । ५ ~ , ~न पररिमित्हारा ठमन्ते पिवितामपाः ॥ ग्रडास्तामजितात्माचो. छमन्तेऽशनटोदपाः ॥ १२॥ . वषृच्पा लक्षणमाह „ >५\ खातिर वमः पि पार 'शदटश्रमादुट्वरन्मदटः ~~ ~~~ ~" दवण्यकम्पा हद्यं सजच्च धिपुचिकाया च रिरोविमेद्‌ः ५ १३॥ ~~~" ~~~ % ग; ?विदिष्णन्दि तरिम्टमृदविरदिता~ (एतम ] कदावि्पच्पप पथ्पद्यदादिल्च किपस्यते । माच्ाऽतिमाध्रास्व्यल्िता यसं यस्य दिपध्यते॥२)) तीक्ष्णाविषिदि दं कात्समा्धिः भेह उच्यते । ` प्समाह्‌- | विषमे डातपःान्येगस्वीकष्यत्तिनिमित्तजाय्‌ ४४ एरत्दधिस्दथवाः पम्वो पिक्ारान्कपास्मदान्‌ \ समद्र रषं राय दिषमे दातानिग्रहः ॥ ५॥ तीयं स्दिपतीकापे मन्दे श्लेप्पविकषोधनम्‌ ॥ तस्य टिया रषानामाद- ` सममर्धिं सिप्यष्वदखपानेनृणां हितैः ४.६.४५ ` मन्द्‌ सदभटेदि एटविक्तकपायक्षेः 1 ~ ` ~. तीक्ष्णदद्धिं एरशिक्छीरएायसषिः समर्ता सयेद ॥४॥ सेहण्ट्दष्प्रयेश्ट दिष्मासिमपापरेव्‌ । 1, „ 4 ` ,,, = १ "पचार , जरणरुप्च्दुष्ठारपष्दठताक्ष्णवदह र्उदष्रप्रगमोदुः षिद्ध पथ्प्ति कपम्‌ ४ घथमस दद्यः स्वाञ्चवस्युणमेपां ददररद्र्यटिः, पपन रेखन द ८ ॥ इति शपमव्यिर्यपरिमान्यनिदानतिकित्पाकपर्म्‌ . गमं प निरः ||. ७० ॥ ५ ६ ~" „भ भे ककमन्कनकः 7 = + भयद्मप्दमस्तष्ट्ः ५ ५“ ^. (८. मरय दिष्टषटनिदाममाह- अत्पम्डपानादिदसदप् द स्ास्णास्स्वप्रप्विपयंया। कालेऽपि सदं दु प्यारे सर्सन्नः मै पाक्षं मजते नरस्व ॥१५४ हष्यष्मयदरोवरिक्तिनर क्य शण्दन्यनिपीडितेन, ४ ््ेपयुकैन = सेण्यमफःतः प प्स्यकपारिपःकमेतिः॥ २ , ` ' आमं विद्ण्ठै पिटच्‌ कफपित्ागिशैखिभि४॥ सजीणः कदि द्न्दन्ति चधुर्थ रसयोषतम १.६५. नह ( ^ प | 1 [ एकपरि ] = षदो गतरद्धिणी ३ ` ६९१ अग्मीणं पश्चमे सयिस्षिद्‌।पं दिनिपाकि इ) ˆ द।न्त पठ पाजाण प्राककुत म्िवसरेष्र भै ४ शजणिद्मिन्पद्क्षणषाह पटा निगार्दाद्टस्मभ्रपमारूतम्रहताः। दचन्पोततिप्रघादवा सापान्पनाणदश्चषणम्‌ ॥। 4५ अथाऽऽमाजणिम्र- तत्रापरे गुरुगोग्छ्दः शोथो गण्डाक्षिकूटमः ' "उ दुर ्व दधदु्त१यद्ग्यः परदतत ४५ ६ ५ | अथुः दिषट्यायीणमू~- विष्टे लटमाभ्माने विविधा चातवेदनाः मल वातापिं स्वभ्मो सोहीऽङ्कपोठनप्‌ ४ ७ ॥ , अध्‌ विद्राजीणम्‌- वद्र भरमत्तुण्यछ(ः पलार (वाक्या रनः . उद्वारिश्च अ्धमाम्तः स्येदु दृहुश्च जायत ॥ < ,. . , अथ रप्ररेषाजीणभ- रसरोपेऽन्निदेष हदयाङाद्धगारवे 4. ` प्रायेणऽऽहारवषय्पाद्जाण जायते वरणा ॥ ९५ तन्द्रो सगि पातस्तहिनाक्षपद्विनंइय ति । अजाणमामं किषटन्प विदग्धं च यदातम्‌ 1१० ५ । विपरषठसषका तस्माद्ध ये चापि रिटभ्विका । ` अभ = 11. ` - अध विषचीटकश्चणम्‌- . „ ६, | सु दीर्भिरिदि माचि तुद्न्संतिधतेऽनिटः ॥ ११॥ “ +, „ यस्प्राजीणन-सा.वेद्येविपचीति निगदयतें , ५ . , = .न.ता प्मिवादहासय लभन्ते यिवितमम्पः ॥ स॒ठास्ताम॑जितात्ामो ठटमन्तेऽमटठोदुपाः ॥ १२॥ | | ।वव्च्या दश्चणमरह-, _,, ` ;, सूखाोत्तिसरो वमथुः पिपासा जूटभ्रमोदैश्नजम्मदाहाः 1 ----*~ ~ पवण्यकम्प हृदय सुजश्च प्वेषुदकापर- च (दरापिभद्‌ः ॥ ११॥ "पीत किननौषि ीिानानयीवनत प एकाक गि 2 (1 ॥ +" : ग; वूबिदिष्टन्ति"दि १4 विम्टमद्टरिर्सिता-, [ एवप्ततितेषदरः) ५० प कौ न ह । 1 १ ¶ छदा चितपर्पते पथ्यददाचिन्तं विपच्यते 1 भावाऽतिमधिऽव्यशिता दद चस्य विपच्यते ३) ता्णाधिरदि दं स्िथात्छमाधिः शरेष्ठ उच्यते) ४यादय्यमाह~ विषमो उदन्भ्येगस्तीक्ष्णप्त्तिनिमित्तजाय ॥ ४.) दरार्दादधस्तथा सन्दु देकादरान्कफसम्वतरि\ समर्य रणे. फाय दिष्य वातनिग्रहः; ॥ ५4॥ तीये शिदप्तीत्तारो मन्दे श्टेप्मविक्षोघनम्‌ ४ परर "नपा ह्यानयप्रह- . समम सिप्य्षेद्दरनेनेणा हितैः । ६ ५ मन्ड इवधयेषदद्िं रटतिक्तकषायद्धेः | -- ~> तीक्ष्ण वह्िक्षीरएायतचेः समतां तयेत्‌ ॥ ७ ॥ देदप्वषप्णाशेशव द्प्मािमपापरेत्‌ । ॥ „+ + 4 ५1.11 द अरणरुप््यदप्डापप्ण्टताक्ष्णवह् स्यपप्एगमपोटः िष्धः पथ्येदि कपम्‌ ४ पथम .दटग(2ः' स्वाञ्चवुद्युणमेर्पा अलन्रद्र्दटः पान रेचनं 2॥८। . ॥" इति ्रीयायतरदिष्यायमिमिन्दिनिदागपिकित्पाकथनं . नम त... ॥ ५० ¢ ”“ ~ | + चर~ मणिम (स (तिदमस्ताप्रः ४. ,, म न ११ ॥ ॥ भ श) :॥ + + पशीर्णरषः विप्छषटनिदानमाह- अत्यम्नणना दव्य सपवस्मास्स्वप्रप्ठिपयंय(च १ कालेऽपि साद छ सरि सुरवर न पाहत मजते नरस्य ॥१४ दण्एययद्धपदरष्तेम्य श्य सग्दन्यनिपीष्टेतेनः प्देटुरन सट सेग्यमःन्धस्द प सम्यकपारिएाकमेदि,॥ ९५ समं विंषुश्र पिद ्षफपितानिटे सिधि.) अजीर्ण केचिदिच्छन्ति. चतुर्थ. रसशेर्त्‌ः- ॥. ए-४ 2 न्ना ॥ भैषन्मै ॥ [ एकपुपतिमभलक 1 शटथातरहिणी + उअस्पमं पये क्ारद्धिदन्पयं शितिपाशि ड ¶ यद्‌ न्ति पए दाीणं प्राजके प्रतिवासरम्‌ ॥४ < ज{गप्ाबरपरश्ममाह-~ प्ठानिगो्वदिउन्मभममासतमटताः। दिरन्धोऽतिप्रवुचिण सामान्या्जाणदक्षणम्‌ ॥ ५। अवाऽभप्रजिमिम्‌- तत्राऽऽगे गरगान्कषुः कोधे गण्डाक्षिकूटमः उद्राश् पथाद्क्तमदिद्र्धः प्रद्तते ॥ ६ ५ अथ. वि्टम्याजीणेम्‌- विषटम्ये शृटमभ्मिएने दिषिधा वानकेद्नाः मटठवाताप्रदा चश्च स्वम्मो मोहोऽङ्गणेडनद्‌ ५७॥ प तिद्ग्धाजीणम्‌- ` विदग्धे शरमवरण्मरख{ः पलि विष्वेधा सुजः। उद्ारश्च तधूमाम्खः स्पेदा दाहश्च जायते < अथ रप्रशेषाजीणम्‌- रसशेपेऽप्नशिद्ेषो इदयादद्धिगोरपे । प्रायेणाऽऽ्ारवपम्वादनीणै जायते नृणाम्‌ ॥ ९ ॥ तन्मरली रोगघ्पातस्तषहिनाकषपद्धिनंरयति । सजीणमामं सिन्ध वेदृग्धं च यदौरितम्‌ ॥ १०५ विपूच्यठसकां सरमाद्धवेचापि- विटठाम्बिका॥ अथ विषृषीलक्षणम्‌- ` ˆ“ , सुखीभव गा्र्ठ तदन्सं तिष्ठतेऽनिलः ॥ ११ ॥ यस्याजीर्णन स्रा बद्येडिपचीति नियद्ते । ~ „~> त्‌ा पएामत्‌षहरया उमस्त्‌ प्वदतागमाः मढास्तामजितात्मासो ठमन्तेऽशशनटोट्पाः ॥ १२॥ विपच्य रक्षणमाह~ , ;, गूखातिदारो वमथुः पिपासा जूटभ्रमोषह्ेटनजम्मदाहा - ~ --~ ~~ वेवण्यकम्पा हृदयं रुजश्च विपूदिका्या- च हिरोमिभेद्‌ः ॥ १९॥ ~~ ------------~-~------~-~-~--*~~-~---~-~--- चैन, + म नै क रः -दिदिच्छन्दिः ६. । ४९९ ४५. इटं पु कि, वट] (१ = निमद्महषिरषिता. ^ ॥ एकाक्ीततपलः | प्रकम्पानाहसछठयाकीन्वायुस्य.करोति हि 1. पिचं ज्वरातिसारद्वदाहाद्‌ीन्वेदनानि च ॥ १४॥ श्टेष्माह्गरुताछर्िव।क्सद्गएीवनएनि चे । पृश्योपदरवानाह- निद्वानोकशोऽरतिः कम्पो मूदधातो विसंज्ञता ॥ १५॥ अमी उपद्रधा पाय विपूष्यां पञ ह्ासुणाः । अयदित्रकटश्चमम्र- कु क्षिरानद्यतेऽत्वध भ्रताम्यस्पान्कूजमि ॥ १६ ॥ निरुद्धा भारुपधेव फुक्षाएपरि धावति ¦ घातधर्चानिसेधश्ये पस्यात्पथ सदेदुपि 1 १७॥ तस्याटचकभा दषे गष्णोष्रापे त यस्ये ।' अधो गच्छति मा वोध्ठंमोदुमं न च पच्यते ॥ १८५ तेन. सोऽछसको-नाम 'दा। धं देहप्विनाग्ापत्‌ । कद्वास्तऽट्के दा दाश्छयतीसारषनिताः ४ १९ ¶ अथ दण्डितस्य उश्चषममप्‌- कारफाप्तीषप्रीादेः घ्रोतसां च निरोधक्नाः ति्पगन्दस्सनुस्शण्मान्वडवश्स्तभ्मयस्तिष! ˆ . स दृण्डाटस्कस्प्वाज्यः शीयं देह किनाशक्रंत्‌ ५ २० ॥ । अय्‌ वि।म्नका- कपतमासतराभ्य! प्रवप्रते. नो्वमपश्च यस्य) ता मुशषु(श्चकेस्स्यामाचक्षते शाख्विदः पुराणाः+२१॥ अथ देशजातामसमद्धवटश्चुणम्‌, सश्चस्थमामं विशूजत्तमेवः वृक्षं मिशेपेण विकारनातैः देण सनादतत-डीरार्‌ तद्क्षणसममपुद्धूद्श्च 1 २९२१ असे विषच्पामरिष्टमाह- यः श्याषदुन्ताहन स) ऽत्पक्तक्ते वम्यदृततोऽम्पर्तरयपातनेन्रः' । ` , क्षामस््ररः सर्वविभुक्रस्यियायान्नरोऽसौ पुनदगमाय ॥ २३॥ "णिज पम 8 ननाकरागशश्ापगागागाकवाका 1 9 पाका 9 1) क, “दाद ददादीनद्रीारं दपेत्रिदः ` धृहधोगतरङ्किणभी । - ४४१. मथ ्स्मक्रमाह दैटूपादिरूखान्नमुजां नराणां क्षीणे कफे मारुततप्रवृद्धो । अतिप्रवद्धः पधनानितोऽपिः क्षणाद्‌सं शोषयति प्रसद्य 1 २४॥ क्तं क्षणाद्धस्म करोति पस्मात्तस्मादसा मस्मेकनामकोऽमूत्‌ । तुट्ष्यासकासभ्रमद्ाहक्तोपापिोेषमोहश्रमकमकारी ॥ २५ ५ दत्पजीर्णनिदानम्‌ । अथोपचार्‌ः- दचाङवणतोयम शान्तिरामे ग्रह्ञस्पते । धाल्यनागरसिद्धं षा तोयं दयादि चक्षणः जमाजीणप्रशमनं शुलप्रं बस्तिशोधनम्‌ ॥ २३१ 7 अन्नं विद्र्धस्ष नरस्य शीघं इहीताम्बुर्नाचें परिदाफमेति । यद्र!ऽस्य शस्ये निहन्ति पित्तमाङ्कदि मदाच नयस्यधस्तात्‌॥२५॥ अथ पटूप्रकाराजीणोपशममाह- विहष्धे स्पेष्ुनं कायं पेषं च ठदणोषकपर्‌ । र्यक्षेपे दिवा स्वप्र ठहनय्नं पातवर्जनमू \॥ २८ ॥ 'रेपमाह्‌- . आप्य जठरं प्रासो हिष्ुयूपणसैन्धवेः ॥ षिका स्वपरं प्रकर्ददि सदाजीणप्रणाशसम्‌ | २९ ॥ एतेषां दिवास्वापमाह- व्यायामप्रमदाध्यवाष्टनरतान्क्कान्तानतीसासिणः लृठभ्वास्वतस्तृषापरिगतान्दिह्नामरुत्पीडितान्‌ 1 क्षीणान्प्वीणरफाच्किषुनपदहरन्बद्धान्य्साजाणिना रान जागरितान्लरान्िरशनान्क्ममं दिवा स्वापयेत्‌ ॥३०॥ अथ्‌ गडाछकम्‌- हरीतकी तथा श्चुष्दी मक्ष्यमाणा गुडेन बा } सेन्धवेन युता वा स्यातसातस्येनाथिदीपनी ३१ ॥ गुडेन क्वण्ठीमथ बोपकल्पां पथ्यां तुत्ती पाम इ{डिमिं चां, अमेष्व्ीणयु गुदामयेषु वर्चोिवन्येपु च निस्यमद्यात्‌ ॥ ३२ ॥ [ शफमपतिमप्तष्डः] ¶ ५, कोभोऽतिङू । - + ~ ५१ ४४२ पिमलमष्टविराचेता- [ एकपततितपप्तरद्ः ] व्योपद्न्तीचिवयिताकृष्णामूटं विचूर्णितम्‌ । तच्चृण गडसामिश्रं मक्षपसातरुत्थितः ॥ ३३ ॥ एतट्ुडा्टकं नाम बठवणाध्चिव्धनम्‌ 1 . शोधोदावतशुघ्रं ष्टीहपाण्तवामयापटम्‌ |! ३४ ॥ एति गडयश्टकम्‌ । <न्भ्च- तन्नाऽऽमे वमन कायै विदृम्पे छदङ्धमं हितम्‌ । पिषशटम्पे स्वदनं शास्त रसकपेङ्ाप्रात च ॥ ३५॥ पध्यापिप्पठिसंयुक्तं वर्णं सोवचटं पिवेत्‌ । मस्तनेोष्णोद्केमाथ मत्वा दोपगतिं भिषक्‌ ३६१ ष्दतुविधमजीर्णं च मन्वृानठमथारुचिम्‌ । आध्मानं वातगुटमं च श्ट चाऽऽ नियच्छति ॥ 5७॥ पयेदजीणं प्रति थस्य शाद स्निग्धस्य जन्तोषटिनोऽत्र काटे । पथं स शुण्ठीममयामशद्भूे मखत समार्य हितं हिताशी॥ ३८ ॥ विद्यते यस्य त्त मक्तमात्रं द्यत हत्कण्ठमलोऽपिं यस्य 1 राक्षां सितां माक्िकसंपयुक्तां टीद्रवाऽमयां वैस सुखेछमेत॥३९)) अथ चिव्रकादियवाग्‌ | चिच्रकचविकानागरमागधिकाय्न्थिकेर्यवागः स्यात्‌ । ग्रमामिखश्लदहए्रेणी सचेष्रदा बह्धिनननी च ॥ ४०॥१ एति चिचकादियवागः-। अथ संजीवनी गटिरा- टवङ्घपथ्ययाः क्राथः सेन्धवेनावध्रचितः.) | -पीतः प्रशमयच्यु्मजीणं रेदयत्यपि 7 ४१ . विषङ्ग नागरं कृष्णां पथ्पावष्धिदिमीत्तकान्‌ ~ वचां गयीं -मल्यातं पिपं चाच्र प्रयोजयेत्‌ | ४२१ एतानि सममागालि मोभूतरेणेव पेषयेत्‌ -गुखामा गुरिकाः काया दृद्यादार्धरकजे रसं; "1 ४३ ॥ - -एकामजणयुक्तस्य द्वे वेषुच्यां प्रदृपयेत्‌+ , तिस्रो यजहुःदृष्टस्य चतघ्रः संनिपातिनः-+.४४.॥ - शोरका जीदनी-नाम्ना-सजीषयति मानवम्‌ दते सजीवनी गरिदा। । । {एकसप्ततितमः ] = -बुह्योगतरङ्किणी 1: ४४३. अथं विपुचिकाञ्जनम्‌- मातुलुङ्गाजटात्योपं निशाषीनं करशकम्‌ ।। ४५ ॥| फासिकेनाञ्जनं ठन्यादेपुर्यमदिद्‌।रुणाम्‌ । इषि विपदिकासनम्‌। अथाथिमुखं वर्णमू- हिङ्धमागो भवेदेको वचा च द्विगुणा मता + ४६ ॥ पिप्पली क्रिगुणा देया गृद्धभरं चतुगुणम्‌ । यवानी पश्चगुणिता पद्गुणा च हरीतकी ॥ ५३ ॥ चित्रकं सप्तगुणित कुं चा गणं मतम्‌ ! एतद्वातहर चूं पीतमामप्रज्ञान्तये ॥ ४८ + पपचेदभ्ना मस्तुना घा छरया को्णदारिणा । सोदावर्तमजीर्णुं च पौहानमुदरं तथा ॥ ४२॥ अङ्गनाम चस्प दीर्यन्ते पिपंवायेन माक्षितम्‌ । पूणमयियुखं नामः पाचनं विद पनम्‌ + ५० ॥ इत्यभरदुसं णम्‌ । ` भथ दिङ्गष्टकं वुर्णपू- निकदुकमसमोक्ा सन्धं सीर टै समधरणश्रतानामषटमो दिदधमागः प्थमकू्वटञक्ते सिषा चणमेत- ज्जनयति जटरान्निं वतरा गासिहनि ॥ ५९.॥ इति दिद्धवषकं चूणेम्‌ । | सथ ठगयुतेश्यानरं पुर्भम्‌- सिन्धूत्यपद्यमगपोद्धदव हिद सुप्णाम्बुना पिति यः खु नवह । तस्पाऽऽमिदेण सषृतेन सहान्नपानं भस्मा मवत्यरितमाच्मपि क्षणेन । ५२॥ इति ठघुवेभ्वानरं चर्णम्‌! ` भथ छवणकास्करं वचुर्णम्‌- ताट।सयन्धिषठान्ये मवरविडफण कृष्णजारच्छदौऽम्टं समुदं दिभ्वगीसेपणमथ इचक्‌ः त्व्दुटादारिमन्तैः 4 *-4 ४५४५ " जिमहमहदिष्दताः- { पवसततितमस्तद्ः पिश्पटयिपश्फपतरवपयैमास्सरोऽयाय उाऽम्ड- गत्मायरषाण््कासप्हणिजटष्ठरग्गते श्छेप्मयाति #॥ ५३॥ इति उषणमास्फपर चणम्‌ । अय्‌ उवणभास्कर्‌ चर्णम्‌- पिव्पटी पिष्प्टीग्रहं धान्य षएरप्ण्ज। र्तम्‌ । सेन्धर्व व रिख चव प्रताटीत्फससः ॥ ५४॥ पां ्िपष्टेश्षय मागा पश्च सोधर्वटस्य ष! मरिषाजाभजिद्ण्ठीनामेफेकस्य पठं पटम्‌ ॥ ५५ ॥ ` प्वगेटा चाधमागा स्पात्छागुदाल्ुडयष्ठयम्‌ । दारिमाक्छुटव चेव द्िपट च।म्खवेतसम्‌ ॥ ५६ ॥ एतच्चूर्णी्घतं श्टक्ष्ण गन्पाठ्यमप्रुतोपमम्‌ । दण मास्करो नाम मर्षण फिनतितम्‌ ॥ ५७॥ श्टेप्मवाते वातगुलम शटमन्वूागन्यरोचफान्‌ । अन्यानपि निहम््पाक्चु रोगेाहवणमास्सरम्‌ ॥ ५८ ५ दति ठटषणमास्कर चणम्‌ । भयं धन्‌जयवर।- जीरक विचक्ष्य ससुगन्धं घचातसो | एठटाकण्पूरहुपुषाकार्वानागकर सरम्‌ ॥ ५५॥ एथकर्प पिता द्येते मिसिः फएपार्धसमिता 1 यवानी पिष्पटीमूं स्वर्जिका .च हरीतकी ॥ ६० ॥ जात्रीफटं छषद्घुः च परयक्षर्पयमं मतम्‌ । | घाल्यक पञ्चक व्यापि कर्थन्रयमिततं एथर्‌ } ६१ ५ छष्णा पटप्रमाणा स्पारएठमानं ठ रोभक्रम्‌ । भरिचातिषषः सप्त तरच॒न्मरटातस्ण्टद्यम्‌ ॥ ६२॥ पुथग्दशाक्षं सास्रं सेन्धवं नागरं तथा 1 शाणथसमितं शुक्रं तदधं तित्तिडीफएटठम्‌ ॥ ६३ धनंजयवदी ह्यपा धनजयविश्ध्िनी अजाण जस्यत्याद्यु शुटभुन्मूदयेदद्‌तभ्‌ ॥ ६४॥ दरद गन्धसद्न्यमाध्मान 'फपंपत्यपि 1 -हण्या निग्रहं इयद्रेचयेहु चिमुत्तमाम्‌ ॥.६५ ५ प्रति.पर्नजयवरी । ` . ५ + ` [ एकपततिमतलङ्गः} ` षष्ठधोपत्रङ्गिणी । ४५५. सथ शृषपर्‌वः- अङस्तुदीतिटाप्दत्यविश्वापामार्मवदहिजम्‌ । गृहीरया भस्म तस्मान्न वस्लपूतं जट हरेत्‌ ॥ ६६ ॥ मृद्रथिना पवेत याबहवणरतां जेत्‌ । तदुत्यविद संग्राह्यो क्षारी रङ्कणं तथा \ ६७ ॥ साम्द वापि गोद्न्ता कातीसं वापि सारकम्‌ | द्िगुणं पश्चलवणं शद्धुदरावरसे तु चत्‌ ॥ ६८ ॥ कावस्य विनिश्विप्य सप्ताहं चम्डयोगतः ! साधितं सकठं चूर्णं वारुणी यन्त्रमुद्धरेत्‌ ॥ ६९ १ हुतं तेजोजदप्रस्पं स्वच्छ घचति तत्तदा । - . प्वान्धाठन््रादयति बराटरानपि शद्धूकान्‌ ॥ ७० ॥ अनीर्णस्याय मन्दरः फा दारता द्रवणे पुमः गुल्मष्ठीटोद्र शष्टधाऽपि पिनाक्षयेत्‌ । ७१ ॥ पेद्यजं।वनहेतुश्च दद्भूद्रावरसो ह्ययम्‌ । इति शङ्कद्रावः `, अथामृताणयो रसः- विश्वण्वव्थस्मुीयुष्कापमा्गणाङस्य मस्मतः ।॥ ५२ ॥ प्रथक्समुद्धरदयक्स्या टवणानि मिधर्दरः। र्णं च यवक्षारं स्द{जिकां दवणानिं च ॥ ५३॥ राभ तष्टं खेद लोणारं नवस्षागरम्‌ । सामसरारं च गोदृस्तां ताप्यं -यन्धकनं रजः ५ ७४ ॥ विडं सभुद्फेनं च सौरा सोर -पिपम्‌ 1 शद्ध चण शद्ुनाभिदूणं पापाणजं रजः ॥ ७५ ॥}; ¦ मनःक्िखा क कासासं क्षममेतत्तु एएरयेत । अम्दवेतेप्रजहु{र्रातपे भावयेदिनम्‌ नमू ४१ ७६ ॥ सप्तधा तदुमार तु -जस्दीराम्डेनः तद्धधा। सतिश्भ्कमिद्‌ं कारकूपिकाजठरे क्षिपेत्‌ १.५७ }। , , ईष्ह्य प्नवपज्यान्यद्ुारणयन््रमाचरत्‌ ॥ , ,. , त््तजस्सु ततो माद्यं मिषजा गरुमागतः 1 ५७८ ॥ कापेषातरे क्षिपदेतष्टमन्वासिमन्न्तितम्‌ । गक पणंखण्ठेन गुस!द्रममयापि वा ॥ ७९ ॥ ४४६ धरिमठमषटपिप्येता- = {प्डसथतितमप्तरहः 1 मषपेवुध चा दएुपटाग्न्पुभितयाव्रपा ) फासन्वासतं क्पायीर्णं प्रहणीपुदसन्रि च 1 ८० ¶ गरहमासेयरुमनृषचि पए्वीहफष्छपिकिफूमीन्‌ ) ` सरार0िमूचहष्टरमूत्ाधारकश्च पाण्डुताम्‌ + ८५ आमद च एषटानि पक्षादिः दिकान्मपुन्‌ ॥ अशीतिष्ठसगास्वातार्थान्टेष्माथप्न्विक्ञाति दधद ४८२४ लुखानि प्रोपान्पध्माणममीणानि निहन्ति च मृदस्ा तु फष्ठरपन्तं रसं णुशन्िति टद ॥ 2५. भस्मी भवति दद्धुकतं पुनमजनपिच्छाति । पाभापाद्रदाचपर्पेव शदूपात्व्मदद्चकम्‌ + ४ पसि दरदाऽऽतपे स्थाव्यं मासं दरयति तक्षणात्‌ । एत्पप्र 77०६ रतः (ऋनि चै क मू अथ ब्रृहदा्रमुख चुगम्‌- ह्वारो जीर मिसिनतचतु्नातपट्‌कद्िमाया- मार्मदुदीन्रुय वहपपासारधाठ्वः पटूनि। र्मी हि भ, कन्न शने कम्माय्दो प्रानटप्रयषिपापाच्करान्टोऽम्लिदयप्यी एदीपध्पाग्दपसरिदृरीपेठी हि दये ५ ८५ ॥ । शिगरो्ष्के छरतिटवरे भस्मतपतोऽसषटद्वा पाःसिक्तोऽपोमठ इति सभटुद्रशुक्तदिफाम्मः) निः प।ताऽपिश्ख उदृपर्जाणगुतमग्रहण्य- नाहोन्मादृन्यसनकपतनाक्चःदुडे इछवृध्योः ॥ <€ ४ इति घृदद्धिमुखं चूर्णम्‌ । सोपर्चलामयादीष्यद्युण्ठीरष्णाम्यना प्रत्‌ ! हः कतके = हैः कन्न, #. ग्म ^ सवाअ(णिनाशाप छउषङ्क दाऽपि केवलम्‌ ॥ ८७ ॥ अथकेकाहारजनिताजीणंसतकनेपथं सथा- पन्ते कदं दले च घृते घृतपाक्विधावपि जम्मरसः + - तदुपत्रषह्प्न्तकरं ठवणं छ्वणेऽपि च तण्डुटमारि वरम्‌॥ << ------(------(-----नननननननन ५. एपवेडपौर । २. राम्सात्मिदीर $ 4 ¶ पतितम्वहः } -बृषयोगतरदिभौ । ४४७. - वटो वेसवाराहवद्धेन फेणी शमं पपटः शिग्युबीजेन याति) _ फणाप्रलतो छद्हुका रप शदरठा- वाका मवच्छष्कुटीमण्डयोश्च 11 ८९ ॥ नारिकलप्छताटयीजयोः पाचन सपदि ताण्डुटं जठम्‌ 4 सौरमाल्ु सटकारपाचनं चारमन्नाने शिवाफटं वरमू ॥ ९५ (1 म्ुकमादृरहपाद्नानां 'परूपसङ्ञ॑रकपि्य फानम्‌ । पाकाय पेयं पिदयुमन्द्ीं धृतेऽपि तक्षेऽपि तदेव पेयम्‌ ॥ ९१ ॥ खजुरशृङ्गादकयोः भरशसतं विन्वोपपे क्य ष मद्मस्तम्‌ । जङ्गपोधिहुफटठेपु शीतं पक्ष तथा वायुपितं प्रणीतम्‌ ॥ ९२ ॥ तण्डुखेपु पयसः पयो हितं द प्यकस्तु {चापर कणायुतः । पटक दथिजदेन जीते मास्िमाज् ठुपवारिणः पत्‌ ॥ ९३॥ गोधूम ककटिका मापे तदत च मूठकं खणे । आमक किट मदे दन्यः प्तौ तृ यावनाठ स्यात्‌॥९४॥ खण्डं च खण्डयति मापमवं द्यजीर्ण तें कुखत्थज पिति परवदन्ति केचित्‌ । गर्लासुङ्कटकनिकोचकसेवितं घा रतामत्रत्तफटपाक्रकरं छवद्तम्‌ | ९५ कद्शूर्यामाकनीवार कोरटूपमङुएकाः 1 _ वभा जठन जायन्ते काञ्िक्नाऽऽह ^ प चत्‌ ॥ ९६ ॥ पिषटान्ने क्ीतदं दार छेशरान्ने तु 'सेन्धव्रम्‌ । मापेण्डयां निम्बभृं सृ्धगरपस्तु पापस ॥ २७॥ गोधूममापहरिमन्थसती नमुद्र- पाको भवेऽञ्चरिति --------- रति नमाहुलवकेण ॥ ३८ ॥ ९८ ॥ * क, इटा गडकः प्रानकपिरेषः । + क -------- णम ॥ ` ष, पपठ टाविः | ४६ पिगमहदिर्विता- -[ एकिः! किमत चितं षहुमत्स्पमांप्रमोजी ससी फासिकपानतः स्याद्‌ । इत्यदृय्रतं केदठवद्धिपक्रमतिन मत्स्यः परिपाकमेति ॥ ९९ ॥ दकानि स्षण्यपि पान्ति पाकं प्रेण सदधयस्तटनाउजन 1 पुठन्दूकतिद्धाथकवाप्ुकानां गायधिसारकफछथनेने पाफः ॥ १००॥ आममाग्रफटं मीने तद्वीजं पिशिते हितम्‌ । दर्मा पवक्षापच्छीधं पाकमुपैति हि १॥ फपोतपारवतनोठक्ृष्ठरूपिखटानां पिक्षितानि म्रक्स्वा । कासस्य भूठं पारिपीप पिष्ट सुती मवेन्ना पहुक्षो हि दुष्टम्‌ ॥ २॥ रोठ्वक्षाह्कु्कारवटीफटानिं निम्यक्रयितानि जगभ्वा1- ` - क्षारोवकं वह्यततराोिपीय माङ्रु पुनर्वाञ्छति तावेवेयं ॥ १ ॥ दिपच्यते मरणे गुडेन तथाऽभदुकं तण्डुटमोद्कन \ पिण्डदं जी पंति कोरषूषात्कसरुपारः खलु नागरेण ॥४ ॥ छवणं तण्डलतोयात्सर्पिजम्बीरवारिणा च पेत्‌ । भरिषादपि तत्पाकं शीघं पारयेव कासिकात्तंटम्‌ \॥ ५॥ . शरीरं जीति तद्घेण तटुञ्यं एप्णमण्डतः ! ` माहिषं मणिमनर्षेन शङ्कणन तहधि ।॥ ६ ॥ . रसाठा जाषति म्योपात्वण्डं नागरमक्षणात्‌1 ` ग़डां चागरपुष्ताभ्यां पथष्ुश्चवाऽन्यकःक्षनात ॥ ७ ॥ मयं रसटपासा व्ुरिमन्थन जीयति। फठानि सकठान्याद्र यवक्षारात्पचन्ति हि 1 < ॥ उष्णेन शीतं श्ञििरेण चोष्णं जीणो मवेत््षारगणस्तथाऽभ्ठैः । प्निग्धेषु रूस च पष्ठष्यनेन- ----;:,* .. : सिग्धं च स्षेण च पाकमेति ॥९॥ ` ` ततं तपष्टेम दा तारमसो तोये शिप सप्कुत्वस्तदम्मः !. `. एी्ाऽजीण तोयजातं गिहन्पा- । तच क्षोदं मद्रभुस्तं विरोषात् ॥ ११० ॥ हत्पजीर्णक्रछ कण्डनं गणं मूनमाह युनिरत्निसंमवः ! # क, "तय चम्पो इति पाटान्हद्म्‌ $ [पिकिपपतितम्तद्धः | -धृहयोगतरद्धिणी | , ४४९ ६ सम्यगेनमधिगम्य यप्नयन्‌ न क्षाचित्स्वटति जातु तच्वदित । ११ इत्यजीणंकण्डनो गणः । पठं प्विश्चाक्षारं पटपरिमितें पश्चठवण दयं सम्यक्षिप्टं मदति विषिना निम्डुकरसैः । ततस्त तप पटपरिमितं शङ्कुशकट क्षिपदारान्सद्यः प्रमथितमनेनेद विधना ॥ १२॥ पटप्रमाणें क्कद्यं च पटाधमानेन ठवह्ुःमामः । पिरप पलद्रादज्मागमानं पलाधमानं रसगम्ण्कं च) १३ ॥ बद्रास्थिप्रमाणेने वटीं इुयाद्िषानतः । संवाजीर्णप्रश्ान्त्यर्थ खदिेच्छद्वदीमिमाम्र्‌ ॥ गुत्मोद्रेषु शुखेषु वष्िमान्ेपु पएरजिता ५ १४८५ हति शङ्खवरौ । अथापरं शदखवर्दा- दादु सपर ष्देनानि निम्यकरसे प्नेवाप्य तत्त पठः ददं पिन्तिणि सूतिका पठटमिता सार्धं च सीवर्चठाद। सेन्धूत्थाच्च पटं सम॒दठवण काचाद्विडाचकतो गद्याणाचिकरटी्नव दिगणिता -एतद्धिया योजयेद्‌ ॥ १५१ सष रामठमगन्धयोर्िदितयोर्गद्याणकः पारदा- ,. खत्वारोऽच विषस्य पश्च कथिताः कोलास्थिमनि करता । एषा इाद्धवरी निहन्ति पवनं शुठान्यजीणमिषं मन्दाशिखमरोषवकं प्रक्षमयेन्पूचस्य कृच्छ्ाण्य{पि । १६ ॥ इत्यपः शङ्कदरी । | शुङ्खवर्दा- विच्दाक्षारपटं पटवजपटं निम्ब्ररसेः क त्क तस्मिङशङ्कपलं परत्तमस्तछक्चिवःप्य क्ीणाचधि । हिङ्कन्योपप्टं रसाग्तदेदीनसंश्चिप्य लिष्फशिकान्‌ बध्वा शद्धवद! क्षयय्हणिरुगगुल्मा्मास्य जयेत्‌ १ १७॥ हति शङ्कूवर्खा । - - > ,, ॥ श हिन्त -“ ११. वदं नाध्रं 1 २१, -भिकर््दशदामनुन 9 ५५० धिमठमष्टदिरचिता- { एततः. भयाप्रिदुमारः- पारदं च पिरप गन्प टद सममामतः। मल््विन्यट भागाः स्युटा द्रो शद्परारपाः\ १८१५ एकजम्पीरनगदि रसेः सतत पिमाधयत्‌ ) गशखाद्‌ पमितो देषो रसां द्यथिकुमाररः \॥ १९५ समीर्णसपृद्धतमजाण च दिपूदिक्छाम्‌ । क्षणेन श्षपयत्पप क्षफरोगनिफएुन्तनः ॥ २५ ॥ इत्यभिङ्मारः अथं श॒टखषदीरसः रसाणवतः-~ विश्चाभ्वत्यश्चटिक्षारादुपामागाक्रितस्तया । ठषणं पञ्च संगृह्य ततो उवणपच्चकम्‌ ॥ २१ ॥ सेन्धवाधान्समादुूय सवमेतत्पटद्रयम्‌ 1 फप एप विष मन्धरस्त रद्णक तथा + २२) पिष्पदिष्चण्टीनां तथा मरिचजीरणोः । ह्वी ष्ठी कपा प्रधार्य तथा द्री शद्ुसर्णतः ॥ २३॥ पवया फर्क द्विकयं तु ठवङ्कतः एतं समासाद्य श्टृ्ष्णचर्णपरतें शमम्‌ ॥ २४५ माचयेदृम्टयागेन सप्पा च प्रयत्नतः , रसः ष्वद नाद्रा त्षित; सर्वसेगाजित्‌ ॥ २५ ॥ गुखामाच्रमिद्‌ं खवेदद्धवेष्पनपाचनम्‌ । अजीण वातसंमूते पित्तश्ठेम्ममर्दं तया ॥ पिपी शुखमानह हन्यादुच न सशयः ॥ २६॥ दति शद्ख्व्टीरसः अथ बृहन्महोदधिः- दुन्ता्ीजमकस्मपं सदहन चण्डीछवङ्क सम गन्धं पारद्रङ्कणं च मरिचं श्रीवद्धदारुं पिपप्‌ । सत्वे दण्डयुगे विम्य पिधिना दन्तीद्रधेभावना ` ` देयाः पच्वदशान निश्युकजटैखेधा, त्रिधा चित्रकः ९७] , , धेधा चाऽपरैकजै रसेः श्युमधिया सपैव चाऽऽवेभिनः “ ~ “> पश्वाच्छुप्ककठायसंमितवरी. कायः भिपक्सेमता । ननन, { पतितम ] = वृषयोगतरद्गिणी । ५५१ द्रोधपररी पिधृटश्चमनी जीणज्यरध्वसिना पाप्ापसेषकपाण्डुतोदरगषुस्तोमापरुदुनाक्तिनी ॥ २८ ॥ पस्त्यारोपटदीमकागयएत मन्दाभ्निषदु पनी सिद्धेपं ते महोदधिप्रफरिता सदमिप्री सका. २९४ इति पुदन्मदोदपिः। | भव फव्पादरत्ः~ पद्ध प्सः प्रटमितो हिप गन्पक मतम्‌ 1 पारप छोएमस्म स्पात्ताप्रमर्पपठं मतम्‌ 1३० ॥ सथं फमनटिफां कल्पा ठोषहपाते पि मिष्िपित्‌ । य॒हपामगपि भद एयाद्यधां गन्धो न धृयते ॥ ३१॥ भोमयस्पाऽथटषषि पु प्च चातास्जिं क्षिपेत्‌ । स्थाप्येदय रमे सव्र पे चोपरि नििपेत ५ २२॥ पखषुद्धे एतः एता ठेष्टिपायरे पनः क्षिपेद्‌ पएनस्तत्तापय्युहणं माठटुङ्कर्सं ततः ॥ ९३ ॥ तुखामान प्रदापाय पञ्वफोटनर्त दुखा 1 शुकस्य ष तुटठां दरा सिद्धं तञ समुद्धरेत्‌ ॥ ९४.॥ एक तज्राः शुरया तैः स्म रद्णं पिपेत्‌ ठद्भणाभं विप वृ्यान्मरिचं पिपतुल्यफम्‌ । ३५५ मावनाथ्णकस्षारः सष वृयादिरशणः । सिध्यत्येव रसस्तदचु रतं मापदयाप्पकम्‌ 1 ३७1 सेन्पवं भापमाश्रं तु तङ्गण स्‌ पपयेद्‌ । रसं करथरावृनामान वद्या मोसनोपरि ॥ ३६ 7 | घं तज्जारपेबरमुक्तं पुन्माजनमःर्रेत्‌ । अनेन कमपोगेण सर्वव्पारिहसे रदः + ३८ ) इति कव्यावर्सः 1 अय मन्यानभेरयादरबदत्कग्याद्रः- दिपदं गन्धकं शुद्धं द्रावयिर्दा दिनिष्षिपेत्‌ । पारदं पटमानं तु ्तद्ास्वापसी पनः ॥ ३९१ पठमानेन संमिरस्प पश्चाश्चटदंलेः सिप्‌ । _-___ ततो विचण्यं यनेन छोहपाचे विनिक्षिेत्‌॥ १४०. __ सि पिनिक्षिपेत्‌ ॥ १४०४ १ त॒, न; । तठ ~, ५५२ विपलमष्टविरविता- प्वसपतितम्तहः {; मृद्रथिना पचेत्तं तु द्या सचाठयेन्मुहुः। ; पठमाचं रस सम्यग्दद्याज्जम्धारकस्यतु ४४१) संचण्यं पञ्कोलोच्यैः कषायैः साम्खवेतसेः 1 : . मावना! कि दप्तव्याः पञ्वाहारपमितए, पथस्‌ ॥ ४२ ॥ भूष्टटद्ःणचूणं षव तुल्येन सह मेटयेत्‌ ! ' तद्ध कृष्णटदण मारव सदतल्पकम्‌ ॥ ४३ ॥ सत्तधा मावयेप्पश्चाञ्चणकक्षार्वारणा । ततः संश्षोध्य संरेष्य कृप्थाश्च जठरे क्षिपेत्‌ ॥ ४४ ॥ उप्यथ शरुमांसानि गुरुमोज्यान्यनेकशः मक्तरानि कण्ठडपर्यन्तं चतुर्वहमितो रसः ॥ ४५ १ , पद्वम्छतक्रसहितः पतमानो हि पाचयेद्‌ 1 पन्मोजयति कषिप्रं का पनवद्धिमन्दता ॥ ४६ ५ रसः कव्यादनामाऽयं प्रोक्तो मन्थनिमेरवात्‌ । सिंहठक्षोणिपाटस्य.मूरिमां परियस्य चै । पुनर्मोजनकामस्य मेरवानन्दृयोगिना ॥ ४५७ ॥ दुयाद्पनश्रद्धतं च पवन इृशटामयोच्छापणं तुन्व स्थील्यनिब्हण गद्हरः गुटार्तिमृापहः गात्मष्टीह विनाशनं बहरुजां विध्वंसनं न्नंसमं वातग्रन्थिमहोदरापहरणं क्ट्याद्नामा रसः ॥ ४८ ॥ हति बदत्छष्याद्‌ः अथ रामयाणो रसेन्दचिन्तामणो- " पारदामतछवद्कगन्धकं मागयुग्पमरिचेन मिश्रितम्‌ । पत्र जातिषफठमधमागिकं तित्तिडीफएलरसेन मिभितम्‌ ॥ ४९ ५ वषह्िमान्यदृक्वक्छनाश्षने राणवचाणं इति विश्वतो रसः \ मापमाच्मदुपानयोगततः सथ्य एव जठरायिदीपनः ॥ -१५० ॥ रामयाणमपरतं रसायनं नागपएवमरिचेन मक्चषणम्‌ \ ¦ संद्रहयहणिष्कुम्मकूणक सामदातखरदूपणं जयेत्‌ ॥ ५१ 1 दायते तु चणकाद्पानतः सद्य एव जदराधिदीपतः 1 ` रेचकः कफलुठान्तकारफः श्वासकासव मिजन्तुनाश्नः ॥ ५२॥ दपि रामषाणो रसेन्द्रचिन्तामणौ । ~~~ ~~~, । ------------~---~_-~-----~-~--- १ अनद्युधन दुः (गख. च। दरी प्राम च्रमासाद् मै?। ई छ, ध्नमूध्पेजन्रुषद्इश्दुश ) . बृहद्योगतरद्धिणी ४५९ अथाभिपसो रसः~ सूतं गन्धं विषं तुल्यं मर्दयेदाद्कदरवेः } अश्त्थदिश्वापामामक्षारः क्षारं च रङ्कणम्‌ः॥ ५३ ॥ जातीफट ठवह्घु च विकटः चिठा समम्‌ । शद्‌खक्षारं एचचठव्णं दिङ्जीरं हिंमागिक्म्‌ ॥ ५४ ॥ मदेयेदम्टयोयेपसः गुश्ामात्ा चटी श्युमा \ पचनी दीपनी सद्योऽजीणशुटं दिप्रचिकाम्‌ ॥ १९५ ॥ हिला गुलं च मोह च नाशयेत्नात्न" सशयः । रसेन्द्रसंहितायाश्च नाञ्च बहिदुख रसः ॥५६ ५ हत्यथिमसो {< अथाजी्णोरी रसेन्दचिन्तामणो- द्यद्ध स॒ते गन्धकं च पटमार्म परधक्पुथक् ) हरतां च द्विपला नामरसखिपलः स्मृतः ॥ ५७ ॥ कृष्णा च मरिच तेद्स्मिन्धूस्थ यिप प्रथ । तुप्पढा च दिजिथा मदैयेनिम्डकद्रवेः ५ ५८ ॥ पुटामि सप्त देषानिं घर्ममध्ये एनः पनः अजीणारिरयं प्रोक्तः सद्यो दीपनपाचनः ॥ ५९ ॥ मष्येहि गुणं मक्ष्यं पाचपेद्रेचयेदुपि । हस्य जीणर स्सेन्वर चिन्तामणी \ अथ भिपुच्पादिचिकिला- दिपुश्पामतिवृरद्धायां पाण्ण्यद्हिः प्रहास्यते ५ १६० ॥ तहने ठर्धन काभेनाचारस्तु विरिक्तवत्‌ ॥ ` जदष्पतमपामागमृल हुस्यपद्टष(चकमप्‌ ५६१॥ सतेठं फारवेछाम्डु विधुनोति विषएविकाम्‌ । घाठमूटस्य निष्काः पिप्पलीचुणसयुतः ॥ ६२॥ विपूचीनाशनषेष्ठो -जटठरा्चिकिवर्धनः । धिल्यनागरनिष्कराथो हन्याच्छ्दिक्िषूविकाम्‌ । पिल्वनागरकडयंदायस्तद तिक्ते गुणः ॥ ६३ ५. ' , हति फैडयं फटूफलव्म्‌ \ |. - [रि ~ [-एकपष्तितमप्तरदः ] ९५८९१ पिमल्मटविरपिता- ` { एसतितमएषः) अथानुभूतमिदमू-- ध्पोपं फरखस्प पठं रिते मृटं समायाप्य घ माहुद्रष्न्पाः ४ छायापिद्चष्सा गरिफाः एतास्ता हन्यिपर्था नयनाञ्चनेम ॥ ६४ ॥ दस्यतमुतमिद्‌ म्‌ । अथ चुकायं तेटम्‌- सपामागस्य. प्राणि मरिचामि प्रमामि च। अश्वस्य उाटय! पि्ान्यसनद्धन्ति सवचिकाप\॥ ६५।४ दिपूच्यामतिव द्धा तक्र द्धि जकठपर्‌\ ` :.: नरकडणम्डु पे वा प्रणचाणाय योजयेत्‌ ॥ ६६ \ पठं थ फष्ठं पिचुयुगमितें.सेन्धषफणे तदं प्रस्येकं शरत मिते जा(िफटकम्‌ । फटोस्तैठं किंविक्छुडवपित्मग्राव षिन तदेतच्चक्ाय शमयति प्विषचांश् सगदाः" ६७ ॥ इति चुका तटम्‌ । , स्वद्पच्चराद्नागरशिगुक्ैरप्टप्रपिषटेः सदचाशताहः । उद्टतनं वष्टिषिपु विकारं तेठं पिपक्त च तदुथक्यारं ॥६८॥ फुष्टसेन्धष्याः कल्क उक तेद च तच्छतम्‌ । विपुच्छां मर्दनं तेन खद्टीश्चठनिवारणम्‌ ॥ ६९ ॥ ` पिपासाधां तथोक्करुशे देवद्कस्यम्बु शस्यते । जातीफस्य वा शीतं उतं मद्रुपनस्य वा ॥ १५०.॥ उन्छेशठक्षण बु-~ उच्छिश्यान्चं न निगच्छेतपतेकष्ठीवने रितम्‌ ¦ हदयं पीड्यते चास्य तयुत्केशं विनिदिशेत्‌ ॥ ७११४. सस्ग्दाऽऽनद्धमुदरमम्टापष्ः प्रेषयत्‌ । | दारुपदटूकम- दारुहैमवतीफुटशताहटि सेन्धवे; ॥ ७२१ हेमवती ब्देतदचाः। . ` न छ गा हट श १5९ कुक 4. ` [एडप्तीतमपतषः} = यृष्टयोमत्‌्रद्गिणी \' ४५२; तकण युक्तं यववुरणमष्णं सक्षारमर्पिं जठरे निहन्यात्‌ । स्यदो घटेवां वहुयाप्पपूर्णेरुप्णेस्तधाऽन्येरपि प!णित्ापेः ॥ ७६ ॥ दति भ्पवीतचिकरित्सा। विटस्विकाटकस्षकयोरष्याधः शोधन हितम्‌ । सदन फडवसय च तथा इधनमेयमः । दण्डायटसकेऽप्युचैरयमेष स्िणाक्मः ॥ ७४ ॥ भधामृता हरीतकीा- तक्रे समुर्स्येय शिवाङतानि तद्दीजमुद्धत्य च कौशखेन \ पडपणं पश्च पटूनि दिङ्कक्षारयावजाजीमजमोदफं च ॥ ७५ ¶ पट पणादेखिवदर्घमाभा गणस्य दे याऽभ्धरगारितस्प । दिमाध्य चुद्रेण रजास्यमीषां श्षिपेच्छिवाबीजनिवासमम ५४६॥ सयद्य धमे च विक्षोप्य तासां हरीतरीमन्यतमां निषेवेत्‌ । अजीर्णमन्दानेजाठरामयान्सगुलगुकयदणीगुदाङ्कुरान्‌ ॥ ५७ ॥ किन्धमानाहरुज जयत्यसो तथाऽऽमदातस्त्विशता दराता॥५८॥ एत्यम॒ताहुरतिको । अथ हुताशनं एक ष दग्द्रादृशमागमान योज्य विप टदणमूपण व) हुतासो चाम हुताक्षच॑स्य छरोति षदं कफवातहन्ता ॥ ४९ ॥ इति इताडनः ^ अभ्‌ दधुकन्युदुः पारद गहूगुणं गन्ध गन्धा शषं मतटाहकम्‌ १ पिप्पठीपिप्पठीमूठमयिड्रीछवङ्गफम्‌ ॥ १८० ॥ रखोहयाम्य परथद्ुयाद्रससाम्यं सुवचम्‌ । खद्भणं मरिचं चाप गन्धतुल्यं प्रदृपयेतर ॥ ) 9 मिष्य षपग यरि , , (द 9 चर व सन्दष्ट । ` , , ; ¦ ६९ ` -प्रिमटमहविरदिता-- ( बदुः्तप्तितम्त]. मृमटरणमराह- भःदप्षणाद्पेखण्डस्तन्दाठस्यनिदीदितिः सकाश्वासद्रटाशःसव्रारुचिसमच्ितः-४,११॥, शुमाभिषुटगण्डभरः. श्ूनपल्लामिमेहनः एमिको्ोऽतिसप्र॑तः मरः साप्तक्षफान्विततम्‌ ॥ १२.११ पाण्डुतेगध्िसोत्पन्नः सरीभूतो न, सिध्यति फालभरकपाच्छुनाङ्- यो वा, पतामि पर्दपति ॥ १६॥)। धद्धात्पष्रिद्‌ च,हरित सकफ. याऽतिसार्थपे धुतः भ्वेतादिद्ग्धाङ्र्छार्दगूख तिपान्वितः ५: १४४४५ स नास्त्यस्षक्क्षयाद्यश्च पण्डुः श्वेतत्वमाघ्रुयात्‌ । पाण्डुदृन्तनसोःवस्तु पाणष्डुनेचश्च यो-मवेत। पाण्टुसंघातवृर्शा.च पाण्डुरोगी प्रिनदईयति ॥ १५॥ साल्पर „ + + ,$4, अम्मेपु शनं परिहीनमध्य म्ठानं तथाऽन्तेपु च मध्यश्चुनमू । ग्वऽध-शेफस्यथ युष्कयोश्च शूने प्रताम्यन्तमरसस्कत्पम्‌ ॥ वित्रजैयेखपाण्डुङिनं यशोर्थी. तथाऽतिपाण्ज्वरपीडितं च ॥ १६1 बनू पर्रम. कमलम. पाण्डरोंयी च. योऽव्यथ पित्तटामि निपेवते १ ` तस्य पत्तमस्खस दग्ध्वा रागाय. कल्पते ॥.१४ ॥ कोषशाखाभ्रयानाह- हारिदनेवः उभर हारिदतंडनखाननः। रफपीतशक्न्मूत्ी मकामो इक्टेल्धियः 1 १८ ॥ दाहाविपाकदोर्वत्थयसवनारूा चिक धितः । कामठा यहुपचपा काषशाखाश्चषा. मता ॥ १९ ॥ ` “ अथ कृम्मकामल~. काटान्तरात्वरी मूता कृच्छ्रा स्यात्कुम्मकामठा।, ` छृष्णपातरशछृन्ेत्ा मृश्च शुनश्च मानवः ॥ २०॥ ` सरक्तााश्चमुखच्छद्चिष्मु्ो पश्वत्ताम्पा्ति1. -. . व्ादारचिकृटानादतन््रमादस्मन्वितः.५ २११५ गे नशारिसं्तः किप्रं हि कामलावाच्िपयते 1 - , ˆ . छर्यरोचकहकछठाप्तज्वरफुमनिफीडितः ॥ २२ ॥ | नश्यति श्वासकासातो विडमेदीं कुम्मकामटी 1 अथ हर्टामकम्‌- यवा त॒ पाण्डुवणः स्याद्धसितश्यापपीतकः ॥ २६ ॥ -अटोत्पाहक्षयस्तन््ामन्दाथितवं सदज्वरः खीप्वदर्पोऽद्मदश्च साद्स्तुष्णाऽरुचिभ्रमः ॥ २४ ॥ एटीमकं तदा तस्य विद्यादेमिट पित्ततः । पाण्डुरुक्ामला कगम्मकामछा च हटीमकम्‌ ॥ २५ ॥ इति पाण्डरोगकामडाहटीमफनिद्‌ानम । अथ विकित्सा- “ अथायोमोदकः ॥ प्राष्य तु पाण्ड्वामयिन समीक्ष्य करिधं घतेनोध्वमधश्च शुद्धम्‌ । संपादयेत्कषौद्रधतपमादिष्रीतकीचणंमेः प्रयोगैः ॥ २६ ॥ पिपेदधृतं बा रजमीविपक्तं यश्चेफलठं तैत्वर्कमेव वाऽपि । पविरेचमशदव्यफतं पिबिहा योगांश्च वेरेदनिकान्धुतेन ॥ २५७ ॥ विथिः िग्धोऽन्र दातोव्ये तिक्तकश्चीतश्च पैत्तिके! ग्छेप्मिके कटुरुक्षाष्णः कायां मिभस्तु मिभजे ॥ २८ ॥ हिपच्छभ्टीकथितं सविभ्वं कफात्मरे पाण्डुगदे' पिवेत्तम्‌ १ ज्वरेऽतिसारे श्वयथो ्रहण्यां फासेऽसचौ कण्ठहष्टामयेए ॥ २९ ॥ अयस्तिटञ्युपणफोटमगेः सर्वः पुमे माक्षिकधातुच्चणम्‌ । तमद क्षादयुतेऽयुतक्रः पाण्डदामये दरूरणतेऽपि शस्तः \६०॥ इत्ययोमोदकः ५ सनन ४ अथ मण्डूरवरकाः~. सप्तरात्र गवां भूते मापितं वाऽयस्रा रज‡ १६. पाण्डुरो यप्रशान्त्पर्थं पयसा प्रपियिन्नरः ॥ ३१ ॥ # सत्रेयं टिप्पनी क. पुस्तक---रन्दुलोचननेनाभि रिखिमार्भ टि योजयेद्‌ । व्धिमरन्धकमु- दारं दादपुष्या निचाध्दा ॥१॥ भद्रयं गवां दग्धः सेवयेरितिपयम्म्‌ १ रेचयेन्प्किशं दुद दिषट्वां दितमाषधम्‌ ॥ २ १ पिदा शन्षवेगेनानि भसदिद्‌ निम्डवारिमा । नानी युद दा डेपेन [अश्ना रेचनं परम्‌ 1३१ ` [री ह । + ् त्रिमलमष्टविरयिता- ` सितततितमतपसः] गोमूव्रसि्धमण्डुर्रणं सगुडमश्चतः। पाण्डुसेगः क्षयं पाति पक्तिगुठं च दारणम्‌ ॥ ३२१ अयोपदं सुसंतपतं मयो गोभत्रसशधितम्‌ ! साधयतं ठर्दवा पाण्डुसेमी सखीं धयेत्‌ ॥ १९ ॥ सयन्थिकच्डचवयिकासरदाशूदार्वीं माक्षीकधातुमिरिदं स्िडङ्मागे;ः ! -. पवर्ण कटद्यफटघ्यचित्कषेश्च “ - भण्डूरकं द्विगुणमद्गुणं च मूचम्‌ \॥ ३५५ पक्तवा च ठेहवद्नेन कृतीः; प्रयुक्ता भष्डूरकाख्यवटंकास्तवपुपानतक्राः । पाण्डवाय श्वयथुयक्तमपि प्रमेहं पाथिपम्रुजडतां च जयन जन्तोः ॥ २५ ॥ एति भण्डूस्वटकाः भथ - मण्डरलवणभ्रू~ ` प््वाऽथिव्णं रटमायसं तु ~ भूरे निपिश्चेद्रहुकषो गवां च । ` | तत्रेव सिर्धूत्यस्तमं विपाच्यं * ` 4. निरुद्धम्‌ च विमी्काग्रो ॥ ३६.॥ ` तक्रेण पीत .सधुनाऽय वाऽपि. । > ` "1 13 ४ िमीतकाख्यं ठवणं धदुक्तम्‌ । । पणदवामपिभ्यो हितमेतद्स्मा- ` + ^ प्याण्डवामयश्ं न षटि श्विदिद्न्यत ५ ६७ ॥ ति भण्टुरटषणम्‌ । । अथ. नैवायं वुर्णम्‌- , प्थ्युपणाति सषूटधेकविचकाणि ` : साप्मोधराणि सषिढङ्फलानि च स्यः फपाणि ठोहरनसश्च नेति चूर्ण | ५. ^ मेतत्रवायसमिदं मधनाऽ्टीटम्‌ 1 ९८} | भ॒ स्युः प्रमेहपिरकषान च पाण्डुरोगाः > . . -. स्थोटय तमोः स्यविरत्रा ने चं क्षीधमेति। र ॥ - [-बहु्प्ततितपह्तरद्गः} धृष्टी गतरद्किंणी 1 ४६५ नो कुठरुरजठर्जा जदैरस्य नेवं नाग्ररस्पारथममेन नवायसन ॥ ३९ ॥ हति नधायसं चूर्णम्‌ । स्वनं कामठार्तस्य .सिग्धस्याऽऽदरौ प्रयोजयेत्‌ । ततः प्रक्षमनी कायां किया वैद्येन जनिता ॥ ४० ॥ फलध्िकाषतावासपतिक्ताभरनिम्बनिम्यजः। पथिः क्षद्रियता हेन्यखण्डुराग सकामदटम्‌) ४१॥ हरिदातिस्टातिस्वबटामधुकसापितम्‌ । सक्षार. गाहप सपः काटषपटभुचमम्‌ \॥ ४२५ । धाच्रीटोहस्मोव्पीपनिक्षाक्षोतराज्पश्ञकसय- लेहा निवारद्च्यशि कामठब्ुद्धतामपि ॥ ४३ ॥ अश्न कामटातनता द्रोणपुष्पारसंः शुभः 1 दिङ्ना दोणपुप्प्या वां रसेनाश्ितल)ःचनः ॥ ४०॥ अचिराकामां हन्ति पाण्डुरोग हट ।मक्रम्‌ । चिफलाया गुडूच्या वा द्या निम्बस्य वा रसः ॥४५॥ प्रातमक्िकसयुक्तः रीषतः कमलापह्ः ! शुद्ध चपचकल्करं वा पिबेत्तक्रेण कामद्धी 1 ४६ कम्मास्यकामछायां तु हितिः कामटिकां प्रेयः गोमूतेण प्िषक्कुम्मकमलायों श्िछाजहु ५ ४५ ॥ | दृग्ध्याऽक्षकाहगठिमायतसं तु मोरूतनिर्वापितेभष्ट वारान । ,. , विक्ण्यं छीढं मघुनषऽचिरेण ुम्ष्हयं पणण्डुगद्‌ं निहन्ति ५४८१ | ` अथं इरीमकविधिः- पाण्डरोगक्षिषां सयो योजयेद्. हरटामक ॥ कामाया या हृष्टा साऽपि काया भिपरवरः ५४९५६ मारितस्यायसभ्डर्ण भुस्तादुर्णन संयुतम्‌ । खदिरस्य कपाथण 1पिषेद्धन्ति दलामकम्‌ \॥ ५०१ पितातिक्ताचटायष्टीचिफलारजनीयुभै१+ - ` लाद (दद्यत्तमध्वाजय हट मक निवत्त त... ५८ ॥; "-~---~-~---~---------------------------------“~-*~~--~-~-~-~- ~~~ . ¶ ग९श्दता ज~ \ ` ` ५६९ त्रिमहमु्टिरदिता- [ पदःतिमतपफः ] अथ भिफराये रीईः~ विएटायादछयो भागाखयधिकटुकस्य च 1 मायाथिच्कफमूटाच विडङ्गानां तथेव च ॥ ५२॥ पथ्वादरमजतुनो मा्गास्तथा सप्यमछस्य च । माक्षिकस्य च शुद्धस्य छेदस्य रजसस्तथा 1 ५३॥ अषां माणः सितापास्तु तस्स मधुर्सय॒तेद्र श्टृ््णच्रणं सुसस्थाप्यमापसे माजने श्चुमे ५ ५४.॥ ` उदुम्बरसमां माचा तत; खदेद्यथाप ना । । ष्दने {दने भ्रयोक्त्यं जण मोज्यं यथ(प्छतम्‌ ५५५ ॥ पजायित्वा कुङिष्थांश्च काकमाचीकपेतकान्‌ । पाण्डुरोगं ॥विपं कासं यक्ष्माणं चिपमस्वरम्‌ \॥ ५६ ॥ कुषएान्यजरकं महं श्वासं ल्योफमरोचकम्‌ । पिकशेपाद्धन्त्पपस्ार्‌ कामठां गुदजानि च ५ ५७५ दति धिभ्टाये लोहः अथ॒ अल(क््यनाथा रसुरत्नपरद(पात्‌- एटालि दलवार रसस्य प्च गन्पस्य सत्यस्य गडचिकायाः। पस्य चूणस्य च तालमल्पाः सशास्मदस्यह पन्य स्यात्‌) ५८ र “ पृथक्‌ पृथक पडगगनस्य चाटौ छोहस्य स्वं चिफलाजरेन । घट .चतुःपशिमितं तद्धाः स्युमावना माकेवजद्रवस्यं 1 ५९ \ शिष्रत्यनीरेण च पोर्ट तथा नोत्या गहकन्यकायाः आद्धद्रवस्येति रसोऽयस्क्तः. पाण्डुक्छथक्यासगदारिहिता } क्षादेण दा हाकरया चतेन कषधमे्तस्यप मजेखयसनात्‌ ॥ ६० ॥ एति चलोद्नाथो स्सरट्नप्र्दा एत्‌ । ॥8. न्न्न ४: क्ण १ । अथारूतादं घरतम्‌- अप्रुतारसकरस प्रसाथेते तुरगद्धिषः स्विः । कषीरचवुशुणमेतद्धितरेष्व हटीमकार्तेभ्यः 1. द ॥ - $ भ. श्रणृत्वनाष्ठ । [ १पप्तितपत्द्ः } बृदयोगतरद्भिणी? ` यदगोधूमकशषाटीनां श्रूटुनाङ्ठंजे रसैः 1 युद्रादकीपसुरयेः-पाण्डो मोजनपमिष्यते ॥ ६२॥ इदि धीयोगतःङ्धिप्पां पण्डकापटकुम्भकाप्खाहरीमकनिदानचेकिःसानाम्‌ चतुःप्प्ततितमश्तरङ्‌ः ॥ ७९ ॥ भभ पतप्रतितमस्वरष्ः ) (रिम : अथ रक्तपित्तनिदानम्‌- ह्वारकदधम्छतीक्ष्णाद्िदिग्धं पितं एहत्यदङ्‌ । तद्रष्वांधो निटेय।ति रक्तपित्तं तदुच्यते ॥ १ ॥ रुग्विनिश्वयात्‌ । घर्मद्यायामक्षोकाष्दव्यवायेरतिसेवितेः । - तीक्ष्णोप्णक्षारटवणेरम्छेः कटटुनिपेवणेः ॥ २.॥ कोद्रोद्ाटकेश्वान्येस्तद्य केरतिरे वितः पित्तं विदग्धं स्वयुणेविदहत्याल्च शोणितम्‌ ॥-३ ॥ तततः प्रयतते एकधनं अधो दटिधाऽपिवा। ऊध्वं नासास्षिकमणास्येमदयारिगुदैरधः ॥ ४ ५ ङिति रोपङपश्च परमस्तेदा प्रवर्तते । रक्तटारिदहरितबणेता नयनादिषु ॥*च्‌ ॥ खदने ` शीतमिव 'हष्ठछभापनं चिः ६ ; लोहगन्धिश्च निःश्वासो व्रमस्यस्सिन्मविष्यति ॥ ६ ॥ सान्द्रं स्पण्डु सेहं पिख्छिटं उ करात्मकम्‌ । श्यावारुणं 6फेने- व. तनु रक्षं ख शामिकम्‌-॥ ७ ॥ रक्तपित्तं कषाया कृष्णं गोस्वसनिमम्‌ 1 ; मेचकागारध्रूभाममसनाम्‌ अ पततिकम्‌ ॥ <| संदण्टेश्च. सषग जिटिङ््‌, सांनिपत्तिकम्‌ 1 ऊष्वग कफसनषणोग.मारतानुममर्‌ ॥ ९ ॥ दिमाग कूटडाताम्वास्नमाभ्यामनुवततें अथ साध्यासाध्यं ऊध्व साध्यसपो-चाप्यमस्यध्यं युगपद्धवम्‌ १० ॥ तर ४६६ पिणएगष्विरदिण [११ सपतितमलपः 1 भथ विफठाश्ः खाहः~ त्रिफएटाषाङ्पो माभासयश्चिदरफम्प घ । मामासिन्चफमृष्धाशच पिरद्ुतनां चंद ५ १५२॥ : पश्वाश्ममत्तनो मागास्तधा हप्यगद्टस्प प) माधिकस्य च द्रुद्भस्य छाटशष्य एस्य रजसस्तथा ॥ ५३ ॥ अश श्ण; सितापाम्तु तरसदं गधुद्रुतम्‌ १ ` म्दक््णरणं छसंस्याप्यपरापरे मजने दमे १५४1. उदुम्बरसमा साद्रा ततः स्यद्यथाप्नेना |: दिनि दिने भरपोक्तष्यं जीर्णं मोर्ये पथेच्पितम्‌ प ५५ पणपेच्छ फ टिरवध्त फाफमाचीफपोतफान्‌ । पाष्टुराम पपं कास वक्ष्माणं चपस्य ॥ ५६ ॥ फुष्ान्पनरफ मेदं भ्व धोफमरवकम्‌ । पिश्नेपद्धन्तपपस्मारं शमटां गुदुमयनि च 11 ५७ ॥ दि चिफलायो एः अथं अलर्वेनाये रसरल्नप्रदीपात्‌- एटानि चत्वारि रसस्य पथ गन्धस्य सरस्य गदुपिकायाः। व्पोपस्प घुणस्य च ताठमृत्पाः . सश्चात्मटस्यहु पठव्पं स्यात्‌! ८ ॥ पथक्‌ एथ पट्गगनस्य वाटी टोहस्य सर्पं चिफटाजटन { ष्टं षदतुः्प्िपितं तदधः स्युमावना माकवजद्रदस्य ॥ ५९ १। शि्रत्यनीरेण च पोदरशा्टां तया नोत्या गहुकन्यकायाः; \ आर्दद्रवस्येति रसोऽयदयक्तः पणण्डुक्षयश्वास्रगद्‌ा दिहतः । ्षदेण षा श्षरक्ररेथा धतेने फषाधमेतस्य मजेखयलनात्‌ 1 ६०. ` दति चैरोक्पनाया स्सरसप्रद्‌ापात्‌ । अधामृताब घतमू- अभ्रुतारसकस्कं परसष्धेत तुरगदिषः सर्पिः । कषीरघतु्ुणमेतद्वितरे दटीमकार्तेभ्यः ॥ ६१ » ` 4 7, भाणष्दचाष्टौ ॥ ` [ ¶पप्ततितमलतपः } = वहयोभतरद्धिणी. +. यवमोधूमशाटीनां शृहुजाङ्घठंजे रसैः! भुद्राटकीमद्रा्ः-पाण्डे मोजनमिप्यते ६२ ॥ इति श्रीयोगतरक्गिण्यां षाण्डुकामखादुम्मकामदाहटीमकरतिद्नचिक्रित्सानाम घतुःपप्ततितमस्तरन्नः ॥ ७४ ॥ भप पश्चपप्तातिदमप्तप्ष्ः । रिरि | अथ रक्तपिचनिदानम्‌- कषारक्षरकम्छतीक्ष्णादिदग्धं पिततं दहत्यद्द्‌ } तदृष्वाधोनिखेयति रक्तपित्तं तहच्यते ॥ १ ॥ रुग्विनिश्चयात्‌ ।' घर्मव्एएयामरमोकाष्दव्पवप्पेरतिरेषितेः। तीक्ष्णोण्णक्षारठवणेरम्छेः कटनिपेवणैः ॥ २.॥ कोदरदोदाटकेश्ठान्पेप्तद्यरेरतिपे चितै; । पित्ते फिदग्धं स्वयुणेवद्हत्याश्च शोणितम्‌ ॥-२ ॥ तत्तः 'प्रदर्तदै स्कमध्य वधो द्विधाऽपि चा । ऊध्वं नासाक्षिकणात्पमदूयानिगुदैरधः ॥ ४॥ पितं रोमङूपेश्च समस्ते प्रवर्तते । रक्तटारिदहरिसषणेता नयनादिषु ॥*५ ॥ सदनं. शीतक्ापिखं कष्ठभ्मापनं चमिः टोहगान्धिश्च निःश्वासो ` मदत्वस्मिन्मविष्यति ॥ ६1 साग्रं चाष्ट सदेहं पिशं द कएास्मकम्‌ | , इव्दारुणं पपन च. तशु शूषं दं पादिकम्‌.॥ ७ रक्तपित्तं कषायाश्ष कृष्णं भोपूवसनिमप्‌ 1. . मेचकागारधूमाममयनाम य पत्तिकप्र्‌ ॥ < संसुण्लेङ्ः संम धचिधिद्. शांनिपातिक्म्‌ ' ऊर्ध्वग कफसंसृषटमणोभ मारतायुमम्‌ ॥ ९ ] हविम्म कष्रादाम्पासरमाम्पामनुदते । अथ साध्यास्राध्यत्वमाहं ऊर्वं साष्पमयो .याप्यमस्राध्येःयुपपद्धवम्‌ ।॥ १०१४ [4 “भ ९८५ 8 ^ ९६८. धरम्टमहदिरिता~ [ प्यप्दतितयप्तरदधः एफमार्ग घटयते नातिविमं नवोष्थितम्‌ } `" ` रपति ये कके साध्यं स्याद्विरव्दवम्‌ 1 १११ एकदुपादमं साध्यं द्विदोपे याप्यमुप्यते }... धिदोपजमसषाध्य तन्मन्द्िरतिवेगत;ः ॥ - ` व्ययिभिः क्षाणद्हस्य वद्धस्पानश्षतेश्.यत्‌ 1 १२1४ दे।बरय श्वास्रक सज्यरवमथुमद्‌ाः पण्डतद्ष्टयछा यक्ते घोरो विदहस्वध्रतिरपि सदा हयत्रुस्या च १।ड । पुप्णा फोषटस्य भेदुः शिरि च तपनं पुतेनिं्ठीकनतं _ ` भक्तदेपौऽविपाक दिकुतिरप ययेद्रक्तापेत्तोपसतमाः ॥ १३ मासिप्रश्याटनाभं कयित्तमिव च पतकछदमाम्मभोनिम चा | भेद्‌ःपथाद्चकत्पं यक्रदिषि यदि.षा पछजम्बफटामप्‌ । पकप्णं यथ नीड भद्नापत्तिङ्कणप यच चोक्ता किक्रासा. र्त ष्ु०प रकरापित्तं सुष्पतिधमुषा यच तल्पं विभाति." १४ पेन चेपर्हतो रक्तं रक्तपिचेन मानप्रः | . पदेपेद्‌ सर वियच्चापि तस्पासाध्पमसंश्यम्‌ ।. १५ ॥ ठोहितं छदंयद्यस्तु बहा ठो हितैक्षणः टोहिताट्रारदृश्ी च प्रियते रक्त्पात्तकः । १६. इति रक्तपित्तनिदानम्‌। _ | {य रकच्पचादरत्सा- पित्ता स्तम्मयन्नादा प्रय॒त्तं यठिनोऽश्नतः। पाण्डृग्रहणीरोगप्टीहुगुंटमोदरादिदत्‌ ४ १४७५ क्षाणमसिवल. बाल वद्धं श्ोषातुयर्धिनम्‌ 1 अवाम्यमविरेष्य,च हामनापरुपाचर्च }) १८१ ऊध्व प्रवृत्तदापस्य सय ट।हितिरित्तिनः अक्षीणबठममासिभ्नेः कर्तव्यमपतपणम्‌ # १९ ॥ चगे रेचन पुवंमधोमे वमन हतप । अथ रेचममाह- , आरु्दपेन धाया वा विवृता पथ्ययाऽथ वा ॥ २० ॥ षभ भ नागानाम `". .9 ८ द्दद्छ्द ₹०१ २ ग. ग्थदर्र 1" 2 4 १ + 3. , गगम , ( पश्मरप्तितमस्तरदः] घर्योगतर ष्णी १. ४९६१ (विर्व प्रपोक्तथ्पं सपिपा माक्षिकोत्तरप्‌ ) मुस्तेन्द्रयवयष्टयाह्मदनाश्च पयो मधु 0२२११ {क्ञिधर वमस योरयं रक्पित्तहर पर्य्‌ । तस्योपचारः- हाठिपण्पाद्िना सिद्धा पेपा परदमधोगमे॥ २२ ॥ रक्तातिकारहन्ता च योज्या विधिरशेपतः। तत्पानमाह्‌- दाटिप्िकनीवारकोरदुपप्रज्ानििकाः 1 २२॥ कपामाका व प्रियदव मे(जन रक्तारित्तेमम्‌ः। यषाथऽन्नमाह- मसूरथुद्रदेणकाः समद्ुषाठकोरठाः; 7 २४ ॥ प्रशस्ताः सरपथुषा्थं कल्पिता रक्तपित्तिनाम्‌ । अम्दानमाह- | हाडिमामटपं विदानम्टा्थं चापि दापयत्‌ ॥ २५॥ दानाय .ककन्पाह्‌- परोटनिम्बदेश्ायपक्षदेतसप्वाः 1 रकम्‌ शाकाथ शाककाम्धाना तण्डुलीयाद्ः हिताः ॥ २६ ॥ मापरदहदानारथ तानह परावतेकूप (तित छादचानकश्वतकून्‌ दाकान्कापअठानणान्हारेणान्काटपुच्छकान्‌ ॥ २७ ॥। , रक्रपित्तह शन्वियाद्धसे तेपां प्रयोजयेत्‌ । दंपदम्ाननम्टांश्च चतम्रह्टान्तसेन्धवान्‌ ॥ २८ ॥) कष्टातुमे युथक्षा दुयद्रतगहुगे रसम्‌ । प्रथ्य सत्तनयुपेण ससतितेटाजपक्तभिः \ २९॥ पएकादुम्बरकादमयेपय्याखञ्जरगोस्त्नः । . मधुना हन्ति संटीटा रक्तपित्तं न संश्रयः ॥ ३० ॥ @ ` । 0 प % क्य र्ना | २१, मघुणा द° । =, ६.2 =, ४५५ निमटमददिग्दिता- '{ पतितपरहदरहः } - ` भथ चन्दनायं. चणम्‌- ` ` " धन्द्नं नटद्‌ं दाधार पश्कणरम्‌ 1 . नागपुष्पं घ रित्वं च भप्रूमस्तं सश्करम्‌ ।॥ ३११ - हीथर देद पादा च करमोत्प्टमेव च । शुद्धयेर सातिषिपा पातको रस्साञ्चना ॥ ३२) आश्मास्थं जभ्वृसारास्थि तथा मोचरसोऽपि च । नाछातपठ समहन ष सृदेमठा दाडिमस्वचः ॥ १९१ प्वतुर्विश्वतिरतानि सममामानि कारयेत्‌) ` ` तण्डुटोदकसयुक्तं मधुना सह्‌ योजयेद्‌ ॥६४ ५ सोमं सो हिरपिततानामशसां वरिणा तथा ८ मृछामदोपसृष्टानां वरप्णातानां प्रदापयेत्‌ ॥ ३५ ५, अतीपार्‌ दथा छदि णां दारि, र्नो. प्रच्यता्नां च सभाणां स्थापनं परमिष्यते 1, अश्थिनीः संमतो योमो रक्तपित्तर्निवर्हणः ) ३६. ४ हति चन्दनां चणम्‌ । ' , अथं राजमार्चण्डात्ु-- ˆ --“ सध्वादशूयकरसी यि तुल्यमामी. करत्वा नरः. पिपरि. पण्यतरः प्रमाते । तदुछ पित्तमतिधारणमप्यवहय- | मायु प्रज्ञाम्पति जटपवि विपु.) ३७. ॥; हति राजमार्रण्डात्‌ 1 अथखादिगिरिका-- `` अररूपकूनिगूहे पिङ्कः म तिका मैः । षिनीय ठोघं सक्षौद ररूपितच्तहरं पिषेत्‌ # ३८ #: वासाकपायोत्पटषुलियडःगं लोधणखनाम्मोरुहकेसराण.॥' पत्वा. सिताक्षोद्रयुतानि जद्या सिच्ार्जो वेभमुदीणंमाछ्च ॥ ६९१ वासायां विद्यमानायामाज्ञायां. जीवितस्य. च) , , "` रक्तप कषद कासी फिमथपवतसदति ॥.४५॥ , - . ` पक्त दुम्परकादद्रमयपथ्याखङ्ञरमो स्तनी ।- मना दन्ति संदी रक्तपित्तं नसंशयः 1.४१ ॥ _ ~ २४. घ्ागद्‌, 1 दय. "त्तिक जेन ए. ¶ प्वपधतितमसखः} = स्पृरेयो्गतरद्धिणौ १, . ४७१. खदिरस्य भिधट्गूर्णां कोविदारस्य शेः । , ‹ ` - परष्पचूर्णानि. मधन वि्श्नारोग्यमश्ते ॥४२॥ वासफस्वरसे; पथ्या सप्तधा पटिमाधिता, करप्णा वा मधना.खीदा रक्रपिततं ठत जयेत्‌ ॥ ४३२॥ ..द्रवेण. यावता द्रव्यमेकीभूयाऽश्धत्‌ यजेत्‌ ` तावसमा्णं निदिं मिपरिमिमविनादिधो ॥ ४४१ अभया मधुयुता. पाचनी दुपनी मता । श्टेप्मार्णं रक्तापेत्त च हनति शटातिसाराजेत्‌ #॥ ४५ ध छोहगन्धिनि निण्या उद्वारे रक्तगन्धिनि । मष्ट फोषणमावतां तु खादेहयुणक्षकराम्‌ ) ४६॥ एटापत्रतयोर दाक्षाः पिप्प्ल्य्धपठं. तथा । । ˆ सितामघुकखलजृरपद्रीकाश्च पदोान्मिताः ॥ ५४७ ॥ संञ्चण्यं मधुना युक्ता गुटिकाः संपरकल्पयेत्‌ । अक्षमा ततश्वेकां भक्षयन्तं दिनि तदा ॥.४८ ॥ कासभ्वासं ज्वर हिद्चां छर्दिं मूर्छा मद्भ्रमम्‌ः। रक्तनिष्ठीवनं व्रुप्णां पाश्वलुलमरोचक्रम्‌ ॥ ४९ ॥ शोषं प्राहाल्यवलतिं च स्वरमेदं क्षतक्षयम्‌ । गुरिका तपेणी चष्या रक्तपित्तं विनाक्षयेत्‌ ॥ ५०॥ स्पे काद्य रिका । , अय परियदःग्वादिवुणम्‌- ` नासापरधत्तरुषिर चतमष्ट श्टक्ष्णपिष्टमामदटकम्‌ । सेतुरिव तायव रुणद्धि श्रा्र प्रटेपेन ४५१५ ्ाणप्रवृत्ते जलमाद्चु देयं सशकररं लासिकछया'पयो वा ॥ द्राक्षारसं क्षीरत पिषद्रा सराकरं चेष्युरसं हितं घा ॥ ५२ ॥ नस्य द््डमपुष्पोच्यं रसो दूर्वामदोऽय उा \ अआभ्रास्थितः पठाण्डोर्वा'नासिकाद्रुतरक्त जित्‌ ॥ ५३ ॥ वृषस्य स्वरसं कृत्वा दन्येरेमिः प्रयोजयेत्‌ । ~. . , ,. पिद्ुग्त्तिरालोधमस्न चेति चूरणयेच्‌ ॥ ५४ ॥ + 1 पि मिनन न =-= णनामम - भ कः, पुस्स "रोाश्ा इ्ति पासन्तरप्‌ 3.1. 4... "रीषि ऋकवगकागन ज = ~ ~---------------~--- 7 पिशा) ~ ~ ' णेर्‌ , , | नी ॥ ‡ ४५२ त्रिम्ठमहैपिरायिता^~ . [पप्तिम } च्चुण पोजयेत्तच रसं क्षाद्रसमन्वितम्‌। नासिकष्चुखपायुभ्पो योमिमदाच पेगितम्‌.\ ५५१ र्ापत्तसवं हन्ति सद्र एप प्रयागयद्‌ । यत्र शक्ते चव रक्तं सेवति वेगतः ॥ तदप्यनेन चृूणनं एिष्टस्पम विञ्चाणतम्‌ ।॥ «६ ॥ एति पिद्कःवादिदरणम्‌ । अथं दूवयं पतम्‌ मेदरतोऽतिप्रवत्तेदतु बस्तिरुततर ष्यते । दूर्वा सोत्ठ किञत्फमा खहा सेटवाटृकमर 1 ५७ ॥ पर्वा ठोधपरशीर च भस्त चन्द्नपद्मकूम्‌ . द्राक्षा मघुकपथ्या च कारेमरा चन्दन संतम्‌ ॥ ५८ ॥ एतेः पिष्ट कषमावेपेतप्रस्थं विपाचयेत्‌ । अजाष्ीर दण्डुठ)म्यु प्रथकदत्दा चतुर्गुणम्‌ \ ५९५ तत्पनं वमतो रक्त नावनं नासिसामते}.. | कणौम्यां चस्य गच्छेतु तस्य कर्णो-परपूरदेह्‌ ॥ ६० ॥ ष्ुःखाविणि रक्तै च परयेततेन चक्षुषी । मेटूपायुप्रव॒त्ते च॑ तत्तव्कमद्यु तद्धितम्‌ ॥ : ` रोमफूपप्रयत्ते च तद्म्पङ्कः प्रयोजयेत्‌ ॥ ६१ ॥ एति दुवायं घतम्‌.। ॥ अथ वास्तं धृतम्‌ , वासां सक्लासां सद्टां समूटां करत्वा फषायं कुडमानि चास्याः 1 ` प्रदाय ल्क विपदेद्‌धूतं च , . सक्षीद्रमग्वेव निहन्ति रक्तम्‌ \॥ ६२ ५ इति वासयं चतम्‌ काणस्य कोविदारस्य वृषस्य ककुमस्यच॥ ._ .. - कत्काद्यत्वात्पक्ं सर्ति परष्पकटरं चतुप्पटम्‌ \ ६३ ॥ + ग. नदनद्रयम्‌ 1 २ ग. श्मू1 विपचेष्टरार्षरकतेः सराजं सुललातनिना। अ । ( पमप्तितम्तरः] = पृहद्योगतरेद्धिणी ! -- ४७३ अथं श॒तापरीपतंम्‌- | शतावरीदाडिमतित्ति्धीषं काकः विमेदोमधकं विष्ारीम्‌ । पिष्ट्वा च म्रठं फटपरंकस्य पचेद्धृतं क्षीरचतुर्गणं तत्‌ # ६४ ॥ कास्ज्वरोन्माद्‌ षिबन्धष्लं तद्रक्तापिततं विषिधं निहन्ति ॥ ६५॥ इति छुश्ञतावरी रतम्‌ । अथ वदच्छतावरीपतम्‌- शतावधास्तु म्रलानां रसं परस्थष्टयं मतम्‌ । तत्समं च मवेरषीरं परतपरस्थं विपाचयेद ॥ ६६ ॥ मीवकर्षमकौ मेदा महामेदा तथेव च । काकोली क्षीरकाकोली गर्रीका मधुकं तथा ॥ ६७ |} सद्रपर्णी भापप्णीं विदारी रक्तचन्दनम्‌ ॥ सकरामधसंयुक्त सिद्धं किख वयेद्धिषर््‌ ॥ ६८ ॥ रक्त पित्तविंकारेपु पातर क्तगदेपु च} क्षणे शुके तु दातध्यं वाजीकरणमुत्तमम्र ॥ ६९. ॥ अन्तद्ाहं शिरोदाहं ज्वरं पित्तसम॒द्धवम्‌ । योनिशुठं सदाहं च ग्नक्रच्छर च पेत्तिकम्‌॥ ७० ॥ एतान्रोगा्चिहन्त्याञ्चु छिन्नाभ्रमिव मारुतः १ शतावरीसिरिदं वरणा शवधनम्‌ ॥ ५ ? 1 इति पृहच्छतायर घतम्‌ । | भथ कुप्माण्डावृहः- ., शतावरशवते चास्मिञशकेरामध्रपादिकम्‌ | मध्वव पादक दयं वास्ताक्त्धिपि समतम्‌ ॥ ७२॥ कष्माण्डकातपशतं स॒खिन्नं निण्डटीक्रतम्‌ । पचेत्तते घृते परस्थे पारे ताप्रमये टे ॥ ७३ ॥ यदा भद्निमः पाकस्तद्ा खण्डशतं न्यसेत्‌ । पिप्पलीशृह्ग्ेराम्यां दवे पठे जीरकस्व च ॥ ७ ४॥ त्वगटापन्रमरिचधान्यक्षानां पठाधकान्‌ । . न्यसेच्चृणक्ितं तच दर्व्या स घटयेत्ततः ॥ .७५॥ ------- क यन प्तः ॥ ७५, | --------___ " ' १ क, ' लमिततं } ध | +. धिमष्टमष्टपिरविता- = पयस्पतितपतष्गः] ठेदीमूते ते च याक्षं वुताधकप्‌ । तथपाऽप्चिरटं खादेदपिते श्वतष्पे ॥ ५६ ५ फासम्बाप्तमण्छरदितृप्णास्रनिपी टितः) घुष्पं पुननमररं पठटवणप्रसादनम्‌ ॥ ७७ १ उरःसं धानकरणं यटणं स्वर्योधनम्‌ । अग्विम्यां निमितं भेष्ठं कष्पाण्डफरतसापनम्‌ \ ४८ ॥ ॥ एति कष्माण्डकाषटेहः दति धासखण्ड;ः\ ` ्ष्णन्यनन्ननननन्षाग म मनाव [ , अम सण्डकुप्माण्डः- खण्ठफामठकाघ्राह्यो रषः प्रस्थो नितः ! - खण्टस्प्माण्डके पमः सश्ररप्माण्डफद्वयात्‌ 1 ५८९ ५ अन्त्र खण्डकप्माण्डं समतः सकलो स्स पश्वाशाख पठं स्विद्र एष्माण्ठापस्थमास्यतः ॥ ८५ ॥ पठः पटेशातं खण्ड दा्ादाथाठरे पथेप्त्‌ \ शिवा धाय्मी धन भार्गी चरसुगन्पेश कारिः ५८१ ता घविष्वधान्वाकमरिवेभ पटाः 1 पिष्पटीकरयं देद भधमामीं प्रकापयेत्‌ ॥ <२॥ फास ध्यास ज्वरं हिं रक्तपित्तं दटीमसम्‌ 1 हद्रीगमम्ट पित्तं च पनसं च ष्पपोहति ॥ <९॥ ` इति खण्डर्ष्वाण्डः अथ दक्रखलण्डः शू्तयार्पपि कुष्माण्ड पाकां यन्धेन पुत्रया । हुन्यमादाय वासाः पचेददटगुणे जके ॥ ४ ॥ तेन पादाषशेपेण पाचयेदादेक मेप सणारमभयानां तु सण्डाच्छतपठं तधा ॥ ८५ ॥ ह पठे पिष्पटीव्ूर्णास्तिद्धे सीते च माक्षिकात्‌ खटवं पलमानं च चातुजात छच्ाणतम्‌-।॥ <६ 1 क्षिप्तवाऽबलछोडच तं खाद द्क्त पित्त क्षतक्षयी ) कात्तश्वत्मृहीतश्च यक्ष्मणा च मिपीडतः ॥ <७ ॥ र ४ प, राङ्गयापाद्रशः। >ग, "योक्तितः। ३ ध, "गद्यच्दात्तया दातम्‌ [ष्कपतितपतेतः) = परहयोगतरद्विणी 1. ५७६ अथ खण्डखायो छेहः- ˆ~ शतावर छिन्नरुहा सिहश्यो भण्डिका षट | ताढप्रठ। च गायनी बिफठायास्त्वचस्तथां।॥ <८। । भागी पृष्करग्रठं च प्रथद्पश्च पठानि च। भठद्रीणे विपक्तव्यमष् सागावशोपितम्‌ ॥ <९॥ पपन च तें क्राथं गृहीत्वा तजर निषिपेत्‌। दिव्योपधिहतस्यापि माशिकेण हतस्य वा ॥९०॥ पठद्वादृशक शवं सक्मटोहस्य चूथितम्‌ सण्डदुट्य घुतं देयं पठपोडदयकं युपैः ॥ ९१ ॥ पषेत्ता्रमये पात्रे शृडपाको मतौ यथा । भस्थाधं म्नो देयं श्युमारमजतुकं त्ददेम ॥ ९२ ॥ शृङ्गी षिरद्कं कृष्णा च दण्ठचजाजीं पलं एठम्‌ $ भिफला धान्बक पतं दक्षं मरिचिकेसरम्‌ ॥ ९३ ॥ घूण द्रवा सुभायितं निग्पे माण्ड गिधापयेत्‌ । यथाकारं प्रयु्रीत वि उाठपएदक तते; ॥ ९९४ ॥ गव्यक्षीरानुषानं च सेष्यं मासरं पयः । यरुदप्यान्नपानानि सिग्धे मांसा द्यहणम्‌ ॥. ९८ ॥ रक्त पित क्षथं फासं पक्तिं विशेषतः 1 ` वातरक्त भमेहं च ्ीतपित्तं वमिं फ़भम्‌ ॥ ९६ ॥ श्वयथु पाण्डुरोगं घ कुष्ठं प्ठहद्रं तथा । आनाह रक्तसंस्नावमम्छयित्तं नियच्छति ।॥ ९७ ॥ पक्ष्य बेहणं वृष्यं माज्यं प्रतिवनम्‌ } ` ` आरोग्यपु्दं भ्ठ कायायिवटवधनम्‌ ॥ ९८ ॥ भाकरं छाघवकरं खण्डखाद्ं परक) तितम्‌ । छाग, पारावतं माषं तित्तिर्किकरास्तथा ॥ ९२ ॥+. िङ्गगः कृष्णस्ताराश्व, तेषां मातापि योजयेत्‌ 1 चारकेपयःपानं सुनिपण्णक्तवास्तुकम्‌ ॥ १०८ ॥॥ य कष्ठ क्ज।वार्यं परोल वहती फतम्‌ ॥ ८. बात्‌।कपक्तान्नं स्रं स्वादु दाडिमम्‌ ॥ १०२ ^ कक1रएवक यच मासं चाटूपसंमवम्‌। । पजनीयं विशेपेण खण्डलाय भकीतितम ॥ १०२ ॥ इमि चण्डाय छेहः { - ` | १७४ विम्टमष्टपिराषेता- 1 भपित 1" देदीमूते क्षीति च दयाक्तातरं शताधकप्‌ । दथ पाऽधिबदं खादेदक्तपित्े क्षतक्षपे ॥ ५७६ ॥ ह्ासम्वासतयन्डदितिष्णाज्रनिपाडतः। छष्पं पुमनेयकरं पटवषयपसादनश्‌ ५ ४७ ५ उरःसधानकरणं वृंहणं स्वरयोपुनम्‌ । अम्विन्यं नितं बेष्ठं रप्माण्डकरसायनम्‌ ॥ ४८ ॥ एति कष्माण्डकाषटेहः अभु खण्डकुष्माण्डः- खण्डकमछकादराषद्या रसः पष्य या न्मतः । ` - ^ खाण्टरष्माण्डके पसः सिद्रकप्माण्डकदवात 1५९५. = अन्य खण्डकष्पाण्ड समत, सकट स्स, ., , पश्चि पट एस्गन् फम्पाण्डसस्यमास्यतः॥ ८० ५ प्ट पशतं खण्ड वासाकाथादठुके पशत । {सिद भाती धन मामी चिसगन्यैश्च कारेः \ ८११ तादीसविभ्वधान्याकमर्विभ पठाश्क्षेः । ` पिष्पटीङ्डवं चैव मधुमान प्वापयेत्‌ ५ ८२॥ . फासं श्वासं ज्वर दिद्धा रक्तपित्त हटीमकम्‌ ~ ~ हद्‌ गमम्ट पित्तं च पनसं च श्यपोहदि ॥ ८३।। दाति खण्डक्ध्ताष्डः अथ वास्राखण्डः- युक्तार्पेपि कप्माण्डे पाको यन्धेन युदया \ एुब्यमदुय दास्याः पदष्ृष्टगुणे जडे ५८५१ - . -- तेन पाद्वशेपेण पाचयेदादक घमेपष्ह्‌ \ . , ` „ च्चूणाजामम्यानां तु सखण्डाच्छतयदं तथाः ॥ ५ ॥ हे पठे पिष्यदीवूर्पात्षिद्धे सीते च माद्चिक्षाष् \ , ढकं पठमारं च चातुजातें सुचूरीत्तम्‌ + <६ ५ ` - क्षष्ट्वाञ्बलाडदच त खदद्क्तपित्ती क्षतक्षपी कासभ्वासगृहीतश्च यक्ष्मणः च निपीडितः ॥*८७ ॥ ` इति घासासण्डः . ` "न" ------------~----------.-----(_(_-- ~~~ ~~~ मनन "वना ॥ यो 0 1 नग्ने = | १ ग, ार$र्पोषद्रसः। ग, -योतितः । १ ग, "ड्मस्टुदापषपा पतप । - __ = नकृ ~> = [ऋ हि 1 रि) ) ) [णि णर अ 9 = ऋ न्ब [मीम नि द दि । वीपतितमतत्हः} = वृहधोगतरङ्किणी ४७१ अथं खण्डंखायो लेहः `` शतावर छिन्नरुता सिंहास्यो भण्डिक पलो । ताटभ्रठ। चर गायनी बिफठायास्त्वचस्तथां॥ ८८) मार्गा पुष्करण च प्रथदपथ्च पठामि च। | जलद्रोणे विपक्तव्यमष्टयागावकोपितम्‌ ॥ ८९ ॥ परत च ते क्राथं गृहीत्वा तज निक्षिपेत्‌ । किव्योपपिहतस्यापि माक्षिक हतस्य वा ॥९०॥ पठद्वादशक इयं रपमलोहस्य चूशितम्‌ } खण्डतुल्यं ुतं देयं पटपोडकशकं बुधैः \ ९ १॥ पपेत्ताप्रमये पामे गुडपाको सतो वथा । भस्थाधं मधुनो वेयं शुमादमजतुकः त्वचम्‌ ॥ ९२ ॥ शृङ्गे विरद छपष्ण। च दण्ठयजाजी पलं पटम्‌ ४ विफला धान्गक्षं पं दाक्ष मप्चिकेसरम्‌ ॥ ९३ ॥ घृण दत्वा सुभयितं निग्धे माण्ड रिधापपेत्‌ । याका प्रयुखीत पिडाठपद्कं ततः ॥ ९४ ॥ गव्यक्षारानुपानं च. सेषं मांसरस पयः । गुरुषष्याद्च पाना धिग्पे मांसा [दवृहणम्‌ ॥. ९५ ॥ रक्त पितत क्षथं फसं पक्तिथुं विश्चेपतः । | वातरक्तं भमेहं च तपतं थमं छ्पम्‌ ॥ ९६ । श्वयथर पाण्डुरोगं घ कुष्ठं प्ठीहोदरं सथं । आनाहं रक्तसंप्रावमम्टपित्तं नियच्छति ।॥ ९७ ॥+. चक्षप्यं ठृहणं व॒ष्षं माङ्गल्यं भरति वनम्‌ । आरोग्यपत्रदं शरे कायाभिवलबर्धनम्‌ ॥ ९८ ॥ प्रकरं कापवकरं खण्डखमाथं पर| तितमर्‌ । छागे, परावतं मांसं तित्तिरिकिछरास्तथा । ९२ ॥+ षकिद्भगः कृष्णसारा थः तेयो मासानि योजयेत्‌ । नारिकेङपयःपानं सृनिपण्णकवास्तुकम्‌ \ १०८ | यप्कम्नठकजावाख्यं पटोलं वहती फतम्‌ 4... फट. घात्‌।कपक्तान्नं सथूरं स्वादु द्ा§मम्‌॥ १०२ ॥ फकरपवकं यच मासं चागरपसंमवम्‌ । . वजनीयं विशे पण खण्डयां प्रकीतितप ॥ १०२ ॥ इति सण्डखाद्यो छेः । ` ` ब पा [नौ ४७६. चिप्र्मष्टविरयिता- [ पद्रपपततितमस्ताफः 2 अथ खण्डामटकं च खण्डहरीतको- कार्पासीदटसस्तरे सय्रदिषें माण्ठे शिवां पाऽमयाः ` संस्वे्याय परर धारिणि पनस्तोयान्तरे ताः प्ताः 1 विदध्या यश्षक्षटाकयाभ्य षिनछाः खण्डस्य पाकं शनेः पवत्या भिह्िवाः शिपानि दपतऽ्युकप्चिरोमे वृणापर ११८९६) ति खण्डामटं च खउण्डटरातमा । श्व र्न दुद्धपारदैदद्टिप्रषाठक हेममाकिकममह्रद्ुःफमर्‌ । मारितं सकटमेतदुत्तमं माववेदपथगथ द्रधसिक्चः॥ १०४॥ ` पन्दनस्य कमस्य माटकत्ीकोरकस्य प्रपपटषस्प च । । पान्यदारणकणाहतावरीशालसठीद्टजर प्रतस्य च ।॥ १०९ ॥ रक्त पित्तकटफण्डनाभिधो जायते रसवर।ऽदघ पित्तिन्‌ । प्राणदो मधुवपद्येरप सेवितस्पु पसङृप्णटामितः 1 नास्त्यनेन सममत्र भूतटं भेषजं किमपि रकूपित्तिनाम्‌ ५ १०६५ हरति रक्तपित्तकुटकण्डनो रस! रसेन्दूचिन्तामणेः ५ अथ वासराः आटरपनवपदवद्रध पाटिक चरसमस्मवद्कम्‌ 1 । फपस्ममितमधुध्योजितं प्राह नाक्षयति रक्तापे्तफम्‌ 1 १०४। ३१९६ धासासूतः प्च पि्तेञउ्वरे प्रोक्तं यहिरन्तश्च मेपनम्‌ । रक्तपिंतते हिते तच क्षतक्ष!ण हिते च यत्‌ ॥ १०८ ५ इति योगतरद्धिप्यां र्करित्तनिदानचिकिप्ताकथनं नाम पएशसपत- तित्म्तरद्धः ॥ ७५ ॥ मथ दट्यप्तातितमश्तर्रः ॥ अथ क्षुरो गनिदानम्‌-- पेगरोधात्छयाचेव सहसादिपमाक्ानात्‌ 1. | चेद्‌पः जायते यक्ष्मा गदौ हेतुचदुषटयात्‌ ॥ १ ॥ ` % क, वृषम्भषं श्व २९, दद्वप ,-,' - ~ [ पृरूष्ठतितमम्तस्छः } वुहयोगतरह्निणीं । ४७५. अथ क्षदटक्षणप- फफथधनेदपेस्त सुद्धेप रसवत । अतित्यवापेमो दापि क्षणे रतस्यनन्तयः; ५ २१ पी यन्ते धातर्वः सं ततः शुष्यति मामचः ! अनेकरोगानुगतो बहुसो गप्रयेगमः ॥ ३॥ राजयक्ष्मा क्षयः कोपो रोगराडिति स्‌ स्यतः नक्ष्राणां द्विजानां च राक्ञश्वामद्यं परा॥ ४॥ यच्च राजाच यक्ष्मा च राजयक्ष्मा दता मदः। राक्षश्वन्द्मसो पस्माद्मृदेप फिटाऽऽपः॥ < ॥ तस्मात्तं राजयक्षमेति प्रवदन्ति मनाीप्णः पुटोपधक्षयक्तेः क्वथस्तस्सान्निगद्ते । रसा दिक्षोपणाच्छोपो रोगाद्‌ तेषु राजवान्‌ \ ६॥ न (पट्क्नणमू- म्वासद्धन्सादकफसश्चवताटशगोष- वम्यश्चिसादमदपानद्कासनिदाः 1 शपि भविप्यति मवन्ति स चापि जन्त दाङ्कक्षणा मव।ते मास्िपरोे (र्रसुः 1 ४॥ ९पप्टएव्मषाह-~ सथपरेप काकश्ाफसटहकनीटकण्ठ- गभ्रास्तथ.व कपयः कूकुटासकाश्व । त्तं वाहयन्ति स नद्‌पर्घजटाश्च परये- च्छुप्कांस्तरुूम्पवनधेमद्वपर्दितांश्च ॥ < ॥ राजयक्ष्मणो लक्षणमाह अंसपान्वांभितापश्च संतापः करपाद्यःः। ञ्यरः सव!ङ्गश्रेति द्चणः साजयक्ष्मणः ५९ ए स्वरभेदाऽनिठकाच्छट संकोवश्यांसपभ्वयोः; । ज्वरो द्होऽतित्तारश्च पित्त द्धक्तस्य चाऽऽगम्‌; ॥ १० ॥ शिरसः परिपरणव्यममक्ूच्छन्द्‌ एदे च । फास; कण्ठस्य च ध्वंसो विज्ञेयः कफकापतः.। ११ 1 च कु प्रद्रु ।॥ “ ४ ++ च " ^ ५९ ' विमष्ठमह विरचिता ( षटपपतितमकषौष्रः एकादक्नभिररर्था पडभिवाऽपिःसमम्वित्तम्‌ । । फासातिसारपाश्वातिस्वरभदार विज्वरः ॥.१२॥ निभि्वां पीडति षिद्धज्वरकासासगामयेः 1 जष्यच्छ।(पाद्तिं जन्तुनिच्छन्छुविपएुठ यशः ॥ १३1 सर्वेरर्धसिभिर्वाऽपि लिङ्गेमासमलक्षये 1 , . ,. उक्ता वज्यश्चिष्िस्स्पस्तु सर्वरूपाऽप्यतोऽन्पथा.॥ १४1 महारनं क्षीयमाणमततीसरारनिषोडितम्‌ । हूनसुष्कदूर्‌ चव याक्ष्मण पारवजयत्‌ ॥ १५ ५ उपक्रभद्‌ातवन्तं द पायिमक्रक्े नरप ॥ शुकराक्षमन्नदेष्टारमूृष्वभ्वासनिर्पडितम्‌ ॥ १६. ४, च्छण बहुमेहन्ते यक्ष्मा हन्ती मानवम्र । व्यदायश्ाकवाधक्यल्यायामाष्वप्रकशषोपिणम्‌ ॥ १४७ 1; प्रणोरश्षदरक्त च श्षोपिणत् लक्षण जण 1 व्यवायभोप्शिकशोषिणौ- ..:. ` ध्यवायक्षोषीं शुकस्य क्षयटिङ्कंरुपद्वुतः ॥ १८ 1 पाण्डदेहो यथाधर्व क्षीयन्ते चास्य धातवः पर्माचरीटः घक्तांसः रोकशष्यापि ताद्रक्षः ॥ १९.४४ जराशोपिणमाद्‌- जराणां करो. मन्द्वीयबु द्धवटेन्दियःः॥. फम्पताऽराचमान्मल्का स्यपाचहुत स्वनः ॥ ‰०.॥ छाव ति श्छप्मण हन ग।रवारुविपीडितः सदुतास्यनासाक्षः शुष्फख्क्षमटच्छविः.॥ २९॥५. व्यायामगोरिणमाह~ ्यायामक्लोपी मूिष्टमेमिरेव समन्वितः ५ लिद्गःरुरक्षतक्ते; संयुक्त क्षतं विता ।॥ २२ ॥ अध्वप्रशोपिणिमाह- अध्वप्ररपी चस्ताद्भः संमृषटपरपषच्छिः-॥ - ` . प्रुप्तग्यव्रावयवः, श्ुष्ककूोमगटाननः. ॥.२६.1 [परपधतितमस्तणः | धृह्ोगतरंद्गिणी ` ४७१ रक्तशोपिणमाह- रठक्षयादेदमाभिस्तथेवाऽऽहारयम््रणात्‌ । धणितश्च मवेच्छोपः स चसिाध्यतमो मत; ॥ २४ ॥ क्षता कफ साच्च सपय परतिमुद्रमेत्‌ ` सकोसश्वासपाश्वातिरिसाध्यो स्वरदाहबाद्‌ । २५ ॥ एरं दिन्द्र तु यदि नोवति मानवः युभिप्मिरुपकान्तससणः शोापपीडितः ॥ ९६ ॥ दि सयसेगचिदहाचम्‌ ! अथ क्षयरोगविक्षित्षा- जथ पडङ्गयुपः सुधरुतात- ष्यत्ायश्रोपिण क्षीररसमांसाज्यभोजनेः ॥ भुङ्ले म धुरेगन्धर्जविनवेरूप चरेत्‌ ॥ २७ ॥ हपंणाग्वासनेः क्षीरः िग्पेमधुरशशीतटेः । दापनेटघमिश्चान्नः श्षोकशोषयुपाचरेद्‌ ॥ २८ ॥ भणङ्ोष जरेच्िग्येरदीपनेः स्वादुश्षीत्तटेः । आस्यासुखेहद्वास्वप्ः श्ातेमधग्यहणेः ॥ २९॥ तकीमापरसाहरेरधष्वश्ो पिणमाचरेत्‌ । द षद्म्ठेरनम्देवा य॒षमांसरसादिभिः ॥ ९० ॥ घ्यायामकशोपिणं किग्पैः प्षतक्षपाहित मः उपाचरेज्यीवरीयेविधिना श्टेष्मषेण सु ॥ ३१ ५ षटिनो बहुदोषस्य पच फमाणि कारयेत्‌ । यक्षिणः क्षीणदेहस्य यत्कृतं स्याद्विषोपमम्‌ ॥ २२ ॥) मठायत्तं ब पुसा शुक्ापत्तं तु जीषितभ्‌ 1 अतो र्शिपात्संरश्षेयक्षिपिणों मठरेतस ॥ ३२ ॥ शाष्टेपश्किगोधूमयवपरद्धादयः शुमा: मद्यानि जाद्गलाः पक्षिमुगाः इस्ता विद्युप्यत; \ ३४ ॥ मृटकास्ं ङुरित्यानां यषेवा युरसस्कतः सपिप्पर्टाक सयवं सङुलित्थं सनागरम्‌ ॥ ३५ 6 दािम्रामलकोपेते पेते दचिगधमाजं रस पियेत्‌ ! तेन _ :. विकाराः पीनप्रादयः ॥ ३६ \ 11, पिग्गश्रिग्यिता- [ दावः धतो हिमं मपि गपतादटण सष्टम्‌ } पाद्य भस्तं पाथर पणा शष उष्पते 1 २७॥ पि पददुःपपः यदुना । अप्प तपाम्यहम्‌ ध्व दष्पटीविभ्वशएपलटम्णेदट (इदम्‌! पाभ्यनटस्दद्या्पीगणाद्िनियं प ३८४ सन्गन्भदुिमास्युशयद् पछाध्य)ः परातिपिय प्रान दप क्वाप्णाधिमः ॥ ६९ । फापिमाति गमदुपि श्टद्णयुण तु पापक ! तविप्दीप्सदक्त हपरगहुर्‌ प्यम्‌ ।॥ ५5 ¶ ह सिमिच्छागर्पापं यु ्टणनृमादद पुमम्‌ ! | अभाष्रीत्ण पात्य शपष्पाचिमिकाप्णप्‌ ४१1 एमसि पपद्मि एणं सादिः सनाण्पप्‌ । पमापदरदाद्ायम छागस्य त्तु पषप्रनुत्‌ ४५२४ मधााष्यपिरदुनदमनतुखाटपतामपाः प्रास पल्माणमयप्ं देष्पमाना हिनाक्तेना ॥ ४६ ॥ ति सधाणूतटदम्‌ । अयं दगमद्धादिफाथः धाफपमयमक्त नपमीत दिटन्क्पी । दीराङ्गी दमत पुषिमतुत्पे चा्भ्न्पमाद्धक्ति ॥ ४४१ दशागटर्टाराघ्ादरास्मागद फवितम्‌ } : पेयं पान्वाएशिरोरस्पकासादिक्षानेपे सदम्‌ 1४१ एति दश्प्रटाद्काथः सकुमत्वल्नागयछा दानरोयीमयूाणतं पयसा । पीतं मधृधुतयुक्तः सस्तत यक्ष्मादृफासहम्‌ ॥ ४६ | | भथ्‌ ताीस्तायं चृणम्‌- ताटीस्रोपणदिभ्पिप्पद्धित्तुमाः कपाभेयद्धासुदि) फषपाधा त्वगपि प्रकाणधवटा द्वाधिक्षफप चिता । षर ाश्कगा्ाकाकाााकतरगकयाचाकगकान्नय वार वषि वा 1 चै बन द्रम्यतो षः ` ` ` * #* च पटूपप्ततितम्तरः 1 शहयोगतरद्धिणी । ५८१ तासामिदं स वणमरुचावाध्मानमन्दनदव- भ्वासच्छद्यतिसररशोपकसनपरीहस्वरे शस्यते ॥ ४५ ॥ हति तालीसाय चूर्णम्‌ । अथ सितोपरायं वर्णम्‌- चूर्णं पाडशकुखराभ्धिनयनक्षषामागमाजः सवेता वांशीमागधिकाञ्चुरित् च इह क्षोद्धार्ययुक्ते प्रमे । छीदं हन्ति सितप्टाहिकमिदं हस्ता धिदाहं क्षयं पाग्वातिज्वररक्तपित्तकसनन्वासायिमान्यारचीः ॥ ४८ ॥ दति सीतोप्खायं चूर्णम्‌ । अथ वच्यवनेप्राशविभीतकावर्दौ- द्राक्षेटान्धदश्लादुभधिजीश््वनवठागुङ्कश्ुचटायःकणा पथ्पाकाननसान्नपुष्करशदठी चिना विदारी पम्‌ । व्पामूहिममाभप्रक जटवरे धाचीश्पैः पथवभिः पक्त्वा व्यस्थिरशिवायुते यम~+कनतो दिः पद्पठे मजित्‌॥४९॥ सभ्वतार्धतुां पचेन्मधुतुगाकृष्णाचतुजांतितः पडद्िदेकपटान्वितश्चचवनकप्राशो जराश्रप्युभित्‌ ) छासम्व(सखुदर्यरक्षयतमोहम्म्चशकत नेत्‌ सक्षाद्रोऽश्चरताजमचणशतजः कासे कफभ्वासहा ॥ ५० ॥ हति च्यवनप्राहादिमीतकावरेहो । अथं चतुदशाङ्टेदम्‌- रास्ना कपुरताटीस्रभेकपर्णी शिखाजतु । ` चिकटुत्िफलछमुस्ताबिडङ्घदहनाः समाः ॥ ५१ ॥ चतुदंशायसो मागास्तच्चूर्णं मधुस्पिषा । ठटं कासज्वरं श्वास राज{ुन्ति)यक्ष्षाणमेव च! वलवणांयेए्टीनां वषंनं दोपनाक्चनप्‌ ॥ ५२1 इति चतुदशाङ्क८ोहम्‌ । बीर, "ऋ # क, पुस्त्र--+^. ˆ द्रो च योजिते । दे शपपण्यौं जीक्न्ती मधु पेये गणः व १॥नैक, ` ^ भेल पततलाभ्यां यमकः 1 ॐ कृ, पुस्तद्ध---तुरत ६१ ४८२ तिमृष्ठमष्टविरदिता- | पद्सतितमषतरकषः 1 ओधागस्त्यहयीतकी- हा ङ्घ ख्यादशप्रट एष्करशठायासस्वगप्रादला- पामार्भमकणामृतोपधवकीयन्थ्यथिमागीरिसाः । ` ! आभ्रापथ्यश्ते यवाहकमणं पश्चाटरकु दा यव. | स्वेदात्पाच्यामेमाः शिवाः स चरस गीडीतुटा जयश्ठि।५६॥ क्रष्णातेटधताच्युनः इुडविकक्षोद्धेरगस्त्यामयाः - कासाङ्ाग्रहणाक्षपनस्वरजनरश्वास्नप्रतिश्यारुचो 1 य हत्पगस्त्यहरोतस । अथ च्च्यवनप्राशश्वेकिल्ाकटिकातं प्द्ेपश्चेमूटे जछासद्धमज्पि वासात्‌ बाऽप्यय पटूपठ च ! रितं पयद्छागदटमव्यवये प्रयुज्यते नागदलाभिघानम्‌ ॥ ५५ ५ दङ्गं सामलकां फट चतरेकवलां छन्नी विदारा शर्ठम्‌ जीवन्तीं दश्षमठचम्दनघमैनाटिर्पटेटाक्पैः मृद्रीफाटकवर्गपौप्करयुतैः साध पथक्पाटिके- रब्द्रोणेन क्तानि पश्च विपचेद्धाचोफटानामतः ॥ ५६ ॥ उद्ुत्याऽऽमलकामि तेटधरतयोः पड्मिश्च पड्मिः पटे. ग्र्टान्पर्धहर्छा निघाय विंपिचन्मत्स्यण्डिकायाः पचेत्‌ 1 ` ` हीते पण्मथ्रुनः पटने ऊुडवौ चरस्याश्चतुनाततो महिमपगधिष्छा पठद्ुयसयं प्रक्ष स्मृतश्च्यावनः ॥ ५७॥ न श्ोपः साफत्य घजतिःवपुपि क्षाणमनसो न सदा न छर्दिस्तरडपि च न च भ्वासकसनम्‌ ॥ न वाटश्मीर्विघ्रं चिदपि च म उ्यापदुमय ` प्रयोगादेतस्मान्मनसिजधिणे विश्रति मनः॥ ५८ ॥। इतिं च्यवनप्राशः अभ्‌ खण्डापिध्यत्पवदहुः यष्पाप्रस्थे पचेचाऽऽखकपयषषे घुतस्याखलि खण्डपान्रे दत्वा वेदोपमेऽस्मिम्मुर्डुम चुन (तपिन्व)पणेन्दरूत । 3 च कु+ 'धगाद्मीन्‌ | ` [प्ततितपरलप्ः] = शरहयोगतराङ्गिणी ; ४८९ ग्रन्यिभ्रीखण्डयष्टीमध॒घश्सृणजले जातिक्ोक्षं च कष रयेकं वर्ण पिस्वा मधृङुखवयतः स्याच्च छपष्णावठहः.॥ ५९ ॥ आदा मन्दारिकां हरति सः च शिच्यखीनरन्मानुपेषु प्रायो वृप्योऽक्षिपथ्यो विपुलबछकषसे दीपनः पादनश्च । कोसभ्वासमम दक्षथरुगतितृपाकामलापाण्डुकण्ड्- पुहाजाणेज्वरं चानिठकरूविङ्कतीरम्छ पित्तं च हन्यात्‌ ॥६०॥ इति खण्डपिष्यट्यवठेहः. 1 अथ शिवगुटिका- जान्वारान््मथमं शिठाजतुजठे माव्यं मदद्यफटे निष्काथे दङप्रठजेऽथ तदनु च्छिन्न) प्रवाया रसे। वारयालक्रथने परोटसशिदे यकशीकपाये पएन- गेमूतेऽथ पयस्यथापि च गवामेएां कपये ततः ॥ ६ ॥ बराक्षामारुविदारिकाद्यप्रथकपणीं स्थिरागोष्करः पाठाकटजकर्कटास्यकट्का रा्ाम्बुदादम्बदेः दन्तीचि्कचव्यवारणकण।वीराष्टदर्गो प रब््रोणे चरणस्थततैः पलमितरेभिः प्रथग्मावयेत्‌ ॥ ६२.१५. धा्रोमेपविषाणिकानिकटुकैरभिः प्रथदपश्चक- व्यश्च दिपठोन्मिैरदि पलं चृण। ददार मवार । तार्छ(साल्छुडवं षतुष्पटमिह पराकषिप्यते सिप स्तेठस्व द्विपलं पटाष्टकमथ शोद्राद्धिषग्पोजयत्‌॥ ६३ ॥. वुल्यं पठः पोडश्चमिः स्िताय।स्व क्वा(रिकापयककेसरेश्वः । विल्वांशकषस्तवस्तुटिसंमयुकैरितयक्षमाचा ग॒रिकाःपरकलप्याः ॥ वास्नामेकतमां प्रयोज्य विपिवसातः पुमान्मोजनात्‌ ग्वा मृद्रदलाम्ु जाङ्तलटरसं शीतं धाभ वा जम्‌) माक्षाकं मदिरामगुवेशनस्रक्पीस्वा पयो वा भवां प्ाप्रोप्ङ्गमनङ्कवत्सुमग तासपन्नमानन्दृक्रत्‌ ॥ दृष्ट ए शोफयथ्न्यधिमन्थवेपशथवमीपा णड्वामयग्टीपद्‌- - पुषिः मदुरभमेहपिटकामिहारमरीशर्दराः + | #^. श, कुश्‌कमम्‌ । १ .भवभैः { द्‌०। । । | ४८ विमष्टमषट विरचिता [ पदप्तितम्तप्गः 3 | ह्रौगार्युषुषद्धिविद्रधियकयोन्यामयाः घरानिडटा ` ऊरर्तम्ममर्गद्रज्वरस्जस्तृणीप्रतणीतृपः ।॥ ६4 ॥ पाप्तासक्पपटं प्वृद्धमुद्रं ठ किटासं एमीन्‌ फासभ्वासभुरःक्षतकश्चयमस्रक्िपत्तं सपानात्ययम्‌ । उन्मादं मदमप्यपस्मुतिमतिस्थो््यं एूशस्वं तना ~ साष्टस्यं च हटीमक्‌ च शमयेन्मू्स्य कृच्छ्राणि च।६६॥ मषति जरया सवभ्वेतैरकाटसराक़त- . वैतमटिकुठाकाररेभिः शिरःसु शितेरुहेः । | प्रसरति षछाव्यस्तात्ष्ट वपुश्च सथुदृषच्र प्रमवति श्त खण गन्तु जमो जनवद्यमः (१ ६७ ॥ स्तिमितमतिरष्य्तानार्धः सदस्यपटुः पुमान्‌ सकरद्‌पि यया ज्ञानोपेतः श्रतिस्परतिमान्मदेत्‌ । ` घजति च पया यक्तो योभी श्िवस्यं समीपर्ता ं शिदगुटिकया फस्तामेतां करोति न मानुषः #॥ ६८ ॥ रि क्िवगुदटिश्य । अथ ठघुभिकवुटिष्ा~-. रजं वचिफठािम्बपरोठयननागरः.1 ˆ ,. + , मादिति दृश्चाहानि रकैद्िथिगणानि च ॥ ६२ ॥ शिटाजतुपटटान्प् तावती प्ठितश्कया । , 2 सेश्वरा पिष्परटीधानीककदाख्यान्पलोन्ितार्‌ ॥ ४७० ५ निद्िश्धिरूटमूलाभ्यां पठं युङंदान्निजातकान्‌ 1. } मधु निफठंसयक्त कुयादक्षसमानाडान्‌ ॥.७१॥ दाडमान्टपयपरक्षीररसयपसुराकरवान्‌ । , तान्मक्षायेत्वाञ्यु पिदेन्निरक्नो हितमक्ष्पमार्‌ ७२ ॥ पाण्डुकु्ज्वरप्टीहतमक्शोमगदरान्‌ ! .. नाश्षयेन्मुत्रकच्छराभे म्रच्स्थानविदन्धनात्‌ ॥ ७३ ॥ यद्यत्र बीजतोयेन कान्तद्धीहं तथाऽभ्रकम्‌ ! - पट पठ च मितं तदा स्याक्छिमतः परम्‌ ॥ ५४ ॥ तावदुःखप्रदं पाण्डुं पमेहं सपरिथहभ्‌ । । | राजरोग च भ्याधि.च जयेदिति किमम्दतप्‌ 1 ५५ ॥ पते उद्क्चिवगुरिका | ष "ऋ नकाः ॥) { पूपपतितम्तरक्ः1 -श्हटयोगतरद्गिणी १. ४८प्‌ अथ च्रकात्‌~ पफठविकक्ाथविशचद्धमादी शुद्धं गुदूच्या दश्चमूटद्यनदम । स्थिरादिकाकोटियुगादिसिदटध शिद्ाजल स्याव्छपिप परस्तपर ॥ ७६ ॥ ६ति दरष्षात्‌ । ॥. ४४ चणम्‌. अथ॒ य्वान्यायं चूणबू- पवा तित्ति च नागरं चाम्टवेतस्प््‌ । दाडिमं बादर चाम्लं कार्षिकण्युपकतल्पयेत्‌ ।॥ ७४ ॥ धान्यसोवच॑छाजाज्पीवराद्भ चाधकाविकम्‌ पिप्पटठीनां शतं चेक ष्ठे शते मरिचस्य तु ॥ ५४८ ॥ शर्करायाश्च चत्वारि पठान्पेकच चूणयेत्‌ । जिहास्श्णोधनं हृद्यं दच्चण भक्ष्यसोचनपर ॥ ७९५ हिति पश्वांतिद्यूटघ्ं विबन्धानाहन शिनम्‌ । फासभ्वासर्हरे याहि अहण्यशाश्विन्धतुत्‌ ॥ ८० ॥ हति यवात्पाद्यं चरणम्‌ । | अथ दिपथमूलायं धृतम्‌- द्िपञ्मृठस्य एचेव्कषाये प्रस्थद्रये भां सरसस्य वेकम्‌ । कल्क घटायाः सुमियोज्य गम सिद्ध पयः प्रस्थयुत धुते च । सर्वामिधातोत्थित्तयक्ष्मश्रुलक्षतक्षयोत्कासहर भदिष्टम्‌ 11 ८१ ॥ यां म्वदृषटं बृहतीं कटी धावनं स्थिराम्‌ ! निम्बपपरकं मुस्तं चायमाणां दुसटमाम्‌ " ८२ ॥ छरुत्वा कषायं रेष्याथ दघात्तामटकः सटीम्‌ । द्राक्षां पष्करमठं उ मेदामामठक्ानि च ॥ ८३ ॥ युत पयश्च तात्तद्धं सिज्वरहर परम्र्‌ ! क्षपकासमज्ञमनं शिरःपादवंरजापहम्‌ 7 ८४ ॥ १, मरूते ! २१, म्‌ + दयाश्र। ४८९. चस्य स्थार्यकष धृष्य द्‌।पनं मन्दृवहिजित्‌ । धिमएठमहतिर्यिता-+ [ पोपततितवष्णः) अथ दुक्षिषिः- . - षह्वीकायास्तृछाधं हु दिरोणेऽणं पिपाचयेत्‌ \+ पादृक्षेपे फएएारे च परते क्षति प्रदापपेत्‌ # दयप गुदस्य द्विव मानीं धातक्या घुतमा्न्े । दिदं फलिनी फष्णा खगेढाप्रकफेसरम्‌ ॥ ८६ ॥ सरिचं च मिपक्वण सम्पत्या पियक्षणः ४ | सिप पलिके मिः स्थापये कियहिनम्‌ ॥ ८७ 11 ततो यधारटं एत्वा फासभ्वासलमुच्यते । न्ति यंक्माणमय्युग्रसुरःसधि फरोति षव ॥ ८८ #॥; पतुथमा्गं द्वाक्षाया पातकामन्र फेन । : प्रयच्छम्ति ततो चीयमेतस्योयेः प्रजायते 1 ८२॥ अय पपल्पाय(र्छः फिप्पटीलोधमरिचिपाठाधारग्टवालकेः | दच्यविचफजन्तध्करन पको € रचन्द्मेः \- ९० ॥! मुस्तपरियद्ुखवटादे(रद्र मरि पटवः पद्व्वष्ु्तरनसकसरसयुत्तः ५ ५१ ॥ | मापेः स्यादुधपठेकनष्ां पपं ह्विपत्‌ १... - +: : पलानि दृक्ष धातक्या गडस्य च शततययम्‌ ॥ २२.॥, पोवामणदये, सिद्ध मदव्पतःसखावहम्‌ 1: ` अहदणीपाण्डुरोगारक्लःकाषगुटोदृरापहम्‌ ॥ ९३ ॥ पिप्पत्पाह्िररेशोऽयं क्षपक्षयकरः परः | अथ छगृखादिषतम्‌-. ˆ ¦ छागमखदुटप सम्पक्फचयेदमणेऽप्मरसि ॥.९४.॥। पाद्शेपेण तमेव सापः. प्रस्थ पिपाचयेत्‌ ॥: छद्धिद्रद्धश्य मेद्‌ द तथा जीवककषपमः 1 ९५॥ काकोटीक्षीरकाकोल्य फल्करामि; पलोन्मितैः सम्यस्पम्ट्ऽवतायथ शाति तात्मन्प्रदाप्रयत्‌ ॥ ९६॥ शर्षरायाः. पठान्पष मधुनः फडवं ्िपत्‌ ।॥ =, ` पठं पठं पिबेखातयक्ष्माणं हन्ति दुस्तरम्‌ ॥.९७.॥ न्न क ची» ठ. ॥ .{ पटूपततितमहारः! ृदर्योग्तरक्गिणी । ` ४८७ अथ चन्दनादितेटम्‌- पन्वुनाम्बुनख वाप्य यष्टाशेटेयपद्मकम्‌ ॥ ९८ ॥ भिषा सर्ठ द्रु सस्येठापुतिकसरम्‌ । पं विस्वयुशीरं च कट्नेरे च नताम्बुद्म्‌ ॥ ९९१ ररदि सापिवे तिक्ता उवङ्ागरुषुद्धमम्‌ त्वयेणामार्क येमिसतटं मस्तु चतुगुंणम्‌ ॥-१८० ॥ लाक्षारससमं सिद्धं यद्र बट्वणेकृत्‌ । अपस्मारस्वरोन्मादृकुत्याटक्ष्मी विनाशनम्‌ ॥ १४१ ॥ आयुःपुशिकरं चेव वक्षीोकरणदुततमम्‌ । विषशेपाक्षयरोगप्र रक्तपित्तहरं परम्‌ ॥ १०२॥ <जन्पख- भ्रीखण्डाम्धुनखान्दराधिसरटसखीप्रतिमं साच जतोध्रागरुयर्िपदाकयरद्रीठेयधिस्वामरः गीष्यच्राण्डठवङ्खरेणशशरिरंगमण्डयेणज मम श्चतु- मस्तु स्यात्समछाक्षवारितिलजं शिद्ध कषयाद हितम्‌ १५२ इति चन्दमाद्तिचम्‌ । ' अथ चह्सवायन्तम- चिकषटुभिपलेलागिर्जातीफछटव्कैः नव मभीन्मितेरतेः सर्म तीक्ष्णं सुतं मेत्‌ 1 १०४ ॥ संच॒ण्य लोडयत्धोद्रोनत्पं मक्षति मानवः कार श्वाक्षं क्षयं मेह्‌ पण्डुरोगं मगद्रम्‌ ए | वरं भन्द्‌ानटं दाथं समोहं यहणा जपेत्‌ ॥ १०५ ॥ इति बृहस्नवायसम्‌ । थ्‌ सलाक्षीदतेटप- तठ भरस्थामेतं चट्गुणजतुद्धाथं चतुमस्र- ग्यष्टीदारुनिशाब्द्मूर्वकदटुकामिरयश्च कान्ती हिमेः। राघ्राद्यंः पिचसंमितेः कृतमिदं शस्तं तु जीण ज्वरे स्थस्मिन्विपमेऽपि यक्ष्मणि शिशो वृद्धे सम्मा च ॥१०६॥ छ परनै श्र ^ 1. न, १ ~ + # . प्यः छाष्ड० ! ३ ङ, (द्ग्मादयेगनामि। ४। । + 6 न" ग 8. ९१८८ विमह्मष्टपिरपिता- [ पसततितमत्तपद्ः } अथ महालाभ्षादितेलम्‌- तेठं तुल्यभर१९ दक्षाजटाक्रायेन तत्पं सरा" वारयाटठक्षथनेन चापि पयसा द्रश्च धान्पाम्युना । चातुनतिटपदरःदुन्दुरुधुरागोपानिरीटामया. शपामौसचिधनाम्बुदारसरटठाराघ्ानगगोश्शीरकेः ॥ १०७ ॥ काटी पागुररक्तचन्दमरसामांसातुरप्काण्ठिका छ युरस्त गरेणजापमिश्िहिमेः शेठेयप्वानटः । ` ध्टीपद्यकरेणकापटुकटव्योपेश्य मण्डीयुत संपिश्श्तरम्बुमिश्च पिधिवन्मन्दाथिपक्तं कमात्‌ ॥ १०८ ॥ यक्षाणं क्षेयमद्घसाद्ृमनिदखध्यापिं च जीर्णज्वरं कण्डवपाण्टुमुदर्दूमण्डटममस्पित्तं च रक्ष्यं जये । सूत्यां राजनि पाठके च तरुणे वद्धे सगर्मखिां - ~ मधात पठितेऽपि शुठिनि महाटाक्षादितिठं हिति॥१०९॥ अय त्तः अथ रलनगभेपीय्टीरसः . रभ धयं हेम तार माम टोह्‌ तथाऽभ्रफम्‌ । तुटपक्ष माप सोस्य मुक्तामाक्षिकविद्धमम्‌ ॥ ११० ^ राजावत च वेक्रान्तं भोमेद्‌ पुप्परागकम्‌ । शद्ध च हृत्यहत्पाश सप्ताहं चिचकव्रयंः ॥ १११५ , मदयि्या पिचण्याथ तेनाऽऽपरय घराटकान्‌ । रद्कुण राषिदुग्धेन पिष्ट्वा तन्मुद्रणं चरेत्‌ ॥ ११२ ॥ सृद्धाण्डे तान्युसयन्छय सम्यग्गजपटे पचेत्‌ १ आदाय चणयत्सम्पदनिगण्ड्याः सप्त मावनाः#॥ १९६३१ आर्द्रकस्य रसः सप्त चिचरकस्येकर्विंशतिः। द्रवेमव्यं ततः शप्कं ६ैयं गुखायतुध्यम्‌ ॥ ११४ ॥ क्षयरमं निहन्त्याश्च सत्प शिव इवान्धकम्‌ । योजयेरिप्पटीक्षद्रुः सषतेर्मरिचेश्च वा \ ११५ ॥ पोटटीरत्नगर्मोऽयं सवरागहराो मतः ॥ ११६ ॥ इति.रत्गर्भणेरदटीरसः न्ष कै न ~ ' नै क. प्य दवार 1 २. श्पाराति ` [प्ितमल्तर्नः 1 ृहद्योगतरङ्गिणी ५८९ अथ कुमुदेश्वरो रसा रसाभवात्~ पारदं शोधितं भन्धमभर्कः च समं समप । तदधं दुरदं द्घ्ात्तदृधा च सनःन्िठाम्‌ ५ ११७ ॥ सर्य मरृतलोहं च खल्वमध्ये विनिक्षिपेत्‌ । , दिः्प्त माना देयाः ददाथ रसेन च ॥ ११८ ॥ ततः सिद्धो मवत्येप कुमुदेभ्वरसं्ञकः । सितया मरिचेनाथ गुखाद्ितपमाणतः ॥ ११९ ॥ मक््यत्पातरत्याय पूजयिखेष्टदेवताम्‌ । धक्ष्माणमुयं हन्त्येव यातपित्तकफामयान्‌ ॥ १२० ॥ ज्यरादी नसिटान्येभान्पथा देत्पा्ननाद्मः । सतताम्पासयोगेच ददटपटितमाश्चनः ४ १२१ ५ ति कुम्रदेश्वसे रसः \ अथं पथामृतारन्यो ` र्ः- भस्मी मृतष्ठवणतारविनत्सूताप्रसच्वैः कमा- बुद्धे खितयं जयः किमिहराम्मेदियुतः कद्रछः । निगेण्डीदद्वमूलबहिरजनीव्योषादेकर्माबितो ` गोटीकृत्प विकेषतो निगदति; पञ्वाप्रतारन्पो रसः ५१२२ ननन सहश; कोऽपि रसोऽस्ति भवनत्रये । निहन्ति सकटात्नोगान्मवरोगमिवाच्युतः ॥ १२६ ॥ ` सवरोगहरः सूतस्तनद्रोगातुपानत; । अथं पञ्चाशतो नृणां चिदश्चाना मिषात्‌ ।। १२४ ॥ देति पश्वापरृतो रसः सारसग्महात्‌ । । अथ रामग्रमार्कः- रसमस्म चयो मागाः स्वर्णमस्मेकमामिकम्‌ । स॒तताघ्रस्पेकमागः शिलामन्पकतालटकम्‌ 1) १२५1 यथामागद्रयं शद्ध मेटव्येला विचूर्णयेत्‌! ` वराद; पूरपेत्तेन अजाक्षीरेण टद्भणप्‌ 1) १२६ ध पिष्ट्वा तेन मुख रुद्ध्वा पृद्धाण्डे तं निरोधयेत्‌ । शुष्कं गजे पक्तवा चरणयेत्स्वाद्गश्षातटम्‌ 1 १२५ 7, ६३ ५ + ॥ [ ८ ्रिमहमहरिरविता- [परसकिमलष्} भथ महाराक्षादिगेटम्‌- तटं तुल्यजत्रकं दशजदाफरायेन तस्यं सरा" धारपाटकथमेन चापि पयसा दधशथ धान्पाम्धुमा 1 प्रातुनतिदटवषु-मुन्दुसपुरागोपापिरीरामया. शपाम सधिधनम्बुदारुषरठाराप्रानसोक्षीरणः ॥ १०४1 काटीपागररक्तपन्दनरसामांीतुरष्काण्डिका ` फर्यरिस्तग्रिणसामिशिहिमः शेटिप्र्षानदैः । ` धषठठीपद्मकरेणकापदुफटुष्यधि्य मण्दीयुतर सपिश्यतुरम्युमिश्य पिधिषन्मन्दारिपं क्रमात | १०८ ॥ चष्माण क्षपमटुःसाद्मनिरुष्पापिं च जीणज्यरें फण्ट्पाण्टुमुदुदमण्डट पमुप च र। क्यं जरठ 1 सुत्यं रानि पाटे च त्रेण घद्ध सगर्मछिषां -. मूधर्तिा पठितेऽपि शुडिनि मादाक्षाएिवटं हितम्‌ ॥ १०९ अव स्ताः - अथ रलगभपोटटीरषः- रस च्रं हेम तारनाग दोह तथाऽप्रकम्‌ । - . = तुट्पाक्ष मारितं पोर्पं मुक्तामाकिकविद्ुमम्‌ । ११० ॥ रानावत व धृक्राम्त गोमद्‌ पष्पयगकम्‌ । शद्धः च तुत्यत्रुल्याशं सप्ता चिवफदषैः ॥ ११११. . मदयित्वां दिचुण्पाथ पेनाऽऽ्पय धरारकान्‌ । खद्रण रविदुग्धेन पिष्ट्वा तन्मुद्रणं चरेत्‌ ॥ ११२ ॥ स॒द्धाण्डे तान्पुयचछय सम्परणजपरे पचेत्‌ । आद्‌ाच चणयत्सम्पद्ःनिर्गण्स्याः सप्त मादनः + १९१३४ आर्रकस्प रसैः सप्त चिच्रकस्येकविरातिः। दवेमव्य ततः प्क. देय गञखाचहुष्टयम्‌ ॥ ११४ ॥ क्षयरागं नमिहन्त्पश्च सत्यं किव इवान्धकम्‌ । योऽयेयिप्पटीक्षौदरः सथ्ैमरिचैश्च वा ॥ २१५ ॥ पोरटीरत्नगर्मोऽपं स्व॑रोगहरो मतः ॥ ११६॥ इति रलगर्भपोरद्ीरसः । \॥ ` १ ए. प्मध दया} २, श्राति) [परहपतितमलप्दः) -बृहयोगतरष्िणी | ४८९ अथे कुमृदेश्वरो रसो श्सार्णवात्‌~ पारदं शोधितं गन्धपभ्रक च चम समम्‌ । तदर्धं दरदं दद्यात्तदध( च मनःशिडाम्‌ ५ ११४७ | सवयं मृतटोहं च खल्यमध्ये विमिश्षिपेत्‌ , दिस्त मावना देयाः शतावर्या रसेति च ॥ ११८ ॥ ततः द्धो मवस्येप कूमृदेश्वरसस्ञरः । [सितया मरिवेमाथ युश्ादिवपमाणतः ॥ ११९ ॥ मक्षयेसातसरत्थाय पजयिववे्टदेवताप्‌ पक्ष्माणस्युय. हन्स््व वातापत्तकूप्ावषान्‌ ॥ १२० ॥) ऽवररदुनखिटान्योगान्यथा दैत्याश्रनाद्नः सतताभ्पास्रयागेन वखछीपटितेनाश्चनः ॥ १२१ ॥ ति बुद्धेश्वरे रसः ; अथ पश्वामृतारष्यो रस मस्ममूतदुवणतारदिनिङ्त्पूताभ्र सच्चे; कमा. र्बुद्धे खित चयः किमिहराम्मोदेयुतः कद्फएटः निरमण्डीदद्मखवषह्धिरजनीव्योपारयक मधित गोटीफत्य विक्षेषता निगदितः पश्चापयतारण्य रसः ॥१२२॥ ननेन सक्ष; कोऽपि रसोऽस्ति अ॒वनघ्नपे निहन्ति सकलानो गान्मवरोगमिवाच्यतः ॥ १२३ ॥ सतरोगहरः सुतस्तत्तद्रा गानुपनितः अं पञ्चाघतो वृणां चिंदशानामिवाशतमर 1 १२४ ५ हवि पश्वागरतो रसः सारसंयदात्‌ ( अथ राजमृगङ्किः- रसमस्म चयो मागाः स्व्णीमस्मेकमागिकम्‌ । मतपाश्रस्पेकमाभः छिटागन्थकताछकम्‌ ।\ १२५।। यथामागद्रेय शुद्ध मेटपित्वा वचूणयद्‌ 1 वरारीः परपत्तेन अजाक्षीरेण रद्कुणम्‌ ।\ १९६ ॥ पिष्ट्वा तेन मुखं रुद्भ्या प्र्धाण्डे तं निरोधयेत्‌ शष्के गनपटे पक्त्वा चुणयेत्सवाद्शतटम्‌ ५ १२४ ॥ गण्य र ६१ ९.७. धिमटमहविरविता-- {णससपतितमततरकः } ` - रसो राजधुगाद्धफोऽयं पश्चगुखः क्षयापैः। दुशपिप्पछिकाक्षौदरमंरिवेकोनविंशतिः । ¦ सघुते द्ापयेत्पथ्यं राजयोगप्रश्षान्तये 41 ३ ॥ `. भथ गृबद्ककः रसेन तुल्यं फनक्रं तयोरतु साम्येन युशपान्नवमोक्तिकानि सतपरमाणो बछिरङ्धिमागः क्षीरस्प स्वै पुपवारिणा तुं ५१२८. समदय धसे सुनिधाय गोट दून पचेत्तं ठवणेन पृण । माण्डे मृगाद्भोऽवमत्िगटमः क्षयािमान्यग्रहणीोगदेषु 1१२९१ साज्यापणाएमेमधुपिप्पटोमिवछोऽस्य देयो च तताोऽधकस्तु 1 पथ्यं हितं शतमेव योज्यं त्याज्य सदा पित्तकरं पिदा) {२०॥ इति रसरत्नपरदीपात्‌ अथ कनकयुन्दरो रस्रः- ‰ ` ` ~ + रसः फनकमागिषः फनकफमाक्िकस्तारकः कशिटारसकगन्धकीं रससमाः सतत्था हमे ॥ १३१ ॥ वमयं पयसा रदः सकटमेतदस्यापार्‌ | तूदः प्रतिदिनं प्रथक्‌ तदिति मावयदद्द्धेमार ॥ १३२ जयामुनिकटि पियाद्हनमङ्गवासोद्धपै- - वमाव्य च रसस्ततः सुरृटढगोटकं स्वेदेपेत्‌ । भमाद्भुवदथाऽऽ्द्रंकद्रवमसेण तं सकप्तधा विमद्य च कटुत्नयाम्डुभिरयं क्षयस्यान्तकृत्‌ ॥ १६६ ॥ रसः एनकञ्चुन्दये भवति संनिपातेऽप्ययं सहाऽऽद्रकरसंस्तथा पवनगुत्मघ्ुटा दिह्‌ । सधिश्वधघुतयोजितः रकलटमव पथ्यं हेत. . , “ सृगा्ूवद्थापरं क्िभपि नेव योज्पं. छचित्‌ ॥ ११४ ॥ अथ सुवणंपपररीरसः शुद्धं सुवणदटमश्यणेन शयुद्ध- | ` स्तेन पिण्डितमथो षैसुमागमाजम्‌ ) गन्धं ठते .बदुरवाहूप लोहपात्रे ; द्रवा चिटोडय ल धुटादश्श्ाकया तत्‌ ॥ १३५ ॥ ड . ,. [ च्ट्वहतितपतः] कंहध्योगतरद्धिणी 1 २२ मन्व निस्स्यः युरमीमलमण्डषछस्थं रम्मादटे तदुपरि प्रणिधाय चान्यत्‌ 1 श्म्मादुट टपु निपणठय तद्ददीत हीते उवर्णरस्पपरकाभिधानमः॥. १३६.॥ पित्तोल्वणे सितया तुगयाऽथ चति श्टष्मोल्यणे किट तमामधुपिष्पर्ाभिः । क्षीणे विरेक्रिणि च. शोपिमि मन्दवह्म . पाण्डौ प्रमेहिणि चिरेज्वरिणि. गहण्याम्‌ ! धद, शिक्षो छचिनि.राक्ञि नरे च.नार्था अदरयमेतदु दिति हितिमामयन्रपर्‌ ॥. १२५७. अथं प्राणप्रदा. पर्षदी- सूुताभ्रापोहिवलरोपणपिपभवसिटंशेन गन्धेन ल्या कोटाप्नी षिद्रतेन क्षणमथ मिलितं ढाटितं गोमयस्थे । सपदापन्रेऽपुनान्न्पेन च हटपिषहितिं प्रणद्‌ा पपरी स्पा स्पष्टो. रेके. गपा उररुजि एसे यक्ष्ममेहातिमान्ये ॥९.२८।४ प्राणद पपरी. संधा. मापिता श्मुना स्वयम्‌ । तसद्रौगानुपानेन. सकरगविनाशिनी ॥ १३९.॥. अथ लेकेश्वरस्सः- पटं कूप{दचृणस्य पलं पारदगन्धयोः। माषरङ्णकस्येकं जम््ीतद्धिविमदयेत्‌ ॥ १४०॥३ परलोकेन्वरो नाम्ना. छक नाथोऽयघयुत्तमः 1: कते कुष्ठ. रक्त पेचमन्यरोगान्क्षप जयेत्‌ ॥. १४१ 1) पु्िवीयंपरसादीजःकान्तिछावण्यद्‌;- परः ऽस्ति ल(कन्वरादृन्पा चणा शमुयुखहुतात. ॥. 2४२४ अथ .रेकेश्वरपोटरसैः ससस्य. मस्मना हेम पादिन. प्रकल्पयेत्‌ । द्विगुण मन्पकं- पचा मदेयेचिचकम्बुना ॥ १४६३ ॥ वराटकांशःसंपयःरङ्णेन, निरुध्य च। साण्डे चृ्भप्रटिर्ेऽथं क्िप्टया सन्धीत मुस्मये ॥ १४४ ॥ ~~~" १.१, शतवा्िः ।: २.१, श्वठमिर्‌ +. ५९२ निमह्मष्टविरविता- [ पुप्ततितमहकतः ¶ ` शोपपिता पुरेदध्तं रसिमात्रेऽपराहके ॥ स्वाद तदमद्धत्य वुर्णपित्वाऽथ विन्यसेत्‌ ॥.१५५ \ एप टोकेम्डरो माम वीयपुषिविषर्धनः गा चतय चास्य पिष्यठीमधुक्युतम्‌ ॥ १४६३ ॥ खादयेत्परया मद्या छोरेश्षः सर्वदशेनः अद्धकफश्िऽभिमान्ये च कासे पितते रसक्षपे ) १४७ \ मरिवेषतसंयकतेः प्रदातव्यो दिनन्नयप्‌ ! टवणं थ्जयेत्तत्र साम्यं धे च योजयेत्‌ \ १४८ ॥ एरूविश्ष्ठिनें पावत्मरिचं सपुतं पिवेत्‌ । पथ्यं गुगाङ्व्ज्ेयं शर्थीतोत्तानपादतः ॥ १४९ ॥ ये हष्का विपमाधृनैः श्षयरुजा ष्याप्ताश्च य कठिना वे पाण्डुत्वहताः श्यैयविंधिनः ये शोषिणे ममः 1. ये तष्टा पिविधेज्वरशरममदोन्मादेः प्रमादं गता- स्ते स्थं धिगतामया हि परया स्युः पोरदीदेवया ॥ १५१ ५ दति छोकेश्वरपोरडीरसः . अथं द्ितीयो रानमृगाद्कः~ : - रसमस्म चयो मागा माकं हैममस्मकम्‌ । मृतताग्नस्प मागेकं शिटागन्पकताटठटकप्‌ ए १५१ ५ प्रतिभामदरयं सिद्धभेकीकूत्प देच णयेत्‌ 1 परारान्पूरयत्तेन अजाक्षारेण रद्णम्‌ ५ १५२ ॥ पिष्ट तेन मुखं रुद्ध्वा मृद्धाण्डे तांश धारयेत्‌ छयष्के गजपुटे पाच्यं चुषायेत्स्वा्क्ीतदम्‌ ॥ १५२ ५ रसां राजप्रमा्ोऽयं चतुगुखः क्षयापटः दशभिः; पिप्पदीक्षोदेमप्चिकोन्विंशतिः सपूतदूपेद्राऽथ चातण्ठरष्मोग्धवे क्षये \ १५४ ॥ एति राजम्रगाटरः अथ शिठाजवादिङहम्‌-- - शिखाजतुयतं टोहवष्टं त विधिम रतम्‌ 1 [ प्टपप्ततितमप्तरहः ] ` षटदयोगतरङ्किणी । ४९६ अथ वत्तन्तङ्पुमाकर* प्रवाटरसमाक्तिकाम्बरमिदुं चतुमागभास पथक्प्रुथगथो मते रजतहेमनीं देर । अयो मुजगवङ्गकं निलवकं शिम्यासिटं छयुभेऽहनि विभावरेद्धिषगिदुं धिया सत्तः ॥. १५६ ॥ द्रवेर्वपनिशेक्षुजेः कमठमाठतीपुष्प्जेः पयकदलिकन्दुजेर्मृगज चन्द्नाडुद्धषेः धसन्तसुरुमाकिरो रसपतिर्दिवहछाऽशितः । समस्तगदहृद्धयेक्किट निजानुपानेरयम्‌ ॥ १५७.॥ क्षिणोत्यदु मधुषणेः क्षयगदेपु सवेष्वपि प्रमेहरुनि रात्रिभिः समधुशकराभिः सह । सितामटयजद्रवेर्महति रक्तपित्तेऽथ वा -सितामधुसमन्ितिषंपमपह्वानां द्रवैः ॥ १५८ ध विजातगजचन्द्मैरपि च त॒शिपुषटप्रदो मनो मवक्षरः परो वमिषु शद्ुपुष्पीरसेः । अमीरुरसक्शषकरामधुभिरम्ड पित्तामये परेषु त॒ यथोचितं नकु गदेष्वमुं सेवयत्‌ ॥ १५९ ॥ ति षसन्तकुस॒माफरः । क म्म क क्‌ अय्‌ चहकषातचन्तामाणः- दूताश्रस्वणतारारुणमिदुरशिलाताप्यगन्धपवादट यीमुक्ता्चद्कताटं षरभिद्मनटक्ताथतः सप्तं माच्यम्‌ । निरुण्डीदुरणाम्मःपदिरविपयसा विः पृथगमावपित्वा तेनाऽऽप्रयान्वस्डनिथ मिहिरपयष्टद्ःणािप्तवक्यान्‌ ॥१६०॥ कत्वा माण्डे च रुद्ध्वा गजपुरजदरे युक्षितस्तां स्त॒ पर्त्वो- „ द्धं रथतान्मदेयित्वा तद्‌ खिलतुटिते सूतमस्भाच दद्यात्‌ । पका सृततुया कमथ मिखितं सप्तशः शिच्ुशूल- त्वङ्न रश्िन्रमूलाद्धवसटिलक्रता मावनास्त्वक्विशत्‌ ॥१६१५ आर्द्रजम्बीरर्मरेः पथगथ विजयालुङ्कतोयैश्च सप्त- माव्य छयष्कं च कृत्वाऽप्यथ सकट चतु्थाशकं टद्णं च । ५ कृ, मावर" । 1] 30 टह्ात्पादुं पिपं तत्छमपरिचम थो. नागरे दचपुप्पं पय्याजाती क्रफलास्यं पथगथ मिटित्त.पवमगे चिपस्यः१६२॥ पथ्यास्टुह्धा्रनीरेरपि मगमव्‌या मवयेत्तव सवे गोट फतवा. सटमरे पिधिषदथ. मजेद्राजपोग्यो ससेन एष. वैलोाक्पदिन्तामणिरसिदटगदृध्व्रान्तपिष्वतर्ह्त- स्तत्तत्रोगानुपानादुषसि कवटितः. साधव्ष्ठपमाणः. #. १६३. ४, वातष्पाध्यामवातजवरजतरफमिन्वासलटातरवाता- विपत्तक्षेण्यकासक्षपकफनगदोरःश्वताजीणमेहि \ हछछातीसारपण्टग्रहणमुखमकोषेषणाह्पप्फषे खाञओ-खाद्यवातश्रुतिमगजगदे स्वधेष. प्रशस्तः: १६ 1४ त्रिमठठमष्विर्दिता~ 1 ष्छततितमत्त्ः-] हति मैटोस्पविन्तापणिस्सः. अथ सूयप्रभा गुटिका व्षीष्योपयिखद्विचकवचापीताकस्ापरता पेषाह्ाऽतिषिपा चिवत्सकटका भुस्तुम्बरुः.कारधी।, ह क्षारो. छवणत्रयं गजकणा व्यं तथाऽरष्करं ताला कणमूटपुष्कस्नटामूनिम्बतक्तेयुतम्‌ ॥ १६५. भागीपद्यकजीरकोक्षकुटजं दन्ती ववा मद्रकं सव कषप्माशकं सुमिषजाः सुषम च संचुणतमर ४ तदुस्पच्चपखं घरं गिर्जिघु स्याव्पश्चयुष्टिः पुरो. लहिस्य द्विपटं पष्टद्यमथो ताप्यस्य संमिभितम्‌॥ १६६४. क्षिप्त्वा पच्च पलानि न्युभ्रसिकतां वांक्षीपटं योजितं चेकेकं निगन्धिवस्तु पिकं क्षीदरेपर्ठंहवत्‌, । पककरत्य समाक्मेव. गरिक्रा कायां सुवणन्मिता सा च.नह्यमुखास्तुजप्रकरटिता सूयपरमा नामतः ॥१६६॥ शापं काचमुरःक्षते सत्तमक पाण्ड़वामयं कामलां गतम दिद्रपिपान्व्ुलघ्ुद्रं खीपु क्षयं च. क्रिमीन्‌ । कुष्ठाशाविपमस्वरयहणिकामूचयहं साषाये छकनक गुटिकां प्रहृष्टमनस्ता योज्यं यथेष्टाज्ञनम्‌ ॥ १६८ ॥ ` # कृ, कृग्ण्यद्रं | 9-क,. पिसुततपरकेधु? ॥ (--ह्तततातितमत्रहः} युदेद्योगतरद्गेणी + -. ४९५ नास्येपससममौपधं जिजगतीचक्रे हितं प्रीणिक्ना" मुद्ामपषदामदृद्िपदरादसिंही तु सयेपमा ॥ १६९ ॥ इति सूर्फप्र॑मा गुटिका १ ज्वराणां क्षमने यो यः पूर्वमुक्तः फयारिधिः यक्ष्मणा ज्वरदाहेपं ससपिप्कः प्र्स्यते ॥ १८७० ॥ मिप्य स्वदेवप्रजा भक्ति भपज्यदेवतागुरुपषु । छागटमांसपयोऽश्चसीव पि यक्ष्मी (चिर धिमान्‌ 1१७१॥ उपद्रवान्सस्वस्पैक्रतादीश्चयेयथास्वं प्रसमीक्ष्य शालम्‌ । स्पजेक्कुवैदयप्रतिपादितानि उधो विरुद्धानि च भेषजानि ॥१५२५ इति शरीयोगतरद्धिण्यां क्वयरोगनिदानचिकित्ाकयनं माप॑ पटृपपततितपर्॑षरङ्चः ॥ ५६ ॥ ` गण्डके सुच त्तषप्त्तितमषप्तपुः 1 रीर मै सथोरःक्षतनिदानविकिस्ा- धमुरायस्यतोऽत्यर्थ मारथ॒द्रहतं गुरुम्‌ ! युध्यमानस्य बेठिमिः पतता विपमोचतः॥ १॥ चुपं हयं घा धावन्ते दम्यं चान्यं निगृह्धतः । शिठाकण्छाग्मनिष।तारश्षिपतो नित्रतः परान्‌ ॥ २॥ अधीयानस्य वाऽच्छुचेद्र वा चजतो हुतम्‌ । महानदीं वा तरतो हये्वा सह धावतः ॥ २ ॥ सहसोत्पततो दूरं तण पा विपरनुत्यतः । - ~. , तथाऽन्येः कमेः क्ररेमरहमभ्याहतस्य वा ॥ ४ , दिश्षते वक्षस स्याभेदटवान्पमुदांयते । सखीषु चातिप्रसक्तस्य रूप्ाह्पप्रमिता हिनः ॥ ५ \ उरो विसुज्पतेऽत्प्थं स्विद्यतेऽथ वि भर्ते । संपीख्यते ततः पाभ्वं शुष्यत्यद्भः प्रवेपते ॥ ६ ॥ मादाय बल वणां स्विरथिश्च हीयते । ऽवरां व्यथा भनाष्न्यं विईभद।ऽभ्रिवधस्तथा ॥४॥ दु; शावः सदुगन्धः पीतो विथधथितो बहुः; । क समानस्य ब्राऽमीक्ष्णं फफ; सास्र; प्रवतेते ॥ < ॥ ण हि = च छ प ४९६; भिमष्टमहविरविता- [ एषप्ततितमत्तगः] रक्षतः श्वीयतेऽप्यर्थं तथा द्यङ्रीनसोः क्षपात्‌ । | अच्यक्त, दष्टणं धस्प-पवरूपमिति स्टुतम्‌ ५ ९.॥ उरोरुवश्ोणितच्छदिः फाषो वैकशेपिकः क्षते} _ :; ;. क्षीणे सरक्तमचस्वं पान्वग्रष्ठकध्थिहः 1 १०॥ ` पचि्धःस्य दृक्तायेः साध्यो चटवतो नवः पररिसंवत्सरो याप्यः सवादः हु वजपेत्‌ ॥ ११॥ भक्तद्वेषो ज्वरः श्वासः कासः श्रोणितदश्षनम्‌ 1 स्वरभेदश्च जायेत पट्रुरुपे गजयक्ष्माणे ।'१२॥ “'हतयरःष्वपतनिदामम्‌ ! | | अथोरःक्षतचिकिल्ा--' ` “' उरोमन्थी क्षती ठाजान्प्यसां मधुसयुतान्‌ 1 सय एव पिवेजीर्णी पयसाऽयात्स्ंकरम्‌ ॥ १६ पार््वबस्तिरुनजि स्वत्पपित्ताथिस्तान्छरायुतान्‌ । चित्रपक्चा सपरताऽतिविषपा पाठा सवस्सिका ॥ १४॥ धलाऽश्वगन्धा श्रीपर्णी बहुपुत्री पुनर्नवा । , पयसा नित्यमभ्पस्ताः शमयन्ति उरःक्षतम्‌ ॥ १९५ 1 दाकरामधुसेयुक्तं जीवकर्पमकी मक्षु + . ; ˆ शिद्यार्क्षीरा्रुषानं वा हिद्यारक्षीणतरः कृशः, ४ १६ ॥ नीदठिकातिदिपाथरन्थिपदकेसरचन्द्निः । | छतं पयो मधुयुते संधानार्थं पिषेरक्षती ॥ १७॥ टाक्षाचूण सकत क्षाद्रास्पनास्वत सक्र&€।हम्‌ ॥ - शामयति शोपोदभरतं वमने रक्तस्य सिद्धमिव १८ ॥ एटापन्नरलववोशद्राक्षां पिपत्य्घण्टें तथा 1 “ . सितामधुरुखजुरमरद्र।काश्च पलोन्मिताः ॥ १९॥ सचृण्यं मधना यक्ता गरिकाः संप्रकरपयेत्‌ । अष्षमाच्ां ततश्वेकां म्यच दिनि दिनि ॥ २०॥ , , -कास श्वासं ज्वरं हिकां ठि गर्छ मदुं भरत्य्‌ रक्ताने्ठावनं तृष्णां पाश्वश्ुठमरोचकम्‌ ॥.२१॥ + ~ 5. ` क क, पृष्तरे साक्घेति पाठान्तरम्‌. .~ „. ^ 0१ [ संपसपततितमसतप्सः ] बृहयोगतरद्गिणी । ४९७ दोप परीदाटंथयात्तशि स्वरमेदुं क्चतक्षयम्‌ । गरिका-तपणा वृष्यां रक्तापत्तं च नाक्यत्‌ # \२॥ यटा{दगभस्का। अथ यष्टाहायं धृतम्‌- य्टयाहनागयटछयीः क्ये क्षीरम्‌ पतम्‌ । पयस्वापिप्प्टीवांशीकत्क सिद्धं क्षते हितम्‌ ॥ २९ ॥ हति यष्ट्याह्वं धतम्‌ । अथ वठखाय पतम्‌ ` घर्तं बलानागवलठाजचुनमम्ब्ासद्ध सयषटामधुकटकपावम्‌ । ह्री गद्यक्षतरक्त पित्तकासानिठन्सश्षमयत्युद्‌। णान्‌ ॥ २४१ इति बलां धृतम्‌ \ अथ श्वदेष्ठायं ृतम- भ्वर्दशोक्ीरमसिष्ठावछाकाइमर्यकचणम्‌ । दुर्भमूरं पथद्पणीं चला सषपका स्थिरा {॥ २५५ पटिकान्साधयंत्तां रसे .श्छीरे षतुर्मुण । फतकः स्वगुप्तवपाग्रमेदाजीवन्तिजीवकेः ॥ २६ ॥ हातावयांदिमद्ीकाशकराश्रावणीव्पेः । प्रस्थः सिद्धो घुताद्वात्तपिचहद्रोगगुट्पतुत्‌ ।। २७ ५१ मच ल्रच्छरप्रमेहारशःकासशोपक्चषयापहः। ` ` धनुस्तम्मायमाराध्वक्षीणानां बठ्मसिर्दः + २८ ॥ इति श्वदृष्टाद्यं घृतम्‌ । अथ केल्याणपतम्‌- ताछ सचिफरठवाठटफटिनीसीम्पाप्रधक्पथिनी- दृन्तीदाडेमद्‌ारुचन्दननिश्षादार्वीविक्ञारोत्कछेः । जातिीपुप्प्हरएापद्मकयुतेजन्तन्रमसिषिका- रुक्सिहिषतुटिसारिबादयनतेनागेन्द्रपप्पान्वितेः ॥ २९ ॥ अछाषिद्ातिभिश्चदुगणसदे कस्पाणमेभिः शतं हन्सयेताधेचतुथकं ण्दरपुरःकम्पं सथ्न्ध्यामयम्‌ । ! ९८ तिम्रद्यमहपिरचिता- [सतपतिपस्तरकः } ` सापस्मारगदोदराः सपवमोन्मादाः सजीर्णस्यरा जायन्ते म पुनः कतेन द्विषा फल्याणक्षनामुनः ॥ २० ५ इति करेपाणयृतम्‌ । अथ दक्षादियुतम्‌- द्राक्षा संमतं प्रस्यं मधुकस्य पर्टषटकफम्‌ । पसेत्तायादटके सिद्धे पददिशेपेण तेन तु ॥ ११ ॥ पटिफे मधकद्वाक्षे रिषि फुष्णापटद्रयम्‌ । प्रदाय सपः प्रस्थं पचरक्षीरे चतर्गणे ॥३२२॥ {सिद्ध शीते. पलान्यष्टौ श्चफरायाः प्रदापयेत्‌ १ एतद्‌द्रक्षाधरतं सिद्धं क्षीणक्षताहतं परम्‌ ५ ३६३११. वातापितचतञ्वरम्वापविर्फोरकहमकःन्‌, । प्रद्र रक्तपित्तं च हेन्पान्मापतयटपरद्‌म्‌ 1 ३४ ॥ हति द्वाक्षादिषृत्तम्‌ । अथामृतप्राशाध्टेहः- क्षीरे धा्रषिद्रीष्ठक्षा(र्णां च तथा स्मे परेर्छमं घतं प्रस्थं श्मथुफरिश्ुकान्वितै; \ ३५ ॥ द्राक्षादिचम्दनोशीरदहाकरोत्पटठपद्मकेः । मधूकङुसमानेन्ताफाहमरीतुणस्तकेः ॥ ३६ ॥ प्रस्थाधं मधुनः क्षोते क्ञकरायास्तुटां तथा । पर्टााधकांश्च सं्युण्यं तगेडापत्रकेसरात्‌ + ६५७ ॥ विनीय तस्य स।दठेद्यान्मान्नपं नित्यं सयन्वितः । ` अगुत्राश् हत्यतद्(श्वस्था परिकीर्तितः ॥ ३८ ॥ क्षारमां सादिनो हन्ति रक्तपित्तं क्षतक्षयम्‌ 1 तष्णारुविग्वासकासच्छ्दह्षापरमवनः । मृत्रकृच्छ्ज्वरप्श्च चत्यः सीरतिवर्ध॑नः ॥ ३९ ॥ र्त्पसुतप्रद्निविर्छदहुः अय्‌ रत्रजः- एक्तापवाछरसहेमसिताभ्रकान्त- यङ्क गतं सकछमेतदहो विमाण्यम्‌ । ----_ ङ्ग एते सकटमेतदृहो विभाव्यम्‌ । . # क, मयुरैः प पते पाथन्तप्‌ । { एपपपततित्पष्लाः बहधोगतरद्धिणी । ४९९. छिन्नारसेन च धरीषटिषेन सप वार्‌ तता मधुहविमार्चनत सकष ॥ िद्यादुरश्षतहरं रसरासकाषखयं मापप्रमाणमतनूदद्धषदेतमेनमः ॥ ४५ ॥ एति र्सराजः \. अथामूतेश्वरो रसः- रमस्पाषुतासत्वं सोहं मधुप॒तान्दप्म्‌ }, अमुतभ्वरनामाऽयं पदगो राजप्क्षणि ॥.४९॥ र्यभरतेश्वरो रसः | अथ राजमृगाल्को रसो. रसेन्चिन्तामणो- घ्रयाऽशां मारितात्दूतादेकाऽशो हेम मस्मतः एकोऽ मुतताभ्रस्य हिलागन्धश्च ताठकमः ॥ ४२ ॥ प्रयेकं मामयुर्म. स्यादेतर्सय डिवुणयेत्‌ \ छरार्टाः पररयेत्तन च्छागीक्षीरेण टङ्कणम्‌ ॥ ४२ ॥ , "पिद तेन मुखं रुद्ध्वा श्रद्भाण्डे तशि, धास्येत्‌ । ततो गजपुटे पकता षण येत्स्वाङ्गशतलम्‌ ॥ ४४ ॥ रसो राजयमाद्गोऽयं चतुर्मुखः श्चयापहः । मरिविरूनिंशरपा-कणाभिरद॑श्ञमेस्तथा ॥ ४५५॥ मधुना स्िपश्चापि दद्यादेतं रसं मिपक्‌ । अनेने नदूषति श्षिपं वातण्टेप्समवक्चयः ॥ ६ प उरःक्षतादिकासानां नाङ्नः फरमः स्मरतः दतिः राजभा रसो रसेन्द्रदित्तामणो अथार्िरसः शाक्क्परात्‌- शुद्धसूत दि शमर्थे कुयात्वष्वेनं कञ्जलिभ्‌ ।1* ४७ ॥ तथाः समं तीक्षणचुणै मर्दयेच्न्यकाद्रषेः 1. दिशसमातपे गोदे, ताश्रपाते निधाप्रयेत्‌ ५ ४८ 1 अनच्छादयेरण्डपैश्च, स्यादुष्णं यामयग्भतः । न्पिराश्षा न्यमंपश्वादृयात्रात्तट्दद्धरेत्‌ ॥ ४९॥ "~ --------------------------~--- ~~~" ५ । “ ५. पत परयालद्रमेः 1 .- : ५ ++ भ म्यी नि “ +, । ~ 8 ॥ | = * ब ५4५० धिमटमहदिरविता- [ भष्टपतितभस्तरकः ] सं व्यं गाटरेटसेः सस्यं वारितरं भवेत्‌ । विकटु्िफटेछामिजातीफटठटवद्ःफः ॥ ५० ॥ नवमागोन्मितीरेतेः सम एप रसो मवेत्‌ । निष्कटह्यभिदं नित्यं मधुना सहं ठेदपष ॥ ५१ ॥ अयमधिरसे नापरा फासक्षयहूरः १२; हषपप्चिरपः शशाद्भःपसद । यद्यव्च तपण शौतमरिदाहि हिति टयु 1 ५२ ॥ अन्नपानं निपेष्यं स्पारक्षतषाणः सुखावामेः हितम विश्ेपेण खण्डकूष्माण्डसंितम्‌ ॥ ५३ ॥ उपतरुवांश्च स्वरयदरताद्ीसरयेययास्व प्रसमीक्ष्य शासम्‌ । दोक दिः कोधमसूपनं च त्यमेदुदारा्विजयान्ध्रजेत 1 गुरुदिनतचखदरशांश्च पजयेच्कथः रुपुप्याः शृएुपाहिजेस्यः ॥ ५४१1 युदा दशनं गीत धादिच्ोस्छवसश्चतिः । - सस्नयः क्लीरसर्पापि हयमयं सुशीता ॥ ५५ ॥ युहणं दीपनं वाचे; ययोतसां च विक्रोधनम्‌ । व्यत्पासार्षयफासिम्यो यतयं एवं ध्रशस्यते ॥ ५६ ॥ व्यायामं च व्यवायं च क्षों छोधमसुयनम्‌ । धाततुक्षयफरे यच्च तत्सवं घजयेतव्सषयी-।॥ ५७ १४ रति श्रीयोणतरद्निष्यपुरः्षतनिदाननिकिःप्राकेथनं नाम पपत तितमर्तरद्धः 1} ७५७ ॥ ॥ "णी + (परि स्धाद्शप्ततिदमर्तर दः ५ अथ कासनिदानभ्‌- मो पघ।तादजसस्तयथेव दथाषामरक्षान्ननिपेषणाच 1 विमार्गगत्वादतिमोजनस्य पेमावरोध्क्षवथोस्तथेद ॥ १॥ प्राणो ह्युदानानुगतः प्रदुष्टः संमिन्नकास्यस्वनतुत्यधघोपः निरेति वक्तरात्सहस्ता सदोषो मनीपिभिः कास इति प्रदिष्टः ॥ २॥ प्रच परकूसकचाह- पच्च कताः स्मृता व [तापत्श्छषिपिक्षितश्यः हयाय वधि ॐ = 1 ~) +), ` ृ्ट्योगतरद्गिणी ह ` ५९ १. पररूपमाह~- : पर्वरूपं भवे तेषा .जुकपुण गलास्पताः । कण्ठे फण्ट्श्व मोज्यानामवरोधश्च जायते ॥ ४।१ वकजमह्- हच्छद्मधेदिरपाभ्वंशुट क्षामाननः क्षीणवबलस्वराजाः । प्रसक्षफेगस्त समीरणोन भिन्नस्वर, कसति शष्टमेद 1 ५1 पत्त्नमह~ खरो विद्ाहर्वरवस्वक्षोोपेरम्यदितस्तिक्तमुखस्तुपारतः । पित्तेन पीतानि वमेकरूएने कासेत्सपाण्डुः परिदद्यमाचः ॥ ६५ कफणमाह परठिप्यमनेन शुखेन सीदञ्शिरोरुजातः कफपुणदेहः। अमक्तरुग्णारवक्ण्डुयुक्तः कासेदमृकशं सान्द्ररुफः कफेन) \॥ ७ \ अतिवयवायमाराध्व युद्धाश्वगजमिग्रहैः । , खक्चस्योरःष्तं वायुगहीतस्वा कासमावहेत्‌ ॥ < ॥ स प्रवं कासते शुण्डं ततः छेच श्ोणितभरः कण्ठेन सुज्ताऽप्यर्थं विथगनेनेद चोरसा ॥ ९॥ सूचीभिरिव तीक्ष्णाभिस्तययमामेन शदेन । ;सस्परदोन शुखेन मेदपीडाभितापिना ॥ १०7 पवंभेदज्वरभ्वासतुष्णारेस्वर्यपीडितः | पारावत इवाऽऽकूजन्कासदेगाकक्वतोद्ध वात्त. ॥ ११ ॥\ क्पजमाह- विपमास्ास्स्यमोस्पातिष्यवायद्धेगनिगहात्‌ । घुणिनां शोचतां नृणां व्यापन्नेऽदो चयो मढाः ॥ १२॥ कुपिताः क्षयजं कासं कुर्युदहक्षयप्रदम्‌ । सगाज्चशरुलज्वरदाहसोहन्पराणक्षं चोपटमेत कस ॥ १६१ शुष्क विनि्टावति इवलस्तु परक्मणमांसो रुधिरं श्पुयम्‌ । त सवघिद्धः भृशदुधिकित्स्यं चिष्षिस्सित्लाः क्षयजं वदन्ति १४ ॥ ष यककाकाष्याातास , [ भषपतौीतपषतङ्गः ] ए १ ग. पिर्यायामरभा 1 ५८ ` भिमलमहविराधिता- -[-येशपततितेम्पःः) इत्येष क्षयजः कासरः क्षीणानि देहनाशनः साध्यो षटवा वा स्पायाप्यस्त्वेवं प्षताोस्यतः.॥ १५.।५ नको कदादविस्तिध्पेतामपि, पादमणान्ितो। स्थविराणां जराकरासः सवा वाप्यः प्ररोतितः ॥ ९६.॥. धीन्पर्वन्साधयेत्साध्यान्पस्पेयाप्यांस्त पाययेत्‌ । पयाममरुणं ईइपावं हरितं पीतनाठकम्‌ ॥ १.४. रिष्टावन्भ्वासतकातातान जावाति. ₹तस्वरः कामाच्द्रवासक्षयच्छादस्वरसाद्‌ाद्‌मो गदाः ॥.१८६.॥, पवन्त्यपक्षया यस्मात्तस्मात्‌ त्वरया जपेत्‌ । इति फासनिदानम्‌ । अथ काविरफित्ता- रूक्स्थामिठजं कासमाद द्हेश्पा चरेत्‌ }, सिर्मिदस्तिमिः पेय. क्षीरं यूपरसादिपिः॥ १९॥ प्थ्पमहट अआाम्याद्रपोदुकेः शाखियदयोधुमपषिकान्‌ 1, रसे्मापात्ममुप्ताना, यथवा मोजयेद्धितान्‌ ॥ २० 1, सत्पापक्ारः- दृश्षमूटी शता श्वा्कासदिक्षारजापहा 1. ` यवागरूदुःपनी वृष्या, वातरेगविनाशिनी 11 २१.५१, ` प्वमूरखाकृतः र्थः पिष्पछ) चण युत; रसान्नमक्तः नेत्य वातकसिम्रद्‌स्यति.॥ २२॥, रसं कक)टकानां च पतभ सनागरम्‌. १. ` पातकासप्रशामनः भुद्धोमत्यस्य वा पूनः ॥.२३. #॥: अधप्दार्जता( दहु शठाशद्धोकणामार्माग्चुरवारिद्यासकफी; सतेटेवातक्राषप्नो ठे होऽपमप्रराजितः । २९ 1; दइत्यपराजितो देहः । | अथ भाग्प।(यवटेहः-~. मार्गद्राक्षापरताुह्भारिष्यठीविन्वमेपजप्‌ 1 गरउतेठयुतो लेहो. हिनो मारुतकापिनाम्‌ः॥ २५.४५, - ~ विति ्रौरय शल, ~ [ भरपतेतपहाकः ] ` शृहचोगतरेद्गिणो १. १०द' अथ विश्वादिटेद्‌ः विभ्वमार्माकणाश्सोमवत्कदाक्षाः हादी सिताम्‌ । ठीद्रवा तैठेन षातोत्थं कासं जयति दुस्तरमर ॥ २६ ४ इति दिम्वारिढदहः अथ दशमुखादिपुतम्‌- शशप्रलाकधायेण मागीकस्क थतं पचेत्‌ । दक्षतित्निरमियहे तत्पर वातकासनित्‌ ॥ २५ 1! एति दशमठादिघतम्‌ अयथ कण्टकारीटेहः- चित्रकं पप्पी उपप युस्ते इरां माम्‌ 1 शछीपष्फरमरल च श्रयसं छरसा दचोम्‌ ॥ २एट॥ भाभा ।छेन्नरुहां रान्ना ककटाख्यां च फपिफाम्‌ । 1 ऋणि दत्कान्निदिग्धिष्िहलाकपाये पटविङातिम्‌ ॥ २९ ॥ मत्स्याण्डिकाया दत्वाऽत सर्पिषः कुडवं पचेत्‌ । सिन्धी पथदक्षेदरि पिप्पटीकुडवान्वित्तम्‌ ॥ ९० ॥ तुष्ये तुगाक्ीयश्वू(मितं तत्र दापयेत्‌ ४ ठेहयेत्कासहदोगश्वासगुलममिवारणम्‌ ॥ ३१ ॥ इति कण्टकार्रलेहः 1 इति बातकास्विकिस्सा । अथ बलादिकाथः- बठादिवहती द्राश्चावासाभिः क्रथितं जटम्‌ 1 पित्तकासापहुं पेयं शकरामधुसयुतम्‌ ॥ ३२ ॥ इति बटादिक्ाथः अथ शठ्यादिकाथः- शर्दीदहपषेरघहताशफरादिम्वमेषनम्‌ । एतत्काथ पिबेत्एत सघतं पित्तकात्तत ॥ ३३ ॥ इति शल्याद्काथः भ क, विर्‌शदिरः । ५ र, पद्िर्ध्यनेतु ५५०२ 'छिमलमह किरदविता- [ मषएप्पतितेमलाङ्गः]; इत्येष क्षयजः काषः क्षीणानां देहनाक्षनः.1. साध्यो षटवतां वा स्याद्याप्यस्तवेवं क्षतोत्थितः.1 १५४ नसो सदाविस्सिष्वेतामपि. पादमणान्विते । ^, स्थविराणां जराकासः सवो याप्यः प्रकीर्तितः ॥ १६ ४, धीन्प्रदन्तिाधयेरसाध्यान्पस्पेयाप्यांस्तु पाययेत्‌ । पयाममरुणे इयावं हरित पीत्नाटक म्‌ १.७.॥. मिष्ठीवन्भ्वाप्तरूसितान ज।वति हतस्वरः १, . .. कासाच्ड्रूवासक्षयच्छद्स्वरसादद्ग गदः ॥.१८.1, पवन्त्य॒पेक्षपा यस्मात्तस्मात्त, त्वरया जयेह 1... ति फासनिद्‌ानध्‌ । „ | अथ कासविक्त्ि~ ` खध्षस्थानिटनजं कामाद सरहशपाचरत्‌ | सपर्भिवस्तिमिः पेय क्षीर युपरसादिभिः॥ १९ ॥ ` पढ्पबह्- आम्पानरपोदकेः शाटियवपोधमपषिकान्‌ 1, रसेमापातमयपाना, य॒पवा मोजयाद्धतान्‌ ! २८ ॥ तस्योपचारः-. | दुरामूटी लुता भ्वाञ्चकासदिक्षासरजापटह्‌ा 1. ` यषगूरदुपनी चुष्पषवाततरोगदिनाःकिनी ४५.२१.५४ ` पञमृटीकृतः कायः पिप्पलीचुणघंयुनः }. रसान्नमश्चता नित्यं वातकाससदस्यति-। रर रसं फएकटिकानां च पतमषटः समागरम्‌.\- ` दातकासप्ङ्ामने शद्धामर्स्पस्य वा पुनः ॥.२२.॥, अथाप्राजितो देष शठ शृद्धोक्रणामार्मायुद्धवारिदुयासके; + सतेठेवातकसिघ्ो ठहाऽपमपराजितः ॥ २४ ॥; इत्यपराजिते टेहः | , अथ पम्पपवटेहः- ˆ , मागपद्रक्षाषताभुद्वः। पिप्पठीविम्वमेषजत्‌ ) | गरुटतेटयतो टेहो, हितो.मारुतक्रासिनाम्‌, 1 २५.४५. {> ¶शकरा {त > + ॥ + ट 4 [ अदतितस्तङगः } ` धृहयोगतरे्गिणी । प०्द्‌ अथ विश्वादि विश्वमार्भाकणाशसोमदत्कदराक्षाः शटीं सिताम्‌ । ठींद्वा तेटेन शातोस्थं कासं जयति दूस्तरम्‌ ॥ २६ षै इति रिभ्वादिडिहः। अथ दशमृलादिषुतम्- ददाभटाकपायेण मामीकलत्कं पतं पचेत्‌ । दक्चतित्तिरनियंदे तत्पर वातकासनित्‌ ॥ २५ ॥ इति दक्षमूटादिधृतम्‌ । अथ कण्टकारीटेहः- चिचक पिप्प्ठीगश्टं व्योषं घस्ते इरालंमाम्‌ ॥ दर्ठीपुष्करमृट च भरयसीं खरसां वचाम्‌ ५ २८ ॥ भारभ डेच्रुहा सन्ना ककटाख्णं च कपकम्‌ । करका निदिग्ध द्िहठाकपापे पटश्च तिप्‌ ॥ २९ ॥ मर्स्याण्डकाया दच्वाऽतनु सर्पिषः कुडवं एवंत । सिद्धश्षीते पएरधकक्षद्धि पिप्पटकुडवान्वितम्‌ ॥ ३० ॥ पपतुष्प्ठं तगाक्षीपाश््वूणतं तन्न दापयेत्‌ । ले्येत्कासहदोगश्वासगुल्मनिवारणम्‌ ॥ २१ ॥ इति कण्टकारलेहः 1 इति वातकासचिकित्छा । अथ परादिकाथः- चट {द दहतीदाक्षावासाभिः कथितं जडम्‌ । 1पएतकासापह्‌ पथ शरुरमपुसयुतम ॥ ३२१. एति बटादिरक(थः । | अथ शखयादिकाथः- दार्ठाहीबेरवहतीकशकराविष्वमेषजम्‌ । एतत्काध पिषेत्पत सथतं पितिकतसिदत ॥ ३३ ॥ हति शरयादि क्राथः क, चिदूखदरिरः) च "णा {०४ ` पिममष्टविरविता- ({ अरसपतितमतता्चः 1 ` भप सयुरादिलेदः- ; शरादिपश्चमूुटस्य पिप्पदीद्ाक्षपोर्तथा । कथापेण छतं क्षीरं पिपेत्समधुश्षकरम्‌ । २४ .॥ खजुर पिष्पटीद्राक्षासिताठाजाः समांक्षफाः मपुसापयुतो छेदः पित्तकाषहरःपरः ॥३५१॥ `. दति घञरादिटिदः। | | । । अथ क्षीरामरुषुतमू- `` ˆ` मराहिप्यजाविगोष्षीरधा्रीफटरसेः सभेः । | सर्पिः प्रस्थं पचेयुक्त्या पिततकासमिगहणम्‌ + १६॥ _ ` इति ्षीरामठपृतम्र । दति पित्तकासषिकिःा 1. ` अथ नर्वङ्गवृषः- कफजे धमनं काप कासे ठद्घनमेव पे । शस्ता यदान्चवेकरतियुपाश्च कटुनिक्तफाः ॥ ३७ ॥ युत्ामठास्णाःयतदाटमाम्पा फरन्धना मूरखफश्चुण्दशनं । शुण्ठीकणाम्पां सरद टिच्थकेन यपो नवाङ्कः रफकासह्न्ता 1३८॥ हते नवाुपपः , ~ अथ शन्यायवठेहः- काटी सापतिषिपा मुस्तं शद्धी फफरकस्य च । अमया श्रद्धन्येरं उ समान्दुपदि पेषयेत्‌ 1 ३९ ॥ हिङ्धसेन्धवसंयुक्तं तक्े(व्‌कपरप्टुतम्‌ । म्टेष्मकार्स। छिहेपतमवलेहं मुहुमृहुः ॥ ४० ५ हति शल्पायचखेहः अथ व्योषाव प॒तम- व्योपाजमोद विच्रफ्जारकपदग्न्थिचनव्यकल्किति सर्पिः कफकासश्वासहर वासकरसमाधित समध ॥ ४१॥ ६ति भ्पोपायं घृतम्‌ । इति श्टेष्मकासतः। “ अथ ईदन्डमकमत्ताषाकत्छा- अथ कटफलादिः- - ` ~ˆ “` कटूफठ कृचणं मामी मुस्तं धान्यं वचाऽमया । छखुण्ठां पपटकः शद्धी सराह च जटे शृतम्‌ ५.४२ ॥ ~ ~ चकु; दलदिपः | { भषपपतिपत्त्ः] पृदयोगतरद्धिणी 1 ५०५ म धुिष्चयुतं पयं कारे वातकफान्थिते । कण्ठसेगे सये शठे हिक्षाश्वासज्वरेएु च ॥ ४२ ॥ ति फर्रट पवः सिंहास्याधरतसिहीनां काथं मथुसभायर्तम्‌ । पिषेत्सपित्तकफजे कासे श्वासे क्षपे स्वरे ॥ ४९ 1 घासकर्वरषः पेयां पधुयुक्त षिताश्चिना । पित्तश्टेष्पक्रते कासे ताटीसा्यं च योजयत्‌ ॥ ४५॥ भथ स्षतकासचिकिल्ा- प्रास तु स्तने चत्पेर्जीवनैर्वहणरपि । शमनं पित्तकासमेरन्येश्च भधरौपयेः ॥ ४६ # यवागर षा पदेच्छद्ट्रां क्षतोरस्कः उशीतटाम्‌ । इस्विश्ठुवाटिकापश्ममणालीरखटचन्द्नेः ॥ ४७ ॥ मधुकं पिप्पटी दक्षा शङ्खी चेष शतावरी । दियुणा च तुमा क्षीरी सिता सर्वश्चतुयुणा । चिद्या सथध॒रपम्यां क्षतकफासनिवत्तये ॥ ४८ ध हप्र क्ष्विरयवटहः मदिषमूर्वानतवषहिपामं कृष्णां हरिद्र पिटिहेदिचु्यं । ्षोत्रेण कासेऽदठिदेरक्षतोत्थे पिथेदघतं चेश्चुरसे दिपकम्‌॥ ४९ १ दक्ष्विक्छुदवाटिकापदयग्रणाटोस्छ चन्दने; शतं पय मधुयुतं संधानार्थं पिबे्क्षत्ती ५५० ॥ हति स्षतकास; 1 अथं क्षपकासाचकित्सा-~ अथं पिणल्यवटेहः- पिष्पठपदयक राक्षा सुपक्ठ्हताफटम्‌ \ घुतक्षोद्रयुतो वहः श्चयासनिबदेणः ॥ ५१ १ हति पिप्पल्यवलेहः अथं काकुभदूण्‌-- चूषा काकमपपेष्टं घासकरसमादितं बहुन्धारान्‌ । मधुधतितोपटाभिर्ठद्यं क्षयेकासरक्तपित्तहरम्‌ ॥ ५२.॥ + इति कामणम्‌} __ ~ ग, रद्विक्ागाः ॥ > प, ववज 1 4, द्राह्ा १ ग, स्सुमिषध। (| ५१०६ ध्िमलमहपिरविता | जेषएटत्ततितमस्तरङ्गः {` . अथ पिप्पत्यायदधुतय- पिप्पटीगुडसंसिद्धं छागक्षीरयुतं घ्रतम्‌ 1 एतद विवृ द्धयथं ` सश्च क्षयकासिनाम्‌ ॥ ५३१ हति पिप्पल्यादि्धृतम्‌ ¦ अथ पिप्पत्यायवखेहः- -रिप्पदीमधकं एषह कार्थिकं ससिरोपटम्‌ 1. प्रस्थिक गवच्यमाच्य त्र क्षागरयमष्ुरत्त तथा ॥ ५६।॥ | यवमोधममद्रीक्षाचूणमामटखकाद्रमप्र॥ तेल च॑ प्रताश्षानि तेत्वं मदुनाऽभिना ॥ ५५१ पचेदठेह चतक्षाद्युक्त स श्वासकासन॒द्‌॥ . ष्षयहुद्रामकातसप्रा एता कुद्धात्पस्तस्ताप्र 1 ५६५ इति पिष्पल्पाद्यवटेह्‌ः । . सं निपातमवो द्यप क्षयकासः सुदारुणः । संनिपतितं तस्माच्कायमन्न चिक्तित्सित्तम्‌ ॥ ५५७} इति स्वयकासः ~ “ “ण | अथ क्षन्वात्तः- " ~ 1 ,,. अधामृवाद्कायः ~ अम्रतानागरफशीव्याश्री पणीडसाधितः क्राथः । पीतः सकणाचूणः कासश्वासां जयत्वाज्ु ॥ प.प, एत्यमृतादेक्ाथ$ 1, _ ८ अथ भाग्याद्काथः-- मामी सनागरां सिंहीं ऊटिच्थं मके तथा. पिवेप्िप्पटिचुणन कासश्वासों क्यपोहति ॥ ५९२ ॥ एति माग्यादिक्ताथः = ५ अय प्थ्वादगाद्का- स्वरसं शद्धबेरस्य माक्षिकेण समान्धितप्‌ १ पाययच्छ्ास्तकसद्ं प्रातेश्यावक फापहम्‌ ॥ ६० ॥ क कष ¬ नन 1 [ ष्ण , ऋध | ॥ ` [ 1 , ऋ कि 1 | |! कृ, नण द व | | अदप्तितमह्तर्ः) यटयो गरिरद्निणीं । | ५१०१9 पथ्यानरुण्ठी पर्नगुडेगुरिका पारयेन्शुखे । सर्वैयु श्वासकासेपु केवटे चा विमीतकप्र्‌ ॥.६१॥ ति पथ्याद्िुटेका 1 नागरेणामया तद्रेव्कास्रमाद्य व्याहते ॥ ६२१५. इति. कासश्वासविकित्सा । . अथ सर्काः- सपिप्पछीपुष्करमूखपथ्याष्चण्ठीशदीमूलकसृष्षमचर्भः । गुडेन य॒क्ता गुटिका प्रयोज्या श्वासेपु फासेषु द वधितेपु ६३ ॥ ल यघुगृष्टकण्टकारस्वरसं चपलारजोभिशभम्‌ ' यं; पिबति तस्य कासाः सन्वासा साकायुपयगन्तिं । ६४ ॥ तस्यमासस्य कसेन्‌ नख(सपवे स्वरे जडे \ छषचथी मन्धनारो च धूमपानं प्रयोजयेत्‌ ४६५ ॥ मनःशिठेन मरिचं मांसीमुस्तेङय॒दैः पिबेद्‌ । धमे तस्या च पयः खशोष्णं सगरुडं पियेत्र ॥ ६६ ४. एप ऊासक्षयद्रन्द्रसवद्ापसमुचस्थितान्‌ ) डतैरपि प्रयोगाणां साधयेदृप्रस्ाधितार्‌ ॥ ६७ ॥. : ` मनःशिखाटलिषदटं वद्या वमक्षोपितपम्र 1 सक्षीरं धरमपनं त महाकास्निवारणम्‌ ॥ ६८ ॥. पत्वा चतिपुटधचूरमूम्योपमनःशिटाः । तेन प्रक्षिष्य वत्ननं धूमवति प्रकल्पयेत्‌ ॥ ६९॥ ˆ` धूमं तस्याः पिवेयस्तु चधिदिनाशत्कासमस्यति । जतीपनजटामांसीशिठाटेगंम्शलुः समः ॥ ७० \॥. अजघ्त्रेण पि्ोभ्यं धूमः कासहरः परः । ` दुनरीङरन्धवं व्यापविखद्ामरिङ्कभिः 1 टेः साज्यमधुः कासाहिक्ताभ्वासनिवारणः ॥ ७१ ॥ ` इति नस्य दिटिहः 1 अथ्‌ हरीतक्यायो मोदकः- हरीतक कणा द्युण्ठी मरिचं गुडसंयुतम्‌ । कासो मादः पाक्त; पर चानटदापतः 1 ५२ ॥. इति दरीतक्याथौ मोदकः -1. | | ` ऋ. : "नात्म दरत्‌ * दति पटान्तरष्‌ "० यणषीरेकषकणीषोषगिेकगकाणषिकिगपषकनग नषि णी मानो $ ग, दीमुष्तङः । २ ४, “करेखा भ । ५१८ धिपठमष्पिरचिता~ [धितम अथ शर्करास्नमं चृणभू~ शाण्टाकणामर्चनागद्टस्मटं | ुणक्रितं छमविववितमष्वमन्त्यात १ खादे दिदं समसिते युदजाधिमान्य- गद्मारुचिष्वसनकण्ठहृदामयेपु ॥ ७३ ॥ हति शकराक्षमं चर्णम्‌ । अथ कपूरायं चृणेमू- फकपरत्राटकङ्ःकोटजार्त।फठददं समम्‌ । छवद्गुनागमपर्दकृष्णद्यण्ठया पविवायताः १ ५५ ५ पुण सितासमं माद्यं रोचनं क्षयकासाजेत्‌ । वेस्वयश्चास्षकासप्तं छर्दिकण्ठ(मयापहम्‌ । प्रयुक्त. घ्राल्नपतिपु भपजं द्दगुणं हितम्‌ ॥ ५५ ४ हति फपुराद्य शरणम्‌ । | । . अथ मर्चा. चृणमर~ , क्षः एर्पश्षपठं पठद्रयं स्पात्ततोऽधंकप श्च । ` भरिचस्य पिप्पद्यीनां दाडिमयुडयावल्लुकानाम्‌ ॥ ५६.11 सव पधेरसाध्या ये कासाः सवेदययनिषुक्ताः । - अपि पयं छ्दयतां तेपामिवमोपं पथ्यद्‌ ॥ ७५॥) ` अच कपि दिकर्षमेव । इति मरिषायं चूर्णम्‌ | अल. कण्कस[दतम्‌-ः कण्टकापास्ठिरां क्ुण्णा कत्वा द्ोणेऽम्मस, पेद । तेनाऽऽटकेने कछाथस्य धतपररथ पिचन्पितः॥ ४८ ॥ ` राक्नद्ुस्पशपद्गन्धापप्प्टादयचिचकेः । सोवचटयवक्षारकृष्णाप्ररेश्च त्ये { ` कस्त घशफषए(वहिध्मारंचकपानसाति । ७९॥ हति कण्टकारीपतम्‌ । अथ व्या्रीहरीतश-ः ` समखपष्पच्छद्कण्टकार्या तुखां जलद्रौणपरिप्लुतां च 1 हरतकाना च शप्त सिदध्याटेतत्त पठन्वा चर्णावरौपद्च ॥ ~ 11 ` { शष्तितस्तप्तः)} = -मृदयोगतर्षिणीः। ५१९ गस्य दुर्या हातमेतदयप धिपकमुत्तायं ततः. घुशीते । फटुविकं द प्रिपडप्रमाणं फटप्ने.पर्‌ पुष्पर्सस्य दारि ॥ ८१ ५ कषिपेयहुजातिपटं पथाम प्रयुस्पमानो दिधिनाऽ्वटेहः । वातासं पचफफोद्धव' च दिदीपकासानपि संचिदोपाम्‌ १८२ क्षतोद्धवं च क्षयन च हृन्यात्सर्पानसम्वासश्ुराक्षत च) यक्ष्माणमेकादश्चरूपमुपं म्रगपद््टं हि रसायन स्यात्‌ ॥ <३ ॥ एदि प्यापीटरोतक। । अथय कादकण्डनोऽपटेहः- असग्र क्षतपटं मन्दारो गुडपाकयद्‌ । पक्स्या पैमीतकं पर्णं परठद्रयमितं क्षिपेद्‌ ॥ ८४! परं पिष्पलछिदुणं च पठमाच्रं एतापसम्‌ पण्टकार।फलरनो दृ्ाद्च पड्दयम्‌ ॥ ८५ ॥ ततो मापट्यं सेष्टः कपमधापि वा । ्रौदेणोप्णाम्बुना वाऽपि सर्वकासासपुच्यते ॥ ८६ ॥ असाध्या भिप्रजा-त्यक्ताधिरजाः पथ्यवाजताः। ` ये फासास्तेऽप्यनेनाऽऽश्ु प्रणश्यन्ति न संक्षयः ॥ ८५.४६; 'कारकण्डमसामाईयं यग अबन्रेयमापितः । द्‌ि फासण्डनोऽवटेह्‌ः । त अय्‌ प्रदादिचृण योगरत्नाटितः- पारदं गन्धकं शुद्धं मतं छह च टद्ूःणम्‌ ॥ ८८ ¶ रछा षिचद्गः विफलां दृवदासु कटुनयम्‌ । अमरतां पद्मकं क्षोदे पिचपत्यानि चूणेयेत्‌ ॥ ८९ ॥ विगुखः सवक(सभनरो ज्वरारोचरमेहदुतर । इति परर्द्धि सोगरत्ना ठितः । अथ कासक्वरी गदिका- रद्ध ष्णामयाक्षारं खपमार्मी कमोततस \॥ २० (1 तस्छमं खातिर सारं दव्युटक्ाथ साधितम्‌ । एकपिकातिवारांश्च मधुनाऽक्षभिता गुरी ४ कासं श्वात्त क्षयं हिष्छां हन्वयेपा कास्तकर्तरी ॥ ९१ ¶ इति फासिफतेरी ग॒रिक्रा॥ ~ ` ˆ (` ` ननन च. क्रप्‌ स्न. दकता -र् ¶ ग, कण्डद्म्‌ 1 रगे. द्वित्‌ | तिम्मविरविता-. निषेधः भन सिग्धमधुरं विवस्व पयो दौषः, ` पिधानः पापभदीनि शासै; धमं चः वर्जयेत ९२ ॥;.: इति ीविगतिर कतनिदनविकितपाकधनं, नेम ` एपपतितप्रतार्दः ॥ ७८] करननन्नण्न्- ष्ट ५ ॥ # .। 1 । ५ र ५ सषततितपतसदः ¬ + [सष्पितष्वरडः } रै ५, + ॥